DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ

DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ TURGAY BÜLENT GÖKTÜRK

* İŞGALLER KARŞISINDA MEMLEKETİN DURUMU * MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN TUTUMU * KONGRELER YOLUYLA ÖRGÜTLENME

İŞGALLERE KARŞI TEPKİLER Azınlıkların Olumsuz Tepkileri : Osmanlı Devletinde yaşayan azınlıklar Rumlar, Ermeniler,Yahudiler ve Araplardır. Rumlar : İşgallere iki dernek kurarak destek verdiler. Mavri Mira Ege Bölgesi, Doğu Trakya, İstanbul, Marmara Rumlarının Yunanistan’la birleşmesi için çalışan bir dernekti. Fenerdeki Rum Ortadoks Patrikliği tarafından destekleniyordu. Pontus Derneği, 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından ortadan kaldırılan Pontus Rum Devletini yeniden kurmak amacıyla kurulmuştur.

İŞGALLERE KARŞI TEPKİLER Ermeniler : Doğu Anadolu’yu,Çukurova’yı işgal edip, oradaki Türkleri katletmeye başlamışlardı. Yahudiler : İşgallere tepkisiz kalıp Filistin’de kendi devletlerinin kurulmasıyla ilgilendiler. Araplar : İngilizlerin tarafını tuttular.

İŞGALLERE KARŞI TEPKİLER Bazı Türklerin Olumsuz Tepkileri : Bunlar iki grupta değerlendirilmektedir. * Birinci grupta bulunanlar yurtsever kişiler olup umutlarını kaybedenlerdi. * İkinci grupta yer alanlar ise anlaşma devletlerine, özellikle İngiltere’ye sığınmayı isteyenlerdi. Olumlu Tepkiler: Yurtseverlik sıfatında birleşen Türkler’den haksızlıklarla mücadele etme kararı alan kişilerdir.

M.KEMAL PAŞA’NIN OLAYLARI DEĞERLENDİRMESİ VE TUTUMU 1.DÜNYA SAVAŞINDA MUSTAFA KEMAL 1 Mart 1914’de yarbaylığa yükseltilen Mustafa Kemal, 1.Dünya savaşı çıktığı sırada Sofya’da askeri ateşe olarak görev yapıyordu. Enver Paşa ile Mustafa Kemal’in arasının açık olması sebebiyle, Enver Paşa Mustafa Kemal’i Tekirdağ’da, mevcut olmayan 19.Tümenin Komutanlığına atadı.

M.KEMAL PAŞA’NIN OLAYLARI DEĞERLENDİRMESİ VE TUTUMU 1.DÜNYA SAVAŞINDA MUSTAFA KEMAL Yarbay Mustafa Kemal 25 Nisan 1915’de Arıburnu’na asker çıkaran Anlaşma Devletleri birliklerini durdurdu.. Bu başarısından dolayı 1915’de albaylığa yükseltildi ve Anafartalar Grubu Komutanlığına atandı. 1916’da Edirne’de bulunan 16.Kolordu Komutanlığına getirildi.

1.DÜNYA SAVAŞINDA MUSTAFA KEMAL Aynı yıl tuğgeneralliğe yükseltildi ve Doğu Cephesine gönderildi. Muş ve Bitlis’i Ruslardan kurtaran Mustafa Kemal, 1917’de önce İkinci Ordu, sonra 7.Ordu Komutanlığına atandı. Burada İngilizleri durdurarak ünü iyice yayılan Mustafa Kemal, Veliaht Vahdettin ile beraber Almanya ziyaretinde bulundu.

1.DÜNYA SAVAŞINDA MUSTAFA KEMAL . Mondros Ateşkes Anlaşmasının imzalanmasından 1 gün sonra 31 Ekim’de Suriye’deki Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığına atandı. Bulunduğu bölgenin ateşkes anlaşması hükümlerine aykırı işgal edilmesine karşı geldiği için görevinden alındı ve 13 Kasım 1918’de İstanbul’a döndü.

Osmanlı Hükümetlerinin Durumu Ahmet İzzet Paşa’nın sadrazamlıktan istifa etmesinden sonra yerine Teyfik Paşa getirildi. Bu dönemde Osmanlı Mebusan Meclisi padişah tarafından dağıtıldı. Teyfik Paşa da padişahla anlaşmazlığa düşüp görevinden ayrılınca yerine İngiliz hayranı Damat Ferit Paşa getirildi. Bu dönemde Yunanlılar izmir’i işgal ettiler. Damat Ferit bu olaya ses çıkarmadığı gibi İzmir’in yurtsever valisi Nurettin Paşa’yı görevinden alarak kendi adamı İzzet Paşa’yı valiliğe getirdi.

Osmanlı Hükümetlerinin Durumu Genel olarak işgallere karşı oluşan tepkileri önlemek için Nasihat Heyetleri adı verilen gruplar, Anadolu’ya gönderilmeye başlandı. Bu heyetler halka padişah ve hükümetlerine bağlı kalmalarını ve bozgunculara inanmamalarını söylüyorlardı.

Mustafa Kemal’in İstanbul Çalışmaları 13 Kasım 1918’de İstanbul’a gelen Mustafa Kemal, burada bir asker olarak çalışmalara başladı Arkadaşlarıyla toplantılar yaparak fikirlerini öğreniyor ve hükümet içine sızabilmek için harbiye nazırı olmayı düşünüyordu. Fakat Damat Ferit sadrazam olunca bu düşüncesinden vazgeçti ve uygun bir görev beklemeye başladı

Mustafa Kemal’in İstanbul Çalışmaları Bu arada Kazım Karabekir Paşa, Erzurum’daki 15.Kolordu Komutanlığına, Ali Fuat Paşa da, Ankara’daki 20.Kolordu Komutanlığına getirilmişlerdi. Mustafa Kemal bu arkadaşlarından birliklerini terhis etmemelerini isteyerek Anadolu’ya geçmeye çalıştı.

Mustafa Kemal’in Samsun’a Çıkışı Doğu Karadeniz Bölgesindeki Rumların saldırılarına karşı, Türkler tepki göstermeye başlamıştı. İngilizler Osmanlı hükümetine Doğu Karadeniz’de asayişin sağlanmasını, yoksa daha kötü şeyler yapabileceklerini söyleyince, padişah Mustafa Kemal’i 9.Ordu müfettişliğine getirerek Samsun’a göndermeye karar verdi.

Mustafa Kemal’in Samsun’a Çıkışı Mustafa Kemal’den istenilen görevler şunlardı; 1. Yetki bölgesindeki huzurun sağlanıp, sürekli kılınması. 2. Ordu ve halkın elinde bulunan silah,cephanelerin toplanıp güvenli depolarda bekletilmesi. 3. Türklerin kurduğu direnme örgütlerinin ortadan kaldırılması.

19 Mayıs 1919’a Kadar Yurttaki Direniş Hareketleri 1. İslam İhtilali Komutası : Mondros Ateşkes Anl. sonra oluşturulmuştur. İşgale uğrayan yörelerde ve özellikle rum çetelerinin bulunduğu yerlerde silahlı mücaleye girişmişlerdir. 2. Kars İslam Şurası : Atatürk İstanbul’a gelmeden, 5 Kasım 1918’de başlayan bu Ulusal Örgütlenme, Doğu Anadolu’ya, özellikle Ermeniler tarafından yöneltilecek tehditleri göğüslemek için askeri ve siyasi bir kuruluş hazırlığı içine girmişti. 3. Trakya Paşaeli Müdafaa-i Heyet Osmaniyesi : Edirne’de kurulmuştur.

19 Mayıs1919’a Kadar Yurttaki Direniş Hareketleri 4. Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti (Doğu İllerinin Ulusal Haklarını Koruma Derneği) : Müdafaa-i hukuk derneklerinin ilki olup, kısa bir süre sonra Erzurum’da çalışmalara başlamıştır. İstanbulda kurulmuştur. 5. İzmir Müdafaa-i Hukuk-i Milliye Derneği : İzmir’in kaybedileceği endişesinin büyümesi üzerine kurulmuştur. Ardından Büyük İzmir Kongresi toplanarak Redd-i ilhak kararı alınmıştır.

19 Mayıs1919’a Kadar Yurttaki Direniş Hareketleri Bu derneklerin amacı, sadece yaşanılan bölgeyi kurtarmak ve yörede siyasal bir otorite oluşturmaktı. Kurtuluş savaşının ilk cephesi Güney’de Fransızlar’a karşı Mersin- Tarsus- Osmaniye yöresinde açılmıştır. İzmir’in işgalinden sonra Ayvalık’ta düşmana karşı ilk savunma denemeleri yapılmıştır.

Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’daki Çalışmaları Mustafa Kemal Samsun’a vardığında İngilizler’den rahatsız olarak Havza’ya geçme kararı aldı. Havza’ya geçtikten sonra bir genelge yayınladı (Havza Genelgesi). Bu genelgede ; 1. Askeri alanda alınacak önlemler : Askeri önlem olarak askerin terhislerinin önlenmesini istedi. 2. Yurtta direniş azmini yaygınlaştırmak için alınan önlemler: Askeri ve sivil yöneticilere telgraflar çekerek izmir’in işgalinin miting ve benzeri gösterilerle protesto edilmesini istedi.

Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’daki Çalışmaları Mustafa Kemal Havza’dan Harbiye Nezaretine çektiği telgrafla, Anadolu’da neler yapabileceği konusunda ilk ipuçlarını vermişti. Havza Genelgesinden sonra İstanbul’a geri çağrıldı, fakat emre uymadı. Amacı Kazım Karabekir’in emrindeki 15.Kolorduya ve Erzurum’da bulunan merkeze ulaşmaktı.

Amasya Tamimi Mustafa Kemal, 20.Kolordu Komutanı Ali Fuat Paşa ve eski Bahriye Nazırı Rauf Bey’le birlikte Amasya’ya gelmişti Haziran 1919’da hazırladığı genelge metnini arkadaşlarına gösterdi. Rauf Bey içeriği itibariyle son derece devrimci olan bu metni hemen imzalamadı. Ali Fuat Paşa’nın hemen imzalaması üzerine Refet bey imzalayınca Rauf Bey de imzalamak zorunda kaldı. Metin, Kazım Karabekir ve Mersinli Cemal Paşanın da onayı alınarak yayınlandı.

Amasya Tamimi 1. Vatanın bütünlüğü ve ulusun bağımsızlığı tehlikededir. 2. İstanbul Hükümeti, sorumluluğunun gereklerini yerine getirmemektedir. 3. Ulusun bağımsızlığını yine ulusun azim ve kararı kurtaracaktır.

Amasya Tamimi 4. Ulusun sesini duyurabilmesi için Sivas’ta bir kurul toplanacaktır. Her livadan(bölge) ulusun güvenini kazanmış üçer temsilci seçilip Sivasa gönderilecektir. 5. İstanbul Hükümeti ulusal derneklerin telgraflarını çektirmeme kararı almıştır. Bu karar dinlenmeyecektir. 6. Komutanlar birliklerini terhis etmeyeceklerdir.

Amasya Tamiminin Niteliği Belgede içerik açısından üç temel öğe vardır. • Vatanın parçalanması ve bağımsızlığının ortadan kalkması tehlikesi karşısında Osmanlı Hükümeti hiçbir girişimde bulunmuyor. Bu hükümetin kararları geçersizdir. • Ulus kurtuluş kararını kendisi vermelidir. • Bunu sağlamak için bir kurul oluşturulup gereken kararları almalıdır.

Amasya Tamiminin Niteliği Genelgenin üçüncü maddesi egemenliğe gidiş yolunun açıldığını gösteriyor, halkı sürü gören zihniyet dışlanıyor. Amasya Genelgesi bir ihtilal bildirisidir. Bu belgeyle beraber ulus egemenliğine dayanan yeni bir devlet kurmanın temel taşı atılmıştır. Mustafa Kemal Nutuk’ta “Artık İstanbul, Anadolu’ya hakim değil, tabi olmak mecburiyetindedir” cümlesiyle İstanbul’un Anadolu’ya bağlandığını göstermektedir.

Kongre Belli bir amaca ulaşmak isteyen kişilerin bir araya gelerek sorunları görüşmeleri ve hedefe varabilmek için kararlar almaları yolunda düzenledikleri toplantıdır. Bu döneme kadar düzenlenen kongreler Osmanlı Dernekler Yasasına göre yapılmıştır. Dernekler ve kongreler sadece Türkler tarafından düzenlenmemiştir.

Kurtuluş İçin Kurulan Dernekler ve Kongreler • Sadece ufak, belli bir yöreyi kurtarmak amacıyla (Balıkesir Kongreleri) • Anadolu içinde büyük bir coğrafi bütünü, bir bölgeyi kurtarmak amacıyla (Alaşehir Kong.) • Bütün yurdu içine alacak nitelikte olan (Sivas Kongresi)

Erzurum Kongresine kadar Gelişim Amasya tamiminin duyurulmasına kadar toplam 8 kongre toplanmıştır. Bunlardan sadece birinde bütün ulusu birleştirici bir nitelik vardı. Bu kongre 29 Kasım 1918’de İstanbul’da göz hekimi Esat Paşa’nın girişimi ile toplanan Milli Kongredir.

Erzurum Kongresine Kadar Gelişim Bu Kongrede ; 1. Yurdun savunulması için bütün ulusal güçlerin toparlanması. 2. Osmanlı Devletinin uluslar kurumuna alınması. 3. Yurt dışına kurullar gönderilerek Türklerin uğradığı haksızlıkların anlatılması amaçlanmıştır. Bu kongre bir dernek, ya da örgüte sahip olmadığı için başarılı olamamıştır. Ayrıca istanbul’da toplanmış olması da etkendir.

Erzurum Kongresine Kadar Gelişim Erzurum Kongresi sırasında (27 Haziran-30 Temmuz) Balıkesir Kongresi de toplanmıştır. Bu kongrede ; • Yunan işgaline karşı cepheler kurulması. • Ulusal birlikler oluşturulması için her türlü yola başvurulması kararları alınmıştır. Yerel nitelikli kongreler ve kararları, ulusal birleşme ve bütünleşme sürecini geciktirebileceği için Mustafa Kemal bu kongreleri tek çatı altında toplamak istiyordu.

Erzurum Kongresi Toplanış Nedeni : Doğu Anadolu Bölgesi, özellikle Ermeni tehditi ile karşı karşıya idi. İstanbul’da toplanmış olan Vilayet-i Şarkiye Müdafaa-i Milliye Cemiyeti etkinliğini Doğu Anadolu’ya kaydırmıştı. İngilizler Kars’ı Ermenilere teslim edince Erzurum’da da endişe oluştu.

Erzurum Kongresi 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir, ateşkes hükümlerinin uygulanıp uygulanmadığını denetlerken İngiliz Subay Rawlinson’u oyalıyordu. Aynı günlerde Mustafa Kemal Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu’ya da gitmek zorunda olduğundan kongreye katılmaya karar verdi.

Erzurum Kongresi Erzurum Kongresinin dört açıdan yararı olabilirdi. 1. Erzurumdaki 15.Kolordunun yurttaki tek derli toplu güç olduğundan hareketle, Kazım Karabekir’in yardımıyla bütün yurda örnek olabilecek bir örgütlenme modelini oluşturabilir.

Erzurum Kongresi 2. Erzurum’la birlikte önemli bazı doğu illeri henüz işgal edilmemiş olduğundan, Kongre güven içinde toplanabilirdi. 3. Doğu Anadolu’nun tehdit altında bulunması nedeniyle kongre sonucu oluşacak örgüt, 15.Kolorduya maddi yardım sağlayabilirdi. 4. Erzurum Kongresinin başarısı Sivas Kongresi için moral olabilirdi.

Kongre Arifesinde Mustafa Kemal Paşa ile İstanbul Hükümeti İlişkileri Mustafa Kemal Erzurum’a giderken yolda, Elazığ Valisi Ali Galip’in komplosu ile karşılaştı. Fakat Sivas Valisi Reşit Paşa’nın yardımıyla atlattı. Erzurum’a vardığı sırada Damat Ferit Paris Barış Konferansına çağrılmış, fakat hiçbir varlık gösteremeyerek aşağılanmıştı.

Kongre Arifesinde Mustafa Kemal Paşa ile İstanbul Hükümeti İlişkileri Görüşmelerdeki başarısızlığını, Mustafa Kemal’in Anadoludaki olumsuz davranışlarına bağlıyordu. Bu yüzden görevden alınmasına karar verildi. Fakat Mustafa Kemal kendi isteği ile istifasını bildirdi ve Erzurum Kongresi öncesinde askerlik görevinden istifa etti. İstanbul hükümeti haberi Takvim-i Vekayi’ den “Mustafa Kemal’in görevine son verildi” şeklinde duyurdu. İstifa olumsuz bir etki yapmadı. 23 Temmuz 1919’da Kongre açıldı.

Erzurum Kongresinde Alınan Kararlar Kongre açılınca, Mustafa Kemal başkan seçildi. Yaptığı konuşmada gerçek amacını sezdiren şu sözleri söyledi ; • Ulusal bir kurul oluşturulması. • Gücünü ulusal iradeden alan sorumlu bir hükümet oluşturulması. • Bu hükümetin Anadolu’da kurulması.

Erzurum Kongresinde Alınan Kararlar : Mustafa Kemal, konuşmasıyla bölgesel niteliği olan kongreye ulusal bir nitelik vermek istemiştir. Ayrıca İstanbul’dan ayrı yeni bir devlet kurulacağını üstü kapalı da olsa sezdirmiştir.

Kongrede Beliren Görüş • Yurdun bütünlüğünü sağlamak için ulusal bir iradenin belirmesi gerekir. • Bu ulusal iradenin varlığı, padişahlık ve halifelik makamını kurtaracaktır. • Bölgedeki azınlıklar tam bir güvenlik içindedir. • Sömürüye yol açmaması koşulu ile dışardan yardım alınabilir.

Kongrede Beliren Görüş Doğu Anadolu’daki bütün direnme örgütleri, Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Derneği olarak bir araya getirildi. Yeni Derneğin işlerini görebilmek amacıyla Heyet-i Temsiliye oluşturuldu. Başkanlığına Mustafa Kemal getirildi.

Erzurum Kongresinin Sonuçları • Kongre ile yöresel direniş hareketlerinin tek çatı altında birleşebileceği, yurtseverlerin tek amaç çerçevesinde toplanmalarının mümkün olduğu kamu oyuna ilk kez gösterildi. • Sivas Kongresinin toplanması kolaylaşmıştır. • Kongre sürerken Mustafa Kemal-Rauf Bey’in tutuklanıp, İstanbul’a gönderilmesi emri verildi.

Erzurum Kongresinin Sonuçları Kongre sonunda Mustafa Kemal’in önderliği kamuoyunda giderek benimsendi. Erzurum Kongresi toplanış amacı açısından bölgesel, alınan kararlar açısından ulusaldır.

Erzurum’dan Sivas’a 1. İkinci Balıkesir Kongresi : Egeli yurtseverler Yunan işgalinin yayılması üzerine Erzurum Kongresi sürerken Temmuz tarihleri arasında Kongreyi topladılar. Kongrede yerel nitelikte olmakla birlikte temsilciler genel kapsamlı istekler öne sürüp, ulusal bazı dileklerde bulunmuşlardı. Kongre sonunda ; • Egedeki direniş bir ölçüde örgütlendi. • Kuva-i Milliye güçlendirildi.

Erzurum’dan Sivas’a 2. Birinci Nazilli Kongresi : Nazilliyi kurtarmak için yörenin Kuva-i Milliye birlikleri, Yörük Ali Efe ile Demirci Mehmet Efe komutasında bulunuyordu. Bu efeler arasında uyumsuzluk vardı. Uyumsuzluğun giderilmesi için bölgeye Galip Hoca takma adıyla Celal Bayar gönderildi.

Erzurum’dan Sivas’a Muğlada bir kongre toplandı. Bu kongrede ; • Osm. hükümetine yardımcı olmak için Kuva-i Milliye birlikleri arasında uyum sağlamak • Bu milis güçlerine asker sağlamak, kararları alınmıştır. 3. Alaşehir Kongresi : Balıkesir, Nazilli ve Erzurum Kongrelerinin sonuçları görüşüldü. Kongrede alınan kararlar:

Erzurum’dan Sivas’a • En büyük düşman, Yunanlılardır. Onları engellemek için asker toplanacak,vergi alınacaktır. • İstanbul Hükümetine bağlı, yarı özerk bir siyasal kuruluş fikri belirdi. • Yunanlıları yurttan kovalayabilmek için anlaşma devletleri ile görüşmeler yapılabilir. Not : Bu kongre şu ana kadar ki en kapsamlı toplantı olduğu için ulusallık niteliği taşır.

Sivas Kongresi (Öncesi) Erzurum Kongresini önleyemeyen Damat Ferit, Sivas Kongresini önlemek için iki esas belirledi. * M.Kemal ve arkadaşlarının İttihatçı oldukları, * Ege’de Yunanlılarla bir anlaşma olursa M.Kemal’in önleneceği. Ayrıca, Harbiye Nezaretinde M.Kemal Paşa’yı destekleyen kadroyu da temizledi.

Sivas Kongresi Hazırlık sürecinde karşılaşılan zorluklar : * Bazı kimseler, Damat Ferit Paşa gibi, bu kongrenin Anlaşma Devletlerini Osmanlıya karşı olumsuz tutum içine iteceğini düşünüyordu. * Kimileri, kongrenin bir yarar sağlamayacağı için, kimileri de endişe ve korkudan katılmak istemiyordu. * Bir kısım da, Kongreyi yerel bir girişim görüyordu. * Bir başka zorluk ise, katılmak isteyenlerin seçimi ve seçilenlerin Sivas’a gelişinin İstanbul taraftarı yöneticilerce engellenmesi idi.

Sivas Kongresi * Tüm yurttan gelen delegelerin katılımı ile gerçekleşmiş ulusal bir kongredir. * Kongrenin toplanması Amasya Genelgesi’nde istenmiştir. * M.Kemal’in Milli Mücadele ve Kuva-yı Milliye liderliği kesinleşmiştir. * Kayıtsız şartsız tam bağımsızlık ilkesi konmuştur.

Sivas Kongresi’nde Alınan Kararlar 1.Anadolu'da ve Rumeli'de kurulmuş olan bütün Müdafaa-i Hukuk-I Milliye Cemiyetleri, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adını aldı. (Böylece Kurtuluş Savaşı’nın tek elden yönetimi sağlanmıştır.) 2.Memleketi, içinde bulunduğu halden kurtarmak için derhal Milli Meclisin toplanması lazımdır. Milletin mukadderatı bu meclisin denetlemesine bırakılacaktır. 3-Manda ve himaye kesin olarak reddedilmiştir. (Hedef tam bağımsızlıktır.) 4.Damat Ferit Paşa Hükümetinin yerine yurtsever bir hükümetin getirilmesi için çalışılacaktır.

Sivas Kongresi Sonrası Sivas Kongresinin bitimi olan 12 Eylül 1919’dan Meclisin açılış tarihi olan 12 Ocak 1920’ye kadar altı kongre daha toplanmıştır. Üçüncü ve dördüncü Balıkesir, İkinci ve üçüncü Nazilli, Birinci Edirne ve Muğla Kongreleri

ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ TURGAY BÜLENT GÖKTÜRK

DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim