BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

... konulu sunumlar: "BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ"— Sunum transkripti:

1 BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
BİLME; HEM BİLGİSİZLİĞİN FARKINDA OLMAYI HEMDE ONU YENME İSTEĞİNİN VARLIĞINI GEREKTİRİ Yrd. Doç. Dr. Serkan HAZAR

2 BİLİM -Nesnel sağlamlığı olan bilgiler bütünü
-neden/sonuç ilişkilerinin ifade edildiği sistematik bilgiler birikimi - Biriktirilen kaydedilen sistematik bilgi

3 BİLİMSEL YÖNTEM -kanıtlanmış bilgi elde etmek için izlenen yol
Problem çözmek için izlenecek düzenli yol açık seçik, denetlenebilir, yansız , eleştirici ve düzeltici, deneyici, seçici, akla uygun dur

4 BİLİMİN DAYANDIĞI TEMEL VARSAYIMLAR (ÖNKABULLER)
Olaylar arasında sistemli neden/sonuç ilişkisi vardır. Nedensiz olay yoktur. İlişkiler bilimsel yöntemle açıklanabilir Olaylar “eşya” gibi incelenebilir. Gerekli yetişmişlik sağlandığında insan duyu organları ve onları genişleten araçlardan yararlanarak olayları ve ilişkileri doğruca gözlemleyebilir. Tümevarım ve tümden gelim sentezi ile geçerli ve güvenilir bilgi toplanabilir. Olaylar metafizik görüşlere dayalı olmaksızın açıklanabilir. (Nihai amaç ve ilk sebeplerini bilmeden)

5 Araştırmacıyı güdüleyen motifler
Merak Problem Eldeki veriler Teknik olanaklar: ekipman, malzeme, sporcu Ekonomik kaynak Güncel yaklaşımlar

6 Bilimsel araştırmanın amaçları
Olayların tanımlanması,sınıflamsı… Olaylar arasındaki ilişkileri bulmak Olayları anlamak ve açıklamak Olayların önceden tahmin edilmesi Olayların kontrolü İlişkilerin içindeki sebepleri incelemek

7 Başlıca iki araştırma metodolojisi vardır
niceliksel araştırma (quantitative research) niteliksel araştırma (qualitative research)

8 Nitel araştırma Niçin? Nasıl? Ne şekilde sorularına yanıt arar.
Nicel araştırma Ne kadar? Ne miktarda? Ne kadar sık, Ne kadar yaygın? sorularına yanıt arar.

9 Bilgi edinme yolları Otoriteden bilgi almak
Kişisel deneyimler sonucu bilgi edinmek Bilimsel yöntemle bilgi edinmek

10 Bilimsel yöntemin özellikleri
Düzenlilik göstermesi gerekir Verilere dayalı olmalıdır Nesneldir Analitik olmalıdır

11 Bilimsel yöntemin aşamaları
Güçlüğün seçilmesi, Problemin tanımlanması Probleme ilişkin olası çözümlerin ortaya konulması (denenceler) Verilerin toplanması Verilerin çözümlenmesi Sonuç,yargı ve raporlaştırma

12 ARAŞTIRMA problemlere güvenilir çözümler aramak amacı ile planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması çözümlenmesi, yorumlanarak değerlendirilmesi ve rapor edilmesi sürecidir.

13 Araştırmanın özellikleri
Araştırma problem çözmeyi amaçlar Problemlere güvenilir çözümler bulmalıdır Gözlenebilir, ölçülebilir verilere dayalı olmalıdır Yapılan gözlem ve tanımlar doğru olmalıdır Yapılan araştırmada kişisel yanlılık yok edilmelidir. Araştırmalar kayıt altına alınmalıdır.

14 Araştırma Desenleri (modelleri)
Araştırmanın alt problemlerine yanıt aramak veya denenceleri test etmek için yapılan araştırma planı

15 Araştırma desenleri ikiye ayrılır
Tecrübi (empiric) Belgesel (documantary)

16 Belgesel araştırmalar,
araştırma problemi hakkında var olan kütüphane, arşiv veya Internet kaynaklarından derlenen verilere (yazı, resim vs) dayalı araştırmalardır.

17 Tecrübi araştırmalar, araştırma problemi hakkında gözlem, mülakat, anket, test ve diğer ölçme araçlarıyla toplanan geçerli ve güvenilir verilere dayanır.

18 Tecrübi araştırma desenleri de ikiye ayrılır
Deneysel araştırma desenleri (experimental designs) Tarama çalışmaları

19 Tarama çalışmaları, araştırmacının bağımsız değişkenler üzerinde değişiklik yapmadığı, bağımsız değişkenler olan kişisel ve psikolojik özelliklerle görüş, tutum ve performans arasındaki ilişkiyi araştırır.

20 Amaçlarına göre araştırmalar
Temel araştırmalar (kuramsal) Uygulamalı araştırmalar (bilgiyi kullanma ARGE)

21 Kontrol kullanıp kullanmamaya bağlı araştırmalar
Geriye dönük araştırmalar ( Retrospektif) İleriye dönük araştırmalar (Prospektif)

22 Yapıldığı yere göre araştırmalar
Kütüphane araştırmaları Alan araştırmaları Alan deneyleri Laboratuar deneyleri

23 Metoduna göre araştırmalar
Betimsel araştırmalar Deneysel çalışmalar

24 ARAŞTIRMANIN PLANLANMASI
NE YAPILACAK NİÇİN YAPILACAK NASIL YAPILACAK (plan başkalarınca da anlaşılır ve tekrar edilebilir olmalıdır)

25 Araştırmaya yönelik kavaramlar

26 Değişken Değişkenler Denek değişkenleri Çevre değişkenleri
(yaş, boy, cinsiyet, meslek, gelir vs) Çevre değişkenleri (pekiştireç, deneme programı, ilaç vs)

27 Kontrol şekline göre değişkenler
Bağımsız değişken Araştırma problemini ve kişi özellikleri etkileyen, değişmez çevre Bağımlı değişken Bağımsız değişkenin etkisinin araştırıldığı, ona göre değişen özellikler Ara değişken Gözlenebilir değişkenlerin gerisinde kalan değişkenler

28 Ara değişkenler Evrene ilişkin ara değişkenler
Araştırma sürecine ilişkin ara değişkenler Ölçüm aracına ilişkin ara değişkenler Araştırma ortamına ilişkin ara değişkenler

29 Aldığı değere göre değişkenler
süreksiz değişken (limitlerden birini almak zorundadır erkek-bayan) Sürekli değişken (limitler arasında yer alabilirlik)

30 Sayıltı Doğruluğu peşinen kabul edilen, varsayılan, kanıtlanmaya gerek olmayan

31 Denence (hipotez) Araştırma denencesi (araştırmacının denencesi=Ho)
İstatistiksel denence Araştırmanın denencesi H1

32 İyi bir denencenin özellikleri
1- Kuramsal bir temele dayanmalıdır Bilinenlerle ciddi çelişkisinin olmaması gerekir Değişkenler arasındaki ilişkiyi tanımlamalıdır Test edilebilir olmalıdır

33 Sınırlılık Araştırma çerçevesi

34 Tarama çalışmaları, bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkiyi ve ilişki derecesini araştırır; deneysel çalışmalar ise değişkenler arasındaki neden-sonuç bağlantısını arar.

35 Tarama çalışmalarında,
bağımsız değişkenler üzerinde hiçbir değişiklik yapılmazken; deneysel çalışmalarda bağımsız değişkenler kontrollü olarak değiştirilip bunun bağımlı değişken üzerindeki etkisi ölçülür.

36 Araştırma önerisi hazırlanması
Araştırma planının yazılı dökümüne araştırma önerisi denir. araştırmanın adı Problem ve alt problemleri Araştırmanın amacı Araştırmanın önemi Varsayımlar (ön kabuller) Sınırlılıklar Tanımlar Yöntem Süre ve olanaklar Ekler kaynakça

37 Deneysel araştırma desenleri üçe ayrılır
Deneme öncesi desenler Yarı deneysel desenler Gerçek deneysel desenler

38 Deneme Öncesi Desenler
Kontrol olasılığı oldukça zayıftır Guruba ve ölçümün niteliğine ilişkin bilgiler edinmek için uygulanır 1- Tek gurup sontest G1-D1-T1 2- Tek gurup öntest- sontest G1-T1-D-T2

39 Deney öncesi desenler 3- karşılaştırmalı statik model G1-D1-T1
G T1 Gurupların önceki durumları göz önüne alınmamıştır.

40 Gerçek Deney Desenleri
Birden fazla gurup kullanılır Guruplar tek örneklemden seçilmiştir Kontrol gurubu vardır Deney ve kontrol gurubunda eşleşme vardır Kontrol edilemeyen değişkenler ortaktır

41 Gerçek Deney Desenleri
Araştırmacının yapması gerekenler 1-İstenmeyen karıştırıcı değişkenlerin kontrolü 2-bağımsız değişkenin deney gurubuna uygulanıp kontrol gurubuna uygulanmaması 3-guruplar arası değişme ve gurup içi değişim hesaplanmalıdır. 4-şanstan kaynaklanan fark olasılığını belirlemek için gurup içi ve guruplar arsı değişime bakılmalıdır

42 Gerçek Deney Desenleri
T T3 T T4

43 Gerçek Deney Guruplarının Çeşitleri
Randomize G1 R- D – T1 G2 R T2 Öntest-sontest Kontrol guruplu model G1 R- T1- D- T3 G2 R- T T4 Handikap: öğrenmenin etkisi

44 Gerçek Deney Guruplarının Çeşitleri
Dörtlü gurup desenler G1 R- T1- D- T3 G2 R- T T4 G3 R T5 G4 R D T6 öğrenmenin etkisi kontrol altına alınmıştır

45 Yarı Deneysel desenler
Deneysel desenlerin uygulanamadığı durmlarda uygulanan modellerdir.

46 Deneysel çalışmaların bir diğer temel kavramı da varyanstır.

47 Varyans, bağımlı değişkende meydana gelen değişmelerdir.

48 Deneysel çalışmalarda, “bağımsız değişkendeki bir değişme bağımlı değişkende bir değişikliğe neden olur” fikri test edilir.

49 Deneysel araştırma desenleri, denek sayısı bakımından tek denekli (küçük grup) desenler ve çok denekli desenler olarak da ikiye ayrılır.

50 Deneysel araştırma desenleri, bağımlı değişken üzerinde etkili olan faktör sayısı bakımından tek faktörlü desenler ve çok faktörlü desenler olarak da ikiye ayrılır.

51 Tek faktörlü desenler (one factor design), bağımlı değişken üzerinde tek bir bağımsız değişkenin etkisini araştırır.

52 Çok faktörlü desenler (faktöryel desen) iki veya daha fazla değişkenin bağımlı değişken üzerindeki tek tek ve eşzamanlı etkilerini inceler.

53 Deneysel araştırma desenlerinin bir başka sınıflandırması.
Denekleriçi / gruplariçi desen (completely randomized design): Aynı deneklerin farklı koşullarda karşılaştırılması. Tekrarlı ölçümler yapılır. Deneklerarası / gruplararası desen (randomized block design): Farklı deneklerin farklı deneme şartlarında karşılaştırılması Karışık desenler (mixed design): Denekleriçi ve deneklerarası desenlerin karma yapılması. Öntest – sontest kontrol gruplu desen

54 Araştırma desenlerinde iç geçerlik ve dış geçerlik kavramları da önemlidir.

55 İç geçerlik (internal validity), bağımlı değişkendeki farklılaşmanın bağımsız değişkenlerle açıklanma derecesidir.

56 Dış geçerlik (external validity), bir örneklem üzerinde elde edilen araştırma sonuçlarının daha büyük gruplara ve evrene genellenme derecesi.

57 Beden eğitiminde ana araştırma konuları
Hareket ve antrenman bilimi Antrenman yöntemleri Beslenme Biomekanik Spor fizyolojisi Kinesyoloji Ergojenler vb.

58 Beden eğitiminde ana araştırma konuları
Sporda sosyal alanlar Yönetim organizasyon Rekreasyon Spor sosyolojisi Spor psikolojisi Spor tarihi Beden eğitimi ve spor vb.

59

60

61

62

63 ARAŞTIRMALARDA KAYNAK GÖSTERME TEKNİKLERİ

64 Alıntı Yapılırken Dikkat Edilecek Hususlar
Kaynak Göstermenin Zorunlu Olduğu/Olmadığı Durumlar Metin İçerisinde Kaynak Gösterme Kaynakça Listesini Sıralama veya Gruplama Kaynakça Gösterme Yöntemleri

65 GİRİŞ Niçin kaynak gösterilmeli? Başkalarının emeğine saygı
Atıfta bulunacak diğer araştırmacıları yanlış yönlendirme Yasal zorunluluklar

66 ALINTI YAPILIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Doğrudan Alıntılar Kelimesi kelimesine aynen yapılan alıntılardır ve çift tırnak ( “......” ) işareti içerisine metin yazılır. Örnek: Yıldırım (1966, 21)’a göre, hipotez “araştırmacıya bir nevi ışık tutma niteliği taşıyorsa değerli sayılmalıdır.” Dolaylı Alıntılar Alıntı yapılan metin eğer birebir kaynakla aynı değilse, yazar kendi cümleleriyle ifade ediyorsa, alıntı yapılan kısım tırnak içine alınmaz ya da sıkıştırılmış paragraf gibi özel biçimler kullanılmaz; ancak kaynak göstermek zorunludur.

67 KAYNAK GÖSTERMENİN ZORUNLU OLDUĞU DURUMLAR
Başkasının eserinden bir aktarma yapılmış ise, Başkasının bulduğu yöntem, sonuç veya amaçtan faydalanılmış ise, Başkasının eserinden rakam, katsayı, şekil, grafik, resim vb. alınarak kullanılmış ise, Az veya çok başkasının eserinden esinlenilmiş ise, Yukarıdakilerin dışında başkasının eserinden doğrudan ve dolaylı olarak faydalanılmış ise yararlanılan kaynakların bildirilmesi zorunludur.

68 KAYNAK GÖSTERMEYİ GEREKTİRMEYEN DURUMLAR
Genel kurallar, prensipler veya uygulamalar konusunda kaynak göstermeye gerek yoktur. Örneğin, “yardımseverlik bir erdemdir” ifadesinde kaynak göstermeye gerek yoktur. Herkesin bildiği, açık ve seçik olarak fark edilen bilgiler için kaynak göstermeye gerek yoktur. Örneğin, “Almanya Avrupa Birliğinin en güçlü ekonomisine sahip ülkelerinden biridir” ifadesinde kaynak göstermeye gerek yoktur.

69 KAYNAK NEREDE GÖSTERİLİR?
DİPNOTU şeklinde aynı sayfanın sonunda Cümle içerisinde veya cümle sonunda Kitap veya makalenin sonunda Bölüm sonlarında Kaynakça Listesi Kitap veya makalenin sonunda Kaynakça Listesi Bu alternatiflerden bir veya bir kaçı yazının yayınlanacağı derginin veya kitabın yayın politikalarına; veya ödevlerde ise öğretmenin tercihleri doğrultusunda yapılır.

70 METİN İÇERİSİNDE KAYNAK GÖSTERME ŞEKİLLERİ
Dipnotu Yöntemi Soyadı, Tarih ve Sayfa Yöntemi Soyadı ve Tarih Yöntemi Numaralama Yöntemi

71 Dipnotu Halinde Kaynak Gösterme Yöntemi
Dipnotu halinde kaynak gösterirken, ilgili kısma veya cümle sonuna parantez içerisinde bir rakam yazılır ve aşağıda sayfanın en altına çizgi ile ayrılmış bölgeye metinde verilen numaranın aynısı eklenerek yazarın soyadı, adı, kitap/makale başlığı, yayıncı, yayın yeri, yayın tarihi ve sayfa numarası gibi tüm bilgiler verilir1. Örnek: [1] Arıkan, Rauf, (2005), Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama, Asil Yayın Dağıtım, 5. Baskı, Ankara.

72 Soyadı, Tarih ve Sayfa Yöntemi
Örnek: Hipotez “araştırmacıya bir nevi ışık tutma niteliği taşıyorsa değerli sayılmalıdır” (Yıldırım,1966,21). Soyadı ve Tarih Yöntemi Örnek: Hipotez “araştırmacıya bir nevi ışık tutma niteliği taşıyorsa değerli sayılmalıdır” (Yıldırım,1966). Numaralama Yöntemi Örnek: Anket sorularının düzenlenmesinde soru sayısı kadar soru sırası da önemlidir (34)

73 KAYNAKÇA LİSTESİNİ SIRALAMA VEYA GRUPLAMA
Yazarın Soyadına Göre Sıralama Kaynak Türlerine Göre Sıralama (Kitaplar, Dergiler, Tezler vb. şeklinde)

74 KAYNAKÇA LİSTESİ Nerede yer alır?
Yazının metin kısmından hemen sonra Ekler kısmından hemen önce yer alır. Kaynağın türüne göre bir gösterim şekli vardır. Ancak bazı yayıncı kuruluşlar Kaynakça Listesinde ayrı bir gösterim şekli isteyebilir.

75 SONUÇ HAZIRLADIĞINIZ ÇALIŞMALARDA BİLGİYİ NEREDEN ALDIĞINIZI MUTLAKA YAZINIZ. BU ŞEKİLDE DAVRANMANIZ, ÖDEVİNİZİN DEĞERİNİ AZALTMAYACAK, TAM TERSİNE ÖDEVİNİZİ DAHA DA DEĞERLİ KILACAKTIR.