Danışma Kuramları I & II

... konulu sunumlar: "Danışma Kuramları I & II"— Sunum transkripti:

1 Danışma Kuramları I & II
Mesleki Rehberlik ve Danışma Kuramları I & II Doç.Dr. Oya Yerin Güneri

2 Amaçlar Mesleki Rehberlik ve kariyer danışmanlığı kuramlarını ve temel kavramlarını anlama Kuramları değerlendirme Kuramlarının uygulamaları hakkında bilgi ve deneyim kazanma

3 Kuramlar kariyer sorunlarını, yardım sürecini,
sürecinin çıktılarını belirlemek için bir ÇERÇEVE

4 Meslek Seçimi ve Gelişimi İle İlgili Yaklaşımlar
Özellik Faktör Yaklaşımı (Parsons, Williamson) Psikodinamik Yaklaşımlar (Freud, Adler, Ann Roe)

5 Psikanalitik yaklaşım
Meslek seçimi İçgüdülerin toplum tarafından kabul edilebilir ifadesi Erken çocukluktaki doyum kaynakları İlgi ve yetenekler belirleyici değil Yaşamdaki diğer seçimler ve sorunlarla ilişkili Soru: Bir kişi neden iş makinesi operatörü olmayı seçer?

6 Psikanalitik Yaklaşımda Danışma Süreci
Bilinçaltı etkenler Mesleki kararsızlık= temel psikolojik rahatsızlıklar Psikanalizde kullanılan teknikler Meslek seçimini etkileyen dürtülerin farkına varma

7

8 Adler’in Kuramı Temel ilkeler: Bölünmezlik ya da bütünlük
Amaca yönelik olma Sosyal ilgi ve ailt olma

9 Adler’in Kuramı Temel kavramlar: Aile Bütünlüğü Doğum sırası
Yaşam tarzı: İş-meslek, sevgi, toplumsallık İlk çocukluk anıları Sosyal ilgi

10 Düşün-yaz, Eşleş Paylaş Etkinliği: Çocukluk Deneyimlerim, İlk anılarım

11 Adler Yaklaşımında Kariyer Danışmanlığı Süreci
Kariyer Danışmanlığının Aşamaları: İlişki kurması Bilgi toplama (ilk anılar, doğum sırası, yaşam stili vb.), değerlendirme İçgörü kazanma Etkili olmayan inanç ve davranışları değiştirme

12 Adler Yaklaşımında Kariyer Danışmanlığı Süreci
Savikas (2009) Kariyer Stili Danışmanlığı Kariyer stili mülakatı (yaşam amacı ve kariyer stili) Kariyer stili değerlendirmesi Bilgileri özetleme Kariyer danışmanlığı

13 Ann Roe’nun Yaklaşımı Erken çocukluk, çevre, kişilik gelişimi ile meslek seçimi arasındaki ilişki Genetik psikolojik yatkınlıklar+ güçlü ve zayıf yönler+ ailenin çocuk yetiştirme biçimi = ihtiyaçlar = meslek seçimi

14 Ann Roe’nun Yaklaşımı Çocuk yetiştirme stillleri:
Çocuğa duygusal yoğunlaşma (aşırı koruyuculuk ve aşırı talepkarlık arasında değişir) Çocuktan kaçınma (duygusal olarak red ve ihmal etme arasında değişir) Çocuğun kabulü (rahat kabul etme ve severek kabul etme arasında değişir)

15 Ann Roe’nun Yaklaşımı Koruyucu ailelerin çocukları: ödül ve geri bildirim sağlayan meslekler İhmal edilen çocuklar: insanlardan uzak, nesnelere yönelik meslekler Kabül edilen çocuklar: ilgilerini dengeleyebilecekleri meslekler

16 Ann Roe’nun Yaklaşımı İnsanlara yönelik meslekler: hizmet, iş bağlantısı, örgütler, genel kültür, sanat ve eğlence İnsanlara yönelik olmayan meslekler: teknoloji, açık hava, bilim

17 Mesleki Gelişim Evreleri
Meslek gelişim süreci çocuklukta bir meslek fikrinin oluşmaya başlamasından itibaren, yetişkinlikte bir meslek sahibi oluncaya kadar geçen gelişim evrelerini kapsar

18 Ginzberg ve ark.Mesleki Gelişim Kuramı Meslek seçimi
Süreç (10-20 yaş) Geri dönülemez (1972, yaşam boyu) Uzlaşma gerektirir (istek-olanaklar)

19 Ginzberg ve ark.Mesleki Gelişim Kuramı Dönemler
Fantezi (11 yaş öncesi) Deneme (11-17) Gerçekci (18 ve yukarısı)

20 Super’in Yaşam Boyu, Yaşam Alanı Yaklaşımı
Kariyer=uygulamaya koyulmuş benlik kavramı Benlik kavramı= kendim + başkaları + ideal (keşisme => bütünlük) Yaşam alanı= farklı roller Ailenin sosyoekonomik düzeyi + bilişsel yetenekler + eğitim + beceriler + kişilik özelikleri + olgunluk+ karşısına çıkan fırsatlar= kariyer yolu

21 Yaşam Rolleri Egzersizi

22

23 Super’a Göre Meslek Gelişimi
1.Büyüme (0-14): Mesleki benlik gelişimi Hayal (0-10), İlgi (11-12) Yetenek (12-14) 2. Araştırma (14-24): Kendini, mesleki rolleri ve iş dünyasını keşfetme Deneme (14-17), Geçiş (18-21) 3. Sınama ve izleme (22-24) Yerleşme evresi (25-44), Sınama (25-30), Sağlamlaştırma (31-44) 4. Koruma Evresi (45-64) 5. Çöküş Evresi ( ) Yavaşlama basamağı (65-70) Emeklilik Basamağı (71+)

24 Super’in Yaklaşımında Kariyer Danışmanlığı Süreci
Yaşam yapısı, çalışan rolü Bulunduğu gelişim aşaması, kaynakları Mesleki kimlik-ilgi yetenekler, değerler Yaşam temaları

25 Holland’ın Kuramı Birey= genetik + çevre Kişilik yapısı
Meslek seçimi= ilgiler, değerler, deneyimler Meslek çalışanları hakkında yapılan genellemeler doğru Bir mesleğin üyeleri= benzer kişilik özellikleri + özgeçmiş İlgi envanterleri- kişilik envanterleri Mesleki doyum + meslekte karar kılma ve başarılı olma= bireyin kişiliği+ çevre arasındaki bağdaşım

26 Kişilik ve çevre tipleri
Holland‘ın Kuramı Kişilik ve çevre tipleri 1- Gerçekçi 2- Araştırıcı 3- Sosyal 4- Girişimci 5- Geleneksel 6- Sanatçı

27

28 Holland’ın İkincil Varsayımları
Uyum: Kişilik tipi + iş ortamı uyumu Ayrışma: Bir tipe ait olma, baskın bir kod olması Tutarlılık: Kodların yakınlığı Kimlik: uyum + belirgin ilgi ve amaçlar

29 Bir çok davranış gözlemleme yoluyla öğrenilir (Bandura)
Sosyal etki önemli bir role sahiptir Kendini yetkin görme (Self-Efficacy): bireylerin belli bir davranışı göstermek için gerekli etkinlikleri düzenleme ve başarılı bir şekilde yapma kapasitesine ilişkin kendi yargıları Sosyal Bilişsel Kuram

30 Krumboltz’un öğrenme kuramı, faktörler
Genetik özelikler, yetenekler- cinsiyet, fiziksel özelikler, zeka… Çevresel koşullar ve olaylar: kültürel, politik, sosyal, ekonomik... Öğrenme yaşantıları

31 Krumboltz’un öğrenme kuramı kariyer kararını etkileyen faktörler
Kendi hakkındaki gözlemler, genellemeler Dünya hakkındaki genellemeler İşe yaklaşma becerileri Eylemler

32 Krumboltz’un öğrenme Kuramı Danışmanlık Uygulaması
Gelişimsel (eğitim, materyaller) İyileştirici (amaç belirleme, bilişsel yeniden yapılandırma, karar becerileri) İlgilerin genişletilmesi, yanlış inançların belirlenmesi, yeni beceriler öğrenme Değişen iş yaşamına hazırlama Harekete geçirmek için güçlendirme Etkin rol alma