Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim

... konulu sunumlar: "Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim"— Sunum transkripti:

1 Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim
SIĞIR TÜBERKÜLOZU VE TEŞHİS YÖNTEMLERİ Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim

2 GİRİŞ - 6000 yıldır bilinmekte.. - 19. yy. a kadar sebebi bilinmiyor..
yılında Willemin bulaşıcılığını.. - Robert Koch 1882’de  tüberküloz  basilini.. yine Koch ilk izolasyon ve deneysel enfeks.. Lehmann ve Neumann Mycobacterium tuberculosis ismini..

3 GİRİŞ - 2 yılında Albert Callmette  ve Camille Guerin Fransa’da BCG aşısını.. 1943 yılından itibaren değişik araştırmacılar farklı antibiyotikler tedavide başarı.. Türkiye’de 1900’lerde ilk araştırmalar.. 1929 yılında H.S.Z.K. nun kabulü ile sistematik bir araştırma..

4 ETİYOLOJİ - Etken Mycobecterium bovis ..
Gram pozitif, asidorezistans, aerobik .. Sporsuz, kapsülsüz .. 0.2–0.6 X 1.5–4.0 µm. boyutta .. % 10 CO2’li ortam, 37 °C’de .. Hareketsiz, uzun hafif kıvrık çomak .. 3-6  hafta içinde küçük (1 mm den az) şeffaf, beyaz, piramidal koloniler ..

5

6

7 ETİYOLOJİ

8 Mycobacterium_bovis_ Ziehl-Neelsen_stain
ETİYOLOJİ

9 ETİYOLOJİ

10 ETİYOLOJİ

11 ETİYOLOJİ - 2 - Hücre duvarı lipoidal maddeler, normal boyalarla boyanamaz .. - Dekolorasyona direnç: ARB (asido-rezistans bakteri) .. Fenol (% 2), kreozol (% 1), formalin (% 3) NaOH (% 5) içinde 4 saatte .. 70-95 derecelik alkol 10 dk. içerisinde .. Pastörizasyon genelde ölür..

12 ETİYOLOJİ - 2

13 ETİYOLOJİ - 3 Gübre ve idrarla karışık sularda 469 gün
Güneşe maruz balgamda 20-30 saat Çiğ sütten yapılmış tereyağı ve peynirde Bir ay Kokuşmuş maddelerde gün Gömülü akciğer parçalarında 167 gün Kuru balgamda Aylarca Toprak ve suda 5 ay Kaynama derecesindeki suda 5 dakika 70 C de 30 dakika

14 ETİYOLOJİ - 4 Top. lipid, hücre duvarı kuru ağırlığının % 60’ı ..
% 50’si protein = geç aşırı duyarlılık, deri testi pozitifliği ..  Selektif ve selektif olmayan besiyerleri .. - En çok Lowenstein Jensen (LJ), Middlebrook 7H11 veya 7H11 .. Sauton, Proskauer, Long, Beck, Dubos, Kirschner ..

15 EPİDEMİYOLOJİ Bulaşma: kongenital, sindirim, solunum, deri ve genital ..  Kalabalık ve havasız ahırlar .. - Enfekte hayvanlar öksürük .. İnsanlar  hasta hayvan karkasları ile temas .. Et ve süt ürünleri .. Tüberkülozik mastit halk sağlığı, buzağılar ..

16 EPİDEMİYOLOJİ - 2 Vahşi hayattaki rezervuarlar ..
Vahşi domuz ve geyikler yaylacılık .. - İnfeksiyöz materyalle kirlenmiş otlaklar .. Nadiren insandan sığıra M. tuberculosis ..

17 EPİDEMİYOLOJİ - 3 Almanya: 1950 eradikasyon prog ..
1952 % 40, % 1.7, % 1981 % 0.044, % Son veriler: 2 yıldan fazla deri testi uygulanmayan yerler reaktör sayısında artış ..

18 EPİDEMİYOLOJİ - 4 ABD: 1901 tüberkülin test sonucu % 50 (+) ..
1917 eradikasyon prog .. verisi: kesimde % 0.15 lezyon .. : sığıra test .. sığır reaktör .. Proje maliyeti dolar .. 1969 % 0.03, Son veriler: %

19 EPİDEMİYOLOJİ - 4

20 EPİDEMİYOLOJİ - 5 Ülkemiz: 2003 Trakya bölgesi eradikasyon prog. devam .. Etlik VKAE Ulusal proje ..  serum, prevalans % BÖLGESEL VERİLER: Edirne geneli tüberkülin uygulaması .. 1991 % 0.1, % 1.8, % 1993 Türk-Alman ortak proje: Ankara % 3.3, Çankırı % 1 ..

21 PATOGENEZ M. bovis solunum yollarından ..
Savunma, mukus-epiteliyal harekt. ..  Alveoler boşluklarda, hücr. dej.+nekroz (Primer efekt) .. Makrofaj fagositoz, yakın lenf yumrularına .. Tüberkeller, (Primer kompleks).. İyileşebilir, lokalize ola.. (yaşa, dirence bağlı) .. Direnç düşüşü, primer komplekste üreme ..

22 PATOGENEZ

23 PATOGENEZ Kezeifikasyon nekroz alanları (akciğer)

24 PATOGENEZ - 2 Tekrar yayılma (kan yoluyla) ..
Sonuç; organ-dokularda çok sayıda küçük tüberkel (Miliar tüberküloz) ..  Primer kompleks taşıyan birey, tekrar patojen girişi .. Sonuç; Kronik organ tüberkülozu (geç generalizasyon) .. Vücüt direnci düşerse; ölüm ..

25 PATOGENEZ - 2

26 PATOGENEZ - 3 İlk fagositoz PNL’ler, ancak kalın hüc.duv.etken parçalanamaz .. PNL’ ler parçalanır, etken serbest, makrofaj fagositozu ..  Makrofaj göçü, makrofaj ölümü, etken serbest .. T-hücre aktivasyonu; Lenfokinler (IL-4, IL-5, IFN-g, GM-CSF) .. IFN-g; Makrofaj’da mikobakteri ölümü ..

27 PATOGENEZ - 3

28 PATOGENEZ - 3

29 KLİNİK BULGULAR Hastalık kronik, çok ilerlemiş vakada bulgu ..
Yaygın lezyon var, klinik bulgu yok ..  Kondüsyon kaybı, öksürük, inip-çıkan ateş .. İnkübasyon 3-5 hafta .. Suşa, doza, inokülas. yoluna, virülansa bağlı .. Pneumoniaya, arthritise, mastitise, derialtı abselere, keratokonjuktivitise, meningitise, infertilite bozukluklarına ..

30 KLİNİK BULGULAR

31 KLİNİK BULGULAR - 2 Kısa kuru öksürük, iştahsızlık, zayıflama, tüylerde bozulma, mediastinal lenf yumrularında şişmeler ..  Ancak hiçbiri patognomik değil .. Lezyonlar yerleştiği organa göre .. Alimenter yolla, barsakta primer odak .. Solunum yolu, akciğer ve torasik lenf yumr.da lezyon ..

32 KLİNİK BULGULAR - 2 chest cavity classical nodular lessions

33 KLİNİK BULGULAR - 2 chest cavity classical nodular lessions

34 OTOPSİ Burun ve mukozasında nodüller, ülserler ..
Akciğerde ve akc. lenf yumrularında kazeöz, kazeö- kalseröz nitelikte lezyonlar ..  Pleurada nodüller, “incili tüberküloz” .. Sind. sist. enf. da; sind. kanalında lezyon .. İnce barsakta tüberkel, ülser .. Mezenteriyal lenf yumr. şişkin .. Karaciğer, dalak, uterus, böbrek, testis, ovaryum ve memede de lezyonlar ..

35 OTOPSİ Deneysel olarak enfekte edilmiş bir fareye ait akciğer görüntüsü

36 OTOPSİ Enfekte bir hayvana ait lenf yumrusu kesiti

37 OTOPSİ

38 TEŞHİS Canlı hayv.da gecikmiş tip aşırı duyarlılık reaksiyonu ile ..
Ölü hayv.da post-mortem muayene, histopatolojik, bakteriyolojik, PCR .. Laboratuvara; Lezyonlu doku ve organlar .. Soğuk zincir, mümkün olan en kısa süre .. Sıcak havalarda kont. önlemek için %0.5 borik asit sol. ..

39 TEŞHİS - 2 Aseptik kaplar (çevresel mikobakteriler!) ..
Laboratuvarda; .. 1- Boyama .. Ziehl-Neelsen (sıcak boyama) .. Kinyon (soğuk boyama), floresans antikor .. 2- Kültür .. Lezyonlu organlar, dokular, lenf yumr. .. Kontaminantları engellemek için, % 5 okzalik asit, % 2-4 NaOH

40 TEŞHİS - 3 10 dk. karıştır, santrifüj, sıvıyı at, sedimentten ekim ..
Katı-yumurtalı (Lowenstein-Jensen, Coletsos base, Stonebrink) .. Agar içeren (Middlebrook 7H10, 7H11) .. 37 °C’de, CO2’li etüvde 3-6 hafta (8 hafta) .. Koloni morfolojisi, üreme özellikleri, biyokimyasal özellikleri, DNA probları; identifikasyon ..

41 Lowenstein-Jensen besi yerine ekim ve birkaç haftalık kolonilerin görünümü
TEŞHİS - 3

42 TEŞHİS - 3

43 Mycobacterium bovis_ young colony on a brain heart infusion_ typical virulent strain
TEŞHİS - 3

44 TEŞHİS - 4 3- BACTEC .. Kültürün duyarlılığı artmış, üreme süresi kısalmış (5-10 gün) .. C14 ile işaretli palmitik asit içeren besiyeri .. 14CO2 miktarı radyometrik-flourometrik ölçülmesi .. Dezavantajları; okuma için cihaz ihtiyacı, pahalı olması, radyoizotoplarla çalışma ..

45 TEŞHİS Çeşitli Bactec sistemleri : BACTEC 460, 960, 9050 Mycobacterial
Detection System

46 TEŞHİS - 5 4- Moleküler Yöntemler ..
Üreme çok yavaş, örnekte az sayıda bakteri varsa kültürde üremez .. Kültürden daha hızlı, spesifik, duyarlı .. IS6110 ve IS1081, MPB70 ve 38 kDa antijen b gibi spesifik proteinleri şifreleyen genleri çoğaltan primerler .. Genetik fingerprinting (parmak izi) M. bovis’in farklı suşlarını ayırt edebilir ..

47 PCR testi sonucu Mycobacterilere ait bandların görünümü
TEŞHİS - 5 PCR testi sonucu Mycobacterilere ait bandların görünümü

48 TEŞHİS - 6 5- Kanı baz alan testler ..
Lenfosit profilerasyon testi, gamma interferon (IFN-γ) testi, ELISA .. IFN-γ testi; .. Tam kan sığır ve kanatlı tüberkülinleri ile kültür edilip, sitokinin salınımı saptanır ve ölçülür .. Tüberkülin testinden daha erken (deneysel çalışma; 14 gün) infeksiyonu saptayabilir ..

49 TEŞHİS - 6

50 TEŞHİS - 7 Tanımlanan mikobakteriyel antijenler ile daha spesifik ..
Avustralya’da ilk saha çalışması ( sığır) intradermal tüberkülin testinden (%65,6) daha duyarlı (IFN-γ, %93.6) .. Sahada uygulama kolaylığı .. Ölçümler gerekmediğinden sonuçlar daha az kişisel .. Lab.a Lityum-Heparin’li tüplerde 5 ml. tam kan..

51 TEŞHİS - 7

52 TEŞHİS - 8 Ortam ısısında soğuk zincir gerekmeksizin ..
Alınmayı takiben 12 saatte ulaştırılır .. 36 saatin sonunda netice, maille bildirim .. Gecikmiş tip aşırı duyarlılık (tüberkülin) testi Uluslararası standart yöntem .. Mikobakterilerden elde edilen saflaştırılmış protein türevi (PPD) ..

53 TEŞHİS - 9 - Hücreye bağlı şekillenen aşırı duyarlılık reaksiyonu ..
- İntradermal enjeksiyon, 3 gün sonra injeksiyon alanında şişme (gecikmiş tip hipersensitivite) .. Yeterli spesifite ve duyarlılığa sahip değil (yanlış pozitiflik ve negatiflik).. Gebe, yeni doğum, hatalı değerlendirmeler ..

54 TEŞHİS - 9

55 TEŞHİS - 9

56 Tüberküloz Şüpheli Etler Hakkında Karar
- Risk; Ette bakteri varlığı .. - “ “ Miliyer tüberküloz, generalizasyon bulguları, eksudatif kazeifiye lezyonlar ” ” .. Ette bakteri varlığını gösterir .. Primer kompleks, kronik tüberküloz, lenf ve küçük kan dolaşımı ile bir kaç organa, lenf nodülüne yayılan tüberküloz .. LOKAL .. Kaşeksi yoksa lezyonlu bölgeler İMHA, karkas ŞARTLI KESİM ..

57 Tüberküloz Şüpheli Etler Hakkında Karar
- Büyük kan dolaşımı ile dalak, böbrek, testis, yumurtalıklar, meme, kemikler, intramüsküler lenf yumruları, göğüs ve karın boşluklarına, beyin zarı, göz vb. .. GENERALİZE.. İMHA .. Kaşeksi varsa lezyonlar lokal de olsa İMHA .. Genel kaşeksi :Yağların tamamen eriyip, pelvis boşluğu, böbrekler ve kalbin etrafındaki yağların yerine jelatinimsi,  kehribar sarısı bir kitle bulunması hali ..

58 KORUNMA Aşı yok.. Sürüye kontrolsüz hayvan.. Etken kaynağı..
Buzağılara güvenli süt.. Genç-yaşlı ayırımı.. Ahırlar.. Kanatlı hayvanlar.. Sürekli kontrol, reaktörler imha..

59 KORUNMA - 2 Personel hijyeni.. Doğal aşım boğaları..
Etiyoloji ve bulaşma yolları..

60 TEŞEKKÜR EDERİM…