/ 201 Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem 1, 17.01.2010 Aile Hekimliği Temel Özellikleri Ortak Karar Verme ve Hastayı Güçlendirme Dr. Zekeriya Aktürk.

... konulu sunumlar: "/ 201 Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem 1, 17.01.2010 Aile Hekimliği Temel Özellikleri Ortak Karar Verme ve Hastayı Güçlendirme Dr. Zekeriya Aktürk."— Sunum transkripti:

1 / 201 Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem 1, 17.01.2010 Aile Hekimliği Temel Özellikleri Ortak Karar Verme ve Hastayı Güçlendirme Dr. Zekeriya Aktürk zekeriya.akturk@gmail.com www.aile.net

2 / 202 Hasta olarak kendimizi doktorun karşısından güçsüz hissettiğimiz oldu mu?

3 / 203 Amaç ve Hedefler Bu ders sonunda katılımcıların hastayla ortak karar verme konusunda bilgi sahibi olmaları ve önemini savunmaları amaçlanmaktadır Ders sonunda katılımcıların; –Hastayı güçlendirmenin tanımını tartışabilmeleri –Aile hekimliğinde hastayı güçlendirmenin yerini tartışabilmeleri –Hastayla ortak karar vermeye neden gerek olduğunu açıklayabilmeleri –Güç/ilişki grafiğini açıklayabilmeleri –Hastaların güçsüzlüğünün nedenlerini açıklayabilmeleri hedeflenmektedir

4 / 204 Hastayla ortak karar verme nedir? Bireyin kendi sağlık bakımında aktif olarak rol almasıdır Laura E. Santurri. Patient Empowerment: Improving the Outcomes of Chronic Diseases Through Self-Management Education. http://www.case.edu/med/epidbio/mphp439/Patient_Empowerment.htm

5 / 205 Arka plandaki fikir Hastalar başkalarının dikte ettiği bir yaşam tarzını benimsemeye zorlanamaz. Koruyucu hekimlik uygulamalarının etkili olabilmesi için güçlü hastalar gerekir. Birer tüketici olarak hastalar tercih yapma hakkına sahiptir.

6 / 206 Neden? Hastalar ve hekimler artık ortak karar vermeye önem veriyor Hastalar kendi sağlık sorunları hakkında araştırma yapıyor Bugünün hastaları, doktorların ekip lideri olmalarını ve klinik ve eğitim desteği sağlamalarını bekliyor Hekimler en önemli bilgi kaynağıdır, en güvenilir kaynaktırlar ve olumlu davranış değişimini kataliz edebilecek en önemli kaynaktır. Magee, Relationship-Based Health Care in the US, UK, Canada, Germany, S. Africa, and Japan, 2003

7 / 207 Neden? Bir araştırma; –Bireylerin %91’i daha fazla soru sormak istiyor –%87’si tercihlerini aktif olarak yapmak ve kar/zarar değerlendirmesi yapmak istiyor –%90’ı kendi sağlığına daha fazla dikkat etmek istiyor –%78’i için hekimiyle ilişkisi çok önemlidir (ailesinden sonra en önemli) Magee, Relationship-Based Health Care in the US, UK, Canada, Germany, S. Africa, and Japan, 2003

8 / 208 Erişkinlerin %80’i kendi sağlığında daha fazla söz sahibi olmak istiyor 1 %50’si hekimi dışındaki kaynaklardan bilgi arıyor 2 Erişkinlerin %55’i daha fazla bilgi istediklerini söylüyor 3 Neden? 1.Yankelovitch Monitor, 2002; 2. Harris, Interactive, 2002; 3. Pfizer, data on file, 2002

9 / 209 Halbuki; –Cerrah ve aile hekimleriyle yapılan görüşmelerin sadece %9’u bilgilendirilmiş rıza kurallarını tam karşılıyor. Braddock JAMA 1999 –Birinci basamaktaki filme kaydedilen görüşmelerin %0- 11’inde ortak karar vermenin ayırdedici özellikleri saptanmıştır. Elwyn 2001 –“.. Anlaşıldığının kontrol edilmesi, ve hastaların kararlara ortak edilmesi nadiren görülmektedir” [MRCGP sınavına gönderilen hasta muayenesi video kayıtlarında]. Campion BMJ 2002 Neden?

10 / 2010 “Hayatı bir karardan etkilenen bireyler bu sürece giden yolda söz hakkına sahip olmalıdır.” –John Naisbitt, Megatrends Neden ortak karar verme?

11 / 2011 Güç İlişki Partnerlik İşlem Koruma Paylaşma Güç/İlişki Grafiği http://ejc.sagepub.com/cgi/reprint/19/3/417.pdf?ck=nck

12 / 2012 Empoze etmeDikte etme Taviz vermeOrtak zemin bulma Problem Çözme Güç İlişki Partnerlik İşlem Koruma Paylaşma

13 Sizin ortak karar verme puanınız Hayır Kısmen Evet Bir hastalığın tedavisinde birden fazla seçenek olabileceğini düşünüyor musunuz (hiç tedavi vermemek te dahil)? Hastalarınıza tedavi önerisinde bulunurken yanlı davranmayacağınızı (hastanın kararını etkilemeye çalışmak) düşünüyor musunuz? Sizce hastaların tedavi kararıyla ilgili tercihleri dikkate alınmalı mıdır? Hastaların başka kişileri tedavi kararlarına dahil etmeyi istemelerini önemser misiniz? (aile, arkadaş, başka doktorlar gibi) Sizce hastalara tıbbi bilgiyi nasıl almak istedikleri sorulmalı mıdır? (yazılı, sözlü, video vs.) Sizce hastalara ne kadar bilgi almak istedikleri sorulmalı mıdır? Sizce hastalara tıbbi kanıtlar sunulmalı mıdır? (örn. Yayınlanmış makaleler, kitaplar vs göstermek) Sizce hastalara sunulan bilgi kaynakları bilgi tercihleriyle uyumlu olmalı mıdır? Sizce hastalara tedavi seçenekleriyle ilgili sorular sorulmalı mıdır? Sizce hastalara tedavi seçenekleriyle ilgili düşünceleri (fikirler, endişeler, beklentiler) sorulmalı mıdır? Sizce hastalar tıbbi kararlara katılmaları için teşvik edilmeli midir? Sizce hastalar tedavi kararlarıyla ilgili sorumluluk almak konusunda cesaretlendirilmeli midir? Hastalarınızın sizin tedavi kararlarınıza katkıda bulunmalarını ister misiniz? Hastalarınızın sizin tedavi kararınıza karşı çıkmalarına izin verir miydiniz? Sizce hastaların tedavi planına katkıda bulunması için bir çaba gösterilmeli midir? Hastalarla ilişkide kimin ne yapacağı v ene zaman yapacağının net olmasını kabul eder misiniz? / 2013 Lütfen aşağıdaki soruları kendi düşüncelerinize göre cevaplandırınız. Doğru ya da yanlış cevap yoktur; size en uygun olanı seçiniz.

14 / 2014 Sizin durumunuz nasıl? HayırKısmenEvet 012 Toplam puanOrtak Karar 0Yok 1-12Düşük 13-24Orta 25-32Yüksek * Use this scoring table to calculate your own total SDM scores according to the distributed questionnaire.

15 / 2015 Eğitim Prefesyonel statü/otorite Bilgi Beceri Uzmanlık Tecrübe Hekimin mıntıkası Sağlık sisteminde sevk zinciri olması Neden genelde güç dengesi hekimden yanadır?

16 / 2016 Birey hasta ve yaralıdır. Gerçek kendisi değildir… Hasta korkuyor olabilir Hekime bağımlı bir konumdadır Tıbbi bilgiden yoksundur Sağlık sisteminin nasıl işlediğini ve haklarını bilmeme Yabacı ortam Neden genelde güç dengesi hekimden yanadır?

17 / 2017 Hastayı güçlendirmenin faydaları Hatalarımızdan öğreniriz Proaktif bir rol üstlenme Hastalarımız ve ekibimize destek ve bilgi hizmeti sunma Şikayetlerin çözümlenmesi Uzlaşma & Aracılık Güven oluşturma

18 / 2018 Takip Tedavi Başvuru “hastanın hikayesi” Hikaye ve muayene Hipotez Saptanan sorun veya tanı Tercihleri sapta Hastanın bilgi alma tercihini belirle Kanıtları sun Hastanın fikirleri, endişeleri ve beklentilerini karşıla Partnerlik durumunu değerlendir (önceki) HASTA – HEKİM İLETİŞİMİ Hastanın OKV rolünü belirle Aksiyon planında uzlaş Karar için tartış Klinik Problem Çözme ve Ortak Karar Verme Modeli Adım 1 Adım 2 Adım 3 Adım 4 Adım 5 Adım 6 Adım 7 Adım 8

19 / 2019 Yaralı hisseden Karara dahil değil Fikri sorulmamış Güçsüz Partnerlik yok Söz hakkı yok

20 / 2020 Hastamızı güçlendirmek ilişkimizi de kuvvetlendirir