Kızlarda en yüksek boy uzama hızına göre

... konulu sunumlar: "Kızlarda en yüksek boy uzama hızına göre"— Sunum transkripti:

1 Kızlarda en yüksek boy uzama hızına göre
gelişme dönemleri

2 AĞIRLIĞIN ARTMASI ERKEKLERDE PHV’den hemen sonra ( yıl), daha çok kas dokusu olarak ağırlık artar; PHV’den yıl sonra kuvvetteki artış en yüksek düzeye çıkar. KIZLARDA PHV’den yıl sonra olur, daha çok yağ dokusu olarak ağırlık artar. PHV’ye yakın kuvvet artımı olur, PHV’den sonra kuvvet azalır.

3 GELİŞME FARKLILIKLARI
İskelet yaşı veya PHV’ye göre ortalama gelişme yaşlarından bir yıldan fazla sapma gösterenler erken ve geç gelişenler olarak sınıflandırılır. Kızlarda ilk adet görme zamanı içinde ayni sınıflandırma yapılabilmektedir.

4 ERKEN GELİŞENLER Ergenlikteki bütün yaşlarda daha ağır ve daha uzundurlar, Daha geniş kalçalı, daha dar göğüslü, Daha çok yağ ve kas dokusuna sahiptirler. Erkeklerde yetişkinliğe ulaşıldığında bu farklar ortadan kalkar. Kızlarda erken gelişenlerde artmış yağ dokusu yetişkinlikte de devam eder.

5 GEÇ GELİŞENLER Ergenlik boyunca daha kısa ve daha hafiftirler.
Daha uzun bacaklı ve kısa gövdelidirler. Boy kilo oranları daha yüksektir. Daha az yağ ve kas dokusuna sahiptirler. Kızlarda geç gelişenler daha az yağ dokusuna sahiptirler.Bu fark yetişkinlikte de devam eder.

6 GELİŞME VE PERFORMANS Dayanıklılık ve kas kuvvetindeki ani artış PHV’den 1.5 yıl önce başlar ve PHV’den yıl sonra en yüksek değerine erişir. Hız ve esneklikteki en fazla artış PHV’den önce olmaktadır. Boydaki ani artışla motor beceriler arasında pozitif ilişki vardır. Bazen ergenlikteki büyüme ve gelişme orantısızlıkları bu ilişkiyi bozabilmektedir.

7 ERGENLİKTE MAX VO2 Mutlak max VO2 vücut kitlesindeki ve artan hemoglobin miktarı ile birlikte artar . Nisbi maxVO2 (cc.kg.dk) PHV’den bir yıl önce düşmeye başlar PHV’den 1-2 yıl sonrasına kadar düşmeye devam eder.

8 GELİŞME VE MOTOR PERFORMANS
Erkeklerde erken gelişenler, motor hareketlerde vücut büyüklüğü için düzeltme yapıldığında bile daha iyi performans gösterdiler. 18 yaşta geç gelişme gösterenlerin bazı hareketlerdeki performansı diğer gruplarla eşit bulunurken, erken ve ortalama gelişim gösterenlerde fark bulunmadı. Geç gelişen çocuklar ergenliğin ilk dönemlerinde vücut kitlesi hareketini gerektiren (jimnastik) motor hareketlerde daha iyidirler. 14-15 yaşta bu fark bulunamamıştır.

9 GELİŞME VE AEROBİK GÜÇ Erken gelişenler her iki cinste de daha yüksek mutlak maxVO2’ye sahiptirler. Geç gelişenlerde ise nisbi maxVO2 daha yüksektir. Erkeklerde akciğer, kalp volümünde ve hemoglobin miktarındaki artma, kas kitlesindeki hızlı artışa bağlıdır; Kızlarda ise yağ dokusu değişimlerine bağlıdır.

10 GELİŞME VE ANAEROBİK GÜÇ VE KAPASİTE
Erken gelişenler anaerobik aktivitelerde avantaj sağlarlar. Anaerobik güç ve kapasite, ergenlikle birlikte artan kas kitlesiyle birlikte yükselen glikojen depoları ve PFK (FosfoFruktoKinaz) enziminin artmasıyla yaşlarında erişkinler düzeyine çıkar.

11 GELİŞME VE KUVVET Kızlarda ergenlikle artan yağ dokusu nisbi max VO2’deki düşmenin nedenidir. Erken gelişen erkek çocukları normal ve geç gelişenlere göre ergenlik döneminde her yaşta daha kuvvetlidirler. Kızlarda anlamlı fark bulunmadı. Erkeklerde boy ve ağırlık için düzeltme yapıldığında kuvvet aynı bulundu. Geç gelişme gösteren kızlar vücut ağırlığı için düzeltme yapıldığında daha kuvvetliydiler.

12 İSKELET YAŞININ SAPTANMASI
İskelet gelişimi biyolojik yaşın veya gelişme durumunun saptanmasında en iyi metod olarak düşünülür, ve doğumdan yetişkin yaşa kadar büyüme periodunu içine alan tek metottur. Daha fazla gelişme gösteren bir çocuğun daha az gelişene göre daha az kıkırdak daha fazla kemik dokusuna sahip olacağı gerçeğine dayanır. İskelet yaşı çocuğun takvim yaşına göre ifade edilir.Örneğin takvim yaşı 11 olan çocuğun iskelet yaşı 13 ise gelişme olarak 2 yıl önde kabul edilir. Bunun tersi olarak takvim yaşı 13 olan bir çocuğun iskelet yaşı 11’se gelişmesinde 2 yıl gecikme olduğu anlaşılır.

13 SEKSÜEL GELİŞMENİN SAPTANMASI
Kızlarda ilk adet görme ve göğüslerin büyümesi, Erkeklerde cinsel organların gelişimi, Kız ve erkeklerde kasık bölgesindeki kıllanma gibi ikincil seks özelliklerinin gelişimine dayanır.

14 FİZİKSEL GELİŞİMİN SAPTANMASI
En çok en yüksek boy atma yaşı (PHV) kullanılır, bu dönemde çoğunlukla ikincil seks özellikleri de gelişme gösterir. Anne ve baba boyları temel alınarak yapılan yetişkin boyu saptamalarına göre gelişme oranları değerlendirilebilir. Yetişkinlik için tahmin edilen boyunun % 80’ nindeki çocuk, %70’ine gelenden daha erken gelişmiş kabul edilir.

15 GELİŞME VE ANAEROBİK PERFORMANS (1)
Çocukların yüksek atlama, 200 m sprint, futboldaki kısa ve uzun sprintlerdeki performansları bariz olarak düşüktür. Mutlak güç, kilogram başına düşen güç ve yağsız vücut ağırlığı başına düşen güç olarak tanımlanan anaerobik performans çocuklarda, ergenlerden ve yetişkinlerden düşüktür.

16 GELİŞME VE ANAEROBİK PERFORMANS (2)
Ergenlikte hem en yüksek güç hem de ortalama anaerobik gücün testesteron salgılamasıyla ilişkisi bulundu. Gelişme sırasında anaerobik performans yağsız vücut ağırlığı ve egzersize katılan kas kitlesiyle kuvvetli ilişki gösterir. En yüksek güç ve ortalama üretilen anaerobik güç ergenlikte artar.

17 GELİŞME VE ANAEROBİK PERFORMANS (3)
Kızlarda aynı takvim yaşında erkeklerden düşük bulundu. Yağsız vücut ağırlığına göre düzeltme yapıldığında fark kayboldu. 14-18 yaşta kızlarda, en yüksek ve orta- lama anaerobik güç olarak, yağsız vücut ağırlığı başına değerlerde erkeklerden düşük bulundu.

18 GELİŞME VE AEROBİK PERFORMANS
ÜÇ BÖLÜME AYRILIR: 1.Maksimal Aerobik Güç (MAP) veya maksimal oksijen kullanımı (MaxVO2) 2.Mekanik etkinlik veya aerobik enerji oluşumundaki ekonomi 3.Aerobik dayanıklılık veya aerobik kapasite veya anaerobik eşik değer

19 MAP VEYA MAX VO2 MAP egzersiz yoğunluğu kademeli olarak artan bir testin, artık yükseltilemeyecek kademesine gelindiğinde, oksijen kullanımının artmayarak plato (aynı düzeyde kaldığı) çizdiği güçle uyum gösterir. Bu plato, çocuklarda yapılan testlerde her zaman görülmemektedir. Bu nedenle en yüksek VO2 değeri VO2 peak kabul edilir. Genellikle VO2 peak değerleri VO2 max değerlerine çok yakın veya eşittir.

20 ERGENLERDE AEROBİK GÜÇ
Mutlak max VO2’değerleri yetişkinlerden düşüktür. Nisbi max VO2 değerleri ergenlik boyunca nisbeten sabit değerler gösterirler (50-55 cc.kg.dk), kızlarda daha düşüktür (50-40) . 3-6 yaşlarda 42 cc.kg.dk değerleri. Ülkelere göre farklılık gösterebilir. Genetik etki önemlidir.

21 MEKANİK ETKİNLİK (1) Aynı VO2max’a sahip 2 sporcudan biri belli bir egzersiz yoğunluğunda daha düşük VO2 kullanıyorsa daha iyi performans gösterecektir. Çocuklar, ağırlıklarını taşıdıkları aktivitelerde (koşmak gibi) yetişkinlerden aynı düzeydeki bir aktivite için daha fazla enerji harcarlar. Kilogram başına VO2 max kullanımı, ergenlikteki gelişme sırasında genellikle sabit olmasına rağmen aerobik performans bu dönemde yükselmeye devam etmekedir.

22 MEKANİK ETKİNLİK (2) Aerobik rezerv (Bar-Or tarafından tanımlandı).
Aynı egzersiz yoğunluğunda daha yüksek yaştaki çocuklar veya ergenler daha az enerji harcarlar. Böylece VO2max’larının daha düşük yüzdesinde (daha büyük aerobik rezerv) egzersiz yapabilirler.

23 MEKANİK ETKİNLİK (3) Vücutta oluşturulan enerjinin mekanik işe çevrilen oranı olan mekanik etkinlik çocuklarda hız arttırıldıkça %15’den %22’ye yükselirken, bu değerler yetişkinlerde bulunandan çok daha düşüktür (%30-42).

24 AEROBİK DAYANIKLILIK (1)
Aynı VO2 max ve mekanik etkinlikte olan iki sporcudan birinin aerobik dayanıklılığı, yani VO2 max’ının yorulmadan uzun süre gidebildiği en yüksek yüzdesi, daha fazlaysa aerobik performansı da daha yüksektir. ‘Aerobik Dayanıklılık’ tanımlaması yanında ‘Aerobik Kapasite’ ve ‘Anaerobik Eşik’ tanımlamaları da kullanılmaktadır.

25 AEROBİK DAYANIKLILIK (2)
Yetişkinlerde bu değer genellikle egzersiz ve kanda laktik asidin 4.0 mmol/L’ye çıktığı hızlar, VO2 max’ın yüzdesi veya kalp atımı olarak saptanabilmektedir. Herhangi bir VO2 max yüzdesindeki dayanıklılık zamanı gelişme esnasında sabittir, çocuklarda ve yetişkinlerde aynıdır.

26 AEROBİK DAYANIKLILIK (3)
4 mmol/L laktat konsantrasyonuna uyan VO2 max’ın yüzdesi çocukluk ve ergenlikteki gelişme sırasında azalır, yani aerobik dayanıklılık artar. Çocuklarda kandaki laktik asidin ani artış noktası yetişkinlerden farklı olarak 4 mmol/L’den daha düşüktür. Maksimal laktat değerleri yaş arasında mmol/L arasında bulunmuştur.