Büyük Birleştirme Kuramları

... konulu sunumlar: "Büyük Birleştirme Kuramları"— Sunum transkripti:

1 Büyük Birleştirme Kuramları
Cemsinan Deliduman Mimar Sinan Üniversitesi

2 Fizik deneysel bir bilim ise ….
Kuramsal fizik neden gereklidir? Kuram bize neyi deneyeceğimizi ve neyi ölçeceğimizi söyler. Yeni bir kurama neden ihtiyaç duyulur? Deney sonucu ortaya çıkan problemler. Kuram içerisinde olan problemler. Neden birleşik bir kuram? Daha derin fiziksel bilgi için.

3 Isaac Newton ( ):

4 Michael Faraday ( ): Elektrik Kuvveti

5 James Clerk Maxwell ( ):

6 Atomun yapısı:

7 Temel etkileşimler

8 Kuantum Alan Kuramına Göre Etkileşimler:
Elektromanyetik:

9 Parçacık Dedektörü:

10 Deney Fotoğrafı: Yorum:

11 Parçacıklar (Standard Model):

12 Simetri Prensipleri:

13 Platonik Katılar: Bazı Kristal Yapılar:

14 Simetrilerin Sınıflandırılmasına Başlangıç
3 boyutta kürelerin en sıkı paketleme şekli: Her kürenin 12 komşusu var. Bu örgü A3 = SU(4) simetri grubunun kök örgüsüdür.

15 Baryons: Mesons:

16 Standard Model’in Simetrileri:

17 Güçlü Kuvvetin Simetrisinin Kök Örgüsüdür:
2 boyutta kürelerin en sıkı paketleme şekli: A2 = SU(3) simetrisinin kök örgüsü.

18 Enerji Cetveli:

19 Einstein’ın Gravite Kuramı (Genel Görelilik):

20

21 Öklid Geometrisi: Riemann Geometrisi: Lobachevski Geometrisi:

22 Kara Delikler

23 Besleme diski and gaz jetleri:

24 Kara Delik Gözlemleri:

25 Standard Model ve Genel Göreliliğin
Kuramsal Problemleri: Rastgelelilik: Neden bu simetriler? Neden bu yapı? Standard Model doğal bir kuram değil. Genel Görelilik tekillikler içeriyor. Kuantum Gravite Kuramı çalışmıyor. Kuramsal problemleri aşmak için yeni bir “birleşik kuram” gerekiyor.

26 Büyük Birleştirme Kuramları:

27 4 Boyutta En Sıkı Paketleme:
Her kürenin 24 komşusu vardır. Bu örgü D4 = SO(8) simetri grubunun kök örgüsüdür.

28 Süperkuvvetin Simetrisi:
Bu 5 boyutta kürelerin en sıkı paketlenme şeklidir. Her kürenin 40 komşusu vardır. Bu örgü D5 = SO(10) simetri grubunun kök örgüsüdür.

29 Daha Büyük Simetriler? E6 simetri grubunun kök örgüsü. 6 boyutta yapılabilecek en sıkı paketleme. Her kürenin 72 komşusu var. E6 Gürsey modeli.

30 En Büyük Olağan Dışı Simetri:
E8 simetri grubunun kök örgüsü. 8 boyutta yapılabilecek en sıkı paketleme. Her kürenin 240 komşusu var. Bars-Günaydın modeli

31 Kaluza-Klein Mekanizması:

32 Süpersimetri

33 Süpersimetri:

34 Kuantum Gravite ile Olan Problem:
Etkileşim Şiddeti ~ Eğer E » M ise Toplam Etkileşim = Sonsuz P

35 Etkileşimi Uzaya Yaymak:

36 Parçacık-Sicim İlişkisi:

37

38 Sicim Kuramı Herşeyi İçeriyor:
1) Genel Görelilik. 2) Büyük birleştirilmiş kuvvet. 3) Ekstra boyutlar. 4) Süpersimetri. 5) Değeri belli olmayan parametre yok. 6) Kara Delik entropisi. 7) Kuantum Gravite. 8) Tek bir birleşik kuram???

39 Sicim Kuramları: 11 boyutta: 10 boyutta: 4 boyuta inmek için:

40 Calabi-Yau Uzayı:

41

42 Çok sayıda (gereğinden fazla) 4 boyutlu Kuram:

43 Sicim Kuramının Simetrileri:
10=9+1 boyutta: Uzay-zaman simetrisi: D5 = SO(9,1) Heterotik Sicim: D16 = SO(32) ve E8 x E8 11=10+1 boyutta: M-cebiri: 2-boyutlu ve 5-boyutlu zarlar. Süpergrup: OSp (1/32) 12=10+2 boyutta: F-cebiri: 2-boyutlu ve 5-boyutlu zarlar. 13=11+2 boyutta: OSp(1/64)

44 Enerji Cetveli:

45 Genişleyen Evren:

46 Süpernova Gözlemleri:

47 Evrenin İçeriği:

48 Ekstra Boyut Ekleme Yolları

49 Ekpryotic Evren

50 Brane Evrenleri

51 Extra Boyutların Varlığı?

52 Evren bir hologram mı?

53 Evrenin Evrimi

54 Enflasyon Kuramı

55 Hiperbolik Uzay

56 Sonsuz Evren, Sonlu Uzay

57 Tanrı’nın, evreni yaratırken
başka bir seçeneği var mıydı?