TİCARİ İŞLEMLER VE VARLIK KAYNAK YAPISINA ETKİLERİ

... konulu sunumlar: "TİCARİ İŞLEMLER VE VARLIK KAYNAK YAPISINA ETKİLERİ"— Sunum transkripti:

1 TİCARİ İŞLEMLER VE VARLIK KAYNAK YAPISINA ETKİLERİ
Ticari işlemler (mali nitelikli işlemler); İşletmenin aktif ve pasif değerleri üzerinde değişiklik yaratan veya yaratabilecek faaliyetlerdir. Muhasebeyi ilgilendiren bu işlemlerin bir kısmı yalnızca varlıkların yapısını (bileşimini) değiştirirken, toplam işletme varlığının tutarını değiştirmez. Bir kısım işlemler ise hem varlık ve/veya kaynak yapısını, hem de toplam tutarı değiştirecek niteliktedir. Her iki tür işlemlerin varlık ve kaynak yapıları üzerindeki etkilerini VARLIK = KAYNAK denklemi içinde bilanço üzerinde göstermek, muhasebenin temel mantığını kavramak bakımından uygun olacaktır.

2 İŞLETMEDE VARLIK KAVRAMI
İşletmelerin faaliyette bulunabilmesi ve varolabilmesi için sahip olduğu tüm ekonomik değerler işletmenin VARLIKLARI olarak ifade edilir. Bu varlıklar kimler tarafından sağlanırsa sağlansın artık işletme sahiplerine ait değil, işletmeye ait varlıklardır. Varlıklar; işletmenin sahip olduğu ekonomik değerleri kapsadığı için ekonomik yapının bir göstergesidir.

3 İŞLETMEDE KAYNAK KAVRAMI
işletmeye varlık sağlayan gerçek ya da tüzel kişilerin hakları vardır. İşletmenin varlıkları bazı kaynaklardan sağlanır, bu kaynakları sağlayan kişilerinde varlıklar üzerinde hakları bulunur. Varlıklar üzerindeki haklar da işletmenin KAYNAKLARINI ifade eder. Kaynaklar; işletmenin kullandığı finansal kaynakları kapsadığı için finansal yapının bir göstergesidir.

4 İşletmede VARLIK = KAYNAK unur
İşletmede VARLIK = KAYNAK unur . İşletme varlıkları, işletmenin faaliyetlerine bağlı olarak sürekli değişmeler gösterir. İşletmenin faaliyetleri sonucunda sahip ya da ortakları tarafından sağlanan varlıklar artarsa işletmenin sahibi olan kişilerinde hakları artar. Varlıklardaki artış işletmenin kârı olarak ortaya çıkar. İşletmede bunun tersi bir durumun yaşanması karşısında da işletme sahibi ya da ortaklarının hakları azalır. İşletmenin varlıklarındaki bu azalış işletmenin zarara uğradığını belirtir.

5 Varlıklar işletmede; MEVCUTLAR VE ALACAKLAR olmak üzere iki gruba alır
Varlıklar işletmede; MEVCUTLAR VE ALACAKLAR olmak üzere iki gruba alır. MEVCUTLAR işletmenin varlıklarının fiziki ekonomik değerleridir. ALACAKLAR işletmenin üçüncü kişilere verdiği varlıkların henüz bedelinin alınmamasından doğan alacak haklarıdır.

6 AKTİF HESAPLARIN TÜRLERİ
Aktif hesaplar içerisinde yer alan varlık hesaplarının ticari faaliyetlerde kullanılma, devir olma ve paraya çevrilebilme hızları birbiri ile aynı değildir. Bu nedenle ; aktif hesaplar dönen varlıklar ve duran varlıklar olmak üzere iki gruba ayrılır. Bilanço hesapları faaliyet döneminin sonunda izleyen faaliyet dönemine aktarılır. Bilanço hesapları yalnızca bir faaliyet dönemine ait olarak kullanılan hesaplar değildir.

7 İşletmede kaynaklar da ; ÖZ KAYNAKLAR (SERMAYE) VE YABANCI KAYNAKLAR (BORÇLAR) olmak üzere iki gruba ayrılır. ÖZ KAYNAKLAR (SERMAYE) işletme sahip veya ortaklarının varlıklar üzerindeki haklarını ifade eder. YABANCI KAYNAKLAR (BORÇLAR) üçüncü kişilerin varlıklar üzerindeki haklarını ifade eder. Üçüncü kişilere, onlardan mal ya da para biçiminde henüz bedeli ödenmeden alınan varlıklar nedeniyle borçlanılır.

8 MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMI VARLIKLAR = KAYNAKLAR MEVCUTLAR + ALACAKLAR = ÖZ KAYNAKLAR + YABANCI KAYNAKLAR (MEVCUTLAR +ALACAKLAR) – YABANCI KAYNAKLAR = ÖZ KAYNAKLAR

9 BİLANÇO Bir işletmenin belirli bir tarihte sahip olduğu varlıkları (aktif) ile bu varlıkların kaynağını oluşturan üçüncü kişilerin alacak haklarını (borçlar) ve işletme sahibi/ ortaklarının haklarını (öz kaynaklar) (pasif) gösteren finansal durum tablosudur. Bilançonun varlıkları oluşturan tarafı “aktif”, borçlardan ve öz kaynaklardan oluşan kaynak tarafı ise “pasif olarak adlandırılır. Belirli bir dönemin sonunda düzenlendiği tarihteki durumu yansıtan bilanço “statik” bir mali tablodur.

10 TİCARİ İŞLEMLER VE VARLIK KAYNAK YAPISINA ETKİLERİ
Bilanço ; “ Hesap Tipi Bilanço “ ya da “Rapor Tipi Bilanço” olmak üzere iki tipte düzenlenebilir. Hesap Tipi Bilanço ; Aktif değerlerin (varlıklar) sol tarafta, pasif değerlerin (kaynaklar) sağ tarafta yer aldığı bilançodur. Rapor Tipi Bilanço; Aktif değerler yukarıda, pasif değerler de aktifi takip eden bir paragraf olarak onun altında yer aldığı bilançodur.

11 Ticari işlemlerin muhasebe denklemi eşitliği doğrultusunda
bilançoda yer alan hesapları nasıl etkilediğini aşağıdaki basit örneklerle hesap tipi bilanço üzerinde görülür. Bay Ali Güven 600.YTL nakit sermaye ile ticari mal alım ve satımı yapmak üzere tarihinde bir işletme kurmuştur. AKTİF Tarihli GÜVEN İŞLETMESİ KURULUŞ BİLANÇOSU PASİF Kasa Sermaye Aktif Toplamı Pasif Toplamı VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR = SERMAYE

12 Ticari işlemlerin muhasebe denklemi eşitliği doğrultusunda
bilançoda yer alan hesapları nasıl etkilediğini aşağıdaki basit örneklerle hesap tipi bilanço üzerinde görülür. İşletme peşin olarak 200. YTL‘ lık ticari mal satın almıştır. AKTİF TARİHLİ BİLANÇO PASİF Kasa Sermaye Ticari Mal Aktif Toplamı Pasif Toplamı Peşin ticari mal alışında bilanço denkliği bozulmamış, varlık yapısı kendi içinde değişmiş, ancak varlık toplamı ile sermaye toplamı aynı kalmıştır. VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR = SERMAYE

13 Ticari işlemlerin muhasebe denklemi eşitliği doğrultusunda
bilançoda yer alan hesapları nasıl etkilediğini aşağıdaki basit örneklerle hesap tipi bilanço üzerinde görülür. İşletme peşin olarak 100.YTL’ lık demirbaş eşya satın almıştır. AKTİF TARİHLİ BİLANÇO PASİF Kasa Sermaye Ticari Mal DÖNEN VAR.TOP Demirbaş eşya DURAN VAR.TOP Aktif Toplam Pasif Toplamı Peşin demirbaş eşya alışında bilanço denkliği bozulmamış, varlık yapısı kendi içinde değişmiş , ancak varlık toplamı ile sermaye toplamı aynı kalmıştır. VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR = SERMAYE

14 Ticari işlemlerin muhasebe denklemi eşitliği doğrultusunda
bilançoda yer alan hesapları nasıl etkilediğini aşağıdaki basit örneklerle hesap tipi bilanço üzerinde görülür. İşletme 100.YTL’ lık ticari malı 80. YTL peşin, 70.YTL kredili olmak üzere 150.YTL’ na satmıştır. AKTİF TARİHLİ BİLANÇO PASİF Kasa Sermaye Ticari Mal Kar Alacaklar DÖNEN VAR.TOP ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI 650. Demirbaş eşya DURAN VAR.TOP Aktif Toplamı Pasif Toplamı Bu ticari işlemle varlıkların yapısı ve tutarı değişirken ticari malın satış fiyatı ile maliyet fiyatı arasındaki fark tutarı kadar kar pasifte bir kaynak olarak yer almıştır. VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR +ALACAKLAR = SERMAYE + KAR

15 Ticari işlemlerin muhasebe denklemi eşitliği doğrultusunda
bilançoda yer alan hesapları nasıl etkilediğini aşağıdaki basit örneklerle hesap tipi bilanço üzerinde görülür. İşletme 100.YTL’ lık ticari malı 30.YTL peşin, 60.YTL kredili olmak üzere 90.Y TL’ na satmıştır. AKTİF TARİHLİ BİLANÇO PASİF Kasa Sermaye Alacaklar Kar DÖNEN VAR.TOP Zarar (10. ) Demirbaş eşya DURAN VAR.TOP Öz Kaynaklar Aktif Toplam Pasif Toplamı Bu ticari işlemle varlıkların yapısı ve tutarı değişmiştir. Ticari malın satış fiyatı ile maliyet fiyatı arasındaki fark tutarı kadar zarar aktifte, bir kaynak kaybı olarak yer almıştır. VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR + ALACAKLAR = SERMAYE + KAR - ZARAR

16 Ticari işlemlerin muhasebe denklemi eşitliği doğrultusunda
bilançoda yer alan hesapları nasıl etkilediğini aşağıdaki basit örneklerle hesap tipi bilanço üzerinde görülür. İşletme 500.YTL’ lık ticari malı 300YTL peşin, geri kalan kısmı kredili olmak üzere satın alınmıştır. AKTİF TARİHLİ BİLANÇO PASİF Kasa Ticari Mallar Sermaye Alacaklar Kar Demirbaş eşya Zarar (10. ) Öz Kaynaklar Borçlar Yabancı Kaynaklar Aktif Toplam Pasif Toplamı Bu ticari işlemle varlıkların yapısı ve tutarı değişmiştir. Ticari malın alışı kredili olduğu için kaynaklarda borçlarda yer almıştır. VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR + ALACAKLAR = (SERMAYE + KAR - ZARAR) + YABANCI KAYNAKLAR

17 Ticari işlemlerin muhasebe denklemi eşitliği doğrultusunda
bilançoda yer alan hesapları nasıl etkilediğini aşağıdaki basit örneklerle hesap tipi bilanço üzerinde görülür. İşletme 130.YTL’ lık alacağını peşin, olarak tahsil etmiştir AKTİF TARİHLİ BİLANÇO PASİF Kasa Ticari Mallar Sermaye Kar Demirbaş eşya Zarar (10. ) Öz Kaynaklar Borçlar Yabancı Kaynaklar Aktif Toplam Pasif Toplamı Bu ticari işlemle varlıkların yapısı ve tutarı değişmemiştir. Alacağın tahsili yalnız varlık hesaplarını etkilemiştir. VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR + ALACAKLAR = (SERMAYE + KAR - ZARAR) + YABANCI KAYNAKLAR

18 Ticari işlemlerin muhasebe denklemi eşitliği doğrultusunda
bilançoda yer alan hesapları nasıl etkilediğini aşağıdaki basit örneklerle hesap tipi bilanço üzerinde görülür. İşletme 200 YTL’ lık borcunu nakit olarak ödemiştir. AKTİF TARİHLİ BİLANÇO PASİF Kasa Ticari Mallar Sermaye Kar Demirbaş eşya Zarar (10. ) Öz Kaynaklar Aktif Toplam Pasif Toplamı Bu ticari işlemle varlıkların yapısı ve tutarı değişmiştir. Borcun ödenmesiyle hem varlık hem de kaynak hesapları etkilenmiştir. VARLIK = KAYNAK MEVCUTLAR + ALACAKLAR = SERMAYE + KAR - ZARAR

19 MUHASEBENİN TEMEL DENKLEMİ
VARLIKLAR = KAYNAKLAR MEVCUTLAR + ALACAKLAR = ÖZKAYNAKLAR+ YABANCI KAYNAKLAR MEVCUTLAR + ALACAKLAR = SERMAYE + KAR SERMAYE = MEVCUTLAR + ALACAKLAR – KAR SERMAYE = MEVCUTLAR + ALACAKLAR – YABANCI KAYNAKLAR - KAR ZARAR + MEVCUTLAR + ALACAKLAR – BORÇLAR - KAR

20