YARININ BİLİNÇLİ TÜKETİCİLERİ

... konulu sunumlar: "YARININ BİLİNÇLİ TÜKETİCİLERİ"— Sunum transkripti:

1 YARININ BİLİNÇLİ TÜKETİCİLERİ
Yrd. Doç. Dr. Şehnaz Ceylan Karabük Üniversitesi Safranbolu Meslek Yüksek Okulu Çocuk Gelişimi Programı

2 Yaşamın sürdürülebilmesi için belirli mal ve hizmetlerin tüketilmesi gerekmektedir.
Bu mal hizmetleri tüketen gruplar içinde çocuklar pazarlama taktiklerinden kolay etkilenmeleri ve ailelerini de etkiyebilmelerinden dolayı önemli bir konuma sahiptirler. Ayrıca, çocuğun iyi bir tüketici olarak yetiştirilmesi ilerde bilinçli bir tüketim alışkanlığına sahip anne babalar olmaları ve kendilerini örnek alan çocuklar yetiştirmeleri açışından gereklidir.

3 “Yapılan bir araştırmaya göre, aileler, çocuklarıyla birlikte alışverişe çıktıklarında normalden % 64 daha fazla harcama yapıyorlar.”

4 Aile, çocukların tüketici olarak sosyalleşmesinin başladığı ilk yerdir.
Çocuklar tüketici olmayı ailelerinden başlayarak toplum içinde öğrenmektedirler. Toplumun kültürünü ve toplumdaki değişen rollerini öğrenerek toplumla bütünleşme süreci içinde yetişkinliğe ulaşmaktadırlar. Bu süreç içinde kazanılması gereken rollerden biride tüketici olmayı öğrenmedir.

5 ÇOCUĞUN TÜKETİCİ OLARAK YETİŞTİRİLMESİNDE AİLENİN SORUMLULUKLARI

6 Model Olma: Çocukların en önemli ve ilk öğrenme şekillerinden biri model almadır. Davranışların taklit edilmesi yada gözlemlenmesi sonucunda uygun olan yada olmayan tüketim davranışlarını çocuk öğrendiği zaman direk bir etkiye sahip olan model alma gerçekleşmiş olmaktadır.

7 Direkt Öğretme Ebeveynler yada kardeşlerin çocuğu destekleme yada mantıksal düşünme yoluyla verdikleri yanıtlar çocukta girişime neden olduğu zaman direk eğitim meydana gelmiş olmaktadır. Diğer bir deyişle bir aile çocuğun anlayabileceği şekilde fast food besinlerin beslenme üzerine etkilerini tartışarak bunların etkilerini çocuğa direk olarak öğretmeyi denemeli yada fast food yiyeceklerin bazılarının tüketimine limit getirme ile ilgili kurallar koymalı ve diğer yiyecekleri tüketmesi konusunda onu cesaretlenmelidir.

8 Harçlık Verme ve Para Biriktirme Konusunda Cesaretlendirme
Çocukların tüketici olarak sosyalleşmesinde en önemli eğitim yöntemi çocuğun alışveriş ortamlarında bulunması ve kendi alışverişini kendisi yapabilmesidir. Çocukların en önemli gelirlerini harçlıkları oluşturmaktadır. Yapılan araştırmalar çocukta para kavramının 5 yaş civarında oluştuğunu, 7 yaşındaki çocukların genellikle düzenli harçlık almaya ve para biriktirmeye hazır hale geldiğini gösteriyor. Harçlık çocuğa seçme hakkının tanındığı ve tüm sorumluluğun kendisine bırakıldığı bir eğitim aracıdır. İleriki yaşlarda para sorumluluğu kazanmasına yardımcı olabilecek bir kullanım özgürlüğü getirir.

9 Harçlık vermede dikkat edilecek noktalar
Çocuğa her istediğinde değil, düzenli aralıklarla ve belirli miktarlarda harçlık verilmelidir. Belirlenen süre içerisinde harçlığını planlı bir şekilde harcaması gerektiği anlatılmalıdır. Çocuk kendisine haftalık olarak verilen harçlığının bilinçli bir biçimde kullanamıyor ve tümünü bir iki gün içinde bitirip parasız kalıyorsa geçici bir süre için bu para kendisine üç günlük harçlık verilip kullanım kolaylığı getirilebilir. Çocuğa verilen paranın bozuk olması çocuğun bir kısmını harcayarak diğer kısmını biriktirmesi için gereklidir. Çocuğun ilerleyen yaşı ile orantılı olarak harçlık yeni sorumluluklarda eklenerek arttırılabilir.

10 Harçlık konusu, çocuk üzerinde bir baskı ve ödüllendirme aracı olarak kullanılmamalıdır. Çocuk, öfke anlarında harçlığının kesilmesiyle korkutulmamalı memnuniyet anlarında harçlığının arttırılacağı vaat edilmemelidir Ancak çocuğun, harçlığını gerçekten ihtiyacı olan şeylere harcaması gerektiği devamlı olarak vurgulanmalıdır. Hatta tasarruf fikri geliştirilmelidir. Örneğin bir arkadaşına doğum gününde bir hediye alması gerektiğinde daha önce biriktirdiği parayı kullanabilir.

11 Sorumluluk Verme ve Deneyim Kazanması İçin Destekleme
Çocuk alışverişe götürülmeden önce alışverişte dikkat edilmesi gerek kurallar basit bir dille anlatılmalıdır. Buna rağmen çocuk markete gittiğinde ürünlere dokunuyor alınmayacak olan ürünleri de sepete koyuyorsa ona alış veriş esnasında yardımcı olması önerilmelidir. Çocuğun davranışını eleştirirken onun karakterine ilişkin sert ve kırıcı bir yorumda bulunulmamalı bu yaptığının hoş olmadığı belirtilmeli eğer çocuk davranışlarını düzeltmiyorsa son bir uyarıda bulunularak çocuk kontrol altına alınmalıdır.

12 Çocukla beraber alışveriş yapıldığı esnada tek başına alışveriş yapabileceği izlenimi vermeye başladığında yaşına uygun sorumluluklar verilebilir. İstenen gıdalar bir kağıda yazılarak çocuğun yakındaki marketten alması istenebilir. Hazırlanan liste ve para çocuğa verilerek parayı nasıl emniyetli taşıyabileceği sorularak önerilerde bulunulabilir. Aldığı sorumluluğu başarı ile yerine getirdiğinde bunun için caba sarf ettiğinde onun çabasına saygı duyulmalıdır. Ancak yapılan olumsuz davranışlarında yanlış olduğu çocuğa hissettirilmelidir.

13 Çocukların iyi birer tüketici olmalarını isteniyorsa onlara alabilecekleri sorumluluk verilmeli ve bu sorumluluğu yerine getirmeleri ve bağımsız bir şekilde alış veriş yapması için desteklenmelidirler.

14 ÇOCUKLARA DOĞRU ALIŞVERİŞ YAPMA ALIŞKANLIĞI KAZANDIRMADA ÖNERİLER
Alışveriş Öncesi Alışveriş Esnasında Alışveriş Sonrasında

15 Alışveriş Öncesi Deneyim kazanmaları açısından çocuklar alış veriş yerlerine götürülebilir. Alışverişe gitmeden beraber alışveriş listesi hazırlanabilir. Alışveriş esnasındaki davranışlarla ilgili ön konuşma yapılabilir. Kıyaslayarak alışveriş yapma vurgulanmalıdır.

16 Alışveriş Esnasında Alışveriş esnasında bir şey almayı istediğinizde ona kendi duygu ve ihtiyaçlarınızdan bahsedebilirsiniz.

17 “Dün kırmızı bir kazak alıyordum ama almadım çünkü kazağa ihtiyacım yok. Aslında alabilecek param vardı. Eğer paramı kazağa verseydim ihtiyacım olan bu çantayı şimdi alamazdım. Kırmızı kazak benim istediğim bir şey olmasına rağmen çanta benim için ihtiyaçtı. Çünkü çantam iyice eskimişti. Önceliği her zaman ihtiyaçlarımıza vermeliyiz. Sende bu oyuncağı almayarak paranı sana alacağımız bilgisayar parana eklediğin için artık bilgisayarını daha çabuk alabiliriz”

18 Çocuk markete gittiğinde ürünlere dokunuyor alması düşünülmeyen ürünleri sepete koyuyorsa ona alış veriş sırasında yardımcı olması önerilebilir. “ Beraber seninle en güzel kırmızı elmaları seçelim. Sen poşeti alabilir misin? Ben bunları alırken sende sevdiğin uzun makarnalardan iki paket alıp sepete koyabilirsin” Çocuk kendini yararlı hissederek, alışveriş yapmaktan zevk alacak ve bu durum özgüven kazanmasında çocuğa yararlı olacaktır.

19 Çocukların seçim yapmalarına izin verilmelidir
Çocukların seçim yapmalarına izin verilmelidir. Seçimleri sınırlı tutmak yine ebeveynin elindedir. “Kaliteleri aynı olan kadife pantolonların seçiminde renk ve model seçme çocuğa bırakılabilir”.

20 Alışverişte dikkat etmesi gereken kurallardan söz edilebilir.
“ Hemen o yoğurdu almayalım bakalım hangisi daha ucuz. Dikkat etmemiz gereken bir konuda ucuz gözüken her zaman ucuz olmayabilir. Ucuz gibi gözüken yoğurt ağırlık olarak diğerlerinden daha az olabilir ve kalite olarak daha kötü olabilir. Yoğurdun son kullanma tarihine bakalım bozuk olmasın.”

21 Kasiyer ürünleri kasadan geçirirken fiyatları beraber kontrol edebilirsiniz.
“ Aldığımız oyuncak bebeğin fiyatını burada kontrol edebiliriz. Bak kasanın bu bölümünde bebek geçerken fiyatı yazacak.”

22 Alınan fişteki fiyatlar ile malların üzerindeki fiyatlar kısaca gözden geçirilebilir.
Alışveriş poşetlerine alınan mallar yerleştirirken temizlik malzemelerini ve balık, tavuk gibi damlayacak olan ürünlerin ayrı yerleştirilmesi gerektiği belirtilerek çocuktan yardım istenebilir .

23 “Çok teşekkür ederim bana bugün çok yardımcı oldun.
Alışveriş Sonrasında Alışveriş listesindeki tüm ürünleri istenen miktarlarda alınıp alınmadığı, listenin dışına çıkılıp çıkılmadığını beraber kontrol edilebilir. Çocuk ona verilen sorumlulukları yerine getirdiğinde onu destekleyen teşvik edici sözler söylenebilir. “Çok teşekkür ederim bana bugün çok yardımcı oldun.

24 GENÇ TÜKETİCİLER Genel eğilimler, gençlerin tüketicilik hakkında bilgi sahibi olmadıklarını ve düşüncesizce büyük miktarlarda harcama yaptıklarını gösterir. Bireyin parasını harcama şekli, hayattaki başarısını belirleyecektir.

25 Üniversite öğrencilerinin satın almaya ilişkin karar verme biçimleri
Marka bilinci Bütün markaların aynı kalite olmadığını düşünmekte (% 86.8) Zaman bilinci Moda değiştiğinde gardıroplarını hemen düzenlemedikleri (% 85.0) Kalite bilinci Satın alma sırasında en iyi ve en mükemmel seçimi yapmaya çalıştıkları (%83.8) Fiyat Bilinci Genellikle çok pahalı markaları seçmedikleri (%76)

26 Gençler mal ve hizmetleri satın alırken tercihleri;
Gıda maddeleri Giyim eşyaları Eğlence faaliyetleri Müzik aletleri Ulaşım Haberleşme Sağlık Spor malzemeleri Kozmetik Kitap Ansiklopedi vb.

27 Özellikle üniversite öğrencileri kitap, giyim eşyaları ve boş zaman değerlendirme ile ilgili tüketimlerde büyük bir harcama grubunu oluşturmaktadır. Giyecek, otomobil ve araç-gereç gibi ürünlerde moda olanlar ve olmayanlar fikri bazı satıcılar tarafından satışları arttırıcı olarak görüldüğü için genç tüketicilerin bu konuda dikkatli olmaları gerekmektedir. Genç tüketiciler moda takipçisi olmak yerine, çok daha faydalı işlerle boş zamanlarını geçirebilmelidirler.

28 Genç nüfus tüketim konusunda kendi kendine karar verme sürecine girmekte olan bir gruptur.
Gençlerin mal veya hizmetleri satın alma ile ilgili kararlarda, içinde bulundukları dönemde edindikleri tecrübe, ilerideki yaşamları içinde de kendilerine yarar sağlayacaktır. Bu aşamada geleceğin tüketicileri olacak gençlerin tercihlerini iyi analiz etmek, fiyat, ürün kalitesi, sağlıksız ürünler ya da yanıltıcı reklamlar gibi konularda bilgi ve tutumları hakkında doğru verilere sahip olmak önemlidir.

29 Gençler mal ve hizmetleri satın almadan önce özellikleri ile ilgili planlama yapmayı ve bu amaçla çeşitli bilgi kaynaklarını kullanmayı alışkanlık haline getirmelidir. Tüketim ön inceleme ve planlı olarak yapılırsa daha az sorunla karşılaşılmaktadır.

30 Çocukların ve Gençlerin Farklı Şekilde Karşılaştıkları Tüketici Sorunları

31 Tüketicinin kendisinden kaynaklanan problemler:
Günümüzde ihtiyaç maddelerinin sayı ve çeşitlerinin hızla artması, alışveriş merkezlerinin çeşitlenmesi ve reklamlar tüketicinin tercihlerini etkilemektedir. Ergenlerin, gerçek ihtiyaçlarının neler olduğuna, hangi ürünlerin iyi, faydalı veya zararlı olduğuna, nereden ve ne zaman satın alınması gerektiğine karar vermeleri ve kendilerine en uygun olanını seçmeleri zorlaşmaktadır. Yanıltıcı ve abartılı reklamlar da ergenin satın alma kararlarını büyük ölçüde etkilemekte ve sağlığa zararlı ürünlerin tüketimini kamçılamaktadır.

32 Tüketicinin dışındaki diğer tüketicilerden kaynaklanan problemler:
Belirli bir yaş grubuna sosyal sınıfa, kırsal veya kentsel çevreye ait olmak, belirli bir gelir seviyesine, eğitim düzeyine sahip olmak, tüketici bireyin tüketim tercihlerini etkilemektedir. Bireylerin marka tercihlerinin gelişiminde ve mağaza seçimlerinde arkadaş grupları önemli etkiye sahiptir. Bir gruba ait olma ve grup tarafından kabul edilme arzusu duyan ergen, o grubun benimsediği tüketim mallarının markalarını satın almak istemektedir. Sosyal statünün artması ve kent yaşamı da tüketici üzerinde benzer bir etki meydana getirmektedir.

33 Üreticiden kaynaklanan problemler:
İşletmeler, sundukları mal ve hizmetlerin tanıtımında aldatıcı ve yanıltıcı reklamlar yapmakta, elektronik ticaretin yaygınlaşması ile birlikte tüketicinin istismarı kontrol edilemez boyutlara ulaşmaktadır. Bunun yanı sıra üretici ve pazarlamacıların sundukları satış sonrası yetersiz hizmetler, kusurlu ürünler, yanıltıcı etiketler, aşırı fiyatlandırma tüketicinin satın aldığı maldan beklediği faydayı azaltmaktadır.

34 Çevre korunmasında bilinçli bir tüketiciye düşen ön önemli görev ve sorumluluk
Tüketiciler satın alma sırasında ürünlerin etiketlerine, içerdikleri maddelere dikkat ederek, doğaya zarar vermeyen, fazla ve zararlı atık oluşturmayan ve yeniden kullanılabilen maddelerden yapılmış ürünleri tercih etmelidirler.

35 “Bir ülkenin gelişmişlik düzeyi o ülkenin çöp kutularına bakılarak anlaşılabilir”
Çöp kutusu var içi boş ise Kalkınmış Ülke Çöp Kutularının Yerini Geri Dönüşüm Kutuları almıştır. Çöp kutusu var içi dışı dolu ise Kalkınmakta olan ülkedir Çöp Kutusu yok, her yer çöp ise Geri Kalmış Ülkedir.

36 Bireyin iyi bir tüketici olarak göstereceği davranışlar;
İhtiyaçlarını bilir, ihtiyaçlarının farkındadır. Satın alacağı ürün ya da hizmetin taşıması gereken niteliklerini bilir. Fiyatlar hakkında bilgi sahibidir. Satın alma planı yapar. Savurganlıktan kaçınır. Alış veriş merkezlerini dolaşır. Etiketleri inceler. Mümkün olduğu kadar peşin alış veriş yapar. Tüketici hak ve sorumluluklarının neler olduğunu bilir.

37 Eskiden bankalar tarafından
dağıtılan “kumbara”, bir çocuğun harçlığının tümünü harcamaması gerektiğini hatırlatan bir tasarruf simgesiydi. Günümüzde ise kumbaranın yerini alan “kredi kartları” kazanmadan harcamaya teşvik eden bir tüketim sembolü haline gelmiştir.

38 Unutmayın ki, Ülke ekonomisine yön veren bilinçli genç tüketicilersiniz.