PARLAMA, PATLAMA, YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA

... konulu sunumlar: "PARLAMA, PATLAMA, YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA"— Sunum transkripti:

1 PARLAMA, PATLAMA, YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA
Teknik Konular «C» Bölümü Öğr. Gör. Mehmet Ali ZENGİN B Sınıfı İSG Uzmanı :10:40

2 KONU BAŞLIKLARI YANMA OLAYI YANMA ÇEŞİTLER YANGININ SINIFLANDIRILMASI YANGIN SÖNDÜRME USULLERİ KAYNAKLAR :10:40

3 YANMA OLAYI Yanıcı maddenin belli oranda ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan kimyasal zincirleme bir olaydır. Yanma olayının oluşabilmesi için; yanıcı madde, ısı ve oksijenin bir arada bulunması gerekir. Yanıcı madde, ısı ve oksijenin birini ortamdan uzaklaştırırsanız, yangını söndürmüş olursunuz. X :10:40

4 YANMA OLAYI Yanıcı madde, ısı ve oksijenin birini ortamdan uzaklaştırırsanız, yangını söndürmüş olursunuz. Bu yangının önlenmesinin en basit kuralıdır. X X X :10:40

5 YANMA ÇEŞİTLERİ YAVAŞ YANMA KENDİ KENDİNE YANMA HIZLI YANMA
PARLAMA – PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA DETONASYON :10:40

6 YANMA ÇEŞİTLERİ YAVAŞ YANMA;
Yanan maddede alev, ısı, ışık ve korlaşmanın görülmemesi ile oluşan yanmaya denir. Yanıcı maddenin buhar ve gaz çıkarmama halidir. Örneğin; Demir (Fe) ve Bakir (Cu) gibi metallerin, zamanla havanın oksijeni ile birleşmesi sonucunda ( FeO ” Demir oksit ” ve CuO ” Bakir oksit ” oluşması) ortama isi ve ışık açığa çıkarmadan, meydana gelen yanma olayı. :10:40

7 YANMA ÇEŞİTLERİ KENDİ KENDİNE YANMA;
Yavaş yanmanın, zamanla hızlı yanma haline dönüşmesidir. Özellikle yağ ve yağlı yüzeyler, normal hava sıcaklığında, oksijen ile birleşmek sureti ile kolayca oksitlenmeye baslar ve oksijen ile yağın birleşmesi sonucu ısı oluşur, bir süre sonra oluşan ısı, alevlenme derecesine ulaşır ve madde kendiliğinden alev alır. :10:40

8 YANMA ÇEŞİTLERİ HIZLI YANMA;
Alev, Kuvvetli Isı, Işık, Korlaşma gibi dışarıdan görülen yanma şeklidir. :10:40

9 YANMA ÇEŞİTLERİ PARLAMA-PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA;
Hızlı yanma esnasında yanan cismin ani şekilde enerji çıkararak patlama veya parlamalar şeklinde olan yanmadır. :10:40

10 YANMA ÇEŞİTLERİ DETONASYON;
Kimyasal veya nükleer zincir reaksiyonu tesiri ile patlayıcı maddelerin ani yanması. Patlayıcı maddelerin kimyasal reaksiyon sonucu, sıcaklığının 4500ºC yi bulduğu, kor halindeki yanma şeklidir. :10:40

11 A SINIFI YANGINLAR B SINIFI YANGINLAR C SINIFI YANGINLAR
YANGIN SINIFLARI A SINIFI YANGINLAR B SINIFI YANGINLAR C SINIFI YANGINLAR D SINIFI YANGINLAR E SINIFI YANGINLAR :10:40

12 YANGIN SINIFLARI A SINIFI YANGINLAR
Katı yanıcı maddeler nedeniyle oluşmuş yangınlardır. Adi yangınlar da denir. Metaller dışındaki yanabilir bütün katı maddeleri kaplar. Odun, kömür, kağıt, pamuk vb. maddelerin yangınları katı madde yangınlarına örnektir. Temel söndürme prensibi «Soğutmadır». Sıvı söndürücü(Su vb.) veya Kuru Kimyevi Tozlu söndürücüler kullanılabilir. :10:40

13 YANGIN SINIFLARI B SINIFI YANGINLAR
Yanabilen sıvılar, bu sınıfa girer. Benzin, benzol, yağlar, yağlı boyalar, katran vb. yangınlarıdır. Temel özellikleri korsuz ve alevli yanmalarıdır. Temel söndürme prensibi «Boğmadır». Temel söndürme maddesi ise köpüktür. Fakat başlangıç ve küçük çaplı yangınlarda kuru kimyevi tozlar kullanılabilir. :10:40

14 DİKKAT!.. B sınıfı yangınların üzerine su atmayın. Atılan sular, yanıcı maddelerin çevreye akmasına ve yayılmasına neden olur. :10:40

15 YANGIN SINIFLARI C SINIFI YANGINLAR
Gaz halindeki yanıcı madde yangınlarıdır. LPG, doğalgaz, metan, asetilen, kok gazı, doğalgaz vb. gazların yangınlarını kapsar. Gaz yangınlarına müdahale ederken genel kural önce gaz akışını kesmek sonra söndürmektir. Çünkü önce yangın söndürülecek olursa gaz akışı devem edeceğinden ortamda yanıcı gaz hava karışımı oluşur ve buda en ufak bir ısı kaynağı ile patlamaya ve yangının daha da büyümesine neden olur. Halokarbonlu söndürücüler ile kuru kimyevi tozlu söndürücüler kullanılabilir. :10:40

16 YANGIN SINIFLARI D SINIFI YANGINLAR
Yanabilen hafif metal yangınlarıdır. Temel söndürme prensibi boğmadır. Alüminyum, magnezyum, titanyum, karpit, çinko, sodyum, potasyum yangınları bu sınıfa girer. Temel özellikleri korlu, alevsiz yüksek sıcaklıkta yanmalarıdır. D tipi kuru kimyevi toz veya kuru kum kullanılır. Su kesinlikle kullanılmamalıdır. :10:40

17 YANGIN SINIFLARI E SINIFI YANGINLAR
E sınıfı yangınların söndürme maddesi CO2 ve Bioversal dir. Amerika ve İngiltere’de çıkan yangınların %32’si, ülkemizde ise çıkan yangınların %20’si elektrik nedeni ile çıkan yangınlardan oluşmaktadır. Amerikan yangın sınıflandırması içerisinde elektrik kaynaklı yangınların çok oluşu nedeni ile yangın sınıflandırılmasında elektrik yangınları da yer almıştır ve E Sınıfı Yangınlar kapsamına sokulmuştur. :10:40

18 Yangın çeşitleri A B C D E Cinsi Katı Sıvı Gaz Metaller Elektrik Yanıcı madde Odun, kömür, kağıt Akaryakıt, yağ, boya LPG, Metan, propan Magnezyum, sodyum, alüminyum Söndürme Yöntemi Soğutma, yanmayı engelleme Engelleme Boğma soğutma Engelleme Soğutma Boğma İlk iş elektriğin kesilmesi Kullanılan söndürücü Su, ABC tozlu ve köpüklü söndürücü ABC ve BC halon gazlı CO2 ve köpüklü ABC ve BC tozlu CO2 ve halon gazlı D tozlu söndürücü veya Kuru Kum ABC Ve B tozlu halokarbon gazlı sönd. E-Sınıfı Yangınlar: Bu tür yangınlara elektrik akımı kesilerek müdahale edilmeli ve KKT kullanılmalıdır. Su kesinlikle kullanılmamalıdır. :10:40

19 Elektrik Yangınları Elektrik akım kaçağının etrafa yayılması ve elektrik çarpması kazalarının meydana gelmesine neden olan yangınlardır. Statik Elektrik Yangını :10:40

20 Yangın Sınıfı Açıklaması Söndürme Tipi
Katı madde yangınları Çok maksatlı kuru kimyevi toz ve su Sıvı (akaryakıt) yangınları Kuru Kimyevi Toz, CO2 ve Köpük Gaz yangınları Kuru Kimyevi Toz,CO2 Metal tozu yangınları Kuru Metal tozu(Alkali Borat) Elektrik Yangınları CO2 :10:40

21 YANGININ FARKEDİLMESİNDEKİ OLUŞUM SAFHALARI
İlk aşamasında, KOKU, İkinci aşamasında, DUMAN, Üçüncü aşamasında, ALEV  görülür. Yangın :10:40

22 AYRINTILI YANGIN NEDENLERİ
KÖMÜR %1 BACA %8,3 SİGARA %40 COCUKLAR %3,9 KIVILCIM %4,5 LPG %3 BENZİN %0,6 DİĞER %17,3 ELEKTRİK %21 :10:40

23 YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ
Bir yangını söndürebilmek için yanmayı oluşturan unsurlardan birinin yok edilmesi gerekmektedir. Bu şartlarda yanma olayının meydana gelmesi için gerekli ISI - OKSİJEN - YANICI MADDE - ZİNCİRLEME REAKSİYON ‘lardan herhangi birini ortadan kaldırmamız gerekir. YANMA YOK OKSİJEN YANICI MADDE ISI :10:40

24 YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ
SOĞUTARAK SÖNDÜRME Yanma sırasında yanıcı maddenin ısısı maddenin cinsine göre yanma ısısının altına düşürülürse yanma olayı ortadan kalkar. :10:40

25 YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ
HAVA İLE İRTİBATI KESME Soluduğumuz havada % 21 oranında oksijen vardır. Yanma olayının gerçekleşmesi için % 16 oksijen yeterlidir. Bu oran gazlarda ise % 12 ‘dir. Bu olay 2 türlü gerçekleşebilir. a- Örtme: Yanan maddelerin üzerine havayı kesmek için örtülen veya yayılan maddelerle yapılan söndürme işlemidir. Başlangıç halindeki yangınlarda örtme yöntemi en etkili usuldür. (Halı, kilim,battaniye, kum vb.) b- Boğma: Oluşan yangının oksijenle ilgisini önlemek veya yanma için gerekli oksijen oranını azaltmak amacıyla yapılan işlemdir. Bu tür söndürmeler daha ziyade kapalı yerlerdeki yangınlarda kullanılır.(Otomatik söndürme sistemi vb.) :10:40

26 YANGIN SÖNDÜRME USÜLLERİ
YANICI MADDEYİ ORTADAN KALDIRMA Yanma olayını ortadan kaldırmak için yanıcı maddeyi ortamdan uzaklaştırmak ve ara boşluğu meydana getirmek gerekir. a- YANICI MADDEYİ ORTAMDAN UZAKLAŞTIRMA: Bu yöntem genellikle gaz halindeki yanıcı maddeler ile ilgili yangınlarda etkilidir. Örneklersek yanan gaz borusunda veya evlerde kullanılan LPG tüplerinde vana kapatılarak yanma olayına son verilmesi gibi b- YANICI MADDEYİ ISIDAN AYIRMAK VE ARABOŞLUĞU YARATMAK : Katı yanıcı maddenin ana kütleden ayrılması yöntemi ve söndürmedir. Depo ve ambar gibi yanan kısmın dışında kalan maddelerin ortamdan uzaklaştırılması ve yangının genişlemeden zamana bağlı olarak söndürülmesini sağlamaktır.Örneklersek orman yangınlarında ara boşluk meydana getirilerek(çalı ve ağaçları keserek) yangın söndürülmesi gibi :10:40

27 YANGIN SÖNDÜRME MADDELERİ
Su Karbondioksit (CO2) Yeni nesil Söndürücüler Kuru Kimyevi Toz Köpük Kuru Kum Türkiye’de Yangın Söndürme :10:40

28 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI
SÖNDÜRME TÜPLERİNİN TİPİ, YERİ VE SAYISI En iyi yangın söndürücü, söndürülecek maddeye uygun olanıdır. Her yangın söndürücüsünün bir diğerine göre üstünlükleri mevcuttur. Bütün arabalı yangın söndürücüler TS EN 1866 kalite belgeli ve diğer taşınabilir yangın söndürme tüpleri TS 862-EN 3 kalite belgeli olmalıdır. Yönetmeliğe göre, söndürme tüplerinin sayısı mekanlarda var olan durum ve risklere göre belirlenmelidir. Her bağımsız bölüm için en az 1 adet olmak üzere, ve her 200 m2 taban alanı için 1 adet ilave edilerek uygun tipte 6 kg’ lık yangın söndürücü bulundurulması esas alınır. :10:40

29 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI
Otopark, depo, tesisat daireleri ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulması gerekmektedir. Otomobillerde 1-2 kg., büyük taşıtlarda kg. yangın söndürme cihazı olmasında yarar vardır. Komple trafik kitleri arasında yer alan sprey tipi yangın söndürücüler yarar sağlamayabilir. Bu tür cihazlar yerine ABC tipi Kuru Kimyasal söndürme cihazı bulundurulmalıdır. :10:40

30 YANGIN SÖNDÜRÜCÜNÜN BÖLÜMLERİ
1. Basınç saati: Yangın söndürücüde yeterli basınç olup olmadığını gösterir. 2. Pim: Yangın söndürücü kullanılmadan önce çekilip çıkartılmalıdır. 3. Hortum başı(Lans): Yangının kaynağına doğrultulmalıdır. 4. Hortum: Esnek, kaliteli ve kullanılması kolay olmalıdır. 5. Etiket: Yangın söndürücünün hangi tür yangınlar için olduğunu ve nasıl kullanılacağını gösterir. ( A-B-C ) 6. Tarih etiketi: Son kullanım tarihini gösterir. :10:40

31 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI
Yangın Söndürme Tüplerinin Bakımı : TS belgeli taşınabilir söndürme cihazlarının her 6 ayda gözle kontrolleri, her yıl genel bakımları ve her 5 yılda bir hidrostatik testleri yapılmalıdır. Yeni alınan tüplerde garanti süresi malın tesliminden itibaren 2 yıl olmalı, söndürücünün bütün parçaları dahil olmak üzere tamamı firmanın garanti kapsamı içinde olmalıdır. Kontrol tarihinde 5 yılını dolduran tüplerin 25 bar basınçta hidrostatik testi yapılmalıdır. Toz dolumundan sonra 4 yıl geçmişse mutlaka toz değişimi yapılmalıdır. :10:40

32 YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI
Yangın Söndürme cihazlarının görev yapamamasının nedenleri : Yangın söndürücünün içine konulan maddenin standartlara uygun olmaması , Söndürülecek maddeye uygun söndürme maddesinin kullanılmaması, İtici gazın basıncının yeterli olmamasıdır. :10:40

33 YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI
BİTMİŞ BİR TÜPE AİT GÖSTERGE; Bitmiş veya bitmek üzere olan bir tüpe ait gösterge yandaki gibidir. Ortalama olarak 0 ile 10 bar kadar basıncı kalmış olan bir tüpün kullanımı uygun değildir. ( Yandaki örnekte verilen tüp için bu değerin 11 bar olduğu görülmektedir) En kısa sürede yetkili dolum kuruluşuna gönderilmesi gerekmektedir. :10:40

34 YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI
İDEAL BASINÇ; Bir söndürücü için ideal basınç göstergesi yandaki gibi yeşil alan arasındaki bölümdür. Rutin periyodik kontrollerimizde özellikle bu kontrolü yapmamız gerekmektedir. :10:40

35 YANGIN SÖNDÜRÜCÜ KULLANIMI
PİMİNİ KONTROL ET! :10:40

36 Yangın Tatbikatı : Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamında Madde 129 da ‘’Binada senede en az 1 kez söndürme ve tahliye tatbikatı yapılır’’.diye belirtilmektedir. Bu kapsamda Yapı yüksekliği m.’ den fazla olan konut binaları ile içinde 50 kişiden fazla insan bulunan konut dışı her türlü yapıda, binada, tesiste, işletmede ve içinde 200’den fazla kişinin barındığı sitelerde acil durum ekipleri oluşturulur. :10:40

37 BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR?
DOĞRU YANLIŞ RÜZGARI ARKANA AL :10:40

38 BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? CİHAZI ALEVİN DİBİNE TUT
YANLIŞ DOĞRU CİHAZI ALEVİN DİBİNE TUT :10:40

39 YANLIŞ DOĞRU CİHAZI YANGININ DOĞDUĞU YERE TUT
BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU CİHAZI YANGININ DOĞDUĞU YERE TUT :10:40

40 YANLIŞ DOĞRU EVVELA ÖNÜ SONRA İLERİYİ SÖNDÜR
BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU EVVELA ÖNÜ SONRA İLERİYİ SÖNDÜR :10:40

41 YANLIŞ DOĞRU YANGIN TAMAMEN SÖNMEDEN AYRILMA
BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU YANGIN TAMAMEN SÖNMEDEN AYRILMA :10:40

42 YANLIŞ DOĞRU CİHAZI OMUZ HİZANA AS (90 cm’yi aşmayacak şekilde)
BİR YANGIN SÖNDÜRME TÜPÜ NASIL KULLANILIR? YANLIŞ DOĞRU CİHAZI OMUZ HİZANA AS (90 cm’yi aşmayacak şekilde) :10:40

43 YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER
Zehirli Gazların Oluşturduğu Solunum Zorluğu Tehlikesi 1.GRUP GAZLAR: Oksijeni azaltarak Boğulmaya neden olurlar. Su Buharı, Azot, Asal Gazlar (Helyum, Neon, Argon, Kripton..) Hidrojen, LPG, Doğalgaz vb. 2.GRUP GAZLAR: Nefes yollarını tahriş ederler. Göz ve deriye de zarar verirler. Bunlar asidik ve bazik gazlardır. 3.GRUP GAZLAR: Kana, sinir sistemine ve hücrelere tesir ederler Karbonmonoksit (CO), Hidrojen Siyanür (HCN) :10:40

44 YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER
PATLAMA TEHLİKESİ Yangın yerinde, içinde gaz olsun veya olmasın bütün basınçlı kaplar fiziksel patlama tehlikesi oluştururlar. :10:40

45 YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER
ÇÖKME TEHLİKESİ Yüksek sıcaklıktan dolayı yapı malzemelerinin taşıma gücünün zayıflaması çökme nedenidir. :10:40

46 YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER
KİMYASAL TEHLİKE Yangın yerinde tehlikeli kimyasal maddeler bulunabilir. Tehlikeli kimyasal maddelerin çoğunluğunu, tahriş edici kimyasal maddeler oluşturur. :10:40

47 YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER
ELEKTRİK TEHLİKESİ Yangın yerindeki elektrik kaçağı itfaiyecileri en çok tehdit eden tehlikelerdendir. Dolayısıyla su sıkarken çarpılma ve ayrıca dokunarak çarpılma tehlikesi vardır. Yangın yerinde öncelikle şalter indirilerek veya sigorta sökülmelidir. :10:40

48 YANGIN ALGILAMA SİSTEMLERİ
Tüm fabrika içine monte edilmiş olan Yangın algılama sensörleri; 1. Algılama (Giriş) Üniteleri Duman dedektörleri Isı dedektörleri Acil durum butonları 2. Değerlendirme Üniteleri Yangın alarm panali 3. Çıkış Üniteleri Siren ve kornalar Flaşörler, telefon arama cıhazı Söndürme Sistemleri :10:40

49 SON OLARAK DUR, YAT, YUVARLAN!!!
Dur: Koşarsanız havadaki oksijen alevlerin artmasına neden olacaktır. Yat: Ayakta durursanız alevler hızla hayati organlarınıza doğru yükselecektir. Yuvarlan: Ateşi söndürmek için yerde yuvarlanın. Eğer başka birinin tutuştuğunu görürseniz o kişiyi durdurun, yere yatırın ve yuvarlayın. :10:40

50 Dİnledİğİnİz İçİn teşekkür ederİm
:10:40