ERGENLİK DÖNEMİNDE GELİŞİM (11-18 YAŞ)

... konulu sunumlar: "ERGENLİK DÖNEMİNDE GELİŞİM (11-18 YAŞ)"— Sunum transkripti:

1 ERGENLİK DÖNEMİNDE GELİŞİM (11-18 YAŞ)

2 Bu bölümde ergenliğin fizyolojik, bilişsel, duygusal, toplumsal özellikleri,
İlk Orta Son dönemler olarak anlatılacaktır.

3 Genel olarak ergenliğin yapısı
En hızlı gelişimin yaşandığı iki dönemden birisidir. (diğeri doğumdan hemen sonraki 2 aylık dönemdir.) İnsan organizması için bir sıçrama, atılım ve ciddi yapısal değişiklikleri içerir. Yetişkin olma sürecinin ilk basamağıdır. Üreme işlevi kazanılır. Gencin kendi gizil güçlerini keşfettiği, yeteneklerini geliştirmenin başladığı, kendi olma yolunda büyük adımlar attığı dönemdir.

4 Ergenlik sözcüğü Latince kökenli “adolescere”den gelen adolescence teriminin karşılığı olarak kullanılır. Ergenliğin ilk evresi erinlik evresi olarak adlandırılır ve cinsel değişim içeren bir kavram olarak kabul edilir.

5 Ergenlerin biyolojik yapılarının yanında bu biyolojik yapıların ortaya çıkardığı çeşitli bilişsel, duyuşsal, toplumsal, cinsel v.b. davranış biçimleri sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel, aile, kültür v.b. etmenlerin etkisiyle değişiklik ve başkalaşım gösterebilmektedir.

6 FİZİKSEL GELİŞİM Ergenlik öncesi Ergenlik
Ergenlik sonrası diye ayrılır. - Ergenliğin başlama yaşı kızlarda 12-13, erkeklerde ise 14-15’dir. - Genel olarak tüylenme ve kıllanma ile başlayan, kızlarda 12 erkeklerde 13 yaşlar ergenliğin hazırlık aşamasıdır ( erinlik).

7 Ergenlik Öncesi: Ek cinsiyet özelliklerinin gelişmeye başlamasına karşılık henüz üreme işlevinin olgunlaşmadığı dönemdir. Ergenlik: Üreme işlevinin başladığı ve ek cinsiyet özelliklerinin gelişmesini sürdürdüğü dönemdir. Ergenlik Sonrası: Ek cinsiyet özellikleriyle, cinsiyet organlarının işlevlerinin tam gelişmiş olduğu dönemdir.

8 Cinsel olgunluğa erişme yaşı kızlar ve erkeklerde;
Bireysel farklılıklar Kalıtım Genel sağlık Gelişim süreci Bilişsel yetenekler Çeşitli coğrafya Sosyo-ekonomik Kültürel değerlere bağlıdır.

9 Olgunlaşma hızına etki eden değişkenler genel olarak;
Beden yapısı Kalıtım Beslenme İç salgı bezlerinin çalışması olarak gösterilmektedir.

10 Ve Mezomorf beden yapısı; hormon olgunlaşma sürecini gösterirken Endomorf beden yapısı; erken olgunlaşma, Ekdomorfik beden yapısı ; geç olgunlaşmayı gösterdiği görülmektedir.

11 Erken olgunlaşma gösterenlerde uyumsuzluk, şaşkınlık, dengesizlik gibi özellikler normal ve yavaş olgunlaşanlara oranla daha baskındır.

12 Ergenliğin başlama ölçütleri ise;
Kızlarda aybaşı dönemi, erkeklerde gece boşalmalar İdrarın kimyasal analizleri sonucu ortaya çıkan belirtiler Kemik gelişiminin röntgenle belirlenmesi

13 Hipofiz bezinin etkisiyle ergenliğin ilk yıllarında boy uzaması hızlıdır.
Kızlarda yıllık ortalama 6-7 cm’di, ilk ay hali sonrasında bu hız azalır. Erkeklerde boy uzamasının en çok olduğu yaş yaşlardır. Erkekler yaklaşık 22 yaşlarda yetişkin boylarına ulaşırlar.

14 Tiroid hormonu etkisiyle kıkırdak ve bağ dokular yerine sert kemik dokuları oluşur.
Kemikleşme hızlıdır. Ağırlık artar, yağlanma, kas gelişimi olur. Hızlı büyüme ile birlikte beden oranlarında dengesizlik gözlenir. (burun, el ve ayaklarda oransız büyüme olur.) Erken cinsel olgunluğa ulaşanlar kısa bacaklı olurken geç’ler uzun bacaklı olurlar.

15 Temel Cinsiyet Özellikleri (okuyun)

16 Bilişsel Gelişimin Belirleyici Özellikleri
Ergenlik, bilişsel yetenekler açısından soyut işlemler döneminin başladığı dönem olarak kabul edilir. Piaget’e göre ergenlerin soyut düşünme yeterliliklerinin ön koşulu nöro-fizyolojik olgunlaşmadır.

17 Ergen artık güncel olan, somut olan şimdinin ötesinde düşünmeye, geçmişe ya da geleceğe yönelik olasılıklı düşünmeye başlar. İmgelem ve düşlem gücü gelişir. Yaratıcı düşünme ile imgelem gücü birbiri ile ilişkili kavramlardır.

18 Ergenliğin İlk Döneminin Ayırt Edici Özellikleri
Hızlı değişim ve uyum güçlükleri yaşanır. Fizyolojik, psikolojik, hızlı değişim yaşanır.

19 Dengesizdir.Beden imgesi ile çatışma halindedir.
Dengesizlik hormonal ve bedensel oransal dengeye kavuşmamasındandır. Duygusal kararsızlığı bu türden dengesizliğinin ürünüdür.

20 Özbenliği ve kişiliği oluşturmada zorlanma.
Özkimlik arayışı ergenin kişiliğinin temel özelliklerindendir. Bu yüzden otoriteye karşı çıkmakta, bağımsız olmayı istemektedir. Ancak bağımsızlık duygusu ve özerklik için özgüvenlik duygusu esastır. Özgüven gelişmeden bağımsızlık gelişemez.

21 Yalnızlık isteği yoğundur.
Toplumsallaşma sürecinde yalnızlık doğrudan öz kimliğin oluşmaması ve dolayısıyla özgüvensizlik duygusuyla yakından ilişkilidir. Yalnızlığına sığınır ve arkadaşlarına sudan sebeplerle küser. Çünkü henüz kendisi ile barışık değildir. 2-3 yaşlarda sağlıklı benlik geliştiremeyenler ergenlikte zorlanmalar yaşayabilirler.

22 Çalışmaya daha az isteklidirler.
Büyüme süreci, enerjilerinin tükenmesi ya da azalması, isteksizlik ve dikkat bulanıklığı oluşturur. Çabuk yorulurlar ve ana-babanın çalış uyarısı karşısında çatışmalar yaşarlar. Zorlanmalardan hoşlanmazlar. Özdenetimlerini sağlama uğraşı içerisindedirler.

23 Yeteneğe dirençlidirler.
Özkimliğini oluşturma süreci içerisinde olduğundan bağımsızlığını kısıtlayıcı ve kişiliğini güdümleyici yönlendirmelere direnç gösterirler. Başkaldırı kimlik arayışının sonucudur.

24 Karşı cinse zıt duygular yaşanır.
Her iki cinste karşı cinse belirsiz ve bilinmezliklerle doludur. Kimi kez karşı cins idealize edilirken, kimi kez yerin dibine batırılır. “Bütün erkekler” gibi genellemeler yapılır.

25 Duyguları yoğun yaşar. Cinsellikle uğraşı abartılıdır. Abartı duygusallıklar, sinirlilikler yaşayabilir. Nedeni ile orantılı olmayan ağlama nöbetleri, çöküntülü duygular, alınganlıklar görülür. Cinsel duygularla birlikte ortaya çıkan merak ve ilgi cinselliğin giz perdesini daha çok açmakla, gizemin çözülmesi yönünde giderek daha çok sorgulayıcı olmaktadır. Çeşitli yayınlar okunur.(erotik, tıp v.b.)

26 Gizli ya da açık çekingenlik gözlenir.
Bedensel yapısı, cinsel kimliğinin henüz gelişmemesi özgüven sorunu nedeniyle çekingenlik gözlenir.( yeni gelişen bedenine uyum sağlayamamış olduğundan)

27 Toplumsallaşma sürecinde sorun yaşayabilir.
Bu dönem topluma giriş dönemidir. Bireyselleşme ve toplumlaşma süreci kimi kez birbiriyle çatışabilir.

28 Ergenin Temel Kaygıları (Okunacak)
Ergenin kimliğini geliştirmesi için özdeşim kurmaya gereksinimi vardır. Bu dönemde çeşitli kaygı kaynakları üretebilir. Bunların başında da gelişen fiziksel bedene uyumdur. Kafasındaki beden imgesi ile gerçek bedeninin birbiriyle uyuşmaması temel kaygı kaynağı kabul edilir.

29 Diğer kaygı kaynakları ise özetle;
Cinsiyet özelliklerine ilişkin kaygılar. Başkalarıyla karşılaştırılmaları sonucu oluşan kaygılar. Toplumsallaşma sürecinde yetersizlikler sonucu oluşan kaygılar. Karşı cinsle ilişkilerle ilgili kaygılar. Ergenliğe geç ya da erken girmeden kaynaklanan kaygılar. Çeşitli duygusal dengesizliklerle ilgili kaygılar. Okul başarısı ve başarısızlıkları ile ilgili kaygılar.

30 Ergenliğin Orta Döneminin Ayırtedici Özellikleri
Erkeklerde yaşlar, kızlarda yaşları kapsar. Erkeklerde testosteron, kızlarda östrojen salgısında önemli artış görülür. Kıllanma, sivilcelerde artış görülür.

31 Bireysel teklik duygusu (ericsona göre) gelişir.
Özbenlik Oluşumu Bireysel teklik duygusu (ericsona göre) gelişir.

32 Kimlik Oluşumu Sürecinde Özdeşleşme
Bireyin beğendiği, model aldığı kişiyi kendi kişiliğine kattığı süreçtir.

33 Cinsellik Ve Cinsel Kimlik
Cinselliğe eğilim üreme işleviyle başlar. Cinsel sapmalar ise doğrudan hormonal sistemin ve gelişim kusurlarının ürünüdür.

34 Ergen Gruplarının Kimlik Geliştirmedeki Rolleri
Önemlidir. Ergen o gruplarda kendi istek, beklenti ve özlemlerini kolaylıkla ortaya koyabilirler. Duygu ve düşüncelerini aileleri yanında olduğundan daha kolay ve rahat aktarabilirler. Bu durum ise onların kimlik ve kişiliklerinin gelişmesine etkili bir şekilde yardımcı olabilir. Ancak akran grupları çeşitli zararlı nitelenen davranışların madde bağımlılığında geliştirilebileceği gruplardır. Bazen ergen ne pahasına olursa olsun kabul edilmek için bu grupların üyesi olabilirler.

35 Ergenliğin Son Döneminin Ayırtedici Özellikleri
İlk iki dönemdeki hızlı büyüme ve gelişim bu dönemde giderek yavaşlar ve durur. Daha dengeli bir yapıya gidiş vardır. Kendi organizması ile uyumlu, yeterlilikleri, başarıları, ilgi ve yetenekleri belirginleşebildiği ölçüde özbenliği ve kimlik duygusu gelişmiş duruma gelir.

36 Fiziksel Gelişim Beden ölçüleri belirli bir denge ve oranda oluşur.
Yüz şeklini alır. Kemik ve cinsiyet özellikleri büyük oranda tamamlanır. Ciltte yağlanmalar azalır. Motor dengesizlikler kalmaz. Kaslar gelişmiştir. İç organlar gelişmiştir.

37 Son Dönemde Kişilik Oluşumu
Kendini tanımak ve geleceğe o doğrultuda yürümek durumundadır. Ancak bağımlılıktan bağımsızlığa geçiş kolay olmamaktadır. Kararlar almak, sorumluluk taşımak, özgür davranmak ve düşünmenin bedellerini yüklenebilmek belli bir zorlamayı getirecektir. Çocuklukta temelleri atılan ego gücünün yeterliğinin düzeyi burada önemlidir.

38 Ergenin Törel Gelişimi (okunacak)