RORSCHACH MÜREKKEP LEKESİ TESTİ PSY331 GÖNÜL TAŞÇIOĞLU.

... konulu sunumlar: "RORSCHACH MÜREKKEP LEKESİ TESTİ PSY331 GÖNÜL TAŞÇIOĞLU."— Sunum transkripti:

1 RORSCHACH MÜREKKEP LEKESİ TESTİ PSY331 GÖNÜL TAŞÇIOĞLU

2 TESTİ GELİŞTİRENLER Mürekkep lekesi vb. gibi yapılanmamış izleri bir araştırma aracı haline getirme fikri Binet’ye aittir. Binet bu konudaki görüşlerini 1895 yıllarında Psikoloji yıllığında yayınlamıştır. Bu çalışmadan sonra birçok psikolog bu denemelere girişmiştir. A.B.D de Dearborn 1897’de mürekkep lekelerinden ilk deneysel seriyi ortaya çıkardı. Whipple 1910’da 20 lekeden oluşan bir seri standardize etmiştir. Nihayet bu konuda en önemli çalışmayı İsviçreli psikiyatr Hermann Rorschach yapmıştır. İsviçreli psikiyatr Hermann Rorschach 1884- 1922 yılları arasında yaşamıştır. Ressam olan babasında etkilenen Rorschach psikiyatri eğitimi almadan önce babası gibi ressam olmak istiyordu.

3 Bu yüzden de okulda arkadaşları tarafından kendisine Klex (mürekkep lekesi) lakabı takılmıştı. Psikiyatri çalışmalarını Eugen Bleuler’in Zurih’teki kliniğinde geliştiren, Jung’dan çok etkilenen ve psikanalize derin bir ilgi duyan Rorschach 1910 yılında birçok psikanalitik çalışma ve makale yayınlar. 1911’de ise mürekkep lekeleri ile ilgilenmeye başlar. Bunun nedeni Szymon Hens isimli araştırmacının E.Bleuler ile beraber mürekkep lekelerini hayal gücünü ölçmek için kullanması ve elde ettikleri sonuçları Rorschach’ın tezinin sonuçlarıyla ters düşmesidir. Rorschach bu olayın ardından zamanın büyük bir kısmını bu çalışmalara ayırmaya başlar.1919’da bu alanla daha derinden ilgilenir ve sonucunda 1921’de PSİKODİAGNOSTİK isimli başyapıtını yayınlar. Orijinal ismi “algılamaya dayalı tanısal test”ti (a diagnostic test based on perception)

4 TESTİ UYARLAYANLAR Rorschach testi için şu anda aktif olan ekollerden ve yanı sıra farklı uygulamalardan söz etmek gerekirse öncelikle Amerika’daki çalışmaların gelişimini ve Fransız Okulu’nun uzantılarını bulmaktayız. Çeşitli ülkelerde gelişen ve uygulanan zengin Rorschach çalışmaları bulunmakla beraber ülkelerin yine bu iki büyük okuldan etkilendiğini görmekteyiz. Amerika’da John Exner’in oluşturduğu Bütünleştirici Sistem amprik bir temele dayanmaktadır. Standardize edilmiş bir yönerge ile verilen test herhangi bir kişilik teorisine oturtulmaz.

5 Böylesi bir teoriye oturtulmayan görüşün kilinik kullanımının fazla gelişemeyeceği düşünülebilir. Test sonuçları tanımlayıcı, faydacı, tasvire dayalı olup, kişilik teorilerinin sağladığı derinlikten yoksundur. J. Exner testin sadece problem çözücü olarak algılanmasını ister ve testi nesnelliğe getirmek ister. Fransa’ya Rorschach’nın girişi 1933-1945 yıllarındadır. J. Exner’in çalışmalarının tam zıttı şeklinde gelşir. Testin sadece içeriği değil, nasıl söylendiği ilkesine dayanan okulda, söylemin devamlılığı ve yorum çok önemli bir yer tutmaktadır.

6 Ülkemizde Rorschach testi ile psikolojinin tanışması ise psikolog Yani Anastasiadis ile olmuştur. İstanbul Üniversitesi’nde öğrenci olan Y. Anastasiadis kişilik bozuklukları ile ilgili aldığı bir derste H. Rorschach’nın ismini bulur ve bu yoldan bilgilenmeye başlar. Staj yaptığı hastanede Prof. Mazhar Osman tarafından bu testi öğrenmesi istenir. Paranoyak hastalarda bu testin kullanımı için Paris’teki Deneysel Psikoloji Merkezi’nden gerekli malzemeleri edinen Y. Anastasiadis, bu metodla 1990 yılına kadar çalışmalar yapar. 1955’ten itibaren de hastanede çalışan psikologlara bu testi büyük bir gayret ve önem içerisinde öğretir. Anastasiadis için Rorschach kendi deyimi ile “insan ruhunun röntgenidir.”

7 TESTİN ÖLÇTÜĞÜ DAVRANIŞ Herman Rorschach’ın ilk hedefi sağlıklı ve patolojik deneklerin hayali içeriklerden bağımsız olarak öncelikle algısal süreçlerini lekeler dolayısıyla ifade etmeleriydi. Yorumlar ise kendi deyimiyle ikincil olarak düşünülmesi gereken bir durumdur.Günümüzde ise test, kişinin algılama, anlam oluşturma, kavrama, kontrol süreçlerini ortaya koyar. Algılananların nasıl organize edildiği, gerçeklikle nasıl baş edildiği, içsel dünyanın uyaranlarının akıbetleri, kişinin kendini nasıl gördüğü, nasıl savunduğu, sıkıntılarla nasıl baş ettiğini, bedenini nasıl yaşadığını, duygusal süreçleri gelişimsel bakış açısı ile görmeyi sağlar.

8 Hem kişilikteki yapısal olanları hem de durumsal, değişken unsurları verir. Çoğunlukla kişinin kendinin de farkında olmadığı bilgiler ortaya çıkar. Mürekkep Lekeleri testi, bir anlamda buzdağının altında, görünmeyen, bilinçdışı olarak tanımlananı verir. ÖLÇEK TÜRÜ Rorschach testi projektif bir testtir. Bu testin önemli özelliklerinden birisi de kişiyi parça parça olarak değil bütünüyle açıklamaya çalışan ender bir ölçme aletidir. Sözel bir testtir.

9 KİMLERE UYGULANIR? 7-70 yaş arası herkese Rorschach testi verilebilir. Klinik çalışmalarda özellikle her yaş grubundaki psikopatolojilerin daha iyi belirlenmesi için yapılan çalışmalara baktığımızda konuşabilen her insanın bu testten geçirilebileceğini görmekteyiz. Burada dikkat edilmesi gereken ise çocuklarla yapılan testlerin yorumlarının erişkin yorumlarından ve değerlendirilmelerden farklı olmasıdır. Bu zaten Rorschah eğitimlerinde ayrı bir kategori olarak sunulmaktadır. Çocuklarla yapılan çalışmalarda en erken 2 yaşına kadar gidildiğini Amerikalı araştırmacıların gelişim ile ilgili çalışmalarında bulmaktayız

10 UYGULAMA SÜRESİ Uygulama süresi, ortalama olarak 20 dakika ile 1.5 saat arasıdır. Sıradan popülasyonda, örneğin hastane başvurularında yarım saat sürebilirken, ağır patolojilerde ort. süre 80-90 dk’ya kadar çıkabilir. Kişiyi hiç tanımadan da test yapılabilir. Testin verilişi ile hastayla yapılan ilk görüşme ortamının benzerlikler taşıdığı düşünülmelidir. Bu yüzden de testin verilişindeki tüm şartlar yorumlanmalıdır ve bunlar hastanın yapısı hakkında bize bilgi vermektedir. Her ne kadar testin içeriğine verilen yanıtlar kodlanacak olsa da diğer tüm malzeme son derece önemlidir.

11 TESTİN KAPSAMI Bir başka benzer durum da aktarımdır. Test alınışında kartların hastada uyandırdığı izlenim, duygulanım ve düşünceler test durumuna aktarılmaktadır. Örnek olarak 30 yaşında bir hastanın izlenimlerini verebiliriz. ‘’Bu testi alırken sanki kendi küçüklüğüme geri döndüm, içimde bilemediğim duygu kargaşası yaşadım, eve döndükten sonra bu hiç anlamlı bulamadığım şekiller kafamın içinde beni bazı anılara götürdü ve son derece etkilendim.’’

12 Hastanın davranışlarına kısıtlama getirilmemeli, ayrıca kartları döndürmek arzusuna yönelik sorulan sorulara ‘’evet’’ veya ‘’hayır’’ tarzında yanıtlar değil ‘’nasıl isterseniz’’demek, serbest bırakmak açısından gereklidir. Oda şartlarının test için hazır bulunması gerekmektedir. Az ışıklı bir ortamda ve hastanın testi yanıtlarken ışık düzeninden etkilenmeyeceği bir durumda olmalıdır. Rorschah testinde kartların her biri renk açısından farklı ve gölgeler içerdiğinden ışık oyunları ile ilgili yanıltma olmamalıdır.

13 KULLANILAN MALZEMELER Test 10 adet mürekkep lekelerinden oluşmuş kart içermektedir. Her kart kendi içerisinde şekil, renk, hareket ve gölge içermektedir. 1-4-5-6-7 numaralı kartlar koyu renkli, siyah ve beyazdır. 2 ve 3 numaralı kartlar siyah ve kırmızı renklerden oluşmaktadır. 8-9-10 numaralı kartlar ise renklidir. Her kartın ortak özellikleri simetrik ve bir eksen etrafında oluşmalarıdır. Bu eksen 1-4-5-6 ve 9. kartlarda çok açıktır. Bunun dışında 2-3-7 ve 8. kartlarda simetri daha çok ayna veya tekrar şeklindedir. Koyu renkli gri veya siyah olan kartlarda endişe, sıkıntı gibi duyguların daha rahat verilmesi beklenmektedir.

14 Baskın renklerin olduğu 2 ve 3. kartlar ise ani, çiğ veya şiddetli duyguların verilmesi daha rahat olmaktadır. Kırmızı rengin kültürel olarak ve sembolik olarak da dürtüsel dünyayı harekete geçirdiğini düşünerek bu kartlarda saldırganlık ve cinselliğe dair yanıtlar görmekteyiz. 7. kart kendi başına incelenmelidir. Kenarların ve köşelerin tam olarak verilmemesi yani flu bir biçimde olması bu kartların iç ve dış sınırlar üzerine bilgi vermesini olanaklı kılar. Pastel renkler ise kendinden önceki kartlardan sonra farklı bir dünyaya geçtiğimiz hissini yaşatmaktadır. 8. kartta bu değişim sıklıkla yaşanmakta, 9. kart hem renk hem deortasındaki beyaz renkten dolayı çok anlamlılık içermektedir. 10. kart ise dağınık yapısı ve desenlerin neredeyse etrafa saçılmasından ötürü yapısal açıdan zorluklar taşımaktadır.

15 KARTLARIN YORUMU Kart 1 Teste giriş kartıdır. Banal yanıtlarla kamufle edilen bir kart olup anne ile pregenital dönem ilişkilerindeki olumlu veya olumsuz ilişkileri göstermektedir. Kişinin tepkisi onun ilk dönem yaşantılarındaki pozisyonunu belirlemektedir. Bu kartın koyu renkli oluşu ve özellikle de iç kısımlarındaki beyaz boşluklar bedenin hassas noktalarına gönderme yapabilir. ‘‘yarasaya benziyor’’, ‘‘bu tam bir kelebek, kanatları ortada bedeni ile gerçek bir kelebek’’ Ortadaki beyazlıklar ise desenle bütünleşemediğinden daha hassas yanıtlar verilebilir; ‘‘bu bir yaprak ama yırtılmış parçalanmış’’ gibi.

16 Kart 2 Emosyonel yanı yüksek bir kart olup, olumlu veya olumsuz heycanlara neden olabilir. Değişik seviyelerdeki saldırganlık ve cinselliğe gönderme yapar. Biseksüel yanından ötürü kastrasyona gönderme yapmaktadır. ‘‘iki hayvan kavga ediyor, kanlar aşağı doğru akıyor.’’, ‘‘iki tane köpek oynuyorlar, öpüşüyorlar.’’ gibi. Karttaki beyaz boşluk kastrasyon endişesini de ortaya koyar; ‘‘bir uzay füzesi uçmak üzere’’ gibi yanıtları alabiliriz.

17 Kart 3 Duygusal olarak genelde olumlu yaklaşılan duygusal bir karttır. Kendisi ile ötekini tasarlama ve nesne ilişkilerine ait bilgiler verir. Özdeşleşme sorunsalı burada incelenir. Burada kadın ve erkek şekillerine gönderme yapması özdeşim yapılmasını kolaylaştırır. ‘‘Bu bir kadın göğüsleri var ama aynı zamanda da erkeğe benziyor penise sahip olmasından dolayı’’ gibi bir yanıt kişide biseksüel fantezileri canlandırmaktadır. Kadına ait sembollere ‘‘dans eden iki kadın’’ gibi, erkeğe ait sembollere ‘‘iki erkek kavga ediyor ya da kadeh tokuşturuyor’’ gibi yanıtlar verilecektir.

18 Kart 4 Kartın siyah renkte olması her zaman yoğun duygu uyandırır. Otorite, kontrol ve yönetim duygularını harekete geçirir. Fallik simgeler yer almaktadır. Güç nesnelerine gönderme yapan bu kartın olumlu olarak algılanmasını tam bir güçlülük simgesi olan ‘‘dev, canavar, kocaman bir insan veya büyük bir ağaç gövdesi’’ gibi yanıtlar görmekteyiz. Bunlar bütün olarak bedenin karta yansıtıldığı durumlardır.

19 Kart 5 Gerçeğe en uygun yanıtları içeren bir kart olup kişinin uyumunu gösterir. Nesnel, bütüncül ve kendilik tasarımıyla ilgilidir. Banal yanıtlar içeren bir karttır. Örneğin; ‘‘kelebek-yarasa’’ tarzında yanıtlar verilir. Herkes gibi olma uyuma işaret eder. Burada vücudun bütünlüğünü bozucu yanıtlar almak beden imgesinin bozukluğunun göstergesi olabilir, ‘‘kanatları yırtılmış bir kelebek’’ gibi yanıtlar. Ayrıca V. Kart kimlik karmaşalarını açıklamada önemli bir yer tutar. Sabit ve kesin hatları olmayan simgelerle kişi kimliğinin sınırlarını tam çizemez, örneğin; ‘‘ kafası tavşan, bedeni ise yarasaya benzeyen, antenleri olan bir kuş’’ gibi yanıtlar verilebilir.

20 Kart 6 Genelde olumsuz reaksiyon uyandıran bir karttır. Cinsel semboller açısından oldukça yüklü olup, fallik boyut öne çıkmaktadır. Kişinin aktiflik-pasiflik sorununa gönderme yapar. Burada cinsel semboller ‘‘sivri bıçak, kanatlı bir kuş, uçak’’ gibi yanıtlarla aktif verileceği gibi, ‘‘ bu bir post, leopar postu, öldürülmüş ve şömine önüne konmuş hali’’ gibi yanıtlarla da pasif şekilde verilebilir.

21 Kart 7 Kadın ve anneliğe ait sembolleri taşıyan bu kartta kişinin kadına ait tasarımları hakkında bilgi verir. Anne imgesinin kendi içinde taşınması ile ilintilidir.

22 Kart 8 Dış dünyayla ilişki renklerden ötürü daha canlı ve aktif olarak beklenmektedir. Kişinin çevresi ile olan yaklaşımı ön plandadır. ‘‘iki hayvan yanlarda, kunduz gibi’’ yanıtlar verilebilir.

23 Kart 9 Regresyona son derece uygun ve izin veren bir karttır. Anne ve kadınlık imgeleri ile ilgilidir. Her zaman pregenital bir anne kavramına gönderme yapar. Hamilelik ve doğum fantezileri de sıkça verilir. ‘‘Kadının cinsel organı, tüpleri, rahim ve içinde sanki fetüs var.’’, ‘‘Pembe olan yer bir bebeğin anne karnındaki haline benziyor.’’ gibi bedenin iç ve dış sınırlarını açıklayıcı yanıtlar içerir.

24 Kart 10 Son karttır. Kişideki parçalanma veya toparlanmayı göstermektedir.

25 TESTİN UYGULAMASI Testin uygulaması, değişmez yönergelerle yetinmez. Kişiye yapılacak açıklamalar onun yaşına, psikopatolojisine ve eğitim seviyesine göre değişir. Testör ile oturma biçimi önemlidir. Genelde yüz yüze uygulanan bu testte hastanın tam karşısına oturmak yakınlık sağlayacağı için kartların daha kolaylıkla önceden görülmesini sağlayacaktır. Bu sebeple çapraz oturma biçimi daha uygundur. Kişi teste rıza göstermelidir. Koşullu tarzda bir yönerge (‘‘Sizden istenilen, bu lekelerde görülebilecek her şeyi söylemenizdir.’’), kişiyi yönlendirmeksizin teşvik etmek için her türlü imkanı sunar.

26 Sürenin sınırsız olduğunu ve önceden uygulanan yetenek testlerinden farklı olarak doğru ya da yanlış cevapların olmadığını, herkesin istediğini görmekte serbest olduğunu ve bu sebeple, burada bir anlamda tüm yanıtların doğru olduğunu belirtmek, yani özetlemek gerekirse test öncesinde hastaya, test hakkında verilmesi gereken bilgileri vermek faydalıdır fakat hiçbir yanıt örnek verilmemelidir. Testör kartların pozisyonundaki tüm değişiklikleri not eder (düz kart: Λ ; ters kart: V ; bir kısa kenar üzerine döndürülmüş kart: ). Testör kişinin tüm yanıtlarını, yorumlarını ve davranışlarını, her bir kartın süresini ve gizil süreyi, yani kartın uzatılması ile kişinin verdiği ilk gerçek yanıt arasında geçen zamanı not eder.

27 Test tamamlandığında, testör her bir yanıtı yeniden ele alarak kişinin bunu nerede ve nasıl gördüğünü belirlemeye çalışır. Bu ankettir. Anket sorgulamadan uzak, hastanın yararına, ondan daha fazla bilgi almaya yönelik bir uygulamadır. Ne çok fazla ne de az soru içermelidir. Fazla soru hastanın kendisinden fazla yanıt bekleniyor hissine kapılmasına ve bu da çok sayıda, yorucu ve uzun yanıtlar vermesine neden olacaktır. O yüzden kişiye açık uçlu bir anket uygulamak faydalı olacaktır. Örneğin, ‘‘Bu kartı tekrardan ele alıp, burada biraz evvel söylediğinizle ne demek istediğinizi daha fazla açıklayabilirsiniz, tabii bu arada aklınıza başka fikirler de gelirse söyleyebilirsiniz’’ şeklinde bir açıklama yeterlidir.

28 Yönlendirici olmayan bu anket, kişi önemli bir parçayı yorumlamadıysa ya da alışıldık bir yanıtı görmediyse, onu açıkça bunu yapmaya davet edebilir; böylece söz konusu olan şeyin bir ihmal ya da geçici ve üstesinden gelinebilir bir tıkanma mı, yoksa önemli bir ruhsal yetersizlik mi olduğunu belirleyebiliriz. Ayrıca kişiden 10 kart arasından tercih ettiği ikisini ve en hoşuna gitmeyen ikisini seçmesini isteyebiliriz. Bu, hastaların tutumları üzerine bilgi vermekte ve duygusal yönelimlerini (korku veya neşe) öne çıkarmaktadır. Özellikle de çocuklarla yapılan test çalışmaları için son derece eğitici bilgiler vermektedir.

29 Test uygulandıktan sonra derinlemesine bir yorumlama ve ayrıntılı bir raporun yazılması testin yapıldığı tarihi çok geçmeden henüz bilgiler tazeyken önerilir. Bu, testin normal uygulama şeklidir. Bu tür uygulama ergen ve yetişkin deneklere, ruh sağlığı ve zekaca normal kişilere göredir. Normal olmayan kişilere uygulandığında bu test, bazı teknik zorunluluklar gerektirebilir. Çocuklara talimat vermek zorunluluğu yoktur. Onlara kartlar oyunları sırasında gösterilir ve ne gördükleri sorulur. Rorschach Testi çeşitli ruhsal hastalığı olanlara veya geri zekalılara uygulanacağında, hastanın ve hastalığın özelliğine göre gereken özen ve dikkatin gösterilmesi gerekir.

30 YÖNERGE Hermann Rorschach’nın Rorschach Testi kitabından başlayarak günümüze değin yönergeler konusunda çeşitli biçimler önerilmiştir. H.Rorschach, hastaya testin verilişinde ‘‘Bu sizce ne olabilir?’’ (What could this be?) şeklinde cümle kullanılması gerektiğinden bahseder. Çeşitli okullarda, ‘‘Bu test 10 adet mürekkep lekesinden oluşmaktadır.’’ tarzında açıklamaların da içinde bulunduğu bir dizi yaklaşım vardır. Beck ‘‘Size art arda mürekkep lekelerinden oluşan 10 adet kart vereceğiz. Her birine ne kadar isterseniz bakın ve aklınıza ne geliyorsa söyleyin ve bitince de testöre verin’’ der. Klopfer; ‘‘İnsanlar bu mürekkep lekelerinde birçok şey görmektedir. Şimdi siz bana ne gördüğünüzü söyleyin ve bunu size düşündüren nedir?’’ şeklinde sormaktadır.

31 ‘‘Bu sizce ne olabilir’’ cümlesinden hareketle Fransız Okulu’ndan D.Anzieu ise, ‘‘Sizden istediğimiz bu kartlarda gördüğünüz her şeyi söylemeniz’’ cümlesini kullanır. Yönerge Fransız Okulu’nda şu şekilde eklemlenmektedir; ‘‘Şimdi size bir dizi kart vereceğim. Bu kartların size neler düşündürttüğünü, neleri hayal ettirdiğini söyleyiniz’’. Testörün yönerge içerisinde çağrışım kelimesini kullanmaması şarttır. Çağrışım birebir kelimeleri hatırlatabilir, bunun yanı sıra neyi hatırlatıyor tarzında sorular da sorulmamalıdır.

32 Test hastaya koyacağımız teşhisi doğrulamak amacıyla uygulanmamalı. Bu sebeple yönergenin hastayı, beklentilerimizi doğrular yanıtlar vermeye itmeden, özgür bırakarak gerçekleşmesi gerekir. Yönergenin dışına çıkılmamalı, fazladan bilgiler anlatılmamalıdır. Yönergede kişisel bir bilginin olmaması önemlidir ve yabancı bir malzeme veya durumla karşılaşan kişi serbestçe kendisinden isteneni yerine getirebilmelidir. Eğer bu nötr durum yani, ‘‘bu ne olabilir’’ tarzında bir yaklaşım kişiyi bloke ediyorsa, hemen duruma müdahale edilip zamanın serbest olduğu veya kötü yanıt diye bir şeyin olmadığı söylenebilir. Bu tür müdahaleler kişinin çok fazla ketlenmiş veya çok genç olduğu durumlarda yapılmalıdır.

33 PUANLAMA VE PUANLARIN YORUMLANMASI Kişinin kartlara verdiği yanıtlar puanlanırken: yanıtın ne olduğu, yeri (lekenin neresinde gördüğü, bütününde mi, bir parçasında mı gördüğü), yanıtın belirleyicisinin hangi özellik olduğu (şekil, renk, hareket, gölgeleme vb.), yanıtın içeriği (insan yanıtı mı, hayvan yanıtı mı, bitki mi, doğaüstü bir varlık mı vb.), popüler bir yanıt mı yoksa orijinal bir yanıt mı olduğu değerlendirilir. Bu puanlamalar üzerinden yorumlama yapılır. Puanlama yapabilmek için testör kartlara verilen yanıtları içeriğine göre kodlar. Kodlama aşamasından sonra kodlanan yanıtlar tabloya aktarılarak psikogram oluşturulur. Testör psikogramdaki harf ve sembollere bakarak değerlendirme yapar.

34 Kodlama nasıl yapılır? Kodlama: testin bitiminden sonra testörün, danışanın her yanıtını belirli bir sınıflamaya koymasıdır. Semboller: 1) Bütün yanıtlar (G) a) Basit “G”ler b) Eklemlenmiş veya organize olmuş “G”ler c) Muğlak “G”ler d) İzlenimci “G”ler 2) Detay yanıtlar (D) a) Küçük detaylar “Dd” b) Beyaz detay (Dbl) c) Oligofrenik detay (Do) 3) Determınantlar (tayin ediciler) a) Biçim yanıtlar (F) b) Olumsuz F’ler(F-) 4) Hareket yanıtları (K) 5) Renk yanıtları 6) FC yanıtları 7) CF yanıtları 8) C yanıtları 9) C’ yanıtları 10) Clob yanıtları 11) Gölgeleme yanıtları İçerik Analizi: 1) İnsan yanıtları (H) 2) Hayvan yanıtları (A) 3) Nesne yanıtları: Popüler yanıtlar (BAN) Şok yanıtları (CHOC

35

36

37

38 M ÜREKKEP L EKELERI T ESTINI K IMLER U YGULAYABILIR ? Bu test, testin özel eğitimini almış kişiler/psikologlar tarafından uygulanmalıdır. Psikanalitik yönelimli Mürekkep Lekeleri Testi’nde testörün gelişimsel süreçlere, psikopatolojiye yönelik olarak da eğitimli olması gerekmektedir.

39 M ÜREKKEP L EKELERI T ESTI G ÜVENILIR B IR T EST MIDIR ? Evet. Ülkemizdeki standardizasyon çalışmaları, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden Tevfika Tunaboylu İkiz ve arkadaşları tarafından yapılmış ve yayınlanmıştır. Rorschach Testi için, ergen normlarının standardizasyon çalışmaları 2006, yetişkin normlarının standardizasyon çalışmaları ise 2009’da tamamlanmıştır. Yaşlılara yönelik standardizasyon çalışmaları da 2013 yılında B.P. Düşgör, E. Kalem, İ.E. Atak, L. Mete ve Tevfika İkiz tarafından yayınlanmıştır.

40 KAYNAKÇA Alibal M. Projektif Testlerle Kişilik Değerlendirilmesi. Ankara Dergisi. (sf. 203-204). dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/494/5823.pdf adresinden 8.12.2017 tarihinde alınmıştır. Anzieu D., Chabert C. (2011, Aralık). Projektif Yöntemler. Bahar Kolbay (Çev.). Ankara: Bağlam. İkiz, T. (2003, Aralık). Rorschach Testinin Psikanalitik Yorumu – I. Ankara: Bağlam Kişisel Başarı. (2013, 8 Kasım). Rorschach Mürekkep Lekesi Testi Dökümanları. https://kisiselbasari.com/rorschach-murekkep-lekesi-testi-dokumanlari.html adresinden 8.12.2017 tarihinde alınmıştır. Mavi Martı Psikoloji. Rorschach testi. http://mavimarti.net/merkezimizde-uygulanan- psikolojik-testler/rorschach-testi/ adresinden 8.12.2017 tarihinde alınmıştır.

41 BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…

42 HAZIRLAYANLAR Duygu KILINÇ Mehmet Ali ÇİVİ Mehmet Ali MİÇOOĞULLARI Leyla KURT Yonca HAVARE