NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ

... konulu sunumlar: "NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ"— Sunum transkripti:

1 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ
ULUSLAR ARASI MUHASEBE STANDARTLARI NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr TMS 19 ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALAR

2 muhasebeleştirilmesini;
TMS 19 ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALAR STANDARDIN AMACI Çalışanlara sağlanan faydalar standardının amacı, işletmelerde çalı- şanlara sağlanan her türlü hak ve menfaatlerin muhasebeleştirilmesini ve açıklanmasını sağlamaktır. Bu standart; Çalışanların sundukları hizmetler karşılığında gelecekte, işletme- nin çalışanlarına sağlayacağı fayda ve menfaatleri borç (yükümlülük) olarak muhasebeleştirilmesini; işletmenin çalışanlarına sundukları hizmetler karşılığında gele- cekte sağlayacağı fayda ve menfaatleri borç (yükümlülük) olarak muhasebeleştirilmesini; işletmenin çalışanlarına sağladığı faydalar karşılığında, çalışanla- rın sunduğu hizmetler sonucunda ortaya çıkan ekonomik faydayı kul- lanması durumunda gider olarak muhasebeleştirilmesini gerekli kılmaktadır. 12.2 STANDARDIN KAPSAMI Çalışanlara sağlanan faydalar aşağıdakileri kapsar: Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar; çalışanların hiz- met sundukları dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde tamamı öde- necek olan faydalardır (işten çıkarma tazminatı dışındaki). ücret, o maaş ve sosyal güvenlik yardımları, o ücretli yıllık izin ve ücretli hastalık izni, kâr paylaşımı ve ikramiyeler (dönem sonundan itibaren on iki ay içinde ödenebilir olanlar), o sağlık yardımı, o lojman, o araç, o ücretsiz veya indirimli olarak verilen gıda yardımı ve diğer hizmetler Çalışma dönemi sonrasında sağlanan faydalar; çalışmanın (iş akdinin) tamamlanmasından sonra ödenebilir hale gelen faydalardır (işten çıkarma tazminatı dışındaki). o emekli maaşı, o diğer emeklilik faydaları, o emeklilik sonrası hayat sigortası, o emeklilik sonrası sağlık yardımı.

3 Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar; çalışanla- rın hizmet sundukları dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde tama- mı ödenmeyen faydalardır (çalışma dönemi sonrasına ilişkin faydalar ile işten çıkarma tazminatları dışındaki). o uzun süreli işten ayrılmalar veya seyahat, jübile veya diğer uzun süreli hizmet verme faydaları, o iş göremezlik ödeneği ve dönemin bitiminden itibaren on iki ay içinde tamamı ödenmeyen kâr paylaşımı, ikramiye ve ertelenmiş ödemeler. işten çıkarma (kıdem ve ihbar) tazminatları; normal emek- lilik tarihinden önce işverenin kararı ile çalışanın işine son verilmesi ve çalışanın gönüllü olarak, belli faydalar karşılığında (kıdem tazminatı, ih- bar tazminatı vb.) işten ayrılmaya karar vermesi. Çalışanlara sağlanan faydalar kapsamına, çalışanlar ve çalışanların bakmakla yükümlü oldukları kimselere sağlanan faydalar girmektedir. Bu faydalar; doğrudan çalışana, eşine, çocuklarına, kendisine ekonomik olarak bağlı olan kişilere veya sigorta şirketleri gibi diğer taraşara yapı- lan ödemeler (eşya veya hizmet sağlanması) şeklinde olabilir. Bir çalışan işletmeye tam zamanlı, yarı zamanlı, sürekli, iş bazında veya geçici hizmet sağlayabilir. Bu Standart açısından, ‘çalışanlar’ ifa- desi kapsamına yönetim kurulu üyeleri ve diğer yönetici personel de girer. STANDARDIN GETiRDiKLERi ÇALIşANLARA SAğLANAN KISA VADELi FAYDALAR TMS 19’a göre, çalışanlara sağlanan kısa süreli faydalar gider olarak nitelendirilir ve dönemin gelir tablosunda raporlanır. Bilindiği gibi ülke- mizde gerek Gelir Vergisi Kanunu gerekse Kurumlar Vergisi Kanunu, iş- letmelerin ve(veya) işverenlerin personellerine ödediği ücret ve benzeri nitelikteki menfaatleri gider olarak muhasebeleştirmesi gerektiğini belirt- mektedir. Bu nedenle TMS 19 ile Vergi Mevzuatı uygulamaları arasında çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalarda bir farklılık bulunmamaktadır. Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar aşağıdaki şekilde muhase- beleştirilebilir. işletmelerin özelliğine göre fonksiyonlarına göre farklı gi- der hesapları kullanmak da mümkündür. / Giderleri / 7. xxxxxx Personel Giderleri SSK işveren Payları işsizlik Sigortası işveren Payları Sosyal

4 Ödenecek Vergi ve Fonlar
Yardımlar Ödenecek Vergi ve Fonlar Gelir Vergisi Damga Vergisi Ödenecek Sosyal Güv. Kesintileri SSK Primleri (işçi + işveren) işsizlik Sigortası (işçi + işveren) 335 Personel Borçlar Ödenecek Net Ücret İŞTEN ÇIKARMA (KIDEM VE iHBAR) TAZMiNATLARI TMS 19 ile Vergi Mevzuatı uygulamaları arasında göze çarpan en önemli farklılıklardan biri çalışanların işten çıkarılması sonrasında hak kazandıkları tazminatların muhasebeleştirilmesi ile ilgilidir. Vergi uygulamaları, çalışanlara ödenen kıdem tazminatlarının öden- diğinde gider yazılmasını kabul etmektedir. TMS 19 ise çalışanlar için ile- riki tarihlerde meydana gelebilecek olası işten çıkarmalar nedeniyle her raporlama döneminde kıdem tazminatı karşılığı ayrılması gerektiğini ve bu kıdem tazminatı karşılığının da reel iskonto oranı ile iskonto edilip finansal tablolarda gösterilmesi gerektiğini belirtmektedir. Bir başka ifadeyle, TMS 19 kıdem tazminatından doğan yükümlü- lüğün gelecek dönemlere ait olduğunu dikkate alarak, kıdem tazminatı yükümlülüğünün muhasebeleştirilmesini uygun görmektedir TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar standardına göre kıdem taz- minatı karşılığı hesaplanırken, netinin reel iskonto oranını vereceği, tah- mini bir enşasyon ve faiz oranı beklentisi ile uygun bir iskonto oranı be- lirlenmelidir. Bulunacak olan reel iskonto oranı gelecekte ödenecek kı- dem tazminatı yükümlülüklerinin bilanço tarihi itibariyle bugünkü de- ğerlerinin hesaplanmasında kullanılmalıdır. isteğe bağlı işten ayrılmalar neticesinde ödenmeyip, işletmede kalacak olan kıdem tazminatı tutarla- rının tahmini oranı da, karşılık hesaplamalarında dikkate alınmalıdır. Kıdem Tazminatı karşılık tutarı şu şekilde hesaplanır; Emekliliğe Kalan Gün Sayısı/365 Kıdem Tazminatı Karşılığı = Tam Yükümlülük Tutarı x 1+Enflasyon Oran› 1+Faiz Oran›

5 Örnek 1: (Kıdem Tazminatı Karşılığı Ayırmayan işletme)
TBS ticaret işletmesinin 2 personeli bulunmaktadır. işletme bu per- soneller için herhangi bir kıdem tazminatı karşılığı hesaplamamaktadır. Bu durumda işletme Vergi Mevzuatı gereği, ileriki tarihlerde meydana gelebilecek olası işten çıkarmalarda ödeyeceği kıdem tazminatı tutarını gider olarak o yılın finansal tablolarına alacak ve vergi matrahından dü- şecektir. işletme tarihli bilançosunu TFRS’ye göre hazırlarken, dönem başı bilançosunu da ( bilançosunu karşılaştırmak ama- cıyla) düzeltmelidir. işletme tarihinde bu iki personeli için birikmiş toplam 55.1 TL kıdem tazminatı yükümlülüğü olduğunu belirtmiştir. ENŞASYON ORANI 0,06125 FAiZ ORANI 0,12 REEL iSKONTO ORANI 0,0525 TAM YÜKÜMLÜLÜK EMEKLiLiğ E iSKONTOLANMIş KIDEM TAZMiNATI 1.çalışan 20.000 3650 11.669 2.çalışan 35.000 2400 24.559 Toplam 55.000 36.227 2006 yılında çalışanlar işlerine devam etmektedir ta- rihinde enşasyon ve faiz oranı beklentilerinde bir değişiklik olmamıştır. ENŞASYON ORANI 0,06125 FAiZ ORANI 0,12 REEL iSKONTO ORANI 0,0525 TAM YÜKÜMLÜLÜK EMEKLiLiğ E iSKONTOLANMIş KIDEM TAZMiNATI 1.çalışan 23.000 3285 14.162 2.çalışan 37.500 2035 27.769 Toplam 60.500 41.931 Yapılan hesaplamada çalışanlara ait toplam TL kıdem tazmi- natı yükümlülüğünün (tam yükümlülük) iskonto edilmiş değeri TL’dir. tarihli finansal tablolar TFRS’ye göre hazırlanırken, bu zamana kadar hiç kıdem tazminatı yükümlülüğü ayırmamış olan işletme- nin, tarihindeki iskonto edilmiş TL kıdem tazminatı yükümlülüğü bilançoya alınır. Bu yükümlüğün TL’si geçmiş yıl- lara aittir ve TL’si de cari döneme aittir. Bunlara göre tarihinde yapılacak olan TMS düzeltme kaydı şu şekildedir:

6 770 Genel Yönetim Giderleri 5.704
31/12/06 770 Genel Yönetim Giderleri 5.704 570 Geçmiş Yıllar Karları veya 36.227 580 Geçmiş Yıllar Zararları 472 Kıdem Tazminatı Karşılıkları 41.931 Yapılan bu düzeltmeye ve muhasebe kaydına ilişkin Vergi Mevzu- atındaki değerleme hükmü ve TMS 19’daki değerleme hükmü arasında- ki fark sonucunda, iskonto edilmiş Kıdem Tazminatı Yükümlüğü nede- niyle, cari dönemde ertelenmiş vergi alacağı ortaya çıkacağı da unutul- mamalıdır. Örnek2: (HerYılKıdemTazminatıKarş Ayıran iş ) ABC A.ş., her raporlama döneminde kıdem tazminatı karşılığını tam yükümlülükleri esas alarak ayırmakta ve her yıl gider olarak kaydettiği bu tutarları da Kurumlar Vergisi'nin hesaplanmasında, ticari kardan ma- li kara geçişte Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak matraha ilave et- mektedir. şirketin ve tarihli bilançolarındaki Kı- dem Taminatı Karşılık tutarları ve diğer varsayımlar aşağıdaki gibidir. Kıdem Tazminatı Karşılıkları 67.350 61.000 Örneğimizde; şirketin 6 aylık faaliyet döneminde TL genel yönetim gi- deri olduğu, geçmiş yıllar zararının TL olduğu, ve tarihlerinde şirket çalışanlarının değiş- mediği varsayılmıştır. TMS 19’ göre her çalışan için kıdem tazminatı tutarı şu şekilde he- saplanır; Emekliliğe Kalan Gün Sayısı/365 Kıdem Tazminatı Karşılığı = Tam Yükümlülük Tutarı x 1+Enflasyon Oran› 1+Faiz Oran›

7 ENŞASYON ORANI 0,06125 FAiZ ORANI 0,12 REEL iSKONTO ORANI 0,0525 TAM YÜKÜMLÜLÜK EMEKLiLiğ E iSKONTOLANMIş KIDEM TAZMiNATI 1.çalışan 15.000 3600 8.752 2.çalışan 12.000 4000 6.594 3.çalışan 10.000 3200 6.194 4.çalışan 11.000 3500 6.515 5.çalışan 13.000 3800 7.361 Toplam 61.000 35.416 Bu hesaplamalara göre şirket; TMS 19’a göre TL kıdem taz- minatı karşılığı ayırması gerekirken, TL kıdem tazminatı karşılığı ayırmış yani TL ( TL – TL) iskonto etmesi gerekir- ken bu iskonto işlemini yapmayıp tam yükümlülük tutarları kadar karşı- lık ayırmıştır. Bu durum şu şekilde muhasebeleştirilmiştir: (a) 30/06/06 472 Kıdem Tazminatı Karşılıkları 580 Geçmiş Yıllar Zararları Aynı şekilde tarihinde de şirket tarafından tam yüküm- lülük tutarları kadar ayrılan kıdem tazminatı karşılıkları düzeltmeye tabi tutulmuştur tarihinde TMS 19’a göre hesaplama yapılırken, enşasyon ve faiz oranlarında bir değişiklik beklenmemektedir. Bu ne- denle de hesaplamalarda enşasyon ve faiz oranı aynı kabul edilmiş ve aşağıdaki hesaplama yapılmıştır: ENŞASYON ORANI 0,06125 FAiZ ORANI 0,12 REEL iSKONTO ORANI 0,0525 TAM YÜKÜMLÜLÜK EMEKLiLiğ E iSKONTOLANMIş KIDEM TAZMiNATI 1.çalışan 16.500 3420 9.890 2.çalışan 13.000 3820 7.339 3.çalışan 11.250 3020 7.159 4.çalışan 12.200 3320 7.423 5.çalışan 14.400 3620 8.376 Toplam 67.350 40.187 şirket hazırladığı gelir tablosunda faaliyet dönemine ilişkin TL ( TL – TL)’yi genel yönetim gi-

8 derleri hesabına kıdem tazminatı karşılık gideri olarak kaydetmiştir
derleri hesabına kıdem tazminatı karşılık gideri olarak kaydetmiştir. Da- ha önce yapılan bu kaydı hatırlamakta fayda vardır. (b) .. / .. / Genel Yönetim Giderleri 472 Kıdem Tazminatı Karşılıkları 6.350 Kıdem tazminatı karşılığının yeniden hesaplanması neticesinde şir- ketin dönemde TL ( TL – TL) kıdem tazminatı kar- şılık gideri ayırması gerektiği ortaya çıkmıştır. Bu durumda şirket TL (6.350 TL – TL) fazla kıdem tazminatı karşılık gideri olarak kay- detmiştir. Yapılması gereken kayıt şu şekildedir; (c ) 30/06/06 472 Kıdem Tazminatı Karşılıkları 770 Genel Yönetim Giderleri Kıdem tazminatı karşılığı hesaplaması ile ilgili yeniden hesaplama- lar ve TMS 19’a uygun düzeltmeler sonucunda ilgili hesapların durumu aşağıdaki gibidir:

9 472 Kıdem Tazminatı Karşılıkları 25.584 570 Geçmiş Yıllar Karları
472 Kıdem Tazminatı Hesabı Geçmiş Yıllar ZararlarıHesabı Genel Yönetim Giderleri Hesabı (a) (c) 6.350 (b) (c ) (b) (a) 74.416 şirketin TL geçmiş yıllar zararları değil de TL geç- miş yıllar karları olsaydı tarihli düzeltme kıdem tazminatı he- sabı ile geçmiş yıllar karları hesabı arasında yapılacak olup, tarihli düzeltme işlemi ise bir değişiklik arz etmeyecektir. Buna göre mu- hasebe kaydı şöyle olacaktır; (a) 30/06/06 472 Kıdem Tazminatı Karşılıkları 570 Geçmiş Yıllar Karları 25.584 (b) .. / .. / Genel Yönetim Giderleri 472 Kıdem Tazminatı Karşılıkları 6.350 6.350 (c ) 30/06/06 472 Kıdem Tazminatı Karşılıkları 770 Genel Yönetim Giderleri 1.579 1.579 472 Kıdem Tazminatı Hesabı 570 Geçmiş Yıllar Karları Hesabı 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı

10 bilir Olması Açısından Açıklanması Gerekli Olan Diğer Hususlar
(c) 61.000 6.350 (b) 90.000 (a) 17.000 (b) 6.350 (c ) 40.187 21.771 Yukarıda yapılan muhasebe kayıtları standarda uygun biçimde fi- nansal tablolara yansıtılmalıdır. Bilançodaki birikmiş kar veya zararları (geçmiş yıllar dağıtılmamış karları veya geçmiş yıllar zararları) düzeltil- miş değeri ile yer almalıdır. Ayrıca özsermaye değişim tablosunda da bi- rikmiş kar veya zararların (geçmiş yıllar dağıtılmamış karları veya geçmiş yıllar zararları) açılış (devir) tutarları düzeltilmeli ve düzeltmeler özser- maye değişim tablosunun içerisinde ayrı bir satır ya da sütun olarak gös- terilmelidir. şirket, yapılan bu düzeltmeleri Mali Tabloları Önemli Ölçüde Etkileyen ya da Mali Tabloların Açık, Yorumlanabilir ve Anlaşıla- bilir Olması Açısından Açıklanması Gerekli Olan Diğer Hususlar dipnotunda aşağıdaki ifadeye benzer şekilde açıklamalıdır: “şirketin tarihi itibariyle ve önceki dönemlere ilişkin kı- dem tazminatı karşılıkları TMS 19’a göre yeniden hesaplanmış ve dönemine ait TL’lik tutar faaliyet giderleri ile, tarihi ve öncesine ait TL’lik tutar ise geçmiş yıl- lar zararları (veya geçmiş yıllar karları) hesabı ile TMS 19’a göre düzeltilmiştir. Düzeltmeler karşılaştırmalı olarak hazırlanmış finansal tab- lolara yansıtılmıştır.” Kıdem tazminatlarının muhasebeleştirilmesinde, Vergi Mevzuatı ve TMS 19 arasında fark bulunduğundan dolayı hesaplanan kıdem tazmi- natı yükümlülükleri için ertelenmiş vergi hesaplanmalıdır.