Spor Psikolojisi Sporda Liderlik.

... konulu sunumlar: "Spor Psikolojisi Sporda Liderlik."— Sunum transkripti:

1 Spor Psikolojisi Sporda Liderlik

2 SPORDA LİDERLİK Liderlik, belirlenen amaçlar için bireyler ve grubu etkileyen davranışsal süreç (Barrow,1977) Liderlik, grup etkinliklerini grup hedeflerine ulaşma doğrultusunda etkileme sürecidir. (Bass,1985)

3 LİDERLİK TANIMLARINDAKİ BAZI ORTAK NOKTALAR
Örgütsel bir yetki Amaçların gerçekleştirilmesi Çok yönlü etkileşimlerin varlığı Kişisel bazı özellikler

4 LİDER VE YÖNETİCİ ARASINDAKİ FARKLAR
Değişmeyle ilgilenir Yönlendiricidir Moral otoriteye dayanır Vizyon sahibidir Güdüler Aydınlatır Yapıyı korumayla ilgilenir Yöneticidir Bürokratik otoriteye dayanır Liste ve bütçe sahibidir Denetler Eşgüdümler

5 LİDERLER NASIL SEÇİLİR
ATANMIŞ LİDERLER ? Bir otorite liderlik pozisyonuna getirilen veya atanan liderler (sağlık kulübü yöneticileri, koçlar,antrenörler)

6 LİDERLER NASIL SEÇİLİR?
KENDİLİĞİNDEN ORTAYA ÇIKAN LİDERLER? Grup içinden kendiliğinden ortaya çıkarlar ve bu görevi üstlenirler. (okul dışı etkinliklerde ortaya çıkan liderler)

7 SPORDA LİDERLİK LİDERLİK;
Takımda (Grupta) hedeflerin belirlenmesi, bu hedeflere nasıl ulaşabileceğinin gösterilmesi, takımdaki herkesin sorumluluklarının ve rollerinin belirlenmesidir. (Anshel,1977)

8 LİDER DAVRANIŞ TİPLERİ
DEMOKRATİK LİDERLİK: Yönetim yetkisini sporcularla beraber paylaşırlar Uygulamalarda katılım ilkesinden yola çıkarlar Lider tüm sporculara açıktır OTOKRATİK LİDERLİK: Grup etkinliklerinin planlanması, programlanması, uygulanması,denetimi ve yönetimini tek başına üstlenir. Sporculara (grup elemanlarına), söz hakkı tanınmaz, onlarla ilişkisi sınırlıdır

9 LİDER DAVRANIŞ TİPLERİ
TAM SERBESTLİK TANIYAN MÜCADELECİ LİDERLİK Sporculara tam serbestlik tanıyarak, yetki kullanımlarını tamamen sporcuların insiyatifine bırakırlar Sporcuların uzmanlık ve eğitim düzeyleri yüksek olduğunda, olumlu bir liderlik tipi olduğu düşünülebilir

10 LİDERLİK KURAMLARI LİDERLİĞİN ÖZELLİK KURAMI:
Başarılı ve başarısız liderin özellikleri karşılaştırılmaya çalışılmış ve liderlerin belirgin özellikleri ortaya konulmuştur Etkili lider ilgi, yetenek ve kişilik özellikleri açısından etkisiz liderlerden farklıdır. LİDERLİĞİN DAVRANIŞSAL KURAMI : Davranışlar analiz edilmiş ve lider davranışlarının temel yönelimi belirlenmeye çalışılmıştır. LİDERLİĞİN DURUMSALLIK KURAMI: Farklı durumlarda etkili olabilecek liderlik davranışlarının önceden kestirilmesinin mümkün olmadığını savunmaktır

11 Blake ve Mauton’un Yönetim Tarzı Matriksi Modeli
Sporcu ile ilgili kaygı 9 1.9 9.9 8 . 2 5.5 1 1.1 9.1 3 4 5 *Zayıf liderlik 1.1 *Otorite ve itaat 9.1 *Şehir kulübü ve liderliği *Denge sağlayıcı ve liderlik 5.5 *Grup liderliği 9.9 Performansla ilgili kaygı

12 BLAKE VE MOUTON’ UN YÖNETİM TARZI MATRİKSİ MODELİ
1.1:Antrenör mümkün olduğunca az liderlik ve öğretme becerisi gösterir. Antrenör sporcuların gereksinimlerini önemsemez. 1.9:Antrenör sporcuların gereksinimlerine odaklanır. Zevk almak, hoşlanmak ön plandadır. 5.5:Antrenör iyi performans ortaya koyma ile sporcuların gereksinimlerini eşit düzeyde düşünür. 9.1.Antrenör yüksek düzeyde planlı ve işin başarılmasıyla ilgilidir. Sporcuların gereksinimlerine çok az önem verir. 9.9:Antrenör içsel motivasyonu inşa eder. Mükemmelliği başarma ve zevk alma ile ilgili herkesin odaklandığı pozitif bir çevre içerisinde antrenörün sporcularıyla yüksek düzeyde etkileşimi vardır.

13 DAVRANIŞSAL MODELE KARŞI ELEŞTİRİLER
Sadece iki ya da 4 boyutlu yaklaşımların lider davranışlarını tam olarak açıklayamayışı Bir liderin gösterdiğinden başka davranışı da gösteriyor olması

14 SPOR LİDERLİĞİNİN ÇOK BOYUTLU MODELİ (CHELLADURAI,1973-1990)
ÖNCELLER LİDER DAVRANIŞI SONUÇLAR 4 Zorunlu Davranış 1 Durumsal Özellikler 2 Lider Özellikler 5 Gerçek Davranış 7 Performans + Haz 3 Üyelerin Özellikleri 6 Tercih Edilen Davranış

15 Durumsal özellikler: Sporun takım veya bireysel spor olması Takımın hedefi Liderin özellikleri: Cinsiyet,yaş Meslek deneyimi Yeteneği ve kişiliği Üyelerin özellikleri: Cinsiyet, yaş Yeteneği ve kişiliği

16 Zorunlu lider davranış:
Takımda kuralların belirlenmesi Ödül ve cezalar Tercih edilen lider davranışı: Sporcuların liderlerinden bekledikleri davranışlar Gerçek lider davranışı: Liderlerin sahip olduğu ve göstereceği davranışlar Performans ve haz: Önceller ve lider davranışının bir sonucudur.

17 Liderliğin Çok Boyutlu Modeline İlişkin Yapılan Araştırmalar
The Leadership Scale for Sports (LSS) AMAÇ: Lider davranışları Sporcuların tercih ettikleri davranışlar Sporcuların antrenörlerinin davranışlarını nasıl algıladıkları Antrenörlerin kendi davranışlarını nasıl algıladıkları

18 Liderliğin Çok Boyutlu Modeline İlişkin Yapılan Araştırmalar
Yaş ve Tecrübe Yaşlı ve daha tecrübeli sporcular, otokratik ve sosyal olarak onları destekleyecek antrenörleri tercih etmektedirler.

19 Liderliğin Çok Boyutlu Modeline İlişkin Yapılan Araştırmalar
Cinsiyet Erkekler; daha çok yönlendirici davranışlar ortaya koyan ve otokratik bir antrenörü tercih ederken Kadınlar; katılımcı davranışlar ortaya koyan ve demokratik antrenörleri tercih etmektedir.

20 Liderliğin Çok Boyutlu Modeline İlişkin Yapılan Araştırmalar
Spor Branşı İlişki ve etkileşim düzeyinin yüksek olduğu spor branşlarındaki (voleybol, basketbol) sporcular diğerlerine göre (bowling, golf) otokratik antrenör (lider) davranışını tercih etmektedir.

21 LİDERLİK ve ANTRENÖRLÜK
Sporcu performansında önemli etkenlerden biri olan antrenörün performansa doğrudan etkisi vardır. Antrenör yıllar süren antrenman sürecinde sporcuyla doğrudan ilişki içinde olan, onu yüksek performansa götüren kişidir. Antrenör, kendi kişiliğinin özellikleri altında sporcusu veya takım ile olan ilişkilerini düzenler.

22 LİDERLİK ve ANTRENÖRLÜK
Sporcunun ya da takımın başarılı olmasında antrenörün kişiliği büyük önem taşır. Spor Bilgisi İlgi Dürüstlük Örnek Olmak Olgunluk Değişebilirlik

23 LİDERLİK ve ANTRENÖRLÜK
Bilimsel araştırmalar spor alanında özel anlamı olan antrenörlükte liderliğin niteliğini araştırarak, antrenörlüğün etkinliğinde rol oynayan üç faktörü ortaya çıkarmıştır. Antrenör – sporcu ilişkisi İşin yapısı Antrenörlük mevkiinin gücü

24 LİDERLİK ve ANTRENÖRLÜK
Antrenör – sporcu ilişkisi uyumluysa, İşin yapısı belirginse (neyin, nasıl yapılacağı belliyse) Antrenörlük mevkiinin gücü kuvvetliyse (yani antrenörün elinde yeterli derecede güç ve yaptırım varsa) Antrenör sporcuları tarafından lider olarak kabul ediliyorsa, antrenör için liderlik davranışı gösterebilmesi için uygun bir ortam var demektir.

25 LİDERLİK ve ANTRENÖRLÜK
Antrenörün sevildiği ve çalışma ortamının tamamen uygun olduğu durumlarda antrenörün anlayışlı, sosyal-duygusal davranışlar göstermesi kişi yönelimli olması gereksizdir. Tüm faktörlerin uygun olduğu olduğu durumlarda antrenörden takıma, sporcuya yol göstermesi beklenir. Yani iş yönelimli antrenörlük davranışlar sporcular tarafından rahatlıkla kabul edilir.

26 Faktörlerin tamamen olumsuz olduğu, yani işlerin yapılanmamış, antrenörün sevilmediği, güçsüz olduğu durumlarda antrenörün işe sarılması daha iyi sonuç verir. Karışıklık ve belirsizlik içinde iken sporcu kendine yol gösteren birine gereksinim duyar.

27 ANTRENÖR TİPLERİ Aşırı disiplinli ve otoriter antrenör
Gergin ve hareketli antrenör Uysal ve iyi huylu antrenör Gevşek antrenör İş yapar görünüşlü ve iyi niyetli antrenör

28 TEŞEKKÜRLER 