Akılcı ilaç kullanım ilkelerine uygun reçete yazma pratiği

... konulu sunumlar: "Akılcı ilaç kullanım ilkelerine uygun reçete yazma pratiği"— Sunum transkripti:

1 Akılcı ilaç kullanım ilkelerine uygun reçete yazma pratiği
Uz. Dr. Seçilay Güneş

2 Akılcı ilaç kullanımı nedir?
Hastanın klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacı, uygun süre ve dozajda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmesi (DSÖ,1985, Nairobi toplantısı) “İlacın üretilmesi, reçete edilmesi, kullanıcıya ulaştırılması, ilaçla ilgili düzenlemelerin yapılması, ilacın kullanılması aşamalarında akılcılığın ve toplum çıkarlarının öne çıktığı yaklaşımların sergilenmesi “

3 Akılcı ilaç kullanımı nedir?
Hekimler, meslek yaşamları boyunca ortalama ilaç kullanıyor Ulusal veya uluslararası “Kanıta dayalı tedavi rehberleri” bulunmaktadır ANCAK, hasta sorumluluğu hastayı bizzat tedavi eden hekime aittir Dolayısı ile, tedavi rehberlerinde önerilmiş ilaçları kullansa bile, hekimin, tercih nedenlerini iyi bilmesi gereklidir

4 REÇETE nedir? Belli bir hastaya yönelik Belli bir ilacın
Eczacı tarafından verilmesi için Hekim tarafından Eczacıya yönlendirilmiş Yazılı veya elektronik İstem formu

5 Reçete, özellikleri nelerdir?
Geleneksel dili latince “Rp” = Lütfen veriniz “Sig.” = Talimatlar Altın standardı yoktur Her ülke kendisi belirler Açık, anlaşılır ve okunaklı Tıbbi ve hukuki geçerliliği olan bir doküman Dolmakalem-ıslak imza/e-imza

6 Sağlık Bakanlığı 2007/21 sayılı genelge…….
Örnek kaşe: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri Uzm. Dr. ….. …… Dip.Tesc.No: Genel Cerrahi Uzmanı

7 İlaçla tedavi hatalarının önlenmesindeki “5D”
Olması gereken Sık yapılan hatalar DOĞRU HASTA DOĞRU İLAÇ DOĞRU DOZ/DOZLAM DOĞRU UYGULAMA YOLU DOĞRU ZAMAN Okunaksız Açıklamalar anlaşılmaz Açıklamalar yetersiz İlaç uygun değil

8 Akılcı tedavi süreci Hastanın sorununu tanımlayın
Tedavi hedeflerini belirleyin Etkili tedavi seçeneklerini sıralayın Uygun tedaviyi-kriterlere göre- seçin Kişisel tedavinin uygunluğunu değerlendirin Hastaya bilgi, talimat ve uyarıları verin Tedaviye başlayın / başlatın Hastayı ve tedaviyi izleyin, gerekirse sonlandırın

9 Temel ilaç/tedavi seçim kriterleri
Etkinlik Farmakodinamik Farmakokinetik Uygunluk Aktif madde ve dozaj şekli Standart doz şeması /terapötik pencere Standart tedavi süresi Emniyet Kontrendikasyonlar, etkileşimler, risk grupları Maliyet / yarar oranı

10 Tedavi seçimi nasıl olmalıdır?
Hasta öncelik ve beklentileri Olanaklar Yaş Hastalık şiddeti Eşlik eden sağlık sorunları Maliyetler değerlendirilerek…

11 Akılcı ilaç ve tedavi Öneriler-öğütler Bilgi verme-eğitim
İlaçsız izlem İlaç-dışı tedaviler: fizyoterapi, egzersiz, ergonomi İlaçla tedavi Sevk etme Hepsi

12 İlaç dozaj şekilleri Sistemik
Oral: Tablet (kaplamalı, yavaş salınan), kapsül, şurup, toz Sublingual (tablet, aeresol) Rektal: Fitil, lavman İnhalasyon: Gaz, buhar Enjeksiyonlar: SC, İM, İV, infüzyon Yerel dozaj şekilleri Cilt: Merhem, krem, losyon Duyu organları Oral/lokal Rektal/lokal Vajinal İnhalasyon/lokal

13 “Bel ağrısı” Zorlanma Disk hernisi Diskitis SpA Osteoid osteoma
Meme Ca metastazı Aort anevrizması Pankreatit

14 Adım 1: Tedavi amaçlarının belirlenmesi
Ağrı azalsın/kaybolsun Tutukluk azalsın/kaybolsun Hareket açılsın Güç kazanılsın İşlev sıkıntısız yapılsın Uyku düzelsin Endişeler azalsın/giderilsin Günlük yaşama/işe dönülsün

15 Adım 2: İlacın uygunluğunun değerlendirilmesi
ETKİNLİK GÜVENLİLİK Aktif madde ve dozaj şekli Standart doz şeması Standart tedavi süresi

16 Yüksek risk etkenleri / grupları
Hamilelik – Laktasyon Çocuklar Yaşlılar Böbrek yetmezliği Karaciğer yetmezliği İlaç alerjisi Diğer hastalıklar Kullanılan diğer ilaçlar

17 Adım 3: Reçetenin yazılması
Hem bilim hem sanat gerektirir !

18 Adım 4: Hastaya bilgi, talimat ve uyarıların verilmesi
İlacın etkileri: Neden verdik, nelere iyi gelecek /gelmeyecek, ne zaman etki edecek, ilacı aksatırsa/almazsa ne olur Yan etkiler: Nelerdir, ne yapar, ne kadar sürer, ne şiddettedir, ne yapılabilir Talimatlar: Nasıl-ne zaman-ne süre alacak, nasıl saklanacak, kalanı ne yapsın

19 Adım 5: Hastaya bilgi, talimat ve uyarıların verilmesi
Uyarılar: Ne zaman almasın, neler yapmamalı, azami doz, tedavinin bütünlüğü Kontrol: Kime, ne zaman, ne zaman hemen?, kontrolde yapılacaklar Her şey anlaşıldı mı/tamam mı/anlaştık mı? Tekrarlayın, Başka sormak istediğiniz bir şey var mı?

20 Adım 6: Tedavinin izlenmesi
Hastanın kendi izlemi Hekimin izlemi TEDAVİ AMACINA ULAŞTI MI? TEDAVİ ETKİLİ ANCAK DEVAMI GEREKLİ TEDAVİ BAŞARISIZ MI OLDU?

21 İlaç seçenekleri Basit ağrı kesiciler Nonsteroidal antiinflamatuvarlar
COX-2 seçici NSAİİler Topikal NSAİİler Kas gevşeticiler Opioid ağrı kesiciler Sistemik glikokortikoidler İntra-artiküler ilaçlar Kortikosteroidler Hyaluronatlar Adjuvan ilaçlar: Antidepresanlar, antikonvülsanlar Hastalık modifiye edici ilaçlar Biyolojik ajanlar

22 NSAİ Diklofenak Na Diklofenak K İbuprofen Etodolak
Deksketoprofen Trometamol Ketoprofen Flurbiprofen Naproksen Nimesulid

23 Türkiye ilaç tedavi klavuzu
Parasetamol: Doz: Ağızdan 4-6 saatte bir 0,5 gr günde en fazla 1 gr Yan etki: Ender, döküntü, hematolojik bozukluklar, uzun süreli kullanımdan sonra akut pankreatit bildirilmiştir. Aşırı dozun ardından Kc hasarı bildirilmiştir. Örnek: Minoset: Tablet; 500mg parasetamol;20 tb/kutu Panadol: Tablet; 500 mg parasetamol;24 tb/kutu Paradine: Pediyatrik damla 100mg parasetamol/5 ml;150 ml/şişe

24 Diklofenak Sodyum Endikasyonları:
INTRAVENÖZ KULLANIM: NSAİ’lerin antikoagülan ilaçlarla (düşük dozda heparin dahil) bir arada kullanılması, hemorajik diyatez öyküsü, tanı konmuş ya da kuşku halinde serebrovasküler kanama öyküsü, kanama riski yüksek olan ameliyatlar, astım öyküsü, orta şiddette ya da ağır böbrek hastaları, hipovolemi ve dehidratasyonda da kontrendikedir Doz: Ağızdan, günde mg, 2-3 doza bölünerek, tercihen yemekten sonra Gluteus kasına derin intramüskülerler enjeksiyonla, akut alevlenmelerde ve ameliyat sonrasında, en fazla 2 gün boyunca günde bir kez (ağır vakalarda günde iki kez) 75 mg

25 Diklofenak Sodyum Üreter koliğinde, 75 mg, 30 dakika sonra gerekirse 75 mg daha İntravenöz infüzyonla (hastanede), dakika boyunca 75 mg, 4-6 saat sonra gerekirse tekrarlanır, en fazla 2 gün Ameliyattan sonra ağrının önlenmesi için, başlangıçta ameliyattan sonra dakika boyunca mg, sonra saatte 5 mg hızında infüzyon, en fazla 2 gün Rektal yolla, supozituar şeklinde, günde mg bölünmüş dozlarda Herhangi bir yolla en yüksek toplam günlü̈k doz 150 mg ÇOCUKLARDA 1-12 yaş, juvenill artritte, ağızdan ya da rektal yolla , günde 1-3 mg/kg, bölünmüş dozlarda (25 mg enterik kaplı tabletler, 12.5 mg ve 25 mg yalnız supozituar)

26 Diklofenak Sodyum ve Potasyum
Cataflam: Draje, 50 mg diklofenak potasyum; 20 draje/kutu Dicloflam: Draje 50 mg diklofenak potasyum 10 ve 20 draje/kutu Dikloron: Ampul IM 75 mg diklofenak sodyum 4 ve 10 ampul/kutu Dolorex: Draje, 50 mg diklofenak potasyum;10 ve 20 draje/kutu

27 Kas gevşeticiler Tiyokolşikosid: Kas spazmlarının kısa süreli giderilmesi Yan etkileri: Epigastrik ağrı, ishal, aşırı duyarlılık Doz: Ağızdan günde 2 kez 8 mg İntramüsküler enjeksiyonla günde 4-8 mg

28 Hasta 1: “Ellerim ağrıyor”
53 yaşında, kadın hasta, hekim, Ankara Son 1 yıldır, aralıklı, kullanmak ve hava koşulları ile ilişkili, uç eklemlerde ağrılı olabilen şişlikler, sabah tutukluğu tanımlamıyor, diğer eklemlerinde belirgin yakınması yok Sistemik sorunu yok Annesinde daha ileri benzer yakınmalar var 2.-3. DİF eklemlerde Heberden nodülleri+, sağ DİF eklem şiş, sıcak, kırmızı Diğer eklemler serbest, ağrısız.

29 Hasta 2”Dizim şişti, çok ağrıyor”
67 y, kadın hasta, ev kadını, Çorum Her iki dizinde ağrı, sol dizinde şişlik 2-3 yıldır yakınması var. 5 gün önce uzun bir yürüyüş sonrası sol dizi şişmiş, çok ağrılı, üstüne yük veremiyor, gece ağrısı var. Geçirilmiş duodenal ulkusu var Her iki diz kaba görünümde, sol diz sıcak, minimal effüzyonu var, hareketleri kısıtlı, ağrılı