171 saylı orta məktəb Eynullazadə Nərmin.

... konulu sunumlar: "171 saylı orta məktəb Eynullazadə Nərmin."— Sunum transkripti:

1 171 saylı orta məktəb Eynullazadə Nərmin

2 Geri GÜNƏŞ SİSTEMİ COĞRAFİYA

3 Bizi əhatə edən aləm Kainat və ya Kosmos adlanır
Bizi əhatə edən aləm Kainat və ya Kosmos adlanır.Onlar müxtəlif Qalaktikalardan ibarətdir

4 Bizim Qalaktika Süd yolu və ya Kəhkəşan adlanır.
Onun tərkibinə ulduzlar,planetlər,kametlər,asteroidlər və digər kosmik göy cisimləri daxildir ULDUZLAR PLANETLƏR ASTEROİD KOMET geri

5 Planet – Günəş ətrafında fırlanan və əks olunmuş Günəş şüaları ilə işqlanan göy cisimləridir
PLANET NƏDİR ? G GÜNƏŞ ŞÜALARI GÜNƏŞ YER

6 Günəşin tərkibi 70% hidrogen, 29% helumdan ,1% digər elementlərdən ibarətdir.
Ulduz nədir ? Ulduz – özlərindən küllü miqdarda enerji buraxan, nəhəng ölçülü qaz yığınağıdır. Bizə ən yaxın ulduz Günəşdir.Yerin istilik və işığın əsas mənbəyi Günəşdir. Günəşin mərkəzində temperatur 20 mln S ,səthində isə 6 min S –yə çatır Günəşlə Yer arasında məsafə 150 mln km-dir S 150 mln km 6.000 S

7 GÜNƏŞİ ÖLÜMƏ APARAN YOL
günəşin yaşam cizgisi günəşin indiki zamanı

8 YER Günəş sitemində yerləşir.
Günəş siteminin tərkibinə 9 planet daxildir. MERKURİ YUPİTER VENERA SATURN YER URAN MARS NEPTUN PLUTON GÜNƏŞ SİSTEMİ

9 Planetlər iki qrupa bölünür
1. DAXİLİ 2.XARİCİ YUPİTER Daxili planetlər Günəşə yaxın yerləşir,sıxlığı çox,ölçüləri kiçik,kütləsi azdır. Xarici planetlər Günəşdən uzaq,Sıxlığı az,ölçüləri böyük,kütləsi çoxdur. MERKUR SATUTN VENERA YER URAN NEPTUN MARS PLUTON HEÇ BİR QRUPA AİD DEYİL Xarici planetlərə YUPİTER tipli planetlərdə deyilir Daxili planetlərə YER tipli planetlərdə deyilir geri

10 merkurinin peyki yoxdur
GÜNƏŞƏ ƏN YAXIN PLANETDİR,PLANET ÖZ OXU ƏTRAFINDA YAVAŞ FIRLANIR.MERKURİDƏ 1 SUTKA YERİN 158 SUTKASINA BƏRABƏRDİR.GÜNDÜZLƏR TEMPERATUR +300 s,GECƏ İSƏ -70s OLUR.SU YOXDUR.ONA ĞÖRƏ HƏYATIN MÖVCUD OLMASINA ŞƏRAİT YOXDUR. merkurinin peyki yoxdur

11 VENERA HAQQINDA NƏ BİLİRSƏN ?
veneranın peyki yoxdur VENERA SƏHƏR,GÜNƏŞ ÇIXMAZDAN AZ ƏVVƏL ŞƏRQDƏ VƏ AXŞAMÜSTÜ ,GÜNƏŞ BATDIQDAN AZ SONRA QƏRBDƏ PARLAQ ŞƏKİLDƏ GÖRÜNÜR.VENERAYA DAN ULDUZU da DEYİRLƏR.BURADA SUTKAKIN UZUNLUĞU 116 YER SUTKASINA BƏRABƏRDİR.GÜNƏŞƏ YAXIN OLDUĞUNDAN HƏDDƏN ARTIQ QIZIR.ATMOSFERİ ƏSASƏN KARBONDAN İBARƏTDİR,OKSİGEN YOXDUR.

12 YER Yer— Günəş sistemində üçüncü planet. Orbiti Venera və Mars planetlərinin arasında yerləşir. Yer qrupu planetlərinin ən böyüyüdür. Canlı varlıqların yaşadığı yeganə planetdir. Planet təqribən 4-5 milyard il bundan əvvəl yaranıb. Yeganə təbii peyki Aydır. Yer səthi çox müxtəlif və eləcə də girintili – çıxıntılıdır. Yer kürəsinin yarandığı müddətdən bəri Yerdə atmosfer, hidrosfer, biosfer və litosfer kimi dörd örtük yaranmışdır. Bu örtüklərdən bəziləri əsasən Yer səthində qeyri-bərabər paylanmışdır. Qısa informasiya

13 yerin günəş ətrafında hərəkəti yerin öz oxu ətrafında hərəkəti
Yer səthi 510 milyon kvadratkilometrə bərabərdir. Ondan 362 min kvadratkilometri və ya 71 faizi okeanın, 148 milyon kvadratkilometri və ya 29 faizi qurunun payına düşür. Yer səthinin şimal yarımkürəsində qurunun sahəsi 39.4 faiz, suyun sahəsi isə 60.6 faizdir. Cənub yarımkürəsində qurunun sahəsi 19 faiz, suyun sahəsi isə 81 faizdir. yerin günəş ətrafında hərəkəti yerin öz oxu ətrafında hərəkəti daxili qurluşu

14 AY YERİN YEGANƏ PEYKİDİR
Ay Yerdən km məsafədədir.Ay Yerə ən yaxın göy cismidir.Yerdən 81 dəfə kiçikdir. Ayın relyefi çox müxtəlifdir.Burada olan düzənliklər Dəniz adlanır.Yerdəkinə nisbətən dağlar daha hündürdür ,vulkan kraterləri vardır. Ayda maqnit sahəsi Yerdəkindən 1000 dəfə az,atmosfer isə çox seyrəkdir.Buda onun səthinin gündüzlər 122 S ,gecələr isə -170S olmasına səbəb olur.Atmosferin sıxlığı Yerə nisbətən 2000 dəfə azdır. 1969 –cu ilin fevralında Rusiyanın avtomatik stansiyası,həmin ilin iyulun 20 –də Amerika astronaftları ilk dəfə Ayın səthində olmuşlar Ay öz oxu ətrafında 29,5 sutkaya, yer ətrafında isə 27,3 sutkaya fırlanır.Bu iki vaxt təqribən bərabər olduğundan Ayın həmişə bir tərəfi Yerdən görünür. Ayı ilk dəfə Qalileo Qaliley müşahid edib Qalileo Qaliley Amerika astronaftları lunaxod

15 MARSI TANI mars planeti
MARSDA QUMLAR QIRMIZILTIL RƏNGDƏDİR.PLANET YERDƏN QIRMIZI RƏNGDƏ GÖRÜNÜR. Parlaqlığına görə yalnız Veneradan geri qalır MARSIN FIRLANMA OXU ORBİT MÜSTƏVİSİNƏ 65 dərəcə MEYİLLİDİR.ONA GÖRƏ İLİN FƏSİLLƏRİ DƏYİŞİR.ATMOSFER KARBONDAN İBARƏTDİR.GÜNƏŞDƏN UZAQ OLDUĞUNA GÖRƏ YERƏ NİSBƏTƏN İSTİYİ 2,5 DƏFƏ AZ ALIR.GÜNDÜZLƏR TEMPERATUR s,GECƏLƏR İSƏ s OLUR.MARSDA SU VAR.SU BUZ HALINDADIR. Deymos mars planeti MARSIN 2 PEYKİ VAR-Deymos VƏ Fobos. Onlar Yer kürəsindən adi gözlə görünür Fobos

16 ƏN BÖYÜK PLANET YUPİTER
YUPİTERİN KÜTLƏSİ BÜTÜN PLANETLƏRİN ÇƏKİSİNDƏN 2 DƏFƏ ÇOXDUR.YUPİTER SƏMADA ADİ GÖZLƏ SARI RƏNGLİ ULDUZ KİMİ GÖRÜNÜR.PLANET QAZ TƏBƏQƏSİ KİMİ GÖRÜNÜR.YUPİTERİN ÜZƏRİNDƏ LƏKƏLƏR VAR.BU LƏKƏLƏR RƏNGLƏRİNİ BİR NEÇƏ İLDƏN BİR DƏYİŞİR VƏ DAİMA MÖZCUDDUR.YUPİTER GÜNƏŞDƏN ALDIĞI İSTİLİKDƏN 2,9 dəfə ÇOX İSTİLİK KOSMOSA VERİR.YUPİTERİN 16 PEYKİ VAR.ƏN PARLAQLARI JO, AVROPA , HANİMED VƏ KALLİSTONDUR. YUPİRELƏ YERİN MÜQASİYƏSİ YUPİTERİN PEYKLƏRİ—JO,AVROPA,HANİMED VƏ KALLİSTON(soldan sağa) geri

17 SATURN Saturnun halqalarını ilk dəfə Q.Qaliley müşahidə etmişdir.Onun düzgün təsvirini isə X.Hügens vermidir. Halqalarının olması onu digər planetlərdən fərqləndirir.Bərk toz hissəciklərindən ibarət olan bu halqalar bütöv deyil.Tünd rəngli aralıq halqalar onu bir neçə hissəyə bölür Saturnun 17 peyki var.Titan, Mimas, Teris, Yelena, Kalipso və.s.Onlardan ən böyüyü TİTANDIR. titan Saturn digər Xarici planetlər kimi hidrogen və helumdan ibarətdir.Ağırelemetlər azdır.Amma yüksək təzyiq onları bərk hala salıb. X.Hügens Teleskopla Saturna baxdıqda üzərində tünd və açıq rəngli ərazilər görünür.

18 Uran 1781 – ci ildə ingilis astranomu U.HERŞEL kəşf edib.
TİTANİYA MİRANDA HERŞEL və onun Teleskopu ARİEL Uran Günəş ətrafında 84 ilə fırlanır.Burada uzunmüddətli qütb gecələri və gündüzləri olur.(42 il). Uranın atmosferi hidrogendən və heliumdan ibarətdir.Temperatur s dir. Uran öz oxu ətrafında başqa planetlərə nisbətən əks istiqamətə fırlanır. Uranın 15 peyki var. ARİEL, TİTANİYA, MİRANDA, CULYETTA, DEZDEMONA və.s uran və yer

19 N E P T U N URANDA UZUN MÜDDƏT MÜŞAHİDƏ APARILDIQCA ONUN ORBİTİ CAZİBƏ QANUNUNA UYĞUN GƏLMİRDİ.BU O HALDA BAŞ VERMƏLİDİRKİ PLANETİN ARXASINDA BAŞQA PLANET OLSUN.ALMAN ALİMİ İ.HALLE NEPTUN ADLANAN PLANETİ KƏŞF ETMİŞDİR. TRİTON NEPTUNUN PEYKİ NEPTUNUN 8 PEYKİ VAR.ƏN MƏHŞURLARI TRİTON VƏ PROTEYdır.PLANET BÜTÜNLÜKLƏ metan VƏ hidrogendən İBARƏTDİR.NEPTUNun SƏTHİNDƏ TEMPERATUR -160 s DİR. PROTEY NEPTUNUN PEYKİ İ.HALLE

20 PLUTON PLUTON HEÇ BİR PLANETLƏT QRUPUNA AİD ETMİRLƏR.O DAHA ÇOX DAXİLİ PLANETLƏRƏ UYĞUNDUR.PLUTONU 1930 –CU İLDƏ K.TOBO AMERİKA ALİMİ KƏŞF ETMİŞDİR. UZAQDA OLDUĞUNA GÖRƏ PLUTON AZ ÖYRƏNİLİB.SIXLIĞI BÖYÜKDÜR,DİAMETRİ 6000 KM –DİR.ATMOSFERİN OLMASI MÜƏYYƏN OLUNMAYIB. 1978 –Cİ İLDƏ C.U.KTİSTİ TƏRƏFİNDƏN PLUTONUN HARON PEYKİ KƏŞF EDİLMİŞDİR. HARON PEYKİ K.TOBO PLUTON PLUTONUN PEYKLƏRİ geri

21 Planetlər necə əmələ gəlib ?
Elmi biliklər genişləndikcə kainatın sirləri açılmağa başlamışdır. Planetlər necə əmələ gəlib ? 20-ci əsirdə yeni bir nəzəriyyə rus alimləri O.Y.Şmit, V.Q.Fesenkov Günəş sisteminin soyuq halda olan fırlanan Qaz və Toz dumanlığından əmələ gəldiyini söyləmişlər. 18-ci əsirdə alman alimi İmmanuil Kant Yer 5-7 milyard il əvvəl görünüşü GÜNƏŞ SİSTEMİNİN YARANMASI 1543 –çü ildə polyak alimi Nikolay Kopernik ondan bir qədər sonra fransız alimi Pyer Laplas Heliosentrik Sistem nəzərriyəsini irəli sürüb. Günəş və sistemə daxil olan planetlərin Qaz və Tozlardan ibarət qızmar dumanlığın Kopernikə görə Günəş mərkəzdə planetlər isə onun ətrafında fırlanır. sıxılması nəticəsində yaranmasını bildirmişlər.

22 PLANETLƏRİ VƏ ULDUZLARI TELESKOPLARLA MÜŞAHİDƏ EDİRLƏR
SƏMAYA TELESKOPLA İLK BAXAN QALİLEO QALİLEY OLMUŞDUR. Növbəti geri

23 TEST MÜASSİR TELESKOPLAR KLİP RADİOTELESKOP

24 SƏMANI ÖYRƏNƏN MƏHŞUR AZƏRBAYCANLI NƏSİRƏDDİN TUSİ
KLİP TEST