ÖLÇME DEĞERLENDİRME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

... konulu sunumlar: "ÖLÇME DEĞERLENDİRME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR"— Sunum transkripti:

1 ÖLÇME DEĞERLENDİRME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Hazırlayan: Doç. Dr. Mustafa Akdağ

2 Ölçme nedir? Ölçme: “Bir niteliğin (özelliğin) gözlenip gözlem sonuçlarının sayı ve sembollerle ifade edilmesidir”. Ölçme işleminin aşamaları: Ölçülecek özellikler tanımlanır: Masanın boyu, Ayşe’nin zekası, Öğrencilerin derse karşı tutumu Ölçülecek niteliğe uygun araç seçimi ya da hazırlanması: Cetvel, zeka testi, tutum ölçeği. Ölçülecek nitelik ve aracın eşleştirilerek, sayı ya da başka bir sembolle ifade edilmesi: Masanın boyu 85 cm. Ayşe’nin IQ’sü 95 puandır. Veli sınavdan 60 puan aldı.

3 Ölçme kaça ayrılır? Doğrudan ölçme: Ölçülmek istenen özellik, başka bir özelliğe ihtiyaç duyulmadan gözlenerek ölçülüyorsa böyledir. Ör: Masanın boyu, öğrencilerin boy uzunluğu, iki şehir arasındaki mesafe, bir kitabın sayfa sayısı, sınıftaki öğrenci sayısı.

4 Ölçme kaça ayrılır? Dolaylı ölçme: Ölçülmek istenen özellik, başka bir özellikle ilişkilendirilerek yapılır. Ölçmeye konu olan özelliklerin doğrudan gözlenememesi ancak, kendileri ile ilgili olduğu bilinen başka özellikler aracılığı ile ölçülmesidir. Ör: Öğrencilerin zeka seviyelerinin, bir dersteki bilgi düzeylerinin, ilgi ve yeteneklerinin, derse karşı tutumlarının ölçülmesi. Sıcaklığın ölçülmesi.

5 Ölçme kaça ayrılır? Türetilmiş ölçme: Ölçülmek istenen özellik, bir araç yardımıyla ölçülemez, başka ölçme işlemlerine ihtiyaç duyulur. Ör: Üçgenin alanı, nüfus yoğunluğu, kişi başına düşen gelir. Soru: Dolaylı ölçmelere, doğrudan ölçmelere göre daha çok hata karışır. Neden?

6 Değerlendirme Değerlendirme: Ölçme sonuçlarının bir ölçütle karşılaştırılarak değer yargısına varılma sürecidir. Bu sürecin üç ögesi vardır: Ölçme sonucu: Veli, sınavdan 60 puan aldı. Ölçüt: Sınavdan en az 60 puan alan geçer Karar: Veli 60 puan aldığı için geçti. Soru: Ölçme nesnel, değerlendirme ise özneldir. Neden?

7 Değerlendirme Ölçüte Göre Kaça Ayrılır?
Mutlak değerlendirme (kriter dayanaklı): Örnek: “60 puan alan sınıfı geçer”. Ölçüte diğer öğrencilerin etkisi yoktur. Ölçüt sınavdan önce belirlenir. Programın hedeflerine dönük, öğrenme eksikliğini ve ön koşul öğrenmeleri belirlemede kullanılır.

8 Değerlendirme, Ölçüte Göre Kaça Ayrılır?
Bağıl değerlendirme (norm dayanaklı): Çan eğrisi buna örnektir. Ölçüt, gruptaki diğer kişilerden etkilenir. Ör: “Ortalamanın 15 puan üstünde puan alanlar başarılı olur.” Ölçütün kaç olduğu, sınavdan sonra belirlenir. Alınacak kişi sayısının az, başvurunun çok olduğu sınavlarda kullanılır. Ör: KPSS, ÖSS sınavları

9 Değerlendirme, yapılış amacına göre kaça ayrılır?
Tanıma ve yerleştirmeye dönük değerlendirme (diagnostik) Biçimlendirmeye (yetiştirmeye) dönük değerlendirme (formative) Toplam (sonuç) değerlendirme (summative)

10 DEĞİŞKEN (variable) Değişken: Bir durumdan diğerine farklı değerler alabilen özelliklere değişken denir. Örnek: İnsanların boy uzunlukları, zeka düzeyleri, tutumları, başarıları, cinsiyetleri, milliyetleri, dilleri, ekonomik gelirleri. Değişken olmayan özelliklere sabit denir. Örnek: pi sayısı.

11 DEĞİŞKEN türleri Nicel Değişken: Sayılarla ifade edilebilen değişkenlerdir. Bu değişkenler bir büyüklük gösterir. Örnek: Boy uzunluğu, ağırlık, zeka düzeyi Nitel Değişken: Sembollerle ya da sıfatlarla ifade edilebilen değişkenlerdir. Sayılarla ifade edilse dahi bu sayılar bir büyüklük ifade etmez. Örnek: Cinsiyet, milliyet, din.

12 DEĞİŞKEN türleri Sürekli Değişken: İki değer arasında başka bir değeri bulunabilen değişkenler süreklidir. Uzunluk; kilometre, metre, santimetre… vb. gibi sınırsız küçüklükte ölçülebilir. Örnek: Ağırlık, uzunluk, zeka düzeyi, yaş. Süreksiz Değişken: İki değer arasında sınırlı sayıda değer alan değişkenler süreksizdir. Bunlar listelenebilir. Örnek: Cinsiyet (kadın, erkek), Okul türleri (Meslek lisesi, Anadolu lisesi…)

13 DEĞİŞKEN türleri Bağımsız Değişken: Bir duruma etki eden değişkendir.
Bağımlı değişken: Bir başka değişkene bağlı olan, yani etkilenen değişkendir. Örnek: Sigara Kanser (Bağımsız Değişken) (Bağımlı Değişken) Kanser Depresyon Düzeyi (Bağımsız Değişken) (Bağımlı Değişken)

14 Ölçme kuralı nedir? Ölçme Kuralı: Ölçülen özellik ile sayıların eşleşme yollarıdır. Yapılan bir sınavda her sorunun 3 puan olması bir ölçme kuralıdır.

15 Ölçmede birim nedir? Birim: Bir ölçme aracını oluşturan en küçük parça, o ölçme aracının birimi olarak kabul edilir. Herhangi bir ölçme işlemi sayı ya da sembollerin yanında bir birimle ifade edilir ve böylelikle anlaşılır olur. Ör: Veli sınavdan 60 puan aldı. Bugünkü sıcaklık 3 C˚ vs. Birimler; “doğal” ve “tanımlanmış” olarak ikiye ayrılır. Doğal olanlar: Ör. Sınıftaki öğrenci sayısındaki birim “bir öğrenci”. Tanımlanmış olanlar: Ör. Uzunluk, ağırlık, öğrenci başarısı, zeka.

16 Ölçmede birim nedir? Birimlerde üç özellik bulunmalıdır:
Eşitlik: Birimin her zaman aynı büyüklükte olmasıdır. Genellik: Birimin insanlar tarafından aynı anlama gelmesidir. Kullanışlılık: Birimin ölçülecek büyüklüğe uygun olmasıdır.

17 Ölçmede sıfır nedir? Ölçmede sıfır (0) ikiye ayrılır:
Doğal (gerçek, mutlak) sıfır: Sıfır, yokluk manasına gelir. Sınıftaki öğrencilerin mevcudunu saydığımızda, bir masanın boyunu ölçtüğümüzde kullanılan sıfır mutlaktır. Bağıl (göreli, tanımlanmış) sıfır: Sıfır, yokluk manasına gelmez. Bir öğrencinin sınavdan sıfır alması, hava sıcaklığının 0 derece ölçülmesi. Takvimin “0” yılını göstermesi, Dağların deniz seviyesindeki yüksekliği