KRİZE MÜDAHALE VE KRİZ YÖNETİMİ. Kriz; "bireyin, grubun, örgütün ya da topluluğun normal işlevlerini yerine getirmesini engelleyen, acil müdahale ve çözüm.

... konulu sunumlar: "KRİZE MÜDAHALE VE KRİZ YÖNETİMİ. Kriz; "bireyin, grubun, örgütün ya da topluluğun normal işlevlerini yerine getirmesini engelleyen, acil müdahale ve çözüm."— Sunum transkripti:

1 KRİZE MÜDAHALE VE KRİZ YÖNETİMİ

2 Kriz; "bireyin, grubun, örgütün ya da topluluğun normal işlevlerini yerine getirmesini engelleyen, acil müdahale ve çözüm gerektiren, tolere edilemeyen, sıra dışı, beklenmeyen bir olay" biçiminde tanımlanabilir. KRİZ NEDİR?

3 Ergenlik dönemi Okuldan mezun olmak Kariyer veya iş değiştirmek Evlenmek Çocuk sahibi olmak Emekli olmak TEMEL KRİZ TÜRLERİ 1. GELİŞİMSEL KRİZLER

4 Ayrılmak ve boşanmak İşini kaybetmek Uzun süre işsiz kalmak Trafik kazası yapmak Ciddi bir hastalık yaşamak Ameliyat olmak Sakat kalmak Ani ölümler Bulaşıcı hastalıklar Ekonomik kriz 2. DURUMSAL KRİZLER

5 Aile içi şiddet Taciz ve tecavüze uğramak İşkenceye maruz kalmak SavaşTerörDoğal afetler 3. KOMPLEKS KRİZLER (TRAVMALAR)

6 Fiziksel Tepkiler: Baş ağrıları ve baş dönmesi Üşüme veya yanma hissi Göğüste daralma hissi Heyecanlı, gergin ve aşırı uyarılmışlık hissi Halsizlik ve yorgunluk Mide bulantısı ve bağırsak rahatsızlığı iştah azalması veya artması Genel olarak sağlık durumunun kötüleşmesi Davranışsal Tepkiler: Uyku düzeninde bozulma ve kâbus görme Asabi ve gergin hissetme Sürekli tetikte olma, kötü bir şey olacak beklentisi Görünür bir neden yokken ağlama veya ağlamaklı olma Aile veya çalışma arkadaşlarıyla çatışmalar Travmatik olayı hatırlatıcı unsurlardan kaçma Duyguları ifade edememe Sosyal ortamlardan uzaklaşma ve içe kapanma Alkol ve ilaç kullanımında artış Duygusal Tepkiler: Şoka girme ve hissizlik hali Güvensizlik hissi Derin üzüntü Ölen kişilere duyulan yoğun özlem Çaresiz ve güçsüz hissetme Aşırı alınganlık Öfke ve öç alma isteği Hırçınlık, toleransın az olması Umutsuzluk ve karamsarlık Suçluluk hissi Ani duygu değişimi Bilişsel Tepkiler: Dikkat ve konsantrasyon sorunları Unutkanlık Düşünce bozuklukları Karar verememe Tam veya kısmi amnezi (hafıza kaybı) yaşama Rahatsızlık veren anılar ve imgelerle meşgul olma Katı özeleştiri yapma Sürekli tehlikelerden korunma planları yapma Manevi ve dini inançları sorgulama KRİZ DURUMUNDA GÖRÜLEN TEPKİLER

7 Bazı benzerlikler olsa da her durum özneldir ve müdahaleler duruma özgü olmalıdır Krize müdahale çabuk ve yaratıcı düşünme becerisi gerektirir (kriz anında genellikle insanlar geniş açıdan bakamayıp, farklı fırsat veya seçenekleri göremeyebilirler) Krize müdahalede sakin kalabilmek önemlidir KRİZE MÜDAHALEDE TEMEL İLKELER

8 Süreç odaklı değil, durum odaklıdır. Bireyi krizin getirileri, duygusal ve davranışsal sonuçları üzerinde düşündürür Bireyin sahip olduğu güçlü yanlara odaklıdır Şimdi ve burada odaklıdır Çevredeki imkanlardan haberdar olmak, doğru ve zamanında yönlendirme için önemlidir (sığınak, aş evi, v.b.) Birey bir bütün olarak ele alınmalıdır Eğitim ve deneyim vazgeçilmezdir Kültürel etmenler krize verilen tepkilerde belirleyici rol oynarlar. KRİZE MÜDAHALEDE TEMEL İLKELER

9 Kriz durumunda ve hemen sonrasında bu kişilerle kalınmalı. Ayrılmak gerekiyorsa da durumdan başkalarını haberdar ettikten ve bu kişilerin güvenliklerini sağladıktan sonra ayrılmalıyız. Uzun dönemde yardımcı olmak için bir koruma kurumuna ya da diğer desteklere yönlendirmeliyiz. Mevcut olan herhangi bir hizmete nasıl ulaşabilecekleri konusunda bu kişileri bilgilendirmeliyiz. KRİZDEN DOĞRUDAN ETKİLENEN GRUPLAR

10 "Bir öğrenci teleşla odanıza girdi ve matematik öğretmenleri Ali Bey'in ders anlatırken fenalaştığını ve yere düştüğünü söyledi. Sınıfa koştunuz. Ali bey'in yerde hareketsiz yattığını gördünüz, nabzını kontrol ettiniz. Ali Bey ölmüştü..." VARSAYALIM Kİ…

11 «Günün sabahında babalarıyla birlikte oldukça neşeli ve keyifli bir sabah kahvaltısı yapmış olan anne, yetişkin oğul ve okulumuzda 7. sınıf öğrencisi olan melek, babalarını evde bırakarak alışveriş için dışarı çıkarlar. Ancak akşam eve döndüklerinde babalarını salonda kendini asmış olarak bulurlar… VEYA…

12 "Müdür Yardımcısı Orhan Bey: Freni patlayan bir kamyonun okulun önündeki kaldırıma çıkıp, öğrencilerinizin arasına daldığını, üç öğrencinizin ağır yaralı olduğunu, bir öğrencinizin ise hayatını kaybettiğini gözyaşları içinde size bildirdi." HATTA BELKİ …

13 öğretmen olarak görev yaptığınız okulda birer kriz örneği olan yukarıdaki durumlardan birisi ile karşılaştığınızı düşünün. ŞİMDİ NE YAPILMALI

14 TRAVMATİK OLAYDAN SONRA ÖĞRETMENLER Olumlu iletişim yollarını kullanarak Sınıfta sıcak ve destekleyici bir ortam yaratarak Çocukların kayıplarla, acı veren anılarla ve duygularla başa çıkmalarına yardımcı olacak etkinlikler düzenleyerek Çocukların iyileşme sürecini kolaylaştırmak için okul ve aile arasında işbirliğini güçlendirerek sf11 NORMALLEŞMEYE KATKI SUNAR.

15 Nasıl Yaklaşılmalı? Tepki verirken, sakin, doğrudan, bilgi verici, eğitici, problem çözme odaklı olmak. Öğrencileri olayın gerçekleriyle başa çıkabilmeleri için cesaretlendirmek, ne olduğu ve ne beklendiği hakkında doğru bilgi vermek ve açıklama yapmak (hiçbir zaman gerçekçi olmayan ya da yanlış teminatlar verilmemelidir). Öğrencilerle duygusal tepkileri hakkında konuşmak.( duyguları onaylamak) Umut ve olumlu beklenti duygusunu iletmek. Kriz durumunun yol açtığı etkilerle başa çıkma yolları olduğunu göstermek. OKULLARDA KRİZE MÜDAHALEDE GENEL İLKELER

16 Hazırlık ve planlama aşaması İlgili taraflara kriz eğitimi verilmesi – Kriz nedir? Kriz anında neler gözlemlenir? Neler yapılmalı?... kriz protokolünün Okula özgü bir kriz protokolünün oluşturulması – Krize müdahale takımının oluşturulması – Destek alınabilecek kaynakların belirlenmesi (güvenlik, sağlık, yiyecek...) – Haberleşme ağının oluşturulması – Kriz anında toplanılacak ve hizmetlerin sunulacağı bir merkezin belirlenmesi – Risk gruplarının belirlenmesi – Bilgi akışının planlanması Belli aralıklarla kriz tatbikatlarının uygulanması – Bireysel tepkilerin belirlenmesi ve farkındalık kazandırılması – Kriz planının güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi 1- KRİZ ÖNLEME / KRİZE HAZIRLIK

17 Okul Krize Müdahale Ekibi Krize Müdahale Ekibi Üyeleri 1- Okul Müdürü 2- Bir Müdür yardımcısı 3- Okul rehber öğretmeni/öğretmenleri 4- Bir öğretmen (Okul Öğretmen ve Öğrenci sayıları dikkate alınarak sayı arttırılabilir) 5- Bir öğrenci temsilcisi 6- Okul Aile Birliği Başkanı

18 Krizin en az zararla atlatılmasına yönelik çalışmalar – Kriz öncesi hazırlanan planın uygulanarak ilk müdahalenin yapılması – Özellikle öğrencilerin olay yerinden uzaklaştırılması – Özellikle öğrencilerin güvende olduklarından emin olma ve güvende olduklarına ilişkin güvence verme – Gereken medikal ve psikolojik yardımın sağlanması – Doğru ve güvenli bilgi akışının sağlanması – Destek ağının oluşturulması (kişi ve kurum desteğiyle) – Tarama ve Değerlendirme: Risk altında olanların hemen belirlenerek gerekli yönlendirmelerin yapılması – Medya yönetimi Bu aşamada en büyük sorumluluk lider olarak okul yöneticilerine düşüyor – Krize müdahale ekibinin bir araya getirilmesi ve onların çalışma olanaklarının sağlanması 2- KRİZ ANI VE HEMEN SONRASI

19 Bir önceki aşamanın daha sistematik olarak devamı Kriz öncesi koşulların yeniden oluşturulması Medikal ve psikolojik yardımın devam etmesi Öğrencilerin arkadaşları ve öğretmenleriyle yeniden bir araya gelmesi Okulun normal işleyişine geri dönmesi Tarama ve yönlendirme çalışmalarının devam etmesi 3- KRİZİ İZLEYEN GÜN VE HAFTALAR

20 Yaşanan sürecin gözden geçirilmesi varsa eksikliklerin belirlenmesi – Yıl dönümlerine hazırlık – Müdahale edeceklerin hazırlanması (eğitilmeleri, sorumlulukların dağıtılması...) – Bireysel tarama ve yönlendirmelerin devamı 4- İYİLEŞME VE NORMALE DÖNME (KRİZİ İZLEYEN AYLAR VE YILLAR)

21 Gereken müdahalelere liderlik etmeli Ulaşılabilir olmalı (öğretmen, aile ve öğrenciler için) Gerektiğinde öğretmenleri ne yapmaları gerektiği konusunda bilgilendirmeli Üst kurumlarla ilişkileri sağlanmalı Olaydan doğrudan etkilenen aile(ler) aranmalı OKUL YÖNETİMİNİN SORUMLULUĞU

22 Öğrenci ve ailelere doğru bilgilerin ulaştırılması Dedikodunun önlenmesi Öğrencilerin isteği doğrultusunda olaya ilişkin sınıf içi paylaşımın yönetimi Gereksiz ayrıntılara girmeden öğrencilerin sorularının yanıtlanması Öğrencilere model olunması Profesyonel yardıma gereksinimi olan öğrencilerin belirlenerek yönlendirilmesi Mümkün olduğunca müzik, resim gibi çocukların kendilerini ifade edebilecekleri etkinliklere yer verilmesi Cenaze törenine ilişkin bilgilendirilmenin yapılması ÖĞRETMENLERİN SORUMLULUĞU

23 Ulaşılabilir olmalı (öğretmen, aile ve öğrenciler için) Psikolojik yardım alınabilecek kurum ya da kişilerin belirlenmesi ve koordinasyonun sağlanması Bireysel ve grupla danışma hizmetlerinin sağlanması Olaydan etkilenen öğrenci(ler)in aileleri için gereken yönlendirilmelerin yapılması Ölen öğrencinin yakınları ve onların yakın arkadaşlarının izlenmesi ve yönlendirilmesi Öğretmen ve diğer personelin desteklenmesi ve yönlendirilmesi PSİKOLOJİK DANIŞMANIN SORUMLULUĞU

24 Çocukları yeni bir hobi kazanmaları ya da eğlenceli aktivitelere katılmaları için cesaretlendirmek, Çocukları düşüncelerini, duygularını ve afete ilişkin deneyimlerini yazmaları konusunda cesaretlendirmek, Çocukları yakın arkadaşlarıyla irtibat halinde olmaları için cesaretlendirmek, ÇOCUKLARIN AFET SONRASI UYUMLARINI KOLAYLAŞTIRMAK

25 Çocuklar ve arkadaşları için sosyal etkinlikler organize etmek, sosyalleşmelerine yardımcı olmak, Çocukları gönüllü çalışmalar yapmak konusunda cesaretlendirmek, Çocukları, baş etmede daha çok zorlandıkları durumlarda profesyonel bir yardıma sevk etmek. ÇOCUKLARIN AFET SONRASI UYUMLARINI KOLAYLAŞTIRMAK

26 Öğrencilerle sizden ayrıldıklarında da uygulamaya devam edebilecekleri gerçekçi, uygun ve gelecek vadeden etkinlikler planlayın. Öğrencilerin hâlihazırda sahip olduğu başa çıkma becerilerini destekleyin. ÖĞRENCİLERİ AFETZEDE ROLÜNDEN KATILIMCI ROLÜNE TAŞIMAK

27 Öğrenciye arkadaşları, ailesi ve diğer kişiler birincil olarak destek sağlayabilir ve rehberlik edebilir. Bazı bireylerin daha uzun süreli yardıma ihtiyaç duyabilecekleri konusunda açık olun ve yönlendirin. ÖĞRENCİYE SOSYAL DESTEK VEREREK İLETİŞİM KURUN

28 Gerekli bilgiler sadece gerektiği kadar verilmeli Konuyla ilgili tarafların özel yaşamlarına ve kişisel bilgilerine girilmemeli BİLGİLENDİRME SÜRECİNDE İSE

29 Dünyamızda tanık olduğumuz ya da yaşadığımız şiddet, ölüm ve yıkım içimizdeki yaşama isteğini, umudunu, gücünü de bir süre tahrip eder. Kayıp o kadar çoktur ki yaşanılan acı insanı ruhsal olarak da felç eder…. O yüzden hem kendimizi koruyalım hem de öğrencilerimize destek verelim.. SON SÖZ…