Hazırlayan ve Sunan KALEM HUKUK BÜROSU Av. NURİYE ŞİMŞEK

Hazırlayan ve Sunan KALEM HUKUK BÜROSU Av. NURİYE ŞİMŞEK
ÇEK MEVZUATI Hazırlayan ve Sunan KALEM HUKUK BÜROSU Av. NURİYE ŞİMŞEK Kambiyo Senetleri Semineri

Kambiyo Senetleri Semineri
Çek bir ödeme aracı olarak kabul edilen ve sıkı sıkıya da şekil şartları bulunan resmi nitelikte bir belgedir. Uygulamada çok fazla karşımıza çıkan bu ödeme aracı doğru bilinen yanlışlardan dolayı bazen tahsil kabiliyetini tamamen ortadan kaldırabilmektedir. Kambiyo Senetleri Semineri

Çok basit görülen hususların atlanması dahi bazen önümüze ciddi mağduriyetler olarak gelmektedir. Bu nedenle üzerinden çok fazla değişiklik de yapılan çek mevzuatına dair bilgilerin güncel tutulması gerekmektedir. Bir mevzuatta sürekli değişiklik yapılıyor olması o mevzuatın esasen ne kadar sık kullanıldığını da gösterir. Kambiyo Senetleri Semineri

ÇEK (TTK / ) Çek emre yazılı bir senettir.Bir başka deyişle; çek, sadece bir bankaya hitaben yazılabilen, sadece paraya ilişkin özel bir havale senedi, bir ödeme vasıtasıdır. Çekler, “nâma”, “emre” veya “hamile” yazılabilir. Kambiyo Senetleri Semineri

Çekler teminat olarak verilmez. Çeklerde vade olmaz. Bundan dolayı vade şartı çek üzerine yazılsa bile (“iş bu çek vadesinde geçerlidir, vadesinde muteberdir” gibi ifadelerin hiçbir anlamı yoktur.) Kambiyo Senetleri Semineri

Bir çek keşide tarihinde ödenmezse, alacaklıya, %10 Çek Tazminatı, %03 Çek Komisyonu verilir. Bir çek vadesinde ödenmezse, yukarıya doğru tüm cirantalar dahil icra takibine konu yapılır. Çek tazminatından avalist de sorumludur. Kambiyo Senetleri Semineri

Çeklerde bulunması gereken mecburi unsurların, bulunmaması halinde çek niteliğini kaybeder. Bu durumda havale hükmünde sayılır. Kambiyo Senetleri Semineri

1-“ÇEK” KELİMESİ Çek’te,”çek”kelimesi ve eğer Türkçe’den başka dilde yazılmışsa,o dilde “çek”karşılığı olarak kullanılan (Check.Cheque,Scheck) kelimesi bulunmalıdır. Bu ifadelerin takibi özellikle yabancı çekler de önem taşır. Kambiyo Senetleri Semineri

2- KAYITSIZ-ŞARTSIZ BELLİ BİR BEDELİN HAVALE EMRİ
Çek,kayıtsız- şartsız belli bir bedelin ödenmesi için havaleyi ihtiva etmelidir. Kambiyo Senetleri Semineri

3-MUHATAP Türkiye’de ödenecek çeklerde muhatap,ancak bir banka gösterilir. Çek’de muhatap olarak Banka’dan gayri gerçek veya tüzel bir kişi gösterilmişse, “havale” sayılır. Kambiyo Senetleri Semineri

Bir çok yabancı ülkede çek defterleri bizde olduğu gibi resmen (münhasıran ) bankalar tarafından değil çeki düzenleyenler tarafından bastırılmakta hatta özellikle şirketler kendilerine özgü çek defterleri tasarlayabilmektedir. Kambiyo Senetleri Semineri

4- KEŞİDE (DÜZENLEME) GÜNÜ VE YERİ
Çek’de,keşide günü ve yerinin gösterilmesi gereklidir. Gösterilmemişse keşidecinin ad ve soyadının yanında bulunan yer,keşide yeri sayılır(TTK.m:781/3). Bu da yoksa çek niteliğini kaybeder. Bu takdirde “Kambiyo Senetlerine Mahsus” yolla veya “Haciz”yoluyla takip yapılamaz. Böyle bir çek İİK.m:68’e göre,”Yazılı borç ikrarını havi” bir belge de değildir. Kambiyo Senetleri Semineri

KEŞİDE YERİ KISALTMALARI
Kısaltma şüpheye yer vermeyecek şekilde anlaşılır olmalıdır. G.antep, Ş.urfa, K.maraş, Ş.koçhisar ve Ş.karahisar gibi kısaltmaların neyi ifade ettikleri kolaylıkla ve hiçbir tartışmaya yol açılmaksızın belirlenebilecek niteliktedirler. "Çnk", Çanakkale, Çankırı, Çankaya anlamlarına gelebilir. Kambiyo Senetleri Semineri

5- KEŞİDECİNİN İMZASI Gereklidir. Kural,imzanın “el yazısı” ile atılmasıdır.İşaret, mühür,parmak izi kullanıldığı takdirde,çek hükümsüz olur. Ayrıca, çeki imza edenin Medeni hakları kullanma yeteneğinin olması ve müflis olmaması da şarttır. Çek’te keşidecinin ad-soyad ve imzası ve keşide yeri yoksa, böyle çek’e dayanılarak yapılan takiplerin iptaline karar verilir. Kambiyo Senetleri Semineri

6-ÖDEME YERİ Gösterilmelidir. Gösterilmemişse,muhatabın ad ve soyadı/ ticaret unvanı yanında bulunan yer ödeme yeri sayılır. Muhatabın ticaret unvanı yanında birden fazla yer gösterildiği takdirde, çek, ilk gösterilen yerde ödenir. Böyle bir açıklık ve başka bir kayıt da yoksa,muhatabın(Banka’nın) iş merkezinin bulunduğu yerde ödenmek üzere keşide edilmiş sayılır. . Kambiyo Senetleri Semineri

7- BANKA TARAFINDAN VERİLEN SERİ NUMARASI Tarihinde zorunlu unsur haline geldi. Kambiyo Senetleri Semineri

8-KAREKODU Tarihinde zorunlu unsur haline geldi. Kambiyo Senetleri Semineri

Yabancı banka tarafından bastırılan çeklerde, seri numarası ve/veya karekodun bulunmaması senedin çek olarak geçerliliğini etkilemez. Kambiyo Senetleri Semineri

ÇEKLERDE VADE YOKTUR ! Türk Ticaret Kanununa göre, Çekler görüldüğünde ödenir. Buna aykırı herhengi bir kayıt yazılmamış sayılır. (TTK.m:795). Ancak yeni Çek Kanunu buna bir istisna getirmiştir. Kambiyo Senetleri Semineri

*TTK.m:795/2 gereğince; keşide günü olarak gösterilen günden önce ödenmek için ibraz olan bir çek,ibraz günü ödenir. Kesinlikle keşide tarihi (halk arasındaki tabiriyle vade) beklenmez. Kambiyo Senetleri Semineri

Ancak MEVCUT ÇEK YASASINA GÖRE ; Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihinden önce ibraz edilen çekin karşılığının kısmen veya tamamen ödenmemiş olması halinde, bu çekle ilgili olarak hukuki takip yapılamaz. İleri düzenleme tarihli çekle ilgili olarak hukuki takip yapılabilmesi için, çekin üzerindeki düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmesi ve karşılıksızdır işlemine tabi tutulması şarttır. Kambiyo Senetleri Semineri

*Çek’de yazılı herhangi bir faiz şartı, yazılmamış sayılır. (TTK.m:786). Zira gecikme halinde, TC Merkez Bankası’nın Kısa Vadeli Kredilere Uyguladığı Avans Faiz Oranı (Ticari Faiz) kendiliğinden uygulanır. Kambiyo Senetleri Semineri

Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı bulunan gerçek kişinin, yönetim organında görev yaptığı veya ticaret siciline tescil edilen yetkilisi olduğu tüzel kişiye çek defteri verilmez. Kambiyo Senetleri Semineri

ÇEKLERDE İBRAZ SÜRELERİ
Bir çek,keşide edildiği yerde ödenecekse 10 gün; keşide edildiği yerden başka bir yerde ödenecekse 1 ay içinde muhataba ibraz edilmelidir. Kambiyo Senetleri Semineri

Çek’in ibraz süresinin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatili izleyen ilk iş gününe kadar uzatılır. Sürenin hesabında başladığı gün sayılmaz. Çek, muhataptan başka bir Bankaya ibraz edilmişse, bu Banka’nın muhataptan provizyon(karşılık) sorarak ödeme yapması,muhataba ibraz sayılmaz. Çek,meşru hamil olan kişiye nakden ödenir. Kambiyo Senetleri Semineri

ÖNEMLİ !!! “Emre yazılı değildir” kaydıyla veya buna benzer bir kayıtla belirli bir kişi lehine ödenmesi şart kılınan bir çek, ancak alacağın temlikiyle devredilebilir. Bu devir, alacağın temlikinin hukuki sonuçlarını doğurur. Kambiyo Senetleri Semineri

Banka Sorumluluğunda Süre Sınırlaması
Çekin, üzerinde yazılı baskı tarihinden itibaren beş yıl içinde ibraz edilmemesi hâlinde, muhatap bankanın ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğu sona erer. Kambiyo Senetleri Semineri

TAKAS ODASI NEDİR? Karşılıklı alacak ve borçların takas edildikleri bir çeşit merkezdir.Gayesi, gereksiz nakit hareketlerini önlemektir. Çek’in bir Takas Odası’na ibrazı,ödeme için ibraz yerine geçer.(TTK.m:798) Kambiyo Senetleri Semineri

Takas odaları aracılığıyla ibraz edilmiş çekler için, bankanın sorumluluk miktarı dahil, kısmi ödeme yapılmaz. Bu durum, muhatap bankanın sorumluluk tutarını ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Ancak, takas odaları aracılığıyla ibraz edilen çekin, hesapta yeterli karşılığının olmadığının belirlenmesi halinde muhatap banka tarafından, hesapta bulunan kısmi karşılık tutarı, çeki ibraz eden hamil lehine onbeş gün süreyle bloke edilir. Kambiyo Senetleri Semineri

ÇEK’TEN CAYILABİLİR Mİ?
Çek’ten cayma, ancak ibraz müddeti geçtikten sonra hüküm ifade eder (TTK.m:799). Çek’ten cayılmamışsa ; muhatap,ibraz müddetinin geçmesinden sonra dahi Çek’i ödeyebilir. Kambiyo Senetleri Semineri

ÇEK ÇALINMIŞ, KAYBEDİLMİŞ VEYA KEŞİDECİNİN ELİNDEN RIZASI DIŞINDA ELİNDEN ÇIKMIŞSA NE YAPILMALIDIR? Keşideci, çek’in kendisinin veya üçüncü bir kimsenin elinden rızası olmaksızın çıkmış olduğu iddiasında ise, muhatabı Çek’i ödemekte men EDEMEZ. Zira Eski TTK.m:711/3 maddesi kaldırılmıştır. Bunu sağlamak için, mahkeme nezdinde dava açması veya eğer çeki çalınmışsa, Savcılık kanalıyla tedbir kararı alması zorunludur. Kambiyo Senetleri Semineri

ÇEKLERDE ZAMANAŞIMI SÜRELERİ
Hamilin, cirantalarla düzenleyene ve diğer çek borçlularına karşı sahip olduğu başvurma hakları, ibraz süresinin bitiminden itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Çek borçlularından birinin diğerine karşı sahip olduğu başvurma hakları, bu çek borçlusunun çeki ödediği veya çekin dava yolu ile kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Kambiyo Senetleri Semineri

SAHTE VEYA TAHRİF EDİLMİŞ ÇEK
Sahte veya tahrif edilmiş bir Çek’i (kendisine bildirim yapılmış olmasına rağmen) ödemiş olmasından doğan zarar muhataba (bankaya) ait olur; meğer ki, senette keşideci olarak gösterilen kimseye kendisine bırakılan çek defterini iyi saklamamış olması gibi bir kusurun isnadı mümkün olsun. (TTKm:812). O halde böyle bir Çek’in ödenmesi sorumluluğu muhatap bankaya aittir. Ancak Banka,Keşidecinin kusurunu ispat etmek suretiyle,bu sorumluluktan kurtulabilir. Kambiyo Senetleri Semineri

AÇIK ÇEK Keşideci ile lehdar arasında,bir gayeyi gerçekleştirmek maksadıyla,çek’teki herhangi bir unsurun lehdarın iradesine bırakılmak suretiyle keşide edilen Çek’tir. Böyle bir çek geçerlidir. Açık Çek’in mahsurları: a) Keşideci,Çek’in aradaki anlaşmalara aykırı olarak doldurulduğunu iyiniyetli hamile ve muhataba karşı ileri süremez b) Hamil,keşideci ile aralarında kararlaştırdıkları süreyi beklemeyerek Çek’in hemen ödenmek üzere muhataba ibraz hakkını kullanabilir. Kambiyo Senetleri Semineri

KARŞILIKSIZ ÇEK Keşidecinin Banka’da hesabı olmasına rağmen aralarında anlaşma olmadığı için çek Banka’ca ödenmemişse;yahut keşidecinin Banka’da mevcut diğer hesaplarında Çek’i karşılayacak mevduatı veya kredisi olmasına rağmen üzerinde çek keşide ettiği hesapta parası yoksa,bu nedenle de Banka Çek’i karşılamaktan kaçınmışsa Çek’in karşılıksız olduğu kabul edilir. *Bu hususun resmen tespit edilmesi gerekir.Bu da; a)Banka tarafından –ibraz günü de belirtilerek- Çek’in üzerine yazılacak “Çek’in bedelinin ödenmediğini” belirten tarihli ve imzalı bir beyanla,veya; b)Bir Takas Odası’nın,çek ibraz süresi içinde teslim edildiği halde ödenmediğini tespit eden,”yazılı-imzalı” bir beyanla olur. Kambiyo Senetleri Semineri

HAMİL, ÇEKİN KARŞILIKSIZ ÇIKTIĞINI YUKARIDAKİ ŞEKİLDE TESPİT ETTİRMEMİŞSE, KAMBİYO SENETLERİNE MAHSUS TAKİPTEN FAYDALANAMAZ. Karşılıksız çek keşide eden,kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın,karşılıksız kalan meblağın %10’unu cezai şart olarak öder. Ayrıca,lehdarın karşılıksız çek keşide edilmesi nedeniyle maruz kaldığı fazla zararın da tazmini gerekir;ancak bu durumda keşidecinin kusuru aranır. Kambiyo Senetleri Semineri

Banka; a) Çekin karşılığının hesapta bulunmasına rağmen hamiline ödenmesinin geciktirilmesi, b) Kanunen ödemekle yükümlü olduğu miktarın hamile ödenmesinin geciktirilmesi, hallerinde, çek hamiline, her geçen gün için binde üç gecikme cezası öder. Kambiyo Senetleri Semineri

KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK SUÇTUR.
Keşideci hakkında Çek Kanunu uyarınca ceza davası açılabilir. *Bu konudaki başvurunun 3 ay içinde yapılması gerekir. Kambiyo Senetleri Semineri

Şikayet üzerine her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamaz Kambiyo Senetleri Semineri

ANY. MAH T. 2016/191 E. 2017/131 K. kararı ile «çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticari işlerde temerrüt faizi oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile takip ve yargılama gideri toplamından» ibaresi iptal edilmiştir. Kambiyo Senetleri Semineri

Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması halinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder. Yargılama sırasında da resen mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilir. Kambiyo Senetleri Semineri

Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilenler, yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamazlar. Ancak, hakkında yasaklama kararı verilenlerin mevcut organ üyelikleri görev sürelerinin sonuna kadar devam eder. Kambiyo Senetleri Semineri

Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi, kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren on gün içinde, düzenlemiş bulunduğu ve henüz karşılığı tahsil edilmemiş olan çekleri, düzenleme tarihlerini, miktarlarını ve varsa lehtarlarını da göstermek suretiyle, muhatap bankaya liste halinde vermekle yükümlüdür. Kambiyo Senetleri Semineri

Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi, buna rağmen çek düzenlerse, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Kambiyo Senetleri Semineri

Karşılıksız kalan çek bedelinin, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticari işlerde temerrüt faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte tamamen ödeyen kişi cezai yaptırımlardan kurtulabilir. Kambiyo Senetleri Semineri

LEHTAR YAZILIRKEN DİKKAT !!!
Lehtar gerçek veya tüzel kişi olarak gösterilmelidir. Kambiyo Senetleri Semineri

EMRE VEYA NAMA YAZILI ÇEK YAPRAĞI HAMİLİNE DÜZENLENİR İSE NE OLUR?
Çek geçersiz hale gelmez. Bankalar mevcut delilleriyle birlikte durumu, tespit tarihinden itibaren en geç bir hafta içinde Cumhuriyet başsavcılığına ve Gelir İdaresi Başkanlığına bildirmekle yükümlüdür Gelir İdaresi Başkanlığı vergi hukuku yönünden inceleme başlatabilir. Kambiyo Senetleri Semineri

Hamiline çek defteri yaprağını kullanmadan hamiline çek düzenleyen kişi, bu aykırılığı içeren her bir çekle ilgili olarak Cumhuriyet savcısı tarafından üçyüz Türk Lirasından üçbin Türk Lirasına kadar idari para cezası ile cezalandırılır Kambiyo Senetleri Semineri

KAREKODLU ÇEK Lehine karekodlu çek düzenlenen lehdarın, teslim aldığı çeki karekod okutma ve bilgi paylaşımı sistemine kaydetmesi GEREKİR. Bu şekilde karekodla çek hesabı sahibine ait ve henüz bankalara ibraz edilmemiş çek adedi ve tutarına erişim sağlanabilir. Kambiyo Senetleri Semineri

Lehdar tarafından gerekli bildirimin yapılması üzerine, alacaklı karekod aracılığıyla o çek hesabı sahibine ait piyasada bulunan çek adedi ve bunların tutarları hakkında bilgi sahibi olacak ve böylece çeki kabul edip etmemek hususunda kanaat oluşması sağlanacaktır. Kambiyo Senetleri Semineri

Sisteme girilmeyen çekler geçersiz olmayacak, ancak muhatap bankanın ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğu ortadan kalkacaktır. Kambiyo Senetleri Semineri

Diğer taraftan, Ülkemizde çekler ileri tarihli düzenlenebilmektedir. İleri tarihli düzenlenen çekler bakımından, ibraz süresi geldiğinde çekin düzenlendiği tarihte şirket adına çek keşide etme yetkisi bulunan yönetici ve/veya temsilcinin yetki süresinin sona ermesi halinde, şirket tarafından düzenlenen çekin yetkisiz kişilerce düzenlendiği Öne sürülerek banka veya şirket tarafından karşılığın ödenememesi gündeme gelmektedir. Kambiyo Senetleri Semineri

Bu itibarla, karekodlu çekin sisteme kaydedildiği tarihten sonra çek düzenleyen kişinin temsilcilerinde meydana gelen değişikliklerin, çek hesabı sahibi tüzel kişinin sorumluluğunu kaldırmaz. Kambiyo Senetleri Semineri

Karekod ile; a) Çek hesabı sahibinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, b) Çek hesabı sahibinin tacir olması halinde, ticaret siciline tescil edilen yetkililerinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, c) Çek hesabı sahibinin, çek hesabı bulunan toplam banka sayısı, Kambiyo Senetleri Semineri

d) Çek hesabı sahibine ait bankalara ibraz edilmemiş çek adedi ve tutarı, e) Düzenlenerek bankalara teslim edilen çeklerin adedi ve tutarı, f) Son beş yıl içerisinde ibrazında ödenen çeklerin adedi ve tutarı, Kambiyo Senetleri Semineri

g) İbraz edilen ilk çekin ibraz tarihi, h) İbraz edilen son çekin ibraz tarihi, ı) İbrazında ödenen son çekin ibraz tarihi, i) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve halen ödenmemiş çeklerin adedi ve tutarları, j) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve sonradan ödenen çeklerin adedi ve tutarı, Kambiyo Senetleri Semineri

k) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören son çekin ibraz tarihi, l) Çek hesabı sahibi hakkında çek hesabı açma yasağı bulunup bulunmadığı, varsa yasaklama kararının tarihi, m) Her bir çek yaprağı ile ilgili olarak tedbir kaydı olup olmadığı, n) Çek hesabı sahibi tacirse, iflasına karar verilip verilmediği, iflasına karar verilmişse kararın tarihi, Kambiyo Senetleri Semineri

çek hesabı sahibi ya da cirantanın rızası aranmaksızın üçüncü kişilerin erişimine sunulur. Kambiyo Senetleri Semineri

Vekaleten Çek Düzenleme
Çek hesabı sahibi gerçek kişi, kendisi adına çek düzenlemek üzere bir başkasını temsilci veya vekil olarak tayin edemez. Gerçek kişinin temsilcisi veya vekili olarak çek düzenlenmesi halinde, bu çekten dolayı hukuki ve cezai sorumluluk çek hesabı sahibine aittir. Kambiyo Senetleri Semineri

Tahsilatı geciken ve tahsil etmede güçlük yaşadığımız her alacağımızı illa icraya mı koymamız gerekiyor. İcraya koymadan bizim için garantili bir tahsilat yöntemi var mı? Varsa nedir? Kambiyo Senetleri Semineri

SORULAR… Kambiyo Senetleri Semineri

Hazırlayan ve Sunan KALEM HUKUK BÜROSU Av. NURİYE ŞİMŞEK

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "Hazırlayan ve Sunan KALEM HUKUK BÜROSU Av. NURİYE ŞİMŞEK"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

Hazırlayan ve Sunan KALEM HUKUK BÜROSU Av. NURİYE ŞİMŞEK

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "Hazırlayan ve Sunan KALEM HUKUK BÜROSU Av. NURİYE ŞİMŞEK"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim