Sunuyu indir
Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz
1
İkinci Bölüm Finansal Sistem, Finansal Pazarlar, Finansal Kurumlar ve Finansal Enstrümanlar
2
Finansal (Mali) Sistem
Finansal Sistem; bir ekonomide fon arz edenler ile fon talep edenlerin belirli hukuki ve idari düzen çerçevesinde bankalar, aracı kurumlar, yatırım fonları, menkul kıymet borsaları ve diğer aracı kurumlar vasıtasıyla para, mevduat, banka parası, kredi, pay senetleri, tahviller vb. enstrümanlar kullanılarak bir araya getirildiği ve gerekli fon transferlerinin gerçekleştiği düzendir. Finansal Sistemin Amacı: fertlerin, firmaların ve kamu kurumlarının tasarruflarını, yatırım yapacak yani mal ve hizmet üretmek için aktif varlıkları satın alacak olan, fakat fon ihtiyacı içerisinde bulunan diğer şahıslara, firmalara ve kamu kurumlarına transferini sağlamaktır.
3
Finansal (Mali) Sistemin Aktörleri
Fon arz edenler (tasarruf sahipleri): Hanehalkı, firmalar, devlet. Fon talep edenler (yatırımcılar): Hanehalkı, firmalar, devlet. Yatırım ve finansman araçları: Arz ve talep sırasında para, mevduat, banka parası, kredi, pay senetleri, tahviller vb. enstrümanlar kullanılır. Yardımcı kuruluşlar: bankalar, aracı kurumlar, yatırım fonları, menkul kıymet borsaları ve diğer aracı kurumlar Hukuki ve idari düzen: Borçlanma 365 güne kadarsa para pazarlarında ve 365 günden fazla ise sermaye pazarlarında yapılır.
4
Finansal (Mali) Sistemin Aktörleri
Fon arz edenler yapmış oldukları fedakarlığa karşılık Fon talep edenlerden bir fazlalık isterler. Bu fazlalık FAİZ, KAR PAYI ve TEMETTÜ şeklinde olur. Eğer fon arz edenler pay senetleri karşılığında fonlarını transfer etmişlerse bu işlemin süresinin sonsuz olduğu ve fon arz eden kişinin fon talep eden firmanın ortağıdır. Eğer fon arz edenler belirli bir vade ile fonlarını transfer etmişlerse bu işlemin adı kredidir ve fon arz edenlere kreditör denir. Sürenin sonunda anaparasını, faizini tahsil eder yani vade bitince fonlar sahibine geri döner. Bütün bu işlemler finansal pazarlarda, finansal kurumlar aracılığı ile gerçekleştirilir.
5
Finansal Kurumlar Finansal pazarlarda faaliyet gösteren ve aktiflerinin çoğunluğu finansal varlıklardan oluşan, faaliyetleri finansal araçlar üzerinde yoğunlaşan ve gelirlerinin çoğunluğunu finansal araçlarla ilgili işlemlerden sağlayan kurumlardır. Fon aktarım görevleri yanında müşteri için Pazar araştırması yapmak, ekonomik bilgiler sağlamak, portföy yönetimi yapmak, danışmanlık hizmeti sunmak ve diğer bankacılık hizmetlerini yapmak gibi fonksiyonları da vardır.
6
Finansal Kurumlar Finansal kurumlar fonksiyonlarını yaparlarken şu hizmetleri yerine getirirler: Fonların maliyetini azaltırlar: Müşterilerinin nelere yatırım yapacakları konusunda araştırır, onların araştırma giderlerini düşürürler. Riskin ayarlanmasını ve minimize olmasını sağlarlar: Fon arz ve talep edenlerin korunmasını sağladıkları gibi, portföy oluşturarak riskin azalmasını sağlarlar. Vade ayarlaması yapılması: Fon arz edenlerle fon talep edenlerin aralarında vade probleminin doğmasını engellerler. Miktar ayarlaması yapılması: Farklı büyüklüklerde arz edilen fonları finansal araçlarla miktar ayarlaması yaparak fon talep edenlerin istedikleri büyüklükte fon elde etmesini sağlarlar. Danışmanlık hizmetlerinin sunulması: Fonların değerlendirileceği hesaplar, hangi kredi için başvurulacağına, portföy yatırımları, ekonomi, finans sektörü, firmalar ile ilgili analizler.
7
Finansal Kurumlar ve Yardımcı Kuruluşları
Bankalar Yatırım Ortaklıkları Yatırım Fonları Aracı Kurumlar Portföy Yönetim Şirketleri Bireysel Emeklilik Şirketleri Finans Sisteminin Yardımcı Kuruluşları Bağımsız Denetim Kurumları Takas Saklama Kuruluşları (Takasbank) Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) Derecelendirme (Rating) Kuruluşları Borsa ve Borsa İstanbul Kredi Kayıt Bürosu (KKB) Kamuoyu Aydınlatma Platformu (KAP) Kredi Garanti Fonu (KGF)
8
Finansal Kurumlar Bankalar:
Finansal kurumlar Kaydi para (banka parası) meydana getirenler ve getirmeyenler diye ikiye ayrılır: Kaydi para meydana getirenler: Merkez bankaları, mevduat bankaları ve islami bankalar Kaydi para meydana getirmeyenler ise; yatırım bankaları, kalkınma bankaları, sigorta kurumları, sosyal güvenlik kurumları, kollektif yatırım kurumları, yatırım fonları, tasarruf kurumları, tasarruf sandıkları ve yardımlaşma sandıkları, ikincil pazarlar aracı kurumları, menkul kıymet borsaları, faktöring ve leasing şirketleri, risk sermayesi şirketleri.
10
Bankacılıkla ilgili linkler
Türkiye Bankalar Birliği TBB’ye 3 ekim 2018 itibariyle üye bankalar: bilgileri/banka_Listesi.asp?tarih=3/10/2018 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Bankalar Sermaye Piyasası Kurulu SPK sayfasında yer alan bankalar aydinlatma-formu/
11
Dünyanın en büyük bankaları
13
Finansal Kurumlar Yatırım ortaklıkları: Yatırım ortaklıkları sermaye piyasası araçları ile altın ve diğer kıymetli madenler portföyünü işletmek amacıyla anonim şirket şeklinde kayıtlı sermaye esasına göre kurulan ve pay senetlerini halka arz eden aracı kuruluşlardır. Yatırım ortaklıkları SPK tebliği ile düzenlenmişlerdir. Girişim sermayesi (risk sermayesi) yatırım ortaklığı (GSYO): SPK tebliği ile kurulmuş olup kayıtlı sermaye sistemine tabi olarak kurulan ve çıkarılmış sermayelerini esas olarak girişim sermayesi (Türkiye’de kurulmuş ve kurulacak olan, gelişme potansiyeli bulunan ve kaynak ihtiyacı olan şirketler) şirketlerine yönelten ortaklıklardır. Gayrimenkul yatırım ortaklığı (GYO): SPK tebliği ile kurulmuş olup gayrimenkullere, gayrimenkullere dayalı sermaye piyasası araçlarına, gayrimenkul projelerine gayrimenkule dayalı haklara ve sermaye piyasası araçlarına yatırım yapabilen ve belirli projeleri gerçekleştirmek için adi şirket kurabilen ve tebliğde belirtilen diğer işleri de yürütebilen ortaklıklardır. Çıkarılan hisse senetleri tasarruf sahiplerine pazarda satılır ve bunların portföy işletmeciliği kurumlar vergisi ve gelir vergisinden muaftır.
18
Finansal Kurumlar Yatırım fonları: Yatırım fonları SPK tebliği ile düzenlenmiş olup; tasarruf sahiplerinden katılma belgeleri karşılığında toplanan paralarla, belge sahipleri hesabına riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre oluşturulan portföyü işletmek amacıyla kurulan mal varlıklarıdır. İnançlı Mülkiyet Esası Tasarruf sahiplerinin fonla ilgili muameleleri yapma yetkisini kurucuya fon içtüzüğü vasıtasıyla devretmesi ve kurucunun, fonu bu sözleşme (içtüzük) çerçevesinde ve tasarruf sahiplerinin haklarını koruyarak yönetmek/yönettirmek zorunda olması. Elde edilen kar, giderler düşüldükten sonra sözleşme çerçevesinde katılma belgesi sahiplerine satılır.
20
Takasbank fon bilgilendirme platformu http://fonturkey.com.tr/
21
FON TÜRÜ NEDİR? a) Fon toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak; 1) Yerli ve/veya yabancı kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar "BORÇLANMA ARAÇLARI ŞEMSİYE FONU", 2) Yerli ve/veya yabancı ihraççıların paylarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar "HİSSE SENEDİ ŞEMSİYE FONU", 3) Borsada işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile kıymetli madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar "KIYMETLİ MADENLER ŞEMSİYE FONU", 4) Diğer fonların ve borsa yatırım fonlarının katılma paylarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlar "FON SEPETİ ŞEMSİYE FONU", b) Portföyünün tamamı devamlı olarak, vadesine en fazla 184 gün kalmış likiditesi yüksek para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan ve portföyünün günlük olarak hesaplanan ağırlıklı ortalama vadesi en fazla 45 gün olan fonları kapsayan şemsiye fonlar "PARA PİYASASI ŞEMSİYE FONU", c) Portföyünün tamamı devamlı olarak, kira sertifikaları, katılma hesapları, ortaklık payları, altın ve diğer kıymetli madenler ile Kurulca uygun görülen diğer faize dayalı olmayan para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlar "KATILIM ŞEMSİYE FONU", ç) Portföy sınırlamaları itibarıyla yukarıdaki türlerden herhangi birine girmeyen fonları kapsayan şemsiye fonlar "DEĞİŞKEN ŞEMSİYE FON", d) Katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan fonları kapsayan şemsiye fonlar "SERBEST ŞEMSİYE FON", e) Yatırımcının başlangıç yatırımının belirli bir bölümünün, tamamının ya da başlangıç yatırımının üzerinde belirli bir getirinin bilgilendirme dokümanlarında belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesi; 1) Uygun bir yatırım stratejisine ve garantör tarafından verilen garantiye dayanılarak taahhüt edilen fonları kapsayan şemsiye fonlar "GARANTİLİ ŞEMSİYE FON", 2) Uygun bir yatırım stratejisine dayanılarak en iyi gayret esası çerçevesinde amaçlanan fonları kapsayan şemsiye fonlar "KORUMA AMAÇLI ŞEMSİYE FON" olarak adlandırılır ve bu şemsiye fonlara bağlı fonlar ihraç edilebilir.
25
Borsa Yatırım Fonları Borsa yatırım fonlarının temel özelliği, bu fonların katılma paylarının, ortaklık payları gibi borsalarda işlem görebilmesidir. Bunun bir sonucu olarak bu fonun katılma payını alan bir yatırımcı borsada, belirli periyotlar itibarıyla açıklanacak olan fiyatlar üzerinden katılma paylarının alım satımını gerçekleştirebilmektedir.
27
Yabancı yatırım fonları
Yabancı yatırım fonları yurtdışında kurulu yatırım fonları ya da kolektif yatırım kuruluşlarıdır.
30
"KORUMA AMAÇLI ŞEMSİYE FON"
Yatırımcının başlangıç yatırımının belirli bir bölümünün, tamamının ya da başlangıç yatırımının üzerinde belirli bir getirinin bilgilendirme dokümanlarında belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesi; Uygun bir yatırım stratejisine dayanılarak en iyi gayret esası çerçevesinde amaçlanan fonları kapsayan şemsiye fonlar "KORUMA AMAÇLI ŞEMSİYE FON« olarak adlandırılır ve bu şemsiye fonlara bağlı fonlar ihraç edilebilir.
33
GARANTİLİ ŞEMSİYE FON Yatırımcının başlangıç yatırımının belirli bir bölümünün, tamamının ya da başlangıç yatırımının üzerinde belirli bir getirinin bilgilendirme dokümanlarında belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesi; Uygun bir yatırım stratejisine ve garantör tarafından verilen garantiye dayanılarak taahhüt edilen fonları kapsayan şemsiye fonlar GARANTİLİ ŞEMSİYE FON olarak adlandırılır ve bu şemsiye fonlara bağlı fonlar ihraç edilebilir.
35
Finansal Kurumlar Yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları arasındaki farklar: Kolektif yatırım kuruluşları, hukuki yapılarına göre ayrı ve bağımsız bir tüzel kişilik olarak kurulduklarında yatırım ortaklığı, başka bir tüzel kişilik tarafından bir sözleşme çerçevesinde kurulduklarında ise yatırım fonu olarak adlandırılır. Yatırım ortaklıkları, menkul kıymet portföyü işletme amacı ile anonim şirket tarzında ve pay senetlerini halka arz etmek üzerine kurulmuşlarken; Yatırım fonları, menkul kıymet portföyü oluşturmak ve katılımcılara katılma belgesi sunmak amacı ile kurulurlar. Katılma belgeleri tekrar fona satılarak nakde dönüştürülebilirken; Yatırım ortaklığının pay senetleri yatırım ortaklığına satılamaz, ancak borsada satılırlar.
36
Finansal Kurumlar Aracı kurumlar: SPK tebliği ile düzenlenmiş olan aracı kuruluşlar, aracı kurumlar ve bankalardan oluşur. Aracı kuruluşların amacı fon arz edenlerin fonlarının, birincil ve ikinci pazarlarda, fon talep edenlere aktarılmasında aracılık ederler. Birincil piyasada menkul değerlerin ihracına ve halka arz yoluyla satışına; İkincil piyasada daha önce ihraç edilmiş menkul değerlerin alınıp satılmasına yani el değiştirmesine aracılık ederler. Ayrıca repo ve ters repo işlemleri, türev ürünleri alım satımı, yatırım danışmanlığı, portföy yöneticiliği gibi kanunen izin verilen sahalarda da faaliyet gösterirler. Repo: bankalarca yapılan, belli bir faiz oranıyla ve belli bir süre sonra geri satın alınmak güvencesiyle bono, tahvil ve benzeri değerli kâğıt satma işlemi. Ters Repo: Bir menkul kıymetin işlem anında belirlenen vade ve faiz oranından geri satım taahhüdü ile alım işlemidir. Repo bir menkul kıymetin geri alım vaadiyle satım işlemi, ters repo ise bu işlemin tam tersidir. Kısaca; repo işleminin karşı ayağındaki taraf için işlem ters repodur.
37
Finansal Kurumlar Yatırımcı Tazmin Merkezi: ytm.gov.tr
2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nda 18/12/1999 tarihinde yapılan değişiklikle bir özel hukuk tüzel kişisi olarak Yatırımcıları Koruma Fonu (YKF) kurulmuştur. YKF'nin kuruluş amacı, aracı kuruluşların yatırımcılarına karşı yükümlülüklerini yerine getirememesi ve bunun sonucunda tasfiyeye girmesi durumunda, yatırımcı varlıklarının belirli bir kısmının bu fondan karşılanmasıydı. Ancak fonun kapsamı yalnızca hisse senedi ve buna bağlı nakitlerle sınırlıydı. Bu, örneğin portföyünde yalnızca devlet tahvili taşıyan bir yatırımcının fondan yararlanma imkanı olmadığı anlamına gelmekteydi. YKF'den bir yatırımcıya yapılacak azami ödeme tutarı ise 2012 yılı için TL idi. 30/12/2012 tarihinde yürürlüğe giren Sermaye Piyasası Kanunu'nun (Kanun) 83'üncü maddesi ile Yatırımcıları Koruma Fonu yerine bir kamu tüzel kişisi olarak Yatırımcı Tazmin Merkezi (YTM) kuruldu. YTM'nin işleyişine ilişkin alt düzenleme olan "Yatırımcı Tazmin Merkezine İlişkin Yönetmelik" (Yönetmelik) ise 06/06/2013 tarihinde yürürlüğe girdi. YTM ile yatırımcılara büyük bir güvence unsuru olması için devrimsel nitelikte bir değişikliğe gidilerek YTM kapsamına, yatırım kuruluşları (aracı kurumlar ve bankalar) nezdindeki yatırımcı hesaplarında bulunan bütün sermaye piyasası araçları ile nakitler dahil edildi. Bunun anlamı; portföyünde hisse senedi, türev araç, tahvil, yatırım fonu katılma payı, varant vs. hangi sermaye piyasası aracı olursa olsun, yatırımcıların YTM'den faydalanabilecek olmasıdır.
39
Finansal Kurumlar Portföy Yönetim Şirketi
Portföy yönetim şirketi, ana faaliyet konusu fonların kurulması ve yönetimi olan ve anonim ortaklık şeklinde kurulan sermaye piyasası kurumudur. Portföy yönetim şirketleri ana faaliyet konuları olan fon kurulması ve yönetimine ek olarak Kurul’dan yetki belgesi almak koşuluyla yatırım danışmanlığı faaliyetinde de bulunabilmektedirler. Bunun yanı sıra gerekli özsermaye şartına sahip olan portföy yönetim şirketleri Kurul’a bildirimde bulunarak sermaye piyasaları ile ilgili danışmanlık hizmetleri sunabilir, yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile sınırlı olarak kredi ya da ödünç verebilir ve döviz hizmetleri sunabilir, sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlemlerle ilgili yatırım araştırması ve finansal analiz yapılabilir veya genel tavsiyede bulunabilir. Ayrıca, portföy yönetim şirketlerinin, Münhasıran payları yurt dışında yerleşik kişilere pazarlanacak yabancı kolektif yatırım kuruluşu kurmak ve yönetmek ile yurt dışında yerleşik kişilere portföy yönetim hizmeti vermek, Münhasıran (özellikle) girişim sermayesi yatırım fonu kurmak ve yönetmek, Münhasıran gayrimenkul yatırım fonu kurmak ve yönetmek Gayrimenkul ve girişim sermayesi yatırım fonu kurmak ve yönetmek üzere kurulması da mümkündür.
41
Finansal Kurumlar Bireysel Emeklilik Şirketleri
43
Finans Sisteminin Yardımcı Kuruluşları
Bağımsız denetim kuruluşları: Halka açık anonim şirketler, SPK mevzuatı gereğince, her üç ayda bir finansal tablolarını hazırlayıp yayınlamak zorundadırlar. Yasa gereğince 6 aylık ve bir yıllık finansal tabloların bağımsız denetimden geçmesi zorunludur. Denetim, bağımsız denetim şirketleri tarafından gerçekleştirilir.
45
Finans Sisteminin Yardımcı Kuruluşları
Takas Saklama Kuruluşları (Takasbank): takasbank.com.tr Takasbank, sermaye piyasası araçlarını sahtecilik, tahrifat, hırsızlık ve suiistimale karşı muhafaza etmek üzere kurulmuş, menkul kıymetlerin takası ve saklanması ile görevli olan kurumdur. Takasbank menkul değerlerin fiziki saklama kuruluşu görevinin yanında, Türkiye’de ihraç edilen menkul kıymetler için «Ulusal numaralandırma kuruluşu» olarak da görevlendirilmiştir ve menkul kıymetlere ISIN (International Securities Identification Number) ve Borsa İstanbul’da gerçekleştirilen işlemlerin takasının yerine getirilmesinden sorumlu merkezi takas kurumudur. Takas ve saklamanın bir arada bulunması müthiş bir likidite kolaylığı sağladığı için bu da sermaye piyasasının gelişmesinde en önemli faktörlerden birisi olmuştur.
46
Finans Sisteminin Yardımcı Kuruluşları
Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. (MKK) Mevcut durumda payları Borsa İstanbul’da işlem gören anonim ortaklıkların borsada işlem görsün görmesin tüm payları, yatırım fonu katılma belgeleri, özel sektör tahvillleri, varantlar, varlık teminatlı menkul kıymetler MKK tarafından kayden izlenmekte, yeni sermaye piyasası aracı ihraçları kayden yapılmaktadır. Bu kıymetlere ilişkin tesis edilen haklar MKK kayıtlarına yansıtılmakta olup, bu kayıtlara hukuki sonuç bağlanmaktadır. Bu bağlamda kaydi sisteme geçiş öncesi Takasbank’ın üstlendiği fonksiyon ile kaydi sisteme ilişkin düzenlemelerin MKK’ya atfettiği fonksiyon birbirinden tamamen farklıdır. MKK, Takasbank gibi fiziken bastırılmış pay senetlerini deposunda toplu olarak tutan bir kurum olmayıp, sermaye piyasası araçlarının kayden ihracının yapıldığı, bunlar üzerindeki hakların izlendiği, kayıtlarına hukuki sonuçlar bağlandığı, Kanunla bu görevi üstlenmiş bir merkezi yapıdır. MKK bu yapısıyla Merkezi Saklama Kuruluşu (CSD : Central Securities Depository) fonksiyonlarını da üstlenmiş durumdadır.
47
Finans Sisteminin Yardımcı Kuruluşları
Derecelendirme (Rating) kuruluşları: Derecelendirme; bir menkul değerin, kurumun taşıdığı bazı özelliklerinin kalite düzeyinin belirlenmesi ve bunlarla işlem ve iş gören yatırımcıların ve tarafların katlanacağı riskin derecesinin belirlenmesini ifade eder. Derecelendirme ile firmaların, banka ve benzeri finansal kuruluşların, mahalli yönetimler ile devletlerin ödeme gücü, isteği ve davranışı ve ihraç ettikleri menkul değerlerin hangi derecede güvenilir oldukları hakkında ulusal ve uluslararası düzeyde bilgi edinilmekte ve karşılaştırma imkanı sağlanmaktadır. Menkul değerlere, firmalara, bankalara ve benzeri finansal kurumlara, mahalli idarelere ve devletlere verilecek yüksek bir kredi notu onların ödememe risklerinin düşük olduğunu gösterir, para ve sermaye piyasalarında borçlanmak için ödemek zorunda oldukları faizi düşürür. Önemli derecelendirme kuruluşları Standart and Poor’s, Moody, Fitch’tir. Türkiye’de bunlara ilaveten JCR Avrasya Derecelendirme A.Ş., Saha Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme, Turkrating ve diğerleri.
48
Finans Sisteminin Yardımcı Kuruluşları
Derecelendirme (Rating) kuruluşları: Derecelendirme kuruluşları işletme ve finansal risk değerlendirmesinde ana unsurlar olarak şunları nazara alırlar: A) İşletme Riski: Ülke riski Sektör analizi, sektör riski Rekabet durumu, yapısı Yönetim kalitesi, Karlılık ve emsal grup karşılaştırmaları B) Finansal riskler: Finansal politikalar, finansal yapı Muhasebe, Nakit akışı yapısı Likidite ve kısa vadeli faktörler
50
Finans Sisteminin Yardımcı Kuruluşları
Borsa ve Borsa İstanbul: borsaistanbul.com Borsa; tüccarların alış veriş yaptıkları organize olmuş veya devlet tarafından düzenlenmiş mekanlara verilen isimdir. Borsalar şu fonksiyonları vardır: Likidite sağlama fonksiyonu Ekonomiye kaynak meydana getirme fonksiyonu Sermaye mülkiyetini geniş bir tabana yayma fonksiyonu Ekonominin göstergesi olması fonksiyonu Uzun vadeli yatırımların kısa vadeli tasarruflarla finansmanını sağlama fonksiyonu Sanayide yapısal değişikliğin kolaylaştırılması fonksiyonu Güvence fonksiyonu
51
Finans Sisteminin Yardımcı Kuruluşları
Kredi Kayıt Bürosu (KKB) Kredi Kayıt Bürosu (KKB), önde gelen dokuz bankanın ortaklığında 11 Nisan tarihinde kurulmuştur. Finans sektörünün köklü kuruluşları arasında yer alan KKB, 2017 yıl sonu itibarıyla 44 banka, 61 faktoring, 23 leasing, 4 sigorta, 14 tüketici finansman, 7 varlık yönetim şirketi ve 3 diğer olmak üzere toplam 156 üyeye sahiptir sayılı Bankacılık Kanunu’nda öngörüldüğü üzere (md.73/4) en az beş banka tarafından kurulacak şirketler vasıtasıyla yapacakları her türlü bilgi ve belge alışverişini sağlamak üzere kurulmuş bir şirket olan KKB’de üye statüsünde bulunan kuruluşlar, ilgili Kanun’un aynı maddesi uyarınca, müşterilerine ait kredi bilgilerini Nisan 1999’dan bu yana birbirleriyle paylaşmaktadır.
52
Finans Sisteminin Yardımcı Kuruluşları
Kamuoyu Aydınlatma Platformu (KAP) Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP), sermaye piyasası ve Borsa mevzuatı uyarınca kamuya açıklanması gerekli bildirimlerin elektronik imzalı olarak iletildiği ve kamuya duyurulduğu elektronik sistemdir. Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) 'Kamuyu Aydınlatma Platformu Tebliğ'i kapsamında, kamuya açıklanacak her türlü bilgi ve belgenin Kamuyu Aydınlatma Platformu'na (KAP)gönderilmesi gerekmektedir. İşletimi Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş (MKK)-Kaydi Sistem Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan sistem, 7/24 esasına göre çalışmaktadır. Uygulama, tüm Türkiye'ye yayılmış 600'ü aşkın şirketi ve 3000'i aşkın kullanıcıyı kapsamaktadır. Sistem , tüm kesimlerin doğru, anlaşılır, tam bilgiye, internet üzerinden eş anlı ve düşük maliyetle erişebilmelerine imkan tanıyacak şekilde tasarlanmıştır. Ayrıca, geçmişe dönük bilgilere de kolay ve düşük maliyetle erişim imkanı sağlayan elektronik bir arşiv niteliğindedir.
53
Finans Sisteminin Yardımcı Kuruluşları
Kredi Garanti Fonu (KGF) - KGF, 14 Temmuz 1993 tarih, 93/4496 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kuruluş organizasyonunu tamamlayıp ilk kefaletini 1994 yılında vererek faaliyetlerine başlamıştır. KGF, kurumsal bir kefalet kuruluşu olarak teminat yetersizliği nedeniyle çeşitli kredi ve destek imkânlarından yeterince yararlanamayan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin (KOBİ) ve KOBİ dışı işletmelerin, “müteselsil kefil” olmak suretiyle krediye erişimlerini sağlamaktadır. KGF, Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmuş bir anonim şirkettir. Kamu kuruluşu olan ortakları; KOSGEB, TOBB, TESK ile Eximbank, Halkbank, Vakıfbank, Vakıf Katılım Bankası, Ziraat Bankası ve Ziraat Katılım Bankası’dır. Avrupa’da faaliyet gösteren garanti kuruluşları örneklerinden yararlanılarak kurulan KGF, Türkiye’de KOBİ’lerin ve KOBİ dışı işletmelerin finansmana erişimini kolaylaştırmak amacıyla kefalet veren tek kurumdur. KGF bir kefalet kuruluşudur. Faaliyet konusunda kredi tahsisi hususu yer almamaktadır. Ancak işletmeler lehine kefil olmak suretiyle Bankalardan kredi kullanımını kolaylaştırmaktadır.
54
Finansal Pazarlar Pazar (piyasa); mal ve hizmet arz edenlerle mal ve hizmet talep edenlerin buluştukları mal ve hizmetlerin alımlarını ve satımlarını gerçekleştirdikleri, iletişimde bulunabildikleri her türlü mekanlar ve ortamlardır. Günümüzde pazarların oluşması için mekan şartı yoktur. Bu nedenle Pazar (piyasa) kavramı borsanın da ötesinde çok geniş bir alanı ifade etmektedir.
55
Finansal Pazarlar Mal ve hizmetin cinsine göre pazarlar - Fiziki varlık pazarları - Finansal varlık pazarları 1-Para pazarları ve sermaye pazarları 2-Birincil pazarlar ve ikincil pazarlar: Pay ihraç eden şirketler (fon talep edenler) ile tasarruf sahiplerinin (fon arzedenler) doğrudan karşılaştıkları piyasadır. Pay Piyasası Sistemi aracılığıyla Borsada halka arz edilecek payların Borsa İstanbul Pay Piyasası altında birincil piyasa işlemleri saat 10:30- 13:00 arasında yapılmaktadır. 3-İkincil pazarlar Alım-satım yapılma özelliklerine göre ayrıca sınıflandırılırlar: a. Aracı pazarları (Dealer markets): Aracılar (Dealer) farklı yerlerden ve farklı iletişim araçları kullanarak kendi nanıma oluşturduğu portföy için gerekse başkaları adına işlem yapma yetkisine sahiptir. NASDAQ b.Mezat pazarları (Auction markets): Borsa çatısı altında fiziksel olarak bulunan aracılar (broker) tarafından alış veriş emirleri yerine getirilir. Finansal varlık açık artırma ile alınıp satılır. c.Komisyoncu piyasaları (Brokered markets): Daha çok gayrimenkuller için geçerli bir pazardır. d.Doğrudan arama pazarları (Direct search markets): Aracıların kullanılmadığı pazarlardır.
56
Finansal Pazarlar 4-Borsa İstanbul Piyasaları (Kitabın 51.sayfasındaki ilgili alt başlığın güncelleştirilmiş hali) Pay piyasası: Borçlanma Araçları Piyasası: piyasalar/piyasalar/borclanma-araclari-piyasasi Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası: piyasalar/piyasalar/vadeli-islem-ve-opsiyon-piyasasi Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası: piyasalar/piyasalar/kiymetli-madenler-ve-kiymetli-taslar-piyasasi Piyasa Denetim ve Gözetim Faaliyeti: piyasalar/piyasalar/piyasa-denetim-ve-gozetim-faaliyeti İşlem Saatleri:
57
Para ve Sermaye Pazarları İlişkisi (Bkz 49.sayfa)
58
Finansal Pazarlar Organize ve organize olmayan sermaye pazarları:
Borsa İstanbul piyasaları organize olmuş pazarlara bir örnektir. Organize olmamış pazarlara tezgah üstü pazarlar denmektedir. Bu piyasalarda küçük ve riskli firmaların menkul değerleri ile borsaya kote olmamış menkul kıymetlerin alım satımı yapılır. İpotek (mortgage) pazarları ve tüketici kredi pazarları: Mortgage (İpotek) pazarlarında gayrimenkul, tüketici kredileri pazarlarında ise kişilerin ihtiyaç duyduğu taşıt, mobilya, eğitim, tatil vb. amaçlarla ihtiyaç duydukları fonlar alınıp satılır. Spot pazarları ve vadeli (gelecek) pazarları: Spot pazarlarda alış-verişler anında gerçekleşir. Vadeli pazarlarda önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikleri belirli malların, dövizlerin, bir finansal enstrümanın veya finansal göstergelerin alınıp veya satılması şeklindeki işlemler gerçekleştirilir. Bu pazarlara futures piyasaları, ülkemizde ise vadeli işlem piyasaları da denmektir. Uluslararası, ulusal, bölgesel ve yerel (mahalli) pazarlar Özel pazarlar ve kamu pazarları: İşlemler sadece iki kişi veya grup arasında gerçekleştiriliyorsa bunlara özel pazarlar, bütün kamuya yayılmışsa bunlara kamu pazarları denir. Banka kredileri, sigorta işlemleri özel Pazar işlemlerine örnektir. Buna karşılık pay senedi ve tahvil ihracı kamu pazarlarının işlemleridir.
59
Pazarların genişliği ve derinliği
Bkz. Sayfa 51
60
Finansal Araçlar (Enstrümanlar) ve Halka Açılma
Finansal pazarlarda işlemlerde finansal araçlar kullanılır. Pazarda fon edinmek isteyen ekonomik birim, fon sahibine belirli bir belgeyi imzalayarak verir. Bu belge bir hakkı, bir satınalma gücünü, bir değeri ifade eder ve alacak ve ortaklık haklarını gösteren bu belge yasal düzenleme ile korunmuştur. Bu belge karşısında fon sahibi faizi, temettü ile sermaye kazancı elde edebilir. Para Piyasası Finansal Araçları: Banknot, döviz Mevduat defteri Mevduat sertifikası Ticari senetler (bono, poliçe, çek, makbuz senedi ve varant (umumi mağaza evrakı), taşıma senedi, konşimento) Sigorta poliçeleri, emeklilik sözleşmeleri, seyahat çekleri (kredi kartının olmadığı ülkelerde her yaprağı paraya çevrilmek üzere verilen çek defteri) Banka kabulleri Finansman bonoları Hazine bonoları
61
Finansal Araçlar (Enstrümanlar) ve Halka Açılma
Sermaye Piyasası Finansal Araçları: Bkz. Sayfa 53 Pay senetleri Tahviller Kar ve zarar ortaklığı belgeleri Gelir ortaklığı senetleri Konut sertifikaları ve gayrimenkul sertifikaları Menkul kıymet yatırım fonu katılma belgeleri Varlığa dayalı menkul kıymetler Depo edilen menkul kıymet sertifikaları Repo ve ters repo sertifikaları Banka bonoları Banka garantili bonolar Türev ürünleri finansal araçları Diğer sermaye piyasası araçları
62
Pay senetleri: bkz. Sayfa 55
Pay senetleri çeşitleri: bkz. Sayfa 56 Pay senetlerinde Değer Kavramı: bkz. Sayfa 58 Bkz.75.sayfa. Problem 2.9. - Anonim şirketlerde sermaye yapısı: bkz. Sayfa 60 - Sermayenin artırılması: bkz. Sayfa 60 Pay senetlerinin İhracı ve Halka Arzı: bkz. Sayfa 60 - Anonim şirketlerin halka açılması: bkz. Sayfa 61 _gorme.pdf - Pay senetlerinin halka satışı: bkz. Sayfa 62
64
Halka açılmanın faydaları:
99
Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu:
102
Tahviller: bkz. Sayfa 65 Tahvillerde Değer Kavramı: bkz. Sayfa 66 Tahvillerin Çeşitleri: bkz. Sayfa 67
Benzer bir sunumlar
