İmmün Sistemin Yapısı Prof. Dr. Mehmet KIYAN.

... konulu sunumlar: "İmmün Sistemin Yapısı Prof. Dr. Mehmet KIYAN."— Sunum transkripti:

1 İmmün Sistemin Yapısı Prof. Dr. Mehmet KIYAN

2 Amaç Öneri Bu derste; organizmada
Bağışıklık sistemini oluşturan organlar Santral Lenfoid Organlar: Kemik iliği, Timus, Fabricius Kesesi Periferik Lenfoid Organlar: Lenf Düğümleri, Dalak, Kapsülsüz Lenfoid Dokular. Bağışıklıkta rol alan hücrelerin Makrofajlar Lenfositler Diğer Hücreler öğrenilmesi hedeflenmektedir. Öneri İmmün cevapta rol alan lenfoid organlar ve hücreler konusunu daha iyi anlayabilmeniz için, anatomi, histoloji ve fizyoloji. derslerinizdeki ilgili konuları gözden geçiriniz.

3 Bağışıklık sistemi (İmmün sistem)
En basit yapılı canlılarda bile kendinden olanı tanıma, yabancıyı ayırt edebilme özelliği mevcuttur. Evrimsel açıdan en gelişmiş canlı olan insan kendi yapısına yabancı olan maddeleri (antijenleri) tanıyabilme ve onlarla baş edebilme özelliklerine sahiptir. Bu sayede konak organizma mikroplar, yabancı ve zararlı olabilecek maddelere karşı kendisini savunur. Genelde antijen olarak tanımladığımız bu maddelerin organizmaya girmesi ile başlayan ve birbiri ile ilişkili birçok biyolojik reaksiyonun meydana geldiği bağışık yanıt olayında, birçok sistem, organ ve hücre görev alır.

4 Bağışıklık sistemi (İmmün sistem)
Bağışık yanıt özünde hücresel bir olaydır. İmmün sistemde rol oynayan hücreler kemik iliğindeki kök hücrelerden farklılaşarak gelişirler. Kemik iliği kök hücrelerinin immünolojik olarak etkin hücre haline gelebilmesi için önce santral lenfoid organlara gelmesi ve olgunlaşması gerekir. Gelişimini tamamlayan, olgun T ve B lenfositler daha sonra periferik lenfoid organlara gidip yerleşerek antijenle karşılaşmayı bekler ve gerektiği zaman (antijenle karşılaşınca) bağışık yanıt oluştururlar.

5 Bağışıklık Sistemini Oluşturan Organlar
1. Santral Lenfoid Organlar A) Kemik İliği B) Timus C) Fabricius Kesesi ve buna eşdeğer organlar 2. Periferik Lenfoid Organlar A) Lenf Düğümleri B) Dalak C) Mukoza ile ilgili Lenfoid Dokular (= Kapsülsüz Lenfoid Dokular)

6 Santral Lenfoid Organlar Kemik İliği
Kemik iliği (Kİ), tüm kan hücrelerinin yapım yeridir (Hemopoiesis). Vücut ağırlığının %6'sını Kİ oluşturur. Kİ'nde ana (kök) hücrelerden farklılaşarak oluşan immün hücreler kan dolaşımına karışarak ilgili organlara giderler. Kİ, yassı ve yuvarlak kemikler ile uzun kemiklerin uç kısımlarındaki süngerimsi yapının içinde bulunur.

7 Timus Timus bağışık yanıt oluşmasında önemli bir organdır.
Timus, insanda mediasten boşluğunun üst kısmında, sternum kemiği arkasında yer alır. Doğumdan itibaren gelişmeye başlar, ergenlik çağında en büyük şeklini alır, ileri yaşlarda tekrar küçülür. Özellikle hücresel tip bağışık yanıtta etkilidir. Timus, Kİ'de kök hücrelerden farklılaşan lenfosit öncü hücrelerin olgunlaşarak, olgun T-lenfosit haline geldiği organdır. Yavru deney hayvanlarında timus çıkartıldığında T-lenfosit işlevi bozulmaktadır. Dolaylı etki ile antikor yapımında da bozukluk oluşur.

8 Timus Anatomik olarak iki loblu (bölmeli) ve kapsül ile çevrilidir.
Kapsülün içe doğru uzantıları ile loblar daha küçük bölümlere (lobüllere) ayrılırlar. Her lobül korteks (kabuk) ve medulla (ortada iliksi bölge) olmak üzere iki kısımdan oluşur.

9 Timus Kortekste hücre yoğunluğu fazladır ve bunlar Kİ'den
gelen olgunlaşmamış lenfosit (timosit) kümeleridir. Hızla çoğalırlar ancak büyük bir kısmı hemen ölür. Medullada ise daha seyrek olmak üzere olgun lenfositler bulunur. Timusta olgunlaştıkları için bunlara T-lenfosit denir. Timusta ayrıca epitel hücreleri ve makrofajlar bulunur. Lenfositlerin timusta nasıl olgunlaştığı tam olarak bilinmemektedir. Ancak epitel hücreleri ve makrofajlar ile bazı timus hormonlarının timulin, timozin, timopoietin gibi T- lenfosit gelişimine etkili olduğu kabul edilmektedir.

10 Fabricius Kesesi ve Buna Eşdeğer Organlar
Fabricius kesesi (= Bursa of Fabricius) kuşlarda kalın bağırsak son kısmında bulunan bir organdır. Bu kesecik Kİ'nden göç eden lenfosit öncü hücrelerinin olgunlaşıp olgun B-lenfosit haline geldiği yerdir. Civcivlerde bu kese çıkartıldığında antikor sentezi durmaktadır. Memelilerde böyle bir kese yoktur. Memelilerde bu görevi kemik iliği yapmaktadır.

11 Periferik Lenfoid Organlar
Santral lenfoid organlarda farklılaşan, olgunlaşan ve immünolojik reaksiyonlar için hazır hale gelen olgun T ve B lenfositlerinin yerleştiği organlardır. Antijenik uyarım olduğunda bağışık yanıt ikincil lenfoid organlarda gerçekleşir. Kısaca immün hücreler santral organlarda oluşur, periferik organlarda görev yaparlar.

12 Lenf Düğümleri Vücudun çeşitli yerlerinde dağınık veya küçük gruplar halinde bulunurlar. 1-25 mm çapındadırlar Lenfatik damarlar üzerinde bulunurlar Başlıca görevleri: lenfi süzmek antijene karşı bağışık yanıt oluşturmak

13 Lenf Düğümleri Lenf düğümleri oval veya fasulye biçimindedir.
Dıştan bir kapsül ile çevrilidir. Kapsülün içeriye giren uzantıları organı bölmelere (loblara) ayırır. Hilustan kan damarları girip - çıkar. Çevreden gelen lenf sıvısı, organın dış kısımlarından girer, süzüldükten sonra hilus bölgesinden, çıkış gösterir.

14 Lenf Düğümleri Lenf düğümlerinin iç yapısı
1. Kabuk (=Korteks): Kapsüle yakın yerler 2. Merkezi kısım (=Medulla): İliksi bölge 3. Parakortikal bölge: Kabuk ile iliksi bölge arası Follikül: Kabuk bölgesinde, olgun B-lenfosit paketleri ile çevrelenmiş yapılar Antijenik uyarım olduğunda foliküllerde bulunan olgun B-lenfositler çoğalıp başkalaşıma uğrarlar.

15 Lenf Düğümleri Germinal merkez:
Folliküllerin orta kısmında bulunur. Burada başkalaşıma uğramış B-lenfositlerden oluşan plazma hücreleri ve makrofajlar bulunur. Parakortikal bölge: T-lenfositlerin ve antijen sunucu hücrelerin bulunduğu bölgedir. Medulla: Lenf düğümüne giren ve çıkan damarların dallanarak arterio-venöz sinüzoidlere dönüştüğü ve lenf sıvısının dolaştığı yerdir. İliksi bölgede çok sayıda T ve B lenfositleri, plazma hücreleri ve fagositik makrofajlar bulunur.

16 Dalak Karnın sol üst köşesinde yer alan gr ağırlığında bir organdır. Çevresi bir kapsül ile çevrilidir. Bu kapsülün içe doğru uzantıları bulunur. Dalak kesitinde koyu renkli kısımlara kırmızı pulpa denir. Bunlar venöz sinüzoidlerden oluşmuştur ve içlerinde bol miktarda harab olmuş eritrosit bulunur.

17 Dalak - Beyaz pulpa Dalak kesitinde soluk renkte görünen kısımlara denir. Dalağa giren atardamarın (Arteria centralis) en uç kısımlarının çevresindeki lenfoid dokudur. Arteriollerin hemen çevresinde T-lenfositler kümelenmiştir. Beyaz pulpa içinde B-lenfositlerin oluşturduğu foliküller bulunur. Beyaz pulpanın ara kısımlarında (=zona marginaliste) antijen sunucu hücreler ve fagositik makrofajlar vardır.

18 Dalağın görevleri 1. Hücresel ve humoral bağışık yanıt oluşturarak vücut savunmasına katılır. 2. Güçlü fagositik işlevi ile kanı yabancı ve zararlı parçalardan (özellikle mikroorganizmalardan) temizler. 3. Damar yapısı ile portal kan akımını düzenler. 4. Fetusta kemikiliği gibi çalışarak kan hücrelerinin yapımına katılır. 5. Ömrü dolmuş veya anormal kan hücrelerini ortadan kaldırır.

19 Mukoza ile ilgili lenfoid dokular
Yabancı antijen veya mikroorganizmaların en sık giriş yolları olan sindirim, solunum ve genitoüriner sistem mukozalarının altında, kapsülsüz, çok sayıda follikül içeren yaygın lenfoid dokular Tonsiller Apendiks Peyer plakları bulunur. Bu bölgelerdeki lenfoid hücreler, yayılmış halde olabileceği gibi, lenf düğümündekine benzer şekilde foliküller halinde de bulunabilirler. Mukoza altı lenfoid dokular genellikle Ig-A yapımından sorumludurlar. Mukoza hücreleri de Ig-A salgılattırırlar. Dolayısıyla infeksiyonlara karşı korunmada ve yerel bağışıklıkta mukoza ile ilgili lenfoid dokuların önemi oldukça fazladır.

20 Bağışık Yanıtta Rol Alan Hücreler
III - Natural Killer = (NK) = Doğal Öldürücü Hücreler IV - Diğer Hücreler - Nötrofiller - Eosinofiller - Bazofiller ve Mast hücreleri - Trombositler I - Makrofajlar II - Lenfositler B - lenfosit (Plazma Hücresi) T - lenfosit Th = T helper Lenfosit (Yardımcı / Uyarıcı) T cy/s = T cytotoxic / suppresor lenfosit

21 Makrofajlar Tek çekirdekli (= mononükleer), fagositik aktivite gösteren hücrelerdir. Vücut doku ve organlarında yaygın olarak bulunurlar. 10-15 mikron büyüklüğünde, tek çekirdekli, geniş sitoplazmalı, sitoplazmalarında içi sindirim enzimi dolu çok sayıda lizozomları bulunan, sitoplazma zarları dalgalı hücrelerdir. Tüm bu hücrelerin oluşturduğu topluluk mononükleer fagositik sistem veya retiküloendotelial sistem (kısaca RES) olarak da adlandırılır.

22 Makrofajlar Makrofajlar kemik iliğinde yapılır.
Kana geçip gezgin makrofaj = monosit adıyla dolaşımda yer alırlar. Ameboid hareket yetenekleri vardır. Dokulara geçen monositler, kan dolaşımına geri dönemezler ve dokularda yerleşik makrofaj olarak kalırlar (RES).

23 Makrofajlar bağışık yanıttaki rolleri itibariyle iki tipe ayrılır
A - Fagositik Makrofajlar: Temizlenmesi gereken maddeleri ortadan kaldırarak vücudun özgül olmayan savunmasında önemli rol alırlar B - Antijen sunucu Hücreler: Bağışık yanıtın başlamasını sağlarlar.

24 İnsanda Mononükleer Fagositik Sistem Hücreleri ( = RES)
Kanda: gezgin monositler Akciğerlerde: alveoler makrofajlar Seroz boşluklarda: makrofajlar Kemik dokuda: osteoklastlar Sinir dokusunda: mikroglia hücreleri Dalak ve lenf düğümlerinde: Dentritik hücreler Deride: Langerhans hücreleri Bağ dokusunda: histiositler Karaciğerde: Kupffer hücreleri Böbrekte: mezangial makrofajlar

25 A - Fagositik Makrofajlar :
Fagositik makrofajlar, organizmada bulunan ve temizlenmesi gereken madde, mikroorganizma ve tümör hücrelerini fagositoz yaparak ortadan kaldırırlar. Eğer mikroorganizmalar özel reseptörleri veya antikor ve komplemanla kaplı olarak makrofaja yapışırsa fagositoz çok hızlı ve güçlü olur. Fagositoz için, fagosite edilecek maddelerin makrofaj yüzeyindeki algaçlara (= reseptörlere) bağlanmaları gerekir. Bu nedenle makrofaj yüzeyinde çok çeşitli reseptörler bulunur.

26 B - Antijen sunucu Hücreler (ASH) :
Bu hücreler antijen ile ilk karşılaşan ve onları lenfositlere sunan hücreler olarak bağışık yanıtta ilk adımı başlatan hücrelerdir. Sunuculuk görevi yapan makrofajlar tarafından alınan antijenlerde fagositoz olayındaki gibi parçalama ve sindirme işlemi oluşmaz. Antijenler sunucu hücrelerde henüz tam anlaşılamamış özel bir hazırlık dönemi geçirirler. Daha sonra bu antijenleri, lenfositlere sunarlar ve bağışık yanıtı başlatırlar.

27 B - Antijen sunucu Hücreler (ASH) :
Antijen sunuculuk görevi yapan makrofajlarda, fagositoz yapan makrofajlardan farklı olarak yüzey reseptörleri bulunur. Ayrıca B-lenfosit, damar endotel hücresi, derideki Langerhangs hücresi de antijen sunuculuk görevi yaparlar.

28 Histokompatibilite genleri (antijenleri) (MHC) - (HLA)
6. kromozomda bulunur İmmün reaksiyonların önemli düzenleyicisi HLA molekülleri antijenleri T hücrelere sunar. Hem humoral hem hücresel immünitede önemlidirler Bazı HLA subgrupları ile bazı hastalıkların birlikteliği söz konusudur. HLA-B27 ile ankilozan spondilit birlikteliği gibi Class I antijenler: nükleuslu hücreler ve trombositlerde bulunur. HLA-A, B, C lokusları vardır Class II antijenler: HLA D lokusundadır. Monosit / makrofaj, dendritik hücreler, B hücreler (Profesyonel Antijen sunucular) bulunur. T hücrelerinden salınan IFN ү etkisi ile endotel hücreleri, fibroblast, böbrek ve epitel hücrelerinden eksprese edilebilirler Class III proteinler, histokompatibilite antijenleri olarak hareket etmez, komplemanı kodlarlar

29 Antijen Sunumu

30

31 1. Makrofajlar virüs ile karşılaşıp onu fagosite ettiğinde immün cevap başlar. Bu sırada serbest virüsler yakınlarında bulunan hücreleri infekte eder. 2. Daha sonra makrofaj virüsleri sindirir. Yüzeyindeki MHC’ler ile antijeni diğer hücrelere sunarlar. Yakında bulunan hücreler ise virüslerin saldırısı nedeniyle infekte olmuşlardır.

32 4. Bu bağlanma bazı kimyasal maddelerin
3. Yardımcı T hücresi makrofaj tarafından kendisine sunulan antijeni tanıyıp makrofaja bağlanır. class II MHC CD4 + class I MHC CD8 + 4. Bu bağlanma bazı kimyasal maddelerin makrofajlardan IL-1 ve TNF T hücrelerinden IL-2 ve IFNγ salınımını stimüle eder. Bu maddeler hücreler arası haberleşmeyi sağlar.

33 5. Salınan IL-2, diğer yardımcı T hücreleri ile katil T hücrelerine çoğalmaları için emir verir. Yardımcı T hücrelerinin çoğalması, B hücrelerinin çoğalmasına ve antikor üretmesine neden olur. 6. Katil T hücreleri virüs tarafından infekte edilmiş olan konak hücreye saldırır.

34 7. B hücreleri tarafından salınan antikorlar, serbest haldeki virusların yüzeyinde bulunan antijenlere bağlanır. Makrofajların virüsleri daha kolay takip etmesini sağlamasının yanı sıra, kan hücrelerinin bu bağlayıcı sinyalleri virüslerde delik açan komplement olarak adlandırılmaktadır. 8. İnfeksiyon kontrol altına alındığında aktif olan T ve B hücreleri suppressor T hücrelerine dönüşür. Aynı virüsle yeniden enfeksiyon durumunda hızlıca reaksiyon gösterebilmesi için bazı hücreler "hafıza hücreleri" olarak kalır.

35 Fagositoz

36 Beyaz küre hücreleri

37 Lökosit çeşitleri 1. Granülositler (Polimorf nüveli = parçalı çekirdekli lökositler ): Nötrofiller Eozinofiller Bazofiller 2. Mononükleer lökositler Monositler Lenfositler

38 Lökositler Savunma hücreleri Sayı: 4.000-11.000 / mm3
Spesifik inflamasyon ve infeksiyon bölgesine göç ederler. Granülositlerin ömrü: Kanda: 4-8 saat Dokuda: 4-5 gün Monositlerin ömrü: Kanda: saat Dokuda: aylar-yıllar

39 Lökositlerin üretimi Lökopoez
Makrofaj ve T hücreleri tarafından üretilen iki grup sitokin ailesi tarafından uyarılır: 1. İnterlökinler IL-1 IL-2 ……… 2. Koloni uyarıcı faktörler G-CSF M-CSF

40 Lökositlerin Üretimi Lökopoez
Granülosit ve monositler kemik iliğinde üretilip depolanır. Kemik iliğindeki monosit ve granülosit miktarı dolaşımdakinin 3 katıdır. Lenfosit ve plazma hücreleri lenfoid dokularda lenf bezleri, dalak, timüs, tonsiller ve GIS lenfoid dokularında (peyer plakları) ve kemik iliğinde üretilir.

41 Lökositlerin hareketleri
1. Kemotaksis 2. Marginasyon 3. Diapedez

42 Salgı fonksiyonu 1. Lökositler fagositoz haricinde çeşitli salgılar yoluyla düzenleyici işlevler de üstlenir. Özellikle monositlerin salgıladığı interferon önemlidir. 2. Ayrıca lökosit yapımını uyaran CSF (colony stimulating factor) salgısında da monositlerin rolü vardır.

43 Lökositlerin işlevleri

44 Lökosit formülü Çomak çekirdekli genç nötrofil %1-2
Parçalı çekirdekli nötrofil %60-70 Eozinofil %1-4 Bazofil %0,5 Lenfosit %20-30 Monosit %2-8

45 Lökosit Formülün önemi
Bakteriyel enfeksiyonlarda granülositler ile genç lökositler artmış bulunur. Allerjik hastalıklarda eozinofiller artar. Viral enfeksiyonlarda lenfositler artar. Kronik hastalıklarda monositler çoğalır. Sağa Kayma: yaşlı hücreler çoğunluktadır. Sola Kayma: genç lökositler çoğunluktadır.

46 Patolojik tanımlar LÖKOSİTOZ: Lökosit sayının artması > 10.000
LÖKOPENİ: Lökosit sayının azalması < 4.000 LÖSEMİ: lökositlerin kontrolsüz çoğalması durumu; kan kanseri

47 Lenfositler İmmün sistemin çok önemli hücreleridir. Kemik iliğindeki kök (stem) hücrelerden gelişirler. Santral lenfoid organlarda (Timus veya kemik iliği) olgunlaşırlar. Kan yoluyla periferik lenfoid doku ve organlara giderek özel bölgelerine yerleşirler. Erişkin bir insanda yaklaşık (~ 1 trilyon) lenfosit bulunur ve her gün 109 (~ 1 milyar) lenfosit yapılarak kana verilir. Kandaki lökositlerin % 20-30'unu lenfositler oluşturur. Lenfositler 8-12 mikron çapında, iri çekirdekli, dar sitoplazmalı hücrelerdir.

48 Lenfositler Görünümleri birbirine çok benzeyen ve ışık mikroskobunda ayırt edilemeyen farklı iki lenfosit tipi vardır. B ve T lenfositleri olarak tanımladığımız bu hücrelerin olgunlaşmaları, işlevleri ve antijen yapıları birbirinden farklıdır. Ancak aralarında yakın bir işbirliği bulunmaktadır.

49 T-lenfositler 1980 sonrası hücre yüzey molekülleri üzerindeki çalışmalar artmış ve pek çok reseptör çeşidi gösterilmiştir. Ancak bunların isimlendirilmesi sorun yaratmış ve karışıklığı önlemek için kan hücreleri ile ilgili yüzey reseptörleri numaralanmış ve “CD” ile ifade edilmişlerdir. CD2, CD4, CD8 gibi. T lenfositler hücresel tipte bağışık yanıttan sorumludur. Kemik iliğinde yapılan T öncü hücreler timusta olgun T lenfosit haline gelirler. Bu olgunlaşma sırasında T lenfosit yüzeyinde pek çok reseptör yerleşir. T lenfositleri uzun ömürlüdür.

50 T-lenfositler T-hücre yüzeyinde yüzey immünglobulini bulunmaz.
Bunun yerine antijenleri özgül olarak tanıyan "T hücre reseptörü = TCR" bulunur. Bir T lenfositi sadece tek bir çeşit antijen için TCR taşır ve B lenfositlerinde olduğu gibi immün sistemde zaman içinde karşılaşma ihtimali olan onbinlerce çeşit antijene yanıt verebilecek onbinlerce çeşit T lenfositi bulunur.

51 T-lenfositler Organizmaya antijen girdiğinde yüzeyinde bu antijene özgül reseptör taşıyan T-lenfositleri bulur ve uyarır. Uyarılan T lenfositler başkalaşıma uğrar ve sonuçta o antijene duyarlı T-lenfositler oluşur. T lenfositler immün sistemin en önemli hücreleridir. Doğrudan antikora bağımlı olmayan ve hücrelerin yönettiği ve katıldığı özgül immüniteyi oluştururlar.

52 T-lenfositler Bağışık yanıttaki rolleri açısından T-hücre topluluğunun homojen (tek tip) olmadığı, yapı ve işlev özelliği farklı olan alt grupların bulunduğu bilinmektedir. Tüm T lenfositlerde bulunan ortak yüzey molekülleri (CD2, CD3, CD5 gibi) yanında bu alt gruplardaki farklı yüzey molekülleri onların ayırt edilmesinde kullanılır.

53 T-lenfositleri başlıca iki alt gruba ayrılırlar:
1. Th lenfosit (= T helper = yardımcı T lenfosit) CD4 yüzey molekülü taşır. 2. Tc/s lenfosit (= T cytotoxic / supressor = sitotoksik / baskılayıcı T lenfosit) CD8 yüzey molekülü taşır.

54 T helper (Th) = T yardımcı Lenfosit
Yardımcı ve uyarıcı rolü olan lenfositlerdir. CD4 yüzey molekülü taşırlar. (CD4+, CD8-). B lenfositlerini ve Tc/s lenfositlerinin aktivitelerini şiddetlendirirler. Th hücre azlığında B ve T hücrelerinin antijene yanıtı zayıflar, bozulur.

55 T helper (Th) T yardımcı Lenfosit
Çeşitli sitokinler salgılayarak monosit - makrofaj ve diğer bazı hücrelerin sayıca ve aktivite olarak güçlenmelerini sağlarlar. Bu özellikleri ile Th lenfosit immün sitemin orkestra şefi durumundadır. Yüzeylerindeki CD4 molekülü AIDS etkeni olan HIV için giriş kapısı oluşturur. Bellek T lenfositleri, antijeni tanımış olan çok uzun ömürlü ve antijenle tekrar karşılaştığında çok hızlı ve güçlü bağışık yanıt oluşturan hücrelerdir.

56 T cytotoxic / supressor (Tc/s) = T sitotoksik / baskılayıcı Lenfosit
T sitotoksik Lenfositler Öldürücü ve baskılayıcı rolleri vardır. CD8 yüzey molekülü taşırlar (CD4- , CD8+) Organizmaya zararlı veya yabancı hücrelere virus, bakteri ve parazit ile infekte hücreler, tümör hücreleri, transplante doku ve organ hücreleri gibi saldırarak öldüren hücrelerdir.

57 T sitotoksik Lenfositler
Perforin, granzim salgılarlar Osmotik lizis ve apopitoz Vücudun kendi hücrelerine de zarar verebilirler.

58 T cytotoxic / supressor (Tc/s) = T sitotoksik / baskılayıcı Lenfosit
T supressor Lenfositler Sitotoksik ve T helper hücre etkinliğini baskılayarak bağışık yanıtın aşırıya kaçmamasını ve dengede kalmasını sağlarlar. İmmün yanıtın vücuda zarar verebilecek aşırı tepkisini düzenler. Organizmada bağışık yanıtın düzenli bir şekilde işleyebilmesi için Th / Tc / s lenfosit oranının belirli bir dengede olması gerekir.

59 Th / Tc / s lenfosit oranı
Normalde bu oran 1.7 civarındadır. Bu oran Th lenfosit sayısının artması sonucu bozulursa (artarsa) gereğinden fazla bağışık yanıt oluşumuna yol açabilir (Allerjik olaylar gibi). Bu oran Tc/s lenfosit sayısının artmasıyla bozulacak (küçülürse) olursa bağışık yanıtta aşırı bir baskılanma olacağı için immünite düşüklüğü meydana gelir.

60 B - Lenfositler B lenfositler humoral (antikora dayalı) immüniteden sorumlu hücrelerdir. Kuşlarda fabricius kesesinde, memelilerde kemik iliğinde olgunlaşırlar. Kandaki lenfositlerin %25'i, dalaktakilerin %50'si B -lenfosittir. B lenfositler sentezledikleri immünglobulin moleküllerini hücre yüzeylerinde zarda taşırlar ve bu molekül antijene karşı özgül reseptördür. Bu yüzey immünglobulinler IgM ve IgD sınıfı yapı gösterirler Immunglobulin

61 B - Lenfositler

62 B - Lenfositler Bir B lenfosit sadece tek bir çeşit antijene (daha doğrusu tek bir epitopa) bağlanabilen yüzey immünglobulin reseptörü taşır. Bu nedenle immün sistemde, zaman içinde karşılaşma ihtimali olan onbinlerce çeşit antijene karşı özgül reseptör taşıyan onbinlerce B-lenfosit çeşidi hazır durumda bulunmaktadır.

63 B - Lenfositler Organizmaya antijen girdiğinde, yüzeyinde bu antijene özgül reseptör taşıyan B-lenfositleri bulur ve uyarır. Uyarılan B-lenfositler başkalaşıma uğrar ve plazma hücresine dönüşürler. Plazma hücresi de uyaran antijene özgül olan çok miktarda antikor (immunglobulin) sentezler.

64 B - Lenfositler Plazma hücresinin çoğalma yeteneği yoktur ve ömrü kısadır. (~ 2-3 gün). Ancak bir dakikada yaklaşık 20 bin antikor molekülü sentezleyebildiği gösterilmiştir. Uyarılan B-lenfositlerinden bir kısmı ise bellek hücre haline gelir. Bellek B-lenfositleri uzun ömürlüdür (bazen bir ömür boyu) ve aynı antijenle tekrar karşılaştıklarında hızla çoğalarak daha hızlı ve güçlü antikor yanıtı oluştururlar.

65 Antikor Oluşumu

66