BAĞIMSIZ DIŞ DENETİM DEÜ İİBF İşletme Bölümü Doç.Dr.K.Şevket SAYIN.

... konulu sunumlar: "BAĞIMSIZ DIŞ DENETİM DEÜ İİBF İşletme Bölümü Doç.Dr.K.Şevket SAYIN."— Sunum transkripti:

1 BAĞIMSIZ DIŞ DENETİM DEÜ İİBF İşletme Bölümü Doç.Dr.K.Şevket SAYIN

2 Bağımsız denetimin faydaları
1) Yönetime doğru bilgi akışı sağlar. 2) Yönetime mali tablolarla ilgili olarak tahmin ve analiz yapmasında, geleceğe ait sağlıklı kararlar almasında yardımcı olur. 3) Finansal tabloların gerçeği yansıtıp yansıtmadığını gösterir. 4) İşletme yönetimi ve çalışanlarının hile yapmasının önlenmesine yardımcı olur. 5) Bağımsız denetimden geçmiş mali tablolar ile işletmenin düşük maliyetli finansman bulması kolaylaşır. 6) Bağımsız dış denetimden geçen bir şirkette tüm ortakların haklan daha iyi korunmuş olur.

3 KONTROL Bir şeyin doğruluğunu, kayıt ve/veya belgeler aracılığıyla incelemek ve araştırmaktır. Kontrolde, işletme tarafından önceden belirlenmiş çeşitli normlar, standartlar bulunmaktadır. Kontrol bu standart veya normlara uyulup uyulmadığının araştırılmasıdır.

4 KONTROL Denetimden farklılıkları:
Yapan kişi açısından: Kontrol işletme personeli, denetim ise işletme dışındakiler tarafından yapılmaktadır. Zaman açısından: Kontrol süreklilik arz eder, işlemlerin yapıldığı sırada uygulanır. Denetim yılın belli dönemlerinde yoğunlaşır ve yapılmış işlemlerin incelenmesini içerir.

5 TEFTİŞ Teftiş, bir şeyin aslını, doğrusunu veya işlerin iyi yürütülüp yürütülmediğini anlamak için yapılan inceleme olarak tanımlanabilir. Denetimden temel farklılığı: İşletme personeli tarafından yürütülmektedir. Finansal olmayan olaylar da teftiş kapsamına girmektedir.

6 REVİZYON Revizyon, gözden geçirmek, tekrar incelemek anlamına gelmektedir. Buradaki gözden geçirme eleştirisel bir gözle yapılmaktadır. Revizyon işletme personeli tarafından yapılabileceği gibi işletme dışı kişiler tarafından yapılabilir. Revizyon, denetim, teftiş ve kontrol için zorunlu bir gözden geçirmedir.

7 Bağımsız denetim: Finansal tablo ve diğer finansal bilgilerin, finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla, denetim standartlarında öngörülen gerekli bağımsız denetim tekniklerinin uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasını

8 Denetimin amacı Denetim finansal tablolar ve diğer finansal bilgiler dâhil olmak üzere denetime tabi konuların belirlenmiş bir kıstasa uyumlu olup olmadığı hususunda kullanıcılara TDS çerçevesinde güvence sağlayacak bir görüş oluşturulması amacı ile yapılır.

9 kapsamı Denetim; denetimin konusu hakkında, mesleki etik ilkelere bağlı kalmak ve mesleki şüphecilik içinde bulunmak suretiyle, (1) TDS çerçevesinde yeterli ve uygun denetim kanıtı toplanmasını, bu (2) kanıtlara dayandırılarak bir görüş oluşturulmasını ve (3) görüşün raporlanmasını kapsar.

10 Denetimin unsurları denetimin konusu, tarafları, kıstası, kanıtları ve denetim raporu oluşturur.

11 denetimin konusu 1) denetlenmesi öngörülen finansal tablolar, 2) yıllık faaliyet raporları, 3) riskin erken saptanması ve 4) sair mevzuat uyarınca doğrudan veya dolaylı olarak denetim kuruluşları ve denetçiler tarafından denetlenmesi, incelenmesi veya değerlendirilmesi öngörülen diğer hususlara ilişkin konuları kapsar.

12 hedeflenen kullanıcılar
Denetimin tarafları Denetlenen, denetimi yapan hedeflenen kullanıcılar

13 Denetim kıstası Finansal tablolar açısından TMS; yıllık faaliyet raporları ve riskin erken saptanması ve yönetimine ilişkin sistem açısından 6102 sayılı Kanunun ve ilgili mevzuatın denetim kıstasına ilişkin hükümler denetim kıstasını oluşturur.

14 Denetim kanıtı görüş bildirmeye yönelik olarak denetçi tarafından elde edilen ve belirlenen güvence seviyesi için yeterli ve uygun bilgi, belge ve beyanlardır.

15 Denetim yapmaya yetkililer
Denetim, sadece Kurumca yetkilendirilen denetim kuruluşları veya denetçiler tarafından gerçekleştirilir

16 3568 SAYILI YASADA belirtilen “GENEL ŞARTLAR” ve “ÖZEL ŞARTLAR”ı
Sağlayanlar BAĞIMSIZ DENETÇİ olabilirler.

17 a) T.C. vatandaşı olmak (yabancı serbest muhasebeci malî müşavirler hakkındaki hüküm saklıdır). b) Medenî hakları kullanma ehliyetine sahip bulunmak. c) Kamu haklarından mahrum bulunmamak. d) Taksirli suçlar hariç olmak üzere; affa uğramış olsalar dahi ağır hapis veya 5 yıldan fazla hapis yahut zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet sırlarını açığa vurma, vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına teşebbüs suçlarından dolayı hüküm giymiş bulunmamak. e) Ceza veya disiplin soruşturması sonucunda memuriyetten çıkarılmış olmamak. f) Meslek şeref ve haysiyetine uymayan durumları bulunmamak.

18 Yeminli malî müşavir olabilmek için
a) En az 10 yıl serbest muhasebeci malî müşavirlik yapmış olmak, b) Yeminli malî müşavirlik sınavını vermiş olmak, c) Yeminli malî müşavir ruhsatını almış olmak, şartları aranır.

19 Madde 11 - Yeminli malî müşavirlik mesleğine kabul edilenler, görevlerine fiilen başlamadan önce, Asliye Ticaret Mahkemesinde aşağıda yazılı şekilde yemin ederler. “Yeminli malî müşavirlik mesleğinin, bir kamu hizmeti olduğunu bilerek, Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına, meslekî kurallara ve meslek ahlakına uyacağıma, mesleğimi tam bir bağımsızlık, tarafsızlık ve dürüstlükle yerine getireceğime, üzerime aldığım işleri dikkat ve özenle yapacağıma, namusum ve şerefim üzerine yemin ederim.”

20 B) Yeminli malî müşavirlik mesleğinin konusu :
Fıkrasının (b) ve (c) bentlerinde yazılı işleri yapmanın yanında Kanunun 12 nci maddesine göre çıkartılacak yönetmelik çerçevesinde tasdik işlerini yapmaktır. Yeminli malî müşavirler muhasebe ile ilgili defter tutamazlar, muhasebe bürosu açamazlar ve muhasebe bürolarına ortak olamazlar.

21 Tasdiki zorunlu işlemler nelerdir?
·  İhracat teslimler ve ihraç kayıtlı teslimlerden doğan KDV iade ve mahsup işlemleri, ·  Yeniden değerleme işlemleri ·  Değer artış fonlarının sermayeye eklenmesi işlemleri ·  Vakıflar ve bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunana kamu kurum ve kuruluşlarının vergiden muaf tutulabilmeleri için aranan şartların yerine getirildiğinin tasdiki ·  Kurumlar Vergisi Kanununda istisna ve kurum kazancından indirilecek gelirlere ilişkin işlemler ·  Uluslararası taşımacılık istisnası nedeniyle yapılabilecek KDV iade ve mahsup işlemleri ·        Yatırım indirimi istisnası yoluyla vergiden müstesna tutulan işlemler ·   Taşıma araçlarına ilişkin istisna işlemlerinden doğan KDV iade ve mahsup işlemleri ·        Temel gıda maddeleri teslimleri nedeniyle ortaya çıkan KDV iade ve mahsup işlemleri ·        Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara ilişkin KDV iadesi ·        Uluslar arası kuruluşlara ve bunların mensuplarına yapılan teslim ve hizmetlere ilişkin KDV iadesi

22 Yetki belgeleri sermaye şirketlerine Bağımsız Denetim Kuruluşu Belgesi, meslek mensuplarına ise Bağımsız Denetçi Belgesi verilir

23 Denetim kuruluşlarının yetkilendirilmesi
a) Sermaye şirketi olması, b) Paylarının veya hisselerinin nama yazılı olması, c) Faaliyet konusunun bağımsız denetime veya bununla birlikte 3568 sayılı Kanun kapsamındaki mesleki alana münhasır olması, ç) Ticaret unvanında bağımsız denetim ibaresinin bulunması, d) Esas sözleşmesinin veya şirket sözleşmesinin denetime ilişkin mevzuat hükümlerine aykırı hususlar içermemesi,

24 e) Sermayesinin ve oy haklarının yarısından fazlasının denetçilerine ait olması ve ortaklarının tamamının meslek mensubu olması, f) Denetçilerinin 14 üncü madde çerçevesinde Bağımsız Denetçi Belgesine sahip olması, g) Denetçilerinin tam zamanlı ve asgari bir raporlama dönemi için istihdam edilmiş olması, ğ) 28 inci maddedeki şartları sağlayan en az iki sorumlu denetçisinin bulunması, h) Denetim kadrosunun, asgari olarak, 27 nci maddede belirtilen denetim ekiplerini oluşturabilecek nitelik ve genişlikte olması,

25 ı) Yönetim organı üyelerinin tamamının meslek mensubu olması, yüzde yetmiş beşi geçmemek üzere çoğunluğunun ise kadrosundaki denetçilerden oluşması, i) Denetçilerinin, ortaklarının ve kilit yöneticilerinin başka bir denetim kuruluşunda veya bağımsız denetim faaliyeti gerçekleştiren herhangi bir gerçek kişi yanında ya da tüzel kişilikte ortak, kilit yönetici veya denetçi olmaması, kendi adına bağımsız denetim faaliyetinde bulunmaması, j) Denetim rehberleri dahil olmak üzere, esasları Kurumca belirlenen kalite kontrol sistemine ilişkin politika ve süreçlerini yazılı olarak oluşturmuş olması,

26 Denetçilerin yetkilendirilmesi
a) Hukuk, iktisat, maliye, işletme, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi ve siyasal bilgiler dallarında eğitim veren fakülte ve yüksekokullardan veya denkliği Yükseköğretim Kurulunca tasdik edilmiş yabancı yükseköğretim kurumlarından en az lisans seviyesinde mezun olması veya diğer öğretim dallarından lisans seviyesinde mezun olmakla beraber bu fıkrada belirtilen bilim dallarından en az lisansüstü seviyesinde diploma almış olması,

27 b) Meslek mensubu olması,
c) Türkiye’de yerleşik olması, ç) Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip bulunması, d) 15 inci maddede belirtilen uygulamalı mesleki eğitimi tamamlamış olması, e) 16 ncı maddede belirtilen denetçilik sınavında başarılı olması,

28 f) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış (Mülga ibare:RG-21/10/ ) (…) olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, (Mülga ibare:RG-21/10/ ) (…) zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûmiyeti olmaması,

29 ğ) Bağımsız denetim mesleğinin gerektirdiği şeref ve haysiyete uymayan bir durumunun bulunmaması, olumsuz bir itibara sahip olmaması,

30

31 2018 Yılı İçin Bağımsız Denetim Kriterleri Değişti
tarih ve Sayılı Mükerrer Resmi Gazetede BOBİ Finansal Raporlama Standartları yayınlanarak yürürlüğe girmiştir BOBİ FRS uygulayanların, bağımsız denetime tabi olup, TFRS uygulamayan işletmelerin (diğer bir ifade ile MSUGT uygulayan işletmelerin) münferit ve konsolide finansal tablolarının hazırlanmasında uygulanacaktır.

32 a) Aktif toplamı 40 milyon ve üstü Türk Lirası.
Tek Başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini iki yılda sağlayan şirketler bağımsız denetime tabidir Genel Ölçütler (2017 faaliyet döneminde) a) Aktif toplamı 40 milyon ve üstü Türk Lirası. b) Yıllık net satış hasılatı 80 milyon ve üstü Türk Lirası. c) Çalışan sayısı 200 ve üstü, olarak belirlenmiştir.

33 bağımsız denetim” TÜRLERİ
BAĞIMSIZ SÜREKLİ DENETİM BAĞIMSIZ ÖZEL DENETİM BAĞIMSIZ SINIRLI DENETİM

34 Bağımsız sürekli denetim; her yıl yapılan ve tüm denetim tekniklerinin kullanıldığı denetim şeklidir. BAĞIMSIZ SINIRLI DENETİM Sürekli denetime tabi ortaklık ve kurumlar tarafından düzenlenmiş “ara mali tabloları” yine sürekli bağımsız denetim yapan “bağımsız denetçi kuruluş”u tarafından denetlenmesidir

35 BAĞIMSIZ ÖZEL DENETİM Bağımsız özel denetim; Aşağıda belirtilen durumlardaki ortaklık ve kuruluşların hazırladıkları mali tabloların SPK düzenlemeleri kapsamında denetlenmesi ·        Tahvil, finansman bonosu v.b. borçlanma senetlerinin ihracı için izin alınmak üzere, SPK ‘na başvuracak anonim ortaklıklar.(sınırlı ve sürekli denetime tabi olanlar hariç.) ·        Hisse senetleri halka arz edilen veya arzedilmiş sayılan anonim ortaklıklardan bir başka anonim ortaklıkla devir veya katılmaya taraf olanlar ile tasfiye durumunda bulunan ortaklık ve kurumlar. ·        Hisse senetlerini ilk kez halka arzedecek ortaklıklar.(SPK.Tebliği x/16 Md.19)

36 Genel Standartlar Çalışma Alanı Standartları Raporlama Standartları
BAĞIMSIZ DENETİM GENEL KABUL GÖRMÜŞ DENETİM STANDARTLARI Genel Standartlar Çalışma Alanı Standartları Raporlama Standartları Denetçi ile ilgili Denetimin yürütülmesi ile ilgili Denetim raporu ile ilgili

37 Bağımsızlığı Standartı
GENEL STANDARTLAR Mesleki Eğitim ve Uzmanlık Standardı Denetçinin Bağımsızlığı Standartı Mesleki Özen Ve Titizlik Standartı

38 ÇALIŞMA ALANI STANDARTLARI
Denetimin Planlanması Ve Gözetimi İç Kontrol Sisteminin İncelenmesi Kanıt Toplama

39 RAPORLAMA STANDARTLARI
G.K.G.M.İlkelerine Uygunluk Mali Tablolardaki Açıklamaların Yeterliliği G.K.G.M.İlkelerinin Değişmezliği Görüş Bildirme

40 DENETİM SÜRECİ VE PLANLAMASI
1- Müşterinin Seçimi ve İşin Kabulü 2- Denetimin Planlanması 3-Denetim Programının Yürütülmesi (denetim testleri) 4- Raporlama

41 Bağımsız Denetim Bir Süreçtir

42 1- Müşterinin Seçimi ve İşin Kabulü
Önceki denetçiyle görüşme(15 gün içinde) Müşteriyi değerleme Denetim sözleşmesinin yapılması

43 2- Denetimin Planlanması
Müşteri hakkında bilgi edinme Denetim çalışmalarının bölümlenmesi Önemlilik düzeyinin değerlemesi Denetim riskinin değerlemesi Denetim amaçlarının belirlenmesi İç kontrol sistemi hakkında bilgi edinme Denetim programlarının tasarımı Çalışma süresini ve zaman planlaması Denetim personelinin görevlendirilmesi ve izlenmesi

44 BAĞIMSIZ DENETİM SÖZLEŞMESİNİN ŞARTLARI ÜZERİNDE
ANLAŞMAYA VARILMASI Denetim sözleşmesi imzalanmadan önce denetçi; Finansal tabloların hazırlanmasında kullanılan finansal raporlama çerçevesinin kabul edilebilir olup olmadığını belirler Yönetimin aşağıdaki sorumluluklarını anladığına ve üstlendiğine dair mutabakatını alır (Bakınız: A11-A14, A20 paragrafları): (i) İlgili hâllerde finansal tabloların gerçeğe uygun sunumu dâhil olmak üzere, finansal tabloların geçerli finansal raporlama çerçevesine uygun olarak hazırlanması sorumluluğu (ii) Yönetimin, hata veya hile kaynaklı önemli yanlışlık içermeyen finansal tabloların hazırlanmasını sağlamak için gerekli gördüğü iç kontrole ilişkin sorumluluğu) ve

45 (iii) Denetçiye karşı denetlenen şirket yönetimi ;
a. Kayıtlar, dokümanlar ve diğer hususlar gibi yönetimin finansal tabloların hazırlanmasıyla ilgili tüm bilgilere erişim imkânı sağlama sorumluluğunu, b. Yürütülen denetimle ilgili olarak denetçinin yönetimden talep edebileceği ilâve bilgileri sağlama sorumluluğunu, Denetim kanıtlarının toplanması için işletme içinde gerekli görülen kişilerle kısıtlama olmaksızın görüşme imkânı sağlama sorumluluğunu. Kabul ve teyit eder

46 Denetim Sözleşmesinin Kabulünden Önce Denetimin Kapsamının Sınırlandırılması
Yönetim veya üst yönetimden sorumlu olanların, denetim sözleşmesi teklifindeki şartlarla denetçinin çalışma kapsamını sınırlandırması ve bu sınırlandırmanın finansal tablolar hakkında görüş vermekten kaçınmasını gerektireceğine inanması hâlinde denetçi, mevzuat aksini zorunlu kılmadıkça, sınırlandırılmış bu denetim sözleşmesinei kabul etmez.

47 Denetim Sözleşmesinin Şartları Üzerinde Anlaşmaya Varılması halinde;
denetim sözleşmesi yazılı olarak düzenlenir ve sözleşme aşağıdaki hususları içerir (a) Finansal tabloların denetiminin amacı ve kapsamı, (b) Denetçinin sorumlulukları, (c) Yönetimin sorumlulukları, (ç) Finansal tabloların hazırlanmasında kullanılacak geçerli finansal raporlama çerçevesini belirten açıklama, (d) Denetçi tarafından düzenlenecek raporların beklenen şekil ve içeriğine atıf ile raporların beklenen şekil ve içerikten farklılık gösterebileceği durumlar olabileceğine ilişkin açıklama.

48

49 (2) a) Denetim şirketi, BDS’ler çerçevesinde etik hükümlere uygunluk sağlayarak denetimi, finansal tabloların önemli yanlışlık içerip içermediği konusunda makul güvence elde edecek şekilde planlayacak ve yürütecektir. b) Denetim şirketi, finansal tablolardaki tutar ve açıklamalar hakkında denetim kanıtı elde etmek amacıyla çeşitli prosedürler uygulayacaktır. Seçilen prosedürler, finansal tablolardaki hata veya hile kaynaklı “önemli yanlışlık” risklerinin değerlendirilmesi de dâhil, bağımsız denetçinin mesleki muhakemesine dayanır. c) Denetim şirketi ayrıca işletme yönetimi tarafından kullanılan muhasebe politikalarının uygunluğunu, yapılan önemli muhasebe tahminlerinin makul olup olmadığını ve finansal tabloların bir bütün olarak sunumunu değerlendirecektir. ç) Bağımsız denetimin ve iç kontrolün yapısal kısıtlamaları sebebiyle, bağımsız denetim BDS’lere uygun olarak planlanmış ve yürütülmüş olsa bile bazı önemli yanlışlıkların tespit edilemeyebileceğine ilişkin kaçınılmaz bir riskin mevcut olduğunu taraflar göz önünde bulunduracaktır.

50 d) Denetim şirketi risk değerlendirmelerini yaparken, şartlara uygun denetim prosedürlerini tasarlamak amacıyla müşterinin finansal tablolarının hazırlanmasına ilişkin iç kontrolü de değerlendirecektir. Ancak bu değerlendirme, müşterinin iç kontrolünün etkinliğine ilişkin bir görüş bildirme amacı taşımaz. Bununla birlikte bağımsız denetim sırasında tespit edilen, finansal tabloların denetimiyle ilgili her türlü önemli iç kontrol eksikliği, denetim şirketi tarafından yazılı olarak müşteriye bildirilecektir. (3) Denetim şirketi, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolarla tutarlı olup olmadığının ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığının denetimini yapacak ve yönetim kurulunun şirketi tehdit eden veya edebilecek nitelikteki riskleri zamanında teşhis edebilmek ve risk yönetimini gerçekleştirebilmek için riskin erken saptanması ve yönetimi sistemini ve buna yetkili komiteyi kurup kurmadığını (böyle bir sistem varsa bunun yapısı ile komitenin uygulamalarını) değerlendirecektir. (4) Denetim şirketi üstlendiği denetim kapsamında gerçekleştirdiği çalışmalarını mevzuata ve BDS’lere uygun olarak belgelendirecek ve muhafaza edecektir. (5) Denetim şirketinin iş bu sözleşmede belirtilen sorumlulukları dışında diğer mevzuattan kaynaklanan sorumlulukları hakkında ilgili yasa hükümleri ayrıca geçerlidir. (Varsa önem arz eden diğer hususlar belirtilecektir)

51 Mesleki Sorumluluk Sigortası
Madde 4- (1) Denetim şirketi, üstlendiği denetimle ilgili olarak mesleki sorumluluk sigortası yaptırmakla yükümlüdür. Sigorta poliçesi örneği, denetim şirketi tarafından sözleşmeye eklenir. Müşterinin Sorumlulukları Madde 5- (1) Bağımsız denetim, müşterinin aşağıdaki sorumluluklarını anladığı ve üstlendiği ön kabulüne dayalı olarak yürütülecektir: a) Finansal tabloların Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olarak hazırlanmasına ve gerçeğe uygun sunumuna ilişkin sorumluluk, b) Hata veya hile kaynaklı önemli yanlışlık içermeyen finansal tabloların hazırlanmasını sağlamak için müşteri yönetiminin gerekli gördüğü iç kontrollere ilişkin sorumluluk,

52 c) Denetim şirketine; i) Kayıtlar, dokümanlar ve diğer hususlar gibi finansal tabloların hazırlanmasıyla ilgili tüm bilgilere erişim imkânı sağlanması sorumluluğu, ii) Yürütülen denetimle ilgili olarak [yönetimden] talep edilebilecek ilâve bilgilerin sağlanması sorumluluğu, iii) Denetim kanıtlarının toplanması için işletme içinde gerekli görülen kişilerle kısıtlama olmaksızın görüşme imkânı sağlanması sorumluluğu. (2) Müşteri, denetim şirketine denetimle ilgili olarak yapılan tüm açıklamaları içeren yazılı bir teyit mektubunun verilmesinden sorumludur. (3) Müşteri, denetçi raporu tarihinden sonra ancak finansal tabloların veya yıllık faaliyet raporunun ilân tarihinden3 önce gerçekleşen ve bunları etkileyecek olaylardan denetim şirketini haberdar etmekle sorumludur.

53 (4) Denetim sırasında müşteri personeli, tam bir iş birliği içinde denetçiye yardımcı olmakla yükümlüdür. (5) Yukarıda belirtilen hususlara ilâve olarak müşterinin sorumluluğu, bu sözleşme kapsamında denetim şirketinin üstlendiği denetimi mevzuata ve BDS’lere uygun olarak yerine getirmesi için gerekli olan ve 6102 sayılı TTK’nın 401 inci maddesi ve ilgili diğer hükümlerinde belirtilen hususların sağlanmasını da kapsar.

54 Bu Denetimdeki Sorumluluğu4
Ücret, Faturalandırma ve Diğer Özel Şartlar Madde 6- (1) Denetim ücreti, denetim için gerekli olan zaman ve diğer masraflar (ulaşım, konaklama, yeme-içme vb.) esas alınarak hesaplanacak ve faturalandırılacaktır. Toplam denetim ücreti …. olup, bu ücret aşağıdaki veriler çerçevesinde hesaplanmıştır. Bağımsız Denetim Ekibi: Adı Soyadı Bu Denetimdeki Sorumluluğu4 Çalışma Süresi (Saat) Ücret (Saat Başı) Toplam Denetim Ücreti Sorumlu Denetçi (Kıdemli) Denetçi Denetçi Toplam: 4 Şirket içi unvanı ne olursa olsun bir denetimde birden fazla sorumlu denetçi olamaz.

55 a) Finansal tabloların denetimine ilişkin denetçi raporu …. tarihinde,
Yedek Bağımsız Denetçiler: Adı Soyadı Unvan Ücret (Saat Başı) Raporlama Madde 7- (1) …. tarihinde başlayan bağımsız denetim çalışması denetim şirketi tarafından …. tarihi itibarıyla tamamlanacak olup, a) Finansal tabloların denetimine ilişkin denetçi raporu …. tarihinde, b) Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunda yer alan finansal bilgilerin denetimine ilişkin rapor …. tarihinde, c) Riskin erken saptanması ve yönetimi sistemi ve buna yetkili komitenin gerekliliğinin (ve kurulmuş olması hâlinde bu komitenin uygulamalarının) değerlendirilmesine ilişkin rapor .… tarihinde müşteriye sunulacaktır.

56 Madde 8- İş bu denetim sözleşmesinde düzenlenmeyen hususlarda ilgili mevzuattaki genel hükümler geçerlidir. Taraflar Müşteri Denetim Şirketi (İmza) (İmza) …....İsim ve Unvan …….İsim ve Unvan Tarih Tarih Ekler: 1- İmza Sirküleri 2- Sigorta Poliçe Örneği 3- ….

57 BAĞIMSIZ DENETİMİN PLANLANMASI VE YÜRÜTÜLMESİNDE
ÖNEMLİLİK Finansal raporlama çerçeveleri, önemliliği farklı açılardan ele alabilmelerine rağmen, genellikle aşağıdaki açıklamaları yaparlar:  Genel olarak eksiklik ve yanlışlıkların tek başına veya toplu olarak, finansal tablo kullanıcılarının bu tablolara istinaden alacakları ekonomik kararları etkilemesi makul ölçüde bekleniyorsa, söz konusu eksiklik ve yanlışlıklar önemli olarak değerlendirilir.

58 Denetçi önemlilik kavramını; denetimin planlanmasında, yürütülmesinde, belirlenen
yanlışlıkların denetim üzerindeki ve -varsa- düzeltilmemiş yanlışlıkların finansal tablolar üzerindeki ve denetçi raporundaki görüşün oluşturulmasındaki etkisinin değerlendirilmesinde kullanır

59 Denetçi, denetimi planlarken önemli olarak değerlendirilecek yanlışlıkların büyüklüğü hakkında muhakemelerde bulunur.

60 Önemlilik Kavramı ve Önemlilik Düzeyi
Önemlilik, mali tablolarda unutulan veya yanlış beyan edilen muhasebe bilgisinin mevcut koşullar ışığında finansal tablolardaki bilgiye güvenerek karar veren mantıklı bir kişinin kararını etkileyebilecek BOYUTTA olmasıdır. Bu nedenle denetçinin bilgi kullanıcısının kararını etkileyebilecek yanlışlıkların ölçüsünü TUTAR olarak belirlemesi gerekir. Denetçi, mali tablolarda önemli bilgi yanlışlıklarının olup olmadığını da belirlemekten sorumludur. Dolayısıyla denetçi için ve dolaylı olarak bilgi kullanıcıları için neyin önemli neyin önemli olmadığının belirlenmesi yani ÖNEMLİLİK düzeyinin belirlenmesi gerekmektedir.

61 Denetçi her bir denetim alanı (kasa hesabı, Ticari mallar hs veya satışlar döngüsü vb) için bir önemlilik düzeyi belirler. Hangi büyüklükteki hata ve hilelinin bilgi kullanıcılarının kararlarını etkileyeceklerine karar vermek tamamen tecrübeye dayalı bir mesleki yargı konusudur. Her bir denetim alanı için önemlilik düzeyi (sınırı) belirlenir. Bu sınırın üzerindeki hata ve hileler denetçi için önemli hata ve hilelerdir. Önemlilik düzeyinin belirlenmesi sayısal bir karardır hem nitel hem de nicel faktörler göz önüne alınır.

62 Örnek: 100 Kasa hesabı, çok sık çalışan bir hesaptır ve kalanı bir çok hesaba göre tutar olarak fazladır. Denetçi, kasa hesabıyla ilgili önemlilik düzeyini 4000 ytl olarak belirlediğinde bu şu anlama gelir: Denetçi, denetimi sırasında kasa hesabıyla ilgili incelemelerinde bulduğu 4000 ytl altındaki bilgi yanlışlıklarını denetim görüşünü oluştururken dikkate almaz. 4000 ytl’nin üstündeki bulduğu bilgi yanlışlıkları ise önemlidir ve denetim görüşünü oluştururken bunu dikkate alır.

63 Önemlilik düzeyi ile denetim riski arasında ters yönde kuvvetli bir ilişki vardır. Denetçi denetim riskini düşürdükçe önemlilik sınırı artacak, risk oranı arttıkça önemlilik sınırı düşecektir. Toplanması gereken kanıt azalır Önemlilik Düzeyi Artarsa Toplanması gereken kanıt artar Önemlilik Düzeyi Azalırsa

64 Denetim ile İlgili Riskler (Bu kısım Prof. Dr
Denetim ile İlgili Riskler (Bu kısım Prof.Dr.Celal Kepekçi’nin «bağımsız denetim» kitabından hazırlanmıştır) İşletme riski, mali tabloların denetimiyle ilişkili olarak, denetçinin veya denetim firmasının, bir davadan veya söylentiden dolayı mesleki uygulamasına zarar gelmesi veya kayba uğraması olasılığıdır. Denetim riski, mali tablolarda önemli yanlışlıklar olduğu halde, denetçinin mali tabloların doğru olarak sunulduğu sonucuna varması ve mali tablolar hakkında olumlu görüş bildirmesi olasılığıdır. Denetçi yapacağı denetim de her iki riskle de karşı karşıyadır. Özellikle işletme riski, iyi bir denetim çalışması yapılsa da söz konusu olabilecektir.

65 Denetim Riskleri Denetçi için esas olan, denetim riskini mümkün olan en düşük seviyede olacak şekilde denetimi planlamaktır. Denetçi, denetim riskini önemlilikte olduğu gibi hem nicel hem de nitel faktörlerin etkisinde belirler. Denetçinin mümkün olduğu kadar denetim riskini kabul edilebilir en düşük düzeyde belirlemesi gerekir. Denetim görüşünden ne kadar emin olmak isterse denetim riskini o kadar düşük belirleyecektir. Mesela denetçi görüşünden %99 emin olmak istiyorsa denetim riski %1, % 95 emin olmak istiyorsa denetim riskini %5 olarak belirleyecektir. Fakat denetçinin denetim riskini bu kadar kesin sınırlarla belirlemesi pek mümkün değildir. Yani yüzde olarak ölçmek pek mümkün değildir. Onun yerine denetim riski için çok yüksek, yüksek, orta, düşük, çok düşük gibi veyahut %10’luk adımlı bir ölçek kullanılabilir.

66 Denetim Riski Düzeyinin Denetime Etkisi
Denetim riskinin yüksek veya çok yüksek belirlenmesi, denetime şu şekilde yansır: Risk yüksek olduğu için denetçi bu riske karşılık mesela daha fazla deneyimli personel kullanır, daha fazla denetim testi uygular, gözetimi artırır ve daha yüksek bir mesleki şüphecilikle denetim çalışmalarını yürütülür. Denetim riskinin düşük veya çok düşük olmasında ise: yukarıda durumların tam tersi geçerlidir. Denetim riskini tek başına oluşmaz, denetim riski çeşitli risklerin birleşiminden oluşur. Bu bileşenlere Denetim riski bileşenleri denir.

67 Denetim Riski Bileşenleri
Yapısal Risk Kontrol Riski Bulgu Riski

68 Yapısal Risk: İç kontrolü oluşturan politika ve prosedürlerin olmadığı varsayıldığında belli yapısal ve çevresel özellikleri nedeniyle hesap kalanlarının önemli yanlışlıklardan etkilenebilirliğidir. Örneğin: Kasadaki naktin hırsızlıktan etkilenme derecesi, her hangi bir maddi duran varlığa göre daha fazladır. Denetçi yapısal risk üzerinde bir kontrol sağlayamaz. Denetçiler onu sadece önemini belirlemeye çalışırlar.

69 Kontrol Riski: İç kontrol ve muhasebe sistemi tarafından önlenemeyen veya fark edilemeyen hataların olması riskidir. Bu risk, iç kontrolün etkinliğinin bir fonksiyonudur. Ne kadar iç kontrol etkin çalışırsa o kadar bu risk düşük olur. Ama hiçbir zaman kontrol riski sıfır olmaz.

70 Bulgu Riski: Kontrol sistemleri tarafından önlenemeyen veya bulunamayan hatalardan kalan ve denetçinin de denetim teknikleri uygulayarak ortaya çıkaramadığı hata ve hilelerden doğan risktir. Bulgu riski, denetim prosedürlerinin ve bunların denetçi tarafından uygulanmasındaki etkinliğin bir fonksiyonudur.

71 Bulgu Riski Ne Zaman Doğar?
*Bir hesap kalanının veya işlem türünün tamamının denetçi tarafından denetlenmediği durumlarda var olan belirsizlikten *Denetçinin uygun olmayan denetim prosedürlerini seçmesinden *Denetçinin uygun bir denetim prosedürünü yanlış uygulamasından *Denetçinin, denetim sonuçlarını yanlış yorumlamasından kaynaklanan belirsizlikten doğar.

72 Denetim riskinin değerlemesi
D.R.= Yapısal Risk X Kontrol Riski X Bulgu Riski Denetim riskinin % 3 ile % 5 arasında olması istenir. Denetçi, öncelikle kontrol riski ve bulgu riskini belirleyerek Amaçladığı denetim riski yüzdesine göre bulgu riskini aşağıdaki eşitlikteki gibi değerlendirir. Bulgu riskini yüksek görürse düşük tutmak istiyorsa, denetim planını gözden geçirerek, gerekiyorsa yeniden düzenler. BR = DR / (YR X KR)