Sunuyu indir
Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz
YayınlayanYildiz Karadeniz Değiştirilmiş 6 yıl önce
1
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler İle Yeminli Mali Müşavirlerin Mesleki Sorumlulukları
İHSAN ŞAHİN VERGİ MÜFETTİŞİ mayıs-2017/gebze
2
Disiplin Yönünden Sorumluluk Cezai Sorumluluk
GİRİŞ Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirlerin mesleki sorumluluklarına ilişkin düzenlemeler esas olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer almaktadır. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ile 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu kapsamında çıkarılan alt mevzuatla birlikte mesleki sorumluluğa ilişkin ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır. Mesleki Sorumluluk Türleri Mali Sorumluluk Disiplin Yönünden Sorumluluk Cezai Sorumluluk
3
İlgili Mevzuat
4
1. Mali Sorumluluk
5
VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI
“Vergi Beyannamelerinin İmzalanması ve Yeminli Mali Müşavir Tasdik Raporları: Mükerrer Madde 227 – Maliye Bakanlığı: 1. Vergi beyannamelerinin 3568 sayılı Kanuna göre yetki almış serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavirler tarafından da imzalanması mecburiyetini getirmeye, bu mecburiyeti beyanname çeşitleri, mükellef grupları ve faaliyet konuları itibariyle ayrı ayrı uygulatmaya, 2. Vergi kanunlarında yer alan muafiyet, istisna, yeniden değerleme, zarar mahsubu ve benzeri hükümlerden yararlanılmasını Maliye Bakanlığınca belirlenen şartlara uygun olarak yeminli mali müşavirlerce düzenlenmiş tasdik raporu ibraz edilmesi şartına bağlamaya, 3. Vergi kanunları kapsamındaki yeminli mali müşavirlik tasdik işlemlerini elektronik ortamda gerçekleştirmeye ve tasdike konu işlemleri mükellef grupları, faaliyet ve tasdik konuları itibarıyla ayrı ayrı belirlemeye ve uygulatmaya, Bu uygulamalara ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir. Yukarıdaki fıkra hükümlerine göre beyannameyi imzalayan veya tasdik raporunu düzenleyen meslek mensupları, imzaladıkları beyannamelerde veya düzenledikleri tasdik raporlarında yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve bu kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmamasından dolayı ortaya çıkan vergi ziyaına bağlı olarak salınacak vergi, ceza, gecikme faizlerinden mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulurlar. 2 numaralı bent hükmüne göre yararlanılması yeminli mali müşavirlerce düzenlenmiş tasdik raporu ibrazı şartına bağlanan konularda, tasdik raporunu zamanında ibraz etmeyen mükellefler tasdike konu haktan yararlanamazlar. Ancak, Maliye Bakanlığı tasdik raporlarının ibraz süresini iki aya kadar uzatmaya yetkilidir. 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi olan Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile bunlara ait müesseseler hakkında bu madde hükümleri uygulanmaz.” 5 VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI 5
6
A-Beyannameyi İmzalayanların Sorumluluğu;
Vergi Usul Kanunun Mükerrer 227’nci maddesinin üçüncü fıkrasında bahsi geçen sorumluluk, beyannamenin imzalanması ve tasdik raporu düzenlenmesi şeklinde, meslek mensuplarının iki farklı faaliyeti için düzenlenmiştir. Bu faaliyetler, meslek konularının birbirinden ayrılması sebebiyle faaliyeti gerçekleştirenler bakımından ‘Beyannameyi İmzalayanların Sorumluluğu’ ve ‘Tasdik Sorumluluğu’ olarak ikiye ayırmak gerekmektedir. A-Beyannameyi İmzalayanların Sorumluluğu; Kurumlar vergisi veya ticari, zirai ve mesleki kazancı nedeniyle gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükelleflerinden, aktif toplamı ve net satışlar toplamı belli tutarları aşmayanlar, gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerini sayılı Kanuna göre yetki almış meslek mensuplarına imzalatmak zorundadırlar.* B-Tasdik Sorumluluğu; Hadleri aşan mükellefler ise, beyannamelerini 18 sıra numaralı "Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliği" hükümlerine göre yeminli mali müşavirlere tasdik ettireceklerdir. *4 Sıra No'lu Vergi Beyannamelerinin Serbest Muhasebeci Ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerce İmzalanması Hakkında Genel Tebliğ 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
7
A-Beyannameyi İmzalayanların Sorumluluğu; 4 sıra No'lu Vergi Beyannamelerinin Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerce İmzalanması Hakkında Genel Tebliğ düzenlemeleri; Müşterek Ve Müteselsil Sorumluluğun Kapsamı -Meslek mensupları, mükellef tarafından kendilerine ibraz edilen belgelerin, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri ile genel muhasebe kurallarına uygun ve doğru olarak yasal süresi içinde, kanuni defterlere kaydedilmesinden ve mali tablolara aktarılmasından sorumludurlar. -Beyannamelere eklenen temel mali tablolarda yer alan ve Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerine göre belirlenen Dönem Kâr/Zararı'nın doğruluğundan da sorumludurlar. - Meslek mensupları, bilerek kullandıkları veya harici araştırmayı gerektirmeden sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı olduğu anlaşılabilen belgelerden de sorumlu olacaklardır. - Miktar veya tutar itibariyle işletmenin faaliyet konusu veya iş hacmiyle mütenasip olmayan belgeler ile ticari örf ve teamüle uygun olmayan belgelerin varlığı halinde meslek mensupları, bunun doğruluğunun tespitini mükelleften isteyeceklerdir. Mükellefin bir tespitte bulunmaması veya bu konuda meslek mensubunun ikna olmaması halinde, keyfiyet, meslek mensubunca beyanname verme süresi sonuna kadar ilgili vergi dairesine yazılı olarak bildirilecek ve bu bildirimle birlikte meslek mensubunun söz konusu belgelere ait sorumluluğu ortadan kalkacaktır. 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
8
A-Beyannameyi İmzalayanların Sorumluluğu; 4 sıra No'lu Vergi Beyannamelerinin Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerce İmzalanması Hakkında Genel Tebliğ düzenlemeleri; Müşterek Ve Müteselsil Sorumluluğun Tespiti -Sorumluluğun tespitinde, yukarıda belirtilen sorumlulukla bağlantılı olarak ortaya çıkan vergi ziyaının varlığı yeterli olacaktır. -Meslek mensuplarının sorumlulukları kapsamına giren yukarıda belirtilen işlemlerden dolayı bir vergi ziyaı ortaya çıktığı takdirde, beyannameyi imzalayan meslek mensubu, ziyaa uğratılan vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olacaktır. -Örneğin, sehven dahi olsa yevmiye defterinde yer alan bir toplamı yanlış aktararak veya bir yevmiye işlemini yanlış hesaba kaydederek vergi ziyaına sebebiyet veren meslek mensubu; ziyaa uğratılan bu vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olacaktır. (Usulsüzlük, Özel usulsüzlük ve Gecikme Zammı ? ) 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
9
A-Beyannameyi İmzalayanların Sorumluluğu; 4 sıra No'lu Vergi Beyannamelerinin Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerce İmzalanması Hakkında Genel Tebliğ düzenlemeleri; Müşterek Ve Müteselsil Sorumluluğun Tespiti Halinde; A-Denetim Elemanlarınca Yapılacak İşlem Vergi inceleme elemanlarınca yapılan incelemeler neticesinde bir matrah farkı ortaya çıktığı takdirde, bulunan matrah farkı ile meslek mensubunun sorumluluğu arasındaki ilişkiyi ilgili meslek mensubunun bilgisine de başvurmak suretiyle inceleme raporlarında net bir şekilde ortaya koyacaklardır. Meslek mensubunun 4 No’lu Tebliğle belirlenen sorumluluk çerçevesinde müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğunun tespit edilmesi halinde, söz konusu inceleme raporlarının onaylı birer örneği denetim elemanlarınca, meslek mensubunun bağlı bulunduğu vergi dairesine gönderilecektir. B-Vergi Dairelerince Yapılacak İşlem Müşterek ve müteselsil sorumluluğu, vergi inceleme raporu ile tespit edilen meslek mensupları hakkında vergi dairelerince yapılacak takibat; vergi ve ceza tahakkukunun kesinleşmesinden sonra başlatılacak ve tahakkuku kesinleşen vergi ve cezanın tahsiline yönelik olacaktır. 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
10
A-Beyannameyi İmzalayanların Sorumluluğu; Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Vergi Usul Kanunu'nun Mükerrer 227'nci Maddesine Göre İmzalanacak Vergi Beyannamelerinde Uyulacak Esaslara İlişkin Mecburi Meslek Kararı* İlgili Karara göre meslek mensubunun müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulması iki koşula dayandırılmıştır. 1.Birinci koşul, vergi beyannamelerinde yer alan bilgilerin defterlere uygunluğudur. Bu hükümle, vergi beyannamelerinin imzalanmasında meslek mensubunun yüklendiği görev ve sorumluluk yalnız defterlere dayanan bilgilerle sınırlandırılmaktadır. Bu sınırlamaya defterlerin onayları ile ilgili bilgiler gibi şekli olanlar da dahil olmak üzere muhasebe kayıtlarına uygun olarak hazırlanan vergi beyannamelerinin ekindeki finansal tablolar ile hesap özetleri de dahildir. 2.İkinci koşul, söz konusu defterlerdeki kayıtların dayanaklarını oluşturan belgelere uygun olmasıdır. Bu koşuldan meslek mensubunca VUK'nun mükerrer 227. maddesinde belirtilen hükümler çerçevesinde yapacağı şekli inceleme anlaşılmalıdır. Burada belgelere uygunluk dışında, defter kayıtlarının genel kabul görmüş muhasebe ilke ve kuralları ile vergi mevzuatına uygunluğunun araştırılması, meslek mensubundan talep edilen hizmetin kapsamındadır. * tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
11
A-Beyannameyi İmzalayanların Sorumluluğu; Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Vergi Usul Kanunu'nun Mükerrer 227'nci Maddesine Göre İmzalanacak Vergi Beyannamelerinde Uyulacak Esaslara İlişkin Mecburi Meslek Kararı* Sorumluluğu gerektiren bu durumlar nedeniyle vergi beyannamelerinin imzalanması öncesi meslek mensuplarının Sınırlı Uygunluk Denetimi yapmaları gerekir. SINIRLI UYGUNLUK DENETİMİ (SUD); VUK'nun mükerrer 227'nci maddesine göre vergi beyannamelerinin imzalanması için yapılacak sınırlı uygunluk denetiminin konusunu, işletmenin tuttuğu defter kayıtları ve yapmış olduğu işlemler oluşturur. Denetim kriterleri ise yasalar, şirket ana sözleşmesi, şirketin iç yönetmelikleri, iş sözleşmeleri dışında genel kabul görmüş muhasebe ilke ve kuralları ve standartları ile defter kayıtlarının dayanağını oluşturan belgelerin yasalara uygun nitelikte olmasıdır. * tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
12
A-Beyannameyi İmzalayanların Sorumluluğu; Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Vergi Usul Kanunu'nun Mükerrer 227'nci Maddesine Göre İmzalanacak Vergi Beyannamelerinde Uyulacak Esaslara İlişkin Mecburi Meslek Kararı* A- İşletme defteri veya serbest meslek kazanç defterlerinde SUD; Defter kayıtları ile matematiksel hata ve hilelerinin saptanması, Hesap özetlerinin kayıtlara uygun olup olmadığı, Envanter listelerinin kontrolü, Amortisman hesaplarının yeniden yapılarak test edilmesi, Yıl sonu kapanışları yapılarak devirlerin denkleştirilmesinin kontrolü, Ödeme kaydedici cihaz raporlarının, katma değer vergisi beyannamelerinin, ücret bordrolarının ve muhtasarların kontrolü. B-Bilanço esasına göre tutulan defterlerde SUD; Muhasebe Denetimi, Bilanço Denetimi Gelir Tablosunun Denetimi Vergi Denetimi Bu denetimlerin her biri kendi içerisinde geniş başlıklara ayrılmaktadır. * tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
13
A-Beyannameyi İmzalayanların Sorumluluğu; Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Vergi Usul Kanunu'nun Mükerrer 227'nci Maddesine Göre İmzalanacak Vergi Beyannamelerinde Uyulacak Esaslara İlişkin Mecburi Meslek Kararı* SINIRLI UYGUNLUK DENETİMİ (SUD); Kararın 12’nci maddesinde Sınırlı Uygunluk Denetimi faaliyetinde defter ve belgelerin sağlanmasından ve doğruluğundan vergi beyannamesinin yükümlüsünün sorumlu olduğu, ancak Sınırlı Uygunluk Denetimi faaliyetini sürdüren meslek mensubunun defter kayıtlarının dayanağı olan belgelerle ilgili aşağıdaki yükümlülükleri bulunduğu belirtilmiştir. a) Belgeler, VUK ile Türk Ticaret Kanunu'nda belirtilen şekil ve koşullara sahip olmalıdır. b) Alınan ve verilen kambiyo senetleri ile çekler, şirketin defterlerindeki kayıtlara uygun olmalıdır. c) Amortisman ve yeniden değerleme hesaplamaları kontrol edilmelidir. d) Şüpheli alacak karşılıklarının icra ve yargı belgelerine bağlanmış şekilde ayrılıp ayrılmadığı araştırılmalıdır. e) Alacak ve borç senetleri için yapılan reeskont hesaplamaları kontrol edilmelidir. f) Envanter listeleri, müşteri tarafından hazırlanacak ve imzalanacaktır. Müşterinin beyan ettiği birim fiyat, meslek mensubu tarafından test edilecektir. * tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
14
A-Beyannameyi İmzalayanların Sorumluluğu; Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Vergi Usul Kanunu'nun Mükerrer 227'nci Maddesine Göre İmzalanacak Vergi Beyannamelerinde Uyulacak Esaslara İlişkin Mecburi Meslek Kararı* SINIRLI UYGUNLUK DENETİMİ (SUD); Kararın 16’ncı maddesine göre de; İmzalanan vergi beyannamelerinde daha sonra vergi ziyaının saptanması durumunda meslek mensubunun müşterek ve müteselsil sorumluluğu şu koşullara bağlanmıştır. a) Bu mesleki kararın 12. maddesindeki koşullara uyulmaması, b) Defter kayıtlarının doğruluğunun saptanamaması, c) Defter kayıtlarının VUK'nun 227 ve 228'nci madde hükümlerine uygun olmaması, d) Değerlemelerin VUK'nun değerleme hükümlerine aykırı yapılması, e) Finansal tablolardaki ve hesap özetlerindeki ticari kara yapılacak ilave ve indirimlerin yapılmaması, f) VUK'un 135'nci maddesinde sayılan vergi inceleme elemanlarınca yapılan inceleme neticesinde bir matrah farkı ortaya çıktığı takdirde, bulunan vergi matrahı vergi inceleme elemanlarınca beyannameyi imzalayan meslek mensubunun sorumluluğunu ortaya koyan mesleki hatasının net bir şekilde saptanması ve bu hususun inceleme raporunda açıkça belirtilmesi. * tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
15
Uygunluk Denetimi Sorumluluğu ve Doğruluk Denetimi Sorumluluğu Tartışması
Yargı Kararları Açısından Konunun Değerlendirilmesi Danıştay 4. Dairesinin E:2004/2404, K:2005/207 sayılı kararı şu şekildedir: "Mali müşavirin sorumluluğu şekli ödevlere ilişkin bir sorumluluk olduğundan, usulüne uygun olarak mükellefçe düzenlenen ve belgelerin maddi gerçekliğine ilişkin yapılan incelemeler sonucu tarh edilen vergi ve cezalarda mali müşavirin sorumluluğuna hükmedilmez. Örneğin, mükellefçe düzenlenen belgeler ile mali müşavir tarafından düzenlenen belge ve tablolar arasında şekli bir uyumsuzluk bulunmamasına rağmen, mükellefçe alınan ya da düzenlenen ve mali müşavirin mesleki bilgi çerçevesinde anlaşılamayan sahte belgelere istinaden tarh edilen vergi ve cezalardan dolayı mali müşavirin sorumluluğuna hükmedilemez."
16
B-Tasdik Sorumluluğu; 3568 sayılı Kanun Madde 12;
Tasdik ve tasdikten doğan sorumluluk Madde 12 – Yeminli mali müşavirler, gerçek ve tüzelkişilerin veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin mali tablolarının ve beyannamelerinin mevzuat hükümleri, muhasebe prensipleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunu ve hesapların denetim standartlarına göre incelediğini tasdik ederler. Yeminli mali müşavirlerin tasdik edecekleri belgeler, tasdik konuları ile tasdike ilişkin usul ve esaslar; gerçek ve tüzelkişilerin mükellefiyet şekilleri, iş kolları ve ciroları, döviz kazandırıcı işlemleri, ithalat ve ihracatları, yatırımın miktarları ve nevileri ile belgelerin ibraz edileceği merciler esas alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir. Kanunları gereğince, kamu kurum ve kuruluşlarına verilen tasdik edilmiş mali tablolar, kamu idaresinin yetkili memurlarınca, tasdikin kapsamı ölçüsünde incelenmiş bir belge olarak kabul edilir. Ancak, çeşitli kanunlarla kamu idaresine tanınan teftiş ve inceleme yetkilerinin kullanılmasına ve gerektiğinde tekrarına ait hususlar saklıdır. Yeminli mali müşavirler yaptıkları tasdikin doğruluğundan sorumludurlar. Yaptıkları tasdikin doğru olmaması halinde, tasdikin kapsamı ile sınırlı olmak üzere, ziyaa uğratılan vergilerden ve kesilecek cezalardan mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar. Yeminli mali müşavirler yaptıkları tasdikin kapsamını düzenleyecekleri raporda açıkça belirtirler. Yeminli mali müşavirlerin tasdikten doğan mali sorumlulukları ile disiplin sorumlulukları ayrı ayrı müstakil bir rapor ile tespit edilir. Bu kapsamda yeminli mali müşavir hakkında sorumluluk raporu yazılabilmesi için yeminli mali müşavirin yazılı savunması istenir. Savunma isteme yazısının tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde savunma yapılmaması durumunda, ilgili yeminli mali müşavir savunma hakkından vazgeçmiş sayılır. (Ek fıkra: 10/9/ /107 md.) Bu Kanun hükümlerine göre meslek icra edenlerin, vergi kanunları ve diğer kanunlardaki sorumlulukları saklıdır. 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
17
B-Tasdik Sorumluluğu; 18 Ve 29 No
B-Tasdik Sorumluluğu; 18 Ve 29 No.lu SM,SMMM, YMM Kanunu Genel Tebliğlerine göre; Beyanname ve eklerini tasdik eden yeminli mali müşavirler, tasdik ettikleri beyanname ve eklerinde yer alan bütün bilgilerle bunların dayanağını teşkil eden defter kayıtları ve belgelerdeki bilgilerin doğruluğu ile beyannamesini tasdik ettikleri mükelleflerin sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanmasından sorumludurlar. 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
18
B-Tasdik Sorumluluğu;
Müşterek ve Müteselsil Sorumluluğun Tespiti Müşterek ve Müteselsil sorumluluğu, vergi inceleme raporu ile tespit edilen yeminli mali müşavirler nezdinde yapılacak takibat; vergi ve ceza tahakkukunun kesinleşmesinden sonra başlatılacaktır. Vergi dairelerince yapılacak olan takibat, tahakkuku kesinleşen vergi ve cezaların tahsiline yönelik olacaktır. Bununla birlikte, yeminli mali müşavirin bilgi ve rızası dışında, mükellefin tek taraflı tasarrufu sonucu kesinleşen ve yeminli mali müşavir tarafından ödenen vergi ve cezalar için mükellefe rücu hakkı saklıdır. Sorumluluğu tespit edilen yeminli mali müşavirle ilgili takibat ise yeminli mali müşavirin bağlı bulunduğu vergi dairesince yerine getirilecektir. 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
19
B-Tasdik Sorumluluğu;
Sorumluluğun Doğduğu Tarih 3568 Sayılı Kanunun 12 nci maddesinin 4 numaralı fıkrası hükmü, yeminli mali müşavir yönünden verginin salınması veya cezanın kesilmesi aşamasında uygulanamayacaktır. Daha açık bir ifade ile vergi ve cezanın mükellefine tebliğ tarihi ile tahakkuk tarihi arasında geçecek süre içinde, henüz ödenmesi gereken bir safhaya gelmemiş olan vergi ve cezanın kesinleşmesinden söz edilemeyeceği ve asıl mükelleften bile aranılamayacağı gibi, müteselsil sorumlu olarak yeminli mali müşavirden aranması da düşünülemez. 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
20
B-Tasdik Sorumluluğu;
Tasdik Sorumluluğuna İlişkin Yargı Kararları; 1-Ankara 4.Vergi Mahkemesi günlü ve E:2004/931, K:2005/493 sayılı karar; “…Borçlar Kanunundaki haksız fiil sorumluluğuyla ilgili kurallar esas alındığında, yeminli mali müşavirlerin yaptığı tasdikten sorumlu tutulabilmesi için; tasdikin doğru olmaması, tasdik için gerekli özenin gösterilmemesi, vergi ziyaının ortaya çıkması ve tasdikin doğru olmaması ile vergi ziyaı arasında illiyet bağının bulunması gerektiği, buna göre, denetim işini mevzuata uygun yapan yeminli mali müşavirlerin sorumlu tutulamayacakları” 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
21
B-Tasdik Sorumluluğu;
Tasdik Sorumluluğuna İlişkin Yargı Kararları; 2-Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu Kararı günlü ve E:2007/319, K: 2008/212 sayılı karar*; “İnceleme sonucu bulunan matrah farkı, mükellef firmanın pazarlama departmanından alınan müşteri listelerinin incelenmesi sonucu bulunmuştur. Bu belgeler, 213 sayılı Vergi Usul Kanununda sayılan ve mükelleflerin düzenlemek ya da tutmak zorunda olduğu belgelerden olmayıp, şirketin kendi iç işleyişini izlemek için tutulan özel kayıtlardır. Bu nedenle, söz konusu müşteri listeleri, mükellefin kendiliğinden ibraz etmemesi halinde, yeminli mali müşavir olan davacının, düzenleyeceği tasdik raporu ile ilgili olarak bilmesi gereken belgeler arasında yer almamaktadır. Davacı tarafından mükellef şirket hakkında düzenlenen tasdik raporunun hazırlanması sırasında da davacıya bu nitelikte bir belge verilmediği anlaşıldığından, bu belgede yer alan kayıtlar nedeniyle, davacının mesleki özen sorumluluğunu gereği gibi yerine getirmediğinden söz etmeye olanak bulunmamaktadır.” * 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
22
B-Tasdik Sorumluluğu;
Tasdik Sorumluluğuna İlişkin Yargı Kararları; -Danıştay kararında yer alan bir görüş; Dava konusu ödeme emri düzenlenmesine esas olan borç Vergi Usul Kanunu'nun 112 nci maddesi gereğince vadesi mükellef açısından belli olan, ancak müşterek ve müteselsil sorumlu tutulan davacı (yeminli mali müşavir) açısından vadesi belli olmayan, tahakkuk etmemiş bir borçtur. Yeminli mali müşavirin müşterek ve müteselsil sorumlu olduğu vergi borcu için 3568 sayılı Kanunda ve Vergi Usul Kanununda ödeme zamanı tesbit edilmemiş olması karşısında, 6183 sayılı Kanunun 37/2 fıkrasında yer alan "Hususi Kanunlarında ödeme zamanı tespit edilmemiş amme alacakları Maliye vekaletince belirtilecek usule göre yapılacak tebliğden itibaren bir ay içinde ödenir" hükmü uyarınca davacıya usulüne uygun olarak bir tebliğ yapılıp, anılan madde uyarınca bir ay ödeme süresi verilmesi ve bu aşamada yargıya başvuru olanağının tanınması gerekir. Yukarıda yapılan açıklamalar ve Yasa hükümleri karşısında, söz konusu Genel Tebliğ hükümleri esas alınarak davacı hakkında doğrudan ve ilk kez cebren tahsil yolu uygulanarak ödeme emri düzenlenmesinde hukuki isabet yoktur. 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
23
B-Tasdik Sorumluluğu;
Tasdik Sorumluluğuna İlişkin Yargı Kararları; İdarenin bu konudaki görüşü; Yeminli mali müşavirin; gerek mükellef adına yapılan tarhiyatın mükellefçe dava konusu yapılması halinde bu dava aşamasında davaya müdahale yolu ile, gerekse daha sonraki tahsilat aşamasında kendisine müşterek ve müteselsil sorumlu sıfatından dolayı tebliğ edilecek olan ödeme emri üzerine bizzat yargı yoluna başvurarak hakkını arayabilecektir.* *Gelirler Genel Müdürlüğünün açılan davaya savunma dilekçesinde yer almak üzere ilgili Defterdarlığa gönderilen 21/05/2005 tarih ve B.07.0.GEL.0.32/ sayılı yazısı 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
24
B-Tasdik Sorumluluğu;
Ziyaa Uğratılan Vergi ve Cezaların Miktar ve Mahiyet İtibarıyla Kesinleşmesinden Sonra, Müştereken ve Müteselsilen Sorumluluğuna Gidilen Meslek Mensupları Adına İhbarname Düzenlenmeden Doğrudan Ödeme Emri Düzenlenebilecektir. Yeminli mali müşavir olan davacı adına müteselsil sorumlu olduğundan bahisle düzenlenen ödeme emirlerinin iptali istemiyle açılan davayı; 3568 sayılı Kanun’un 12. maddesinde, haksız iadeye konu verginin doğrudan doğruya ödeme emri ile takibe alınacağına ilişkin bir hüküm bulunmadığı, müşterek ve müteselsil sorumluluğun hukuki mahiyeti gereği müteselsil sorumlu olan davacının borcunun da iadeden yararlanan asıl borçlunun tabi olduğu usule göre takibi gerektiği, ancak bu şekilde yeminli müşavirlerin yargı mercileri önünde iddia ve savunma haklarını kullanmalarına olanak sağlanacağı, bu durumda tasdik yetkisini gerçeğe aykırı olarak kullandığından bahisle ziyaa uğratılan vergi ve kesilen cezalar nedeniyle mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olan davacı adına ihbarname düzenlenmeden doğrudan ödeme emri düzenlenmesinde hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle kabul eden .... Vergi Mahkemesi’nin tarih ve E. 2005/664, K. 2006/172 sayılı Kararı’nı, Danıştay 9. Dairesi’nin, E. 2006/2167, K /3307 numarasıyla, ziyaa uğratılan vergi ve cezaların miktar ve mahiyet itibarıyla kesinleşmesinden sonra bunların serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirlerden müşterek ve müteselsil sorumluluk kapsamında istenmesinin mümkün olacağı gerekçesiyle bozmuştur. Buna göre; ziyaa uğratılan vergi ve cezaların miktar ve mahiyet itibarıyla kesinleşmesinden sonra müştereken ve müteselsilen sorumluluğuna gidilen meslek mensupları adına ihbarname düzenlenmeden doğrudan ödeme emri düzenlenebilecektir.
25
B-Tasdik Sorumluluğu;
Mesleki Özen ve Sorumluluğu Göstermeyen Yeminli Mali Müşavir, Ziyaa Uğratılan Vergi ve Kesilen Cezalar Nedeniyle Müşterek Ve Müteselsil Sorumlu Sıfatıyla Takip Edilebilecektir. Danıştay 4. Dairesi’nin E. 2008/3229, K. 2010/2725 numarası ile görüşülmekte olan davada, sevk irsaliyeleriyle faturalarının, inceleme yetkisi olan yeminli mali müşavirin her zaman ulaşabileceği türden belgeler olduğu gibi şirketin defter kayıtlarına dayanak teşkil etmesi bakımından da yeminli mali müşavir tarafından incelenmesi zorunluluğu bulunduğundan bahisle, şirketin düzenlediği sevk irsaliyeleriyle faturaların inceleme elemanı tarafından karşılaştırılması sonucu bulunan matrah farkından dolayı işlemlerini tasdik ettiği mükellefle ilgili olarak yaptığı incelemede gerekli olan mesleki özen ve sorumluluğu göstermediği açık olan yeminli mali müşavirin, ziyaa uğratılan vergi ve kesilen cezalar nedeniyle müşterek ve müteselsil sorumlu sıfatıyla bu borçlardan dolayı ödeme emri ile takip edilmesinde hukuka aykırılık görülmemiştir.
26
1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
Vergi incelemeleri sırasında, meslek mensuplarının imzaladıkları beyannamelerde veya düzenledikleri tasdik raporlarında yer alan bilgilerin 3568/12 veya 213/mükerrer 227 nci maddeye aykırı olduğunun tespiti halinde Görüş Öneri Raporu düzenlerler. Mali sorumluluğu gerektiren hususlarda, meslek mensubunun yazılı savunması istenir. 30 gün içinde savunma yapılmaması durumunda savunma hakkından vazgeçmiş sayılır. Rapor Değerlendirme Komisyonları, gerekli gördüğü durumlarda ya da meslek mensubunun talebi halinde; meslek mensubunu dinleyebilir. Görüş ve Öneri Raporu, nezdinde inceleme yapılan mükellef hakkında tanzim edilen vergi inceleme raporları ile eş zamanlı olarak düzenlenir. Vergi müfettişleri, vergi inceleme raporlarında yer alan sorumlulukla ilgili illiyet bağı kurdukları hususlara ve mali sorumluluk kapsamında müştereken ve müteselsilen sorumlu tutuldukları vergi, ceza tutarlarına görüş ve öneri raporlarında yer verirler. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirin mali sorumluluğuna ilişkin düzenlenen raporların bir örneği, meslek mensubunun; bir örneği de vergi incelemesi yapılan mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine gönderilir. . Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge 1. Mali Sorumluluk 1. Mali Sorumluluk
27
2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
28
3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu;
‘’Disiplin cezaları Madde 48 – Mesleğin vakar ve onuruna aykırı fiil ve hareketlerde bulunanlarla, görevlerini yapmayan veya kusurlu olarak yapan yahut da görevinin gerektirdiği güveni sarsıcı hareketlerde bulunan meslek mensupları hakkında, muhasebe ve müşavirlik hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesi maksadı ile durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre aşağıdaki disiplin cezaları verilir. Disiplin cezaları şunlardır: a) Uyarma; meslek mensubuna mesleğinin icrasında daha dikkatli davranması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir. b) Kınama; meslek mensubuna görevinde ve davranışında kusurlu sayıldığının yazı ile bildirilmesidir. c) Geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma; mesleki sıfatı saklı kalmak şartıyla altı aydan az, bir yıldan çok olmamak üzere mesleki faaliyetten alıkoymadır. d) Yeminli sıfatını kaldırma; yeminli mali müşavirin yeminli sıfatının kaldırılmasıdır. e) Meslekten çıkarma; meslek mensubunun ruhsatnamesinin geri alınarak bir daha bu mesleği icra etmesine izin verilmemesidir.’’ 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
29
Disiplin Yönetmeliği Hükümleri;
Uyarma Cezası Madde 5 — Uyarma cezası aşağıdaki durumlarda uygulanır : a)Müşterilerin işlerine karşı, kayıtsız ve ilgisiz kalınması, müşterilerle mesleki konularda yapılacak sözleşme hükümlerine aykırı davranılması, sözleşmenin taraflarca fesh edilmesi hâlinde, iş sahibinin defter ve belgelerinin otuz gün içinde devir ve teslim tutanağı düzenleyerek teslim edilmemesi (Devir ve teslim işleminin gerçekleşemediğinin meslek mensubu tarafından Odaya bildirilmesi durumu hariç.), b) Birlikçe yayımlanan, genelge ve yönerge hükümlerine aykırı olarak, meslek disiplinini bozucu hareketlerde bulunulması, c) Aday meslek mensubunun, mesleğin vakar ve onuru ile bağdaşmayan işler yapmasına neden olunması veya bilerek izin verilmesi veya bu eyleme göz yumulması, d) (Mülga:RG-27/09/ ) e) Mevzuata aykırı tabela kullanılması f) Müşteri bildirim listelerinin tam ve doğru olarak Odaya süresinde verilmemesi, g) Kanun ve Yönetmeliklerde öngörülen sosyal sorumluluk hükümlerine uyulmaması, h) En az iki kez yazı ile istenmesine rağmen, oda aidat borçlarının haklı gerekçe olmaksızın ödenmemesi, i) Adres değişikliklerinin, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak süresinde bildirilmemesi, j) Mesleğin yürütülmesi esnasında; görevi ile ilgisi olmayan konularda, çıkar çatışmalarına taraf olunması, k) Meslek mensuplarınca, Oda yönetim, denetim, disiplin kurulu tarafından görevleri ile ilgili olarak istenen her türlü belge ve bilginin verilmemesi, l)Bir diğer meslek mensubunun çalışanlarına her türlü vasıtayla meslektaşın veya müşterilerinin iş sırlarını ele geçirmeye veya açıklamaya yöneltmesi, m)Yukarıda sayılanlar dışında, mesleğin vakar ve onuruna aykırı davranışlarla, görevin gerektirdiği güveni sarsıcı hareketlerde bulunulması. 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
30
Disiplin Yönetmeliği Hükümleri;
Kınama Cezası Madde 6 — Kınama cezası, aşağıdaki durumlarda uygulanır: a)Üç yıllık bir dönem içinde uyarma cezası gerektiren herhangi bir eylemin yinelenmesi, b)Meslek mensuplarınca, sahip olunmayan ünvanların kullanılması, c)Yeminli mali müşavirlerce, kendisinin, eşinin (boşanmış dahi olsa) usul ve füruundan birinin ve üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve sıhri hısımlarının veya bunların ortak veya yönetiminde oldukları firmaların işlerine bakılması veyahut bu yakınlıktaki akrabalarından olan Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin baktığı işlerin, tasdik edilmesi, d)Meslek mensuplarınca, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte öngörülen yazılı hizmet sözleşmesi yapmadan iş kabul edilmesi, e)Meslek mensuplarınca, sahte veya içeriği itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği resmi kurum ve kuruluşlarca saptanan iş sahiplerinin (zorunlu olarak oda tarafından görevlendirmeler hariç), odalar ve Birlik tarafından ilanından sonra defterlerinin tutulması ve işlerinin görülmesi, f)Meslek mensuplarınca, reklam yasağına uyulmaması, g)Meslek mensuplarınca, asgari ücret tarifesinde yer alan ücretlerin altında iş kabul edilmesi, ücret yönetmeliğine aykırı olarak, ücretini tahsil etmediği hâlde daha sonraki yıllarda işin sürdürülmesi, h) Ücret Yönetmeliğine aykırı davrandığı için işi geri verilmiş ve oda ve Birlikçe ismi ilan olunmuş iş sahiplerinin (zorunlu olarak oda tarafından görevlendirmeler hariç) işlerinin kabul edilmesi, i) Çalışanlar listesine kaydolmadan ünvan kullanarak, mesleki faaliyette bulunulması, j) Yeminli Mali Müşavirlerce, kendi defterleri hariç, defter tutulması, muhasebe bürosu açılması veya muhasebe bürosuna ortak olunması, k) Başka bir meslek mensubu ile sözleşmesi bulunan müşterilere, bilerek iş önerilmesi ve diğer meslek mensubu hakkında olumsuz yorumlarda bulunulması, l) Aynı ünvan sahibi meslek mensubunun sorumluluğundaki işlerle ilgili, görev ve sorumluluk almadan, bir başka meslek mensubunun görüş bildirmesi, uygulamaları hakkında iş sahiplerine karşı olumsuz eleştiriler yapması, 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
31
Disiplin Yönetmeliği Hükümleri;
Kınama Cezası Madde 6 — Kınama cezası, aşağıdaki durumlarda uygulanır: m) Mesleğin gereği gibi yürütülmesini sağlayacak şekilde; şubenin bağlı bulunduğu odanın çalışanlar kütüğüne kayıtlı sorumlu ortak görevlendirmeden ve bu ortak sayısından fazla şube açılması, n) Meslek mensuplarınca, kasıt olmaksızın gerekli özen ve titizlik yeterince gösterilmeden; yasal düzenlemelere ve ilan olunmuş norm ve standartlara aykırı olarak beyanname ve bildirimlerin imzalanması, denetlenmesi ve tasdik edilmesi, o)Oda ve birlik kurulları başkan ve üyelerinin; bu görevleri dolayısıyla kanun ve yönetmeliklere aykırı davrandıklarının tespit edilmesi, p) Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerce; çalışanlar kütüğüne kayıt olmadan birden fazla beyanname imzalanması, q) (Mülga:RG-4/8/ ) r) Büro Tescil Belgesi alınmaması, süresinde vize ettirilmemesi, s) Birlik Genel Kurulunca belirlenen "büro standartları"na uyulmaması, açılan işyerlerinin bağımsız büro şeklinde olmaması, başka bir serbest meslek faaliyeti veya ticari faaliyet ile iç içe olması, ev olarak kullanılan ikametgâhların aynı zamanda büro olarak kullanılması, bir meslek mensubunun (ortaklık durumu hariç) birden fazla bürosunun olması, ş) Mesleki bürolarda bağımlı çalışmakta iken bu görevlerinden ayrılan meslek mensuplarının işten çıkış tarihinden itibaren, stajını tamamlayarak mesleği yapmaya hak kazanan meslek mensuplarının ise meslek ruhsatlarını aldıkları tarihten itibaren iki yıl geçmedikçe, ayrıldıkları yahut yanında staj yaptıkları meslek mensuplarının rızası olmadan onların müşterilerine hizmet vermeleri, t) Meslek mensubunun, kendisi, hizmetleri ve faaliyetleri hakkında gerçekdışı veya yanıltıcı açıklamalarda bulunması, u) Üçüncü kişilere ücret ya da herhangi bir çıkar sağlanması veya vaat edilmesi sureti ile iş alınması, ü) Mevzuat hükümlerinin emredici kurallarına aykırı davranmak sureti ile rekabette avantaj yaratılması, v) Diğer meslek mensubu hakkında, ilgili kuruluşlara asılsız ihbar veya şikâyette bulunulması, y) Bir diğer meslek mensubunun çalışanlarına ve vekillerine onları işlerini yerine getirirken yükümlülüklerine aykırı davranmaya yöneltebilecek çıkarlar sağlayarak veya önererek doğrudan veya dolaylı olarak menfaat sağlaması. z) Bu Yönetmelikte yer almayan, 3568 sayılı Kanuna aykırı diğer eylemlerde bulunulması ve Birlikçe çıkarılmış diğer yönetmelik hükümlerine ve zorunlu meslek kararlarına uyulmaması. 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
32
Disiplin Yönetmeliği Hükümleri;
Geçici Olarak Mesleki Faaliyetten Alıkoyma Cezası MADDE 7 – Geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma cezası, her bir eylem için altı aydan az, bir yıldan çok olmamak üzere aşağıdaki hâllerde uygulanır. a) Üç yıllık bir dönem içinde kınama cezası gerektiren herhangi bir hâl ve eylemin yinelenmesi. b) Çalışanlar listesinde kayıtlı bulunan meslek mensuplarınca sahip olunan unvanla Kanunun 2 nci maddesinde yer alan işlerin yürütülmesi amacıyla gerçek veya tüzel kişilere bağlı ve onların işyerlerine bağımlı olarak açık veya gizli hizmet sözleşmesi ile çalışılması. c) Meslek mensuplarınca; meslek mensubu olmayan veya mesleği yapmaları yasaklanmış kişilerle Kanun ve yönetmelik hükümlerine aykırı olarak işbirliği yapılması. d) Müşterilerden makbuz düzenlemek veya her türlü yöntem ile topladıkları para veya para hükmündeki değerleri kendisine veya bir başkasına mal edilmesi veya emanetin inkar edilmesi. e) Ticari faaliyet yasağına uyulmaması. f) Meslek mensuplarınca, beyanname ve bildirimlerin imzalanması ve denetimi ile ilgili yasal düzenlemelerdeki ilke ve kurallarla, ilan olunmuş norm ve standartlara kasten aykırı davranılması veya beyanname imzalama ve denetim yetkisinin kasten gerçeğe aykırı olarak kullanılması. g) Yeminli mali müşavirlerce, tasdike ilişkin yasal düzenlemelerdeki ilke ve kurallarla, ilan olunmuş norm ve standartlara kasten aykırı davranılması veya tasdik yetkisinin kasten gerçeğe aykırı olarak kullanılması. h) Geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma cezası kesinleştiği hâlde, mesleki faaliyete doğrudan devam edilmesi. 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
33
Disiplin Yönetmeliği Hükümleri;
Yeminli Sıfatını Kaldırma Cezası Madde 8 — Yeminli Mali Müşavirlerin, mükerrer şekilde, tasdike ilişkin yasal düzenlemelerdeki ilke ve kurallarla, ilan olunmuş norm ve standartlara kasten aykırı davrandıklarının veya tasdik yetkilerini mükerreren kasten gerçeğe aykırı olarak kullandıklarının anlaşılması ve bu durumun mahkeme kararı ile kesinleşmesi halinde, Yeminli sıfatını kaldırma cezası verilir ve mührü geri alınır. 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
34
Disiplin Yönetmeliği Hükümleri;
Meslekten Çıkarma Cezası Madde 9 — Meslekten çıkarma cezası aşağıdaki hallerde uygulanır: a)Beş yıllık dönem içinde iki defa mesleki faaliyetten alıkoyma cezası ile cezalandırılmasından sonra bu cezayı gerektiren eylemin yeniden işlenmesi, b)Meslek mensuplarının kasten vergi zıyaına sebebiyet verdiklerinin mahkeme kararı ile kesinleşmesi, c) Meslek ruhsatnamesinin bir başkasına kiraya verilmesi, herhangi bir şekilde bir başkasına kullandırılması veya meslek mensubunun mesleki konulardaki yetkilerini genel vekâletname ve/veya düzenleme şeklinde vekâletname ile veya muvazaa yoluyla yahut da başka kanunlardaki düzenlemeleri kötüye kullanarak, mesleğini bizzat yapmayıp, yetkilerini devamlı ya da geçici olarak meslek mensubu olmayan kişilere kullandırması, kendi adına müşteri kabul etmesine, resmî belgelerde mühür ya da kaşesinin kullanılmasına izin verilmesi. d)Başka meslek mensuplarının ad ve unvanları kullanılarak, beyanname düzenlenmesi ve imzalanması, 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
35
Disiplin Yönetmeliği Hükümleri;
Zamanaşımı; Disiplin cezasını gerektiren eylemlerin işlenmesinden itibaren beş yıl geçmiş ise kovuşturma yapılamaz. Ancak, şikâyet dilekçesinin Oda kayıtlarına girdiği tarihten itibaren zamanaşımı durur. Disiplin cezasını gerektiren eylem, aynı zamanda suç teşkil ediyorsa ve bu suç için Kanun daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörmüşse, bu zamanaşımı süresi uygulanır. 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
36
Vergi İnceleme Elemanınca Mali Yönden Sorumluluğuna Gidilen Meslek Mensubuna Verilebilecek Disiplin Cezaları Nelerdir? Beyanname imzalama ve tasdik raporu düzenleme yetkisinin kasten gerçeğe aykırı olarak kullanıldığının tespiti halinde meslek mensubuna geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma cezası, Kast ispatlanamadığı veya kast olmadığı durumda ise kınama cezası, Yeminli malî müşavirlerin tasdik yetkilerini bilerek ve mükerreren yanlış kullandıklarının anlaşılması ve bu durumun mahkeme kararı ile kesinleşmesi halinde, yeminli sıfatının kaldırılması cezası Geçici olarak meslekî faaliyetten alıkoyma cezasını gerektiren fiil ve hallerin tekrarı, meslek mensuplarının kasten vergi ziyaına sebebiyet verdiklerinin mahkeme kararıyla kesinleşmesi ve beş yıllık dönem içinde iki defa meslekî faaliyetten alıkoyma cezası ile cezalandırılmasından sonra meslek mensuplarınca bu cezayı gerektiren bir suçun yeniden işlendiğinin saptanması durumunda ise meslekten çıkarma cezası verilir.
37
Disiplin Yönetmeliği Hükümleri;
Disiplin Disiplin Soruşturmasına ve Kovuşturmaya Yer Olmadığına İlişkin Kararlara İtiraz; kovuşturmasına yer olmadığına ilişkin oda yönetim veya disiplin kurulu kararı; hakkında soruşturma açılmış meslek mensubuna ve varsa ihbar, şikayet veya istemde bulunana, soruşturma tarihinden itibaren en geç 3 ay içerisinde yazılı olarak bildirilir. İlgili oda yönetim kurulu veya disiplin kurullarının, kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin kararlarına karşı; bu kararların bildirim tarihinden itibaren 30 gün içinde şikayetçi tarafından Birlik Disiplin Kuruluna itiraz edilebilir. 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
38
Disiplin Yönetmeliği Hükümleri;
Disiplin Soruşturmasına ve Kovuşturmaya Yer Olmadığına İlişkin Kararlara İtiraz; Birlik Disiplin Kurulu tarafından dosya üzerinde yapılacak inceleme sonunda şikayet, ihbar veya istem konusu incelemeye değer görülürse, ilgili oda yönetim veya disiplin kurulu kararı kaldırılarak, disiplin kovuşturması açılması için dosya tekrar ilgili odaya gönderilir. Birlik Disiplin Kurulunun bu kararı kesindir. Birlik Disiplin Kurulu tarafından şikâyetçinin itirazı reddedilirse şikâyetçi red kararına karşı idari yargı merciine başvurabilir. 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
39
Disiplin Yönetmeliği Hükümleri;
Kararların Kesinleşmesi; Birlik Disiplin Kuruluna otuz gün içinde itiraz edilmeyen ilgili Oda Disiplin Kurulu kararları, itiraz süresinin geçirilmesi ile kendiliğinden kesinleşir ve gereği ilgili Oda tarafından derhâl yerine getirilir. Süresinde itiraz edilen dosyalarda ise, Birlik Disiplin Kurulunun verdiği kararlar kesindir. Ancak, Birlik Disiplin Kurulunun itirazların reddine ait kararları, Maliye Bakanlığının onayı ile kesinleşir. İlgililer bu kararlara karşı, kararların iş veya ikametgâh adreslerine bildirim tarihinden itibaren idarî yargıya başvurabilirler. 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
40
2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
Vergi incelemeleri sırasında, 3568 sayılı Kanunun 48 inci maddesine tabi olan bir durumun tespiti halinde Görüş Öneri Raporu düzenlerler. Disiplin sorumluluğu gerektiren hususlarda, meslek mensubunun yazılı savunması istenir. 30 gün içinde savunma yapılmaması durumunda savunma hakkından vazgeçmiş sayılır. Rapor Değerlendirme Komisyonları, gerekli gördüğü durumlarda ya da meslek mensubunun talebi halinde meslek mensubunu dinleyebilir. Görüş ve Öneri Raporu, nezdinde inceleme yapılan mükellef hakkında tanzim edilen vergi inceleme raporları ile eş zamanlı olarak düzenlenir. Vergi Müfettişleri, Görüş ve Öneri Raporlarında ceza önerisi getirmez. Raporlarda, neden-sonuç ilişkisi kurulmak suretiyle mevzuata aykırılık açıkça ortaya konulur. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirin disiplin sorumluluğuna ilişkin düzenlenen raporlar ilgili grup başkanlığı aracılığıyla meslek mensubunun bağlı olduğu SMMM Odası Başkanlığına, Yeminli Mali Müşavirlerin disiplin sorumluluğuna ilişkin ise Başkanlık aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığı’na gönderilir. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge 2. Disiplin Yönünden Sorumluluk
41
3. Cezai Sorumluluk
42
Meslek Mensuplarının Cezai Sorumluluğu;
Meslek mensuplarının cezai sorumluluklarını; Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunundan kaynaklanan cezai sorumluluk, Vergi Usul Kanunundan kaynaklanan cezai sorumluluk, Meslek mensuplarının diğer suçları sebebiyle cezai sorumluluk, şeklinde üçe ayırmamız mümkündür. 3. Cezai Sorumluluk 3. Cezai Sorumluluk
43
1-Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunundan cezai sorumluluk
3568 sayılı Kanunun 49’uncu maddesinde meslek mensuplarına ilişkin cezai sorumluluk hükümleri düzenlenmiştir. Meslek Unvanın Haksız Kullanılmasına aykırı davrananlar hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve adlî para cezasına hükmolunur. Meslekle İlgili Konularda Çalıştırılmayacak Olanları Çalıştıranlar hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, yüz güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Odalara üye olmadan meslekî faaliyette bulunan meslek mensupları hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, yüz güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Suç teşkil eden hallerin yetkili mercilere duyurmayan meslek mensupları hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, yüz güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. 3568 Sayılı Kanunun 45’inci maddesinde yazılı yasaklara uymayan meslek mensupları hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, yüz güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Yeminli malî müşavirlerin yaptıkları tasdikin doğru olmaması halinde, fiil daha ağır cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, altı aydan bir yıla kadar hapis ve adlî para cezasına hükmolunur. 3. Cezai Sorumluluk 3. Cezai Sorumluluk
44
2- Vergi Usul Kanunu Kapsamında Meslek Mensuplarının Cezai Sorumluluğu
1-213 sayılı Vergi Usul Kanunun 359’uncu maddesine göre kaçakçılık fiillerinin işlenmesi, sayılı Vergi Usul Kanunun 359’uncu maddesine göre kaçakçılık fiillerinin işlenmesine iştirak edilmesi, sayılı Vergi Usul Kanunun 344’ncı maddesi gereğince kaçakçılık fiillerinin işlenmesi halinde üç kat vergi ziyaı cezası, bu fiillere iştirak edilmesi sebebiyle bir kat vergi ziyaı cezası uygulaması, sayılı Vergi Usul Kanunun 153/A maddesinin 5. fıkrasından kaynaklanan cezai sorumluluk, 3. Cezai Sorumluluk 3. Cezai Sorumluluk
45
3- Türk Ceza Kanunu Kapsamında Meslek Mensuplarının Cezai Sorumluluğu
3568 sayılı Kanunun 47’inci maddesinde: “Meslek mensupları, görevleri sırasında veya görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı, fiillerinin niteliğine göre Türk Ceza Kanununun kamu görevlilerine ait hükümleri uyarınca cezalandırılırlar.” hükmü yer almaktadır. 3. Cezai Sorumluluk 3. Cezai Sorumluluk
46
3- Türk Ceza Kanunu Kapsamında Meslek Mensuplarının Cezai Sorumluluğu
Türk Ceza Kanununda Kamu Görevlisinin Tarafından işlenebilecek Suçlar; Md-204 Resmi Belgede Sahtecilik Md-239 Ticari Sırrı Açıklamak Md-258 Göreve İlişkin Sırrı Açıklamak Md-259 Kamu Görevlisinin Ticareti Md-205 Resmi belgeyi Bozmak/Gizlemek/Yok Etmek Md-206 Resmi Belgeyi Düzenlemekte Yalan Beyan Md-247 Zimmet Md-250 İrtikap Md-252 Rüşvet Md-257 Görevi Kötüye Kullanma Md-252/7; Rüşvet alan veya talebinde bulunan ya da bu konuda anlaşmaya varan kişinin; yargı görevi yapan, hakem, bilirkişi, noter veya yeminli mali müşavir olması halinde, verilecek ceza üçte birden yarısına kadar artırılır. 3. Cezai Sorumluluk 3. Cezai Sorumluluk
47
3- Türk Ceza Kanunu Kapsamında Meslek Mensuplarının Cezai Sorumluluğu
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2009/802, K. 2012/45 sayılı Kararı; Serbest muhasebeci olup S.S. K… Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifimin muhasebe işlemlerini yapmayı sözleşmeyle üstlenen sanık S.’ın 3568 sayılı Kanunu’nun 47. maddesi uyarınca görevi sebebiyle işlediği suçlardan dolayı kamu görevlileri gibi cezalandırılması gerekmekteyse de söz konusu Kanun ve uygulama yönetmeliği hükümlerine göre müşterilerinin vergilerini yatırma görevi bulunmadığı gibi tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Mecburi Meslek Kararlarına İlişkin Genelge’nin 1. maddesiyle muhasebecilerin müşteri adına 3. kişilere ( Vergi Dairesi, SSK, Bağ-Kur ve benzeri kurumlara) ödeme yapmak üzere her ne isim altında olursa olsun para, çek gibi mali değerler almalarının yasaklanmış olması nedeniyle kooperatif yönetim kurulu başkanı olan sanık H. G.’den kooperatif adına tahakkuk edecek vergilerin ödenmesi için aldığı iddia edilen para ve çeklerin kendisine görevi nedeniyle tevdi edildiğinin ve bunlar üzerinde gözetim ve muhafaza görevinin bulunduğunun kabul edilemeyeceği, keza sahte faturalarla gerçeğe aykırı vergi indirimi yapmak gibi hileli hareketlerle kooperatif adına düşük vergi ödenmesini sağlamak şeklindeki eylemlerinin de 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde yer alan özel düzenleme nedeniyle zimmet suçuna vücut vermeyeceği... 3. Cezai Sorumluluk 3. Cezai Sorumluluk
48
Vergi incelemeleri sırasında, 359 uncu maddede sayılan suçların işlendiğini tespit edilmesi halinde, meslek mensubunun bu suça iştirak edip etmediği belirlenir. Vergi Müfettişleri, meslek mensubunun bu suça iştirak ettiğini net bir şekilde tespit ettiği durumda, tanzim edilecek vergi suçu raporunda bu hususa yer verirler. Cezai sorumluluğu gerektiren hususlarda, meslek mensubunun yazılı savunması istenir. 30 gün içinde savunma yapılmaması durumunda savunma hakkından vazgeçmiş sayılır. Rapor Değerlendirme Komisyonları, gerekli gördüğü durumlarda ya da meslek mensubunun talebi halinde meslek mensubunu dinleyebilir. Vergi Suçu Raporu, nezdinde inceleme yapılan mükellef hakkında tanzim edilen vergi inceleme raporları ile eş zamanlı olarak düzenlenir. Vergi Suçu Raporunun bir örneği, raporu düzenleyen Vergi Müfettişi tarafından RDK mütalaası ile birlikte bir üst yazı ekinde ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge 3. Cezai Sorumluluk
49
Vergi Müfettişlerinin vergi incelemeleri sırasında, meslek mensuplarının, görevleri sırasında veya görevleri sebebiyle işledikleri bir suçla karşılaşmaları halinde Görüş Öneri Raporu düzenlerler. Raporun konusu, meslek mensubunun fiillerin niteliğine göre 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’ nun kamu görevlilerine ait hükümleri uyarınca cezalandırılmalarını temin olmalıdır. Rapor, suçun işlendiği yer Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderilmek üzere bağlı bulunulan Grup Başkanlığına tevdi edilir. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge 3. Cezai Sorumluluk
50
4. Yönerge Hükümleri
51
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge Mali Sorumluluk Vergi Müfettişleri, yaptıkları vergi incelemeleri sırasında, ilgili mevzuat hükümlerine göre vergi beyannamesini imzalayan serbest muhasebeci mali müşavirler veya tasdik raporunu düzenleyen yeminli mali müşavirlerin, imzaladıkları beyannamelerde veya düzenledikleri tasdik raporlarında yer alan bilgilerin Kanun’un 12 nci maddesinde yer alan tasdikten kaynaklanan sorumluluk hükümleri ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 227 nci maddesi de dikkate alınarak, defter kayıtlarına ve bu kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmaması durumunda, incelemede tespit edilen hususlar ile meslek mensubunun davranışı arasındaki illiyet bağını delilleri ile birlikte açık bir şekilde belirler. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
52
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge Mali Sorumluluk Vergi Müfettişleri bu durumda, ortaya çıkan vergi ziyaına bağlı olarak salınacak vergi, kesilecek ceza ve hesaplanacak gecikme faizlerinden meslek mensuplarının mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmaları gerektiği hususunu içeren ayrı bir Görüş ve Öneri Raporu düzenlerler. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
53
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge Disiplin Sorumluluğu Vergi Müfettişleri, yaptıkları vergi incelemeleri sırasında, sayılı Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında meslek mensubu tarafından gerçekleştirilen işlemlerin, ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğu yönünden değerlendirerek meslek mensubunun sorumluluğunu belirler. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
54
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge Disiplin Sorumluluğu Vergi Müfettişleri, yaptıkları vergi incelemeleri sırasında, sayılı Kanunun 48 inci maddesine tabi olan bir durumun tespiti halinde Disiplin Yönetmeliği hükümlerine göre gerekli araştırma ve incelemenin yapılmasını teminen, meslek mensubu hakkında ayrı bir Görüş Öneri Raporu düzenlerler. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
55
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge Cezai Sorumluluk Vergi Müfettişleri, yaptıkları vergi incelemeleri sırasında, sayılı Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde sayılan suçların işlendiğini tespit etmeleri halinde, meslek mensubunun bu suça iştirak edip etmediğini belirler. Vergi Müfettişleri, meslek mensubunun bu suça iştirak ettiğini net bir şekilde tespit ettiği durumda, tanzim edilecek vergi suçu raporunda bu hususa yer verirler. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
56
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge Cezai Sorumluluk Vergi Müfettişleri, yaptıkları vergi incelemeleri sırasında, meslek mensuplarının, görevleri sırasında veya görevleri sebebiyle işledikleri bir suçla karşılaşmaları halinde, fiillerin niteliğine göre sayılı Türk Ceza Kanunu’ nun kamu görevlilerine ait hükümleri uyarınca cezalandırılmalarını teminen, bir Görüş ve Öneri Raporu tanzim ederek, suçun işlendiği yer Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderilmek üzere bağlı bulunduğu Grup Başkanlığına tevdi ederler. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
57
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge Vergi Müfettişleri, cezai sorumluluk, disiplin sorumluluğu veya mali sorumluluk gerektiren hususlarda, meslek mensubunun yazılı savunmasını ister. Savunma isteme yazısının tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde savunma yapılmaması durumunda ilgili meslek mensubu savunma hakkından vazgeçmiş sayılır. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
58
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge Vergi Müfettişleri meslek mensuplarının sorumluluklarına yönelik olarak, konuyla ilgili olarak meslek mensubundan ek bilgi ve açıklama talep ederek, gerekli görülen defter ve belgeleri, çalışma kâğıtlarını, çalışma notlarını ve çalışma dosyasını istemek suretiyle sorumluğun tespitine ait kanıt toplar. Mali sorumluluğun söz konusu olabilmesi için, incelemede tespit edilen hususlar ile meslek mensuplarının imzaladığı veya tasdik raporu düzenledikleri konu ve belgelerin gerçeği yansıtmaması ve doğru olmaması arasındaki illiyet bağının delilleri ile birlikte düzenlenen rapor ya da raporlarda açık bir şekilde ortaya konulması gerekmektedir. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
59
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönerge Yeminli Mali Müşavirlerin sorumluluğu, tasdik kapsamı ile sınırlıdır. Tasdikin kapsamı dışında Yeminli Mali Müşavirler hiçbir şekilde Disiplin Yönetmeliği hükümleri açısından sorumlu tutulamaz. Rapor Değerlendirme Komisyonları, gerekli gördüğü durumlarda ya da meslek mensubunun talebi halinde meslek mensubunu dinleyebilir. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
60
Görüş Öneri Raporu Görüş ve Öneri Raporu şeklinde düzenlenecek sorumluluk raporları, her bir sorumluluk yönünden ayrı ayrı, Mali Sorumluluk Raporu ve Disiplin Sorumluluğu Raporu şeklinde olmak üzere müstakil olarak düzenlenir. Görüş ve Öneri Raporu, nezdinde inceleme yapılan mükellef hakkında tanzim edilen vergi inceleme raporları ile eş zamanlı olarak düzenlenir. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
61
Görüş Öneri Raporu Dispozisyon; 1-Giriş, 2-Yapılan Araştırma ve Tespitler 3-Değerlendirme 4-Sonuç 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
62
Görüş Öneri Raporu Rapor İçeriği; Görüş ve Öneri Raporu; incelemenin dayanağı, incelemenin konusu, inceleme esnasında elde edilen bulgudan başlayarak meslek mensubundan alınan bilgileri, tespit edilen diğer delilleri, ilgili mevzuat hükümlerini, mevzuata aykırılık halleri ve delilleri değerlendirmek suretiyle görüş ve kanaat bildirmeyi içerir. Vergi Müfettişleri, Görüş ve Öneri Raporlarında ceza önerisi getirmez. Raporlarda, neden-sonuç ilişkisi kurulmak suretiyle mevzuata aykırılık açıkça ortaya konulur. Vergi Müfettişleri, gerçekleşen fiiller hakkında aynı zamanda adli yargıda devam eden bir süreç varsa, Görüş ve Öneri Raporunda bu duruma da yer verirler. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
63
Görüş Öneri Raporu Düzenlenen bu raporlar, meslek mensuplarının mali sorumluluğuna ilişkin ise; bir örneği meslek mensubunun, bir örneği de vergi incelemesi yapılan mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine gönderilir. Vergi incelemeleri sonucunda bulunan matrah farkı üzerinden, tarh edilen vergi ve buna ilişkin cezalarda uzlaşmaya varılmış olması, bu raporların gönderilmesine engel teşkil etmez. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
64
Görüş Öneri Raporu Düzenlenen bu raporlar, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin disiplin sorumluluğuna ilişkin ise ilgili grup başkanlığı aracılığıyla meslek mensubunun bağlı olduğu SMMM Odası Başkanlığına; Yeminli Mali Müşavirlerin disiplin sorumluluğuna ilişkin ise, Başkanlık aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığı’na gönderilir. Vergi incelemeleri sonucunda bulunan matrah farkı üzerinden, tarh edilen vergi ve buna ilişkin cezalarda uzlaşmaya varılmış veya tahsilatın yapılmış olması, bu raporların gönderilmesine engel teşkil etmez. 4. Yönerge Hükümleri 4. Yönerge Hükümleri
65
SON Beni dinlediğiniz için; TEŞEKKÜR EDERİM
Benzer bir sunumlar
© 2024 SlidePlayer.biz.tr Inc.
All rights reserved.