Türkiye’de Yoksulluk ve “Yoksulluğun Yönetilmesi” Mustafa Sönmez Ekim 2016.

... konulu sunumlar: "Türkiye’de Yoksulluk ve “Yoksulluğun Yönetilmesi” Mustafa Sönmez Ekim 2016."— Sunum transkripti:

1 Türkiye’de Yoksulluk ve “Yoksulluğun Yönetilmesi” Mustafa Sönmez Ekim 2016

2 Türkiye, son yıllardaki iyileşme iddialarına rağmen, bölüşümde adaletsiz ülkeler arasında

3 Yoksulluk sınırının altındaki nüfus açısından da Türkiye ön sıralarda

4 Hem gelir dağılımında hem yoksulluk ölçütlerinde yöntem sorunu var.Ortalama gelir de yoksulluk sınırı da bu açıdan tartışmalı. Yoksul sayısı, resmi açıklamaların üstünde

5 Gelir dağılım araştırmalarında açıklanan ortanca (medyan)gelir, kişi başına GSYH’nın üçte ikisinin altında. Beyanla veri toplanması yanıltıyor Kişi B.Medyan GelirKişi.B.GSYH%80'iFark 20064.7028.75554 20076.0829.61463 20086.32810.70259 20097.04410.57867 20107.42912.01862 20118.13913.98758 20129.03015.07760 201310.02016.48661 201411.10818.17861 201512.49220.19862

6 Yöntemsel şerhler, bir yana bırakıldığında bile,mevcut açıklamalara göre, gelir, sınıflar arasında oldukça adaletsiz dağılıyor.En zengin %5, gelirin %20’sini alıyor.En alttaki %1’ini

7 2015 gelir anketine göre, en yoksul %5’in ortanca geliri, en zengin %5’in ortanca gelirinin yüzde 5,6’sından oluşuyor.

8 Yoksulluk sınırı altında %22 olarak açıklanan nüfusta kişi başına gelir, en üstteki %5’in gelirinin 10’da 1’i kadar.

9 Yoksul nüfusun ortanca gelirinin, en zengin %5in gelirine oranı 2006’da %8,3 iken 2015’te 9,7’ye çıkmış görünüyor

10 Resmi açıklamalar, yoksullaşmanın yıldan yıla azaldığını, oranın 2006’da yüzde 25,4 iken 2015’te yüzde 21,9’a indiğini ileri sürüyor

11 Mevcut yönteme göre, yoksul sayısı, Türkiye ortanca gelirine göre değil; her bölgenin ortanca geliri dikkate alınarak saptanıyor

12 Yoksul sayısı, Türkiye ortalaması üstünden değil, her bölgenin ortanca geliri, dikkate alınarak hesaplanıyor.Bu yöntemle yoksulların %15’i İstanbul’da.Van’daki yoksul sayısı da bölge nüfusunun %10’undan ibaret!... YOKSULLAR VE BÖLGELERİ 2015 Yoks ul Sayıs ı Bin YoksulNüfu s Payı% Yoksullar ve Bölgeleri Türkiye 16.70 621,9100 TR10 (İstanbul)2.56017,815,3 TR51 (Ankara)98719,45,9 TR31 (İzmir)80419,94,8 TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır)77322,14,6 TR62 (Adana, Mersin)67217,44,0 TR41 (Bursa, Eskişehir, Bilecik)61416,33,7 TR61 (Antalya, Isparta, Burdur)57920,33,5 TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye)57418,83,4 TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova)56616,43,4 TR83 (Samsun, Tokat, Çorum, Amasya)46717,62,8 TR33 (Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak)45415,62,7 TR32 (Aydın, Denizli, Muğla)44815,92,7 TR72 (Kayseri, Sivas, Yozgat)42618,32,5 Yoksu l Sayısı Bin Yoksu lNüfus Payı % Yoksu llar ve Bölgel eri TR90 (Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane)40216,32,4 TR52 (Konya, Karaman)37916,62,3 TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis)36313,92,2 TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt)34316,32,1 TR22 (Balıkesir, Çanakkale)31119,21,9 TRB1 (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli)29617,91,8 TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli)28217,61,7 TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan)26723,71,6 TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari)21210,31,3 TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt)20319,61,2 TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir)19113,11,1 TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop)12817,80,8 TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın)118120,7

13 Bölgelerde Yoksulluk, Türkiye Yoksulluk Sınırına Göre, ölçüldüğünde, yoksul nüfus 17 milyon değil, 21 milyonu buluyor. En Yoksul Nüfus, %60-65 ile Doğu/G.Doğuda Türkiye Yoksulluk Sınırınını Altında Bölge Nüfusları,2015 Nüfus Bin TR Yoks sınırının altı% Yoksul Nüfus Bin Şanlıurfa, Diyarbakır-TRC23.547652.305 Van, Muş, Bitlis, Hakkari- TRB22.124651.381 Mardin, Batman, Şırnak, Siirt-TRC32.174601.304 Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan- TRA21.13255622 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye-TR633.143451.414 Adana, Mersin-3.928351.375 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya-TR832.72135952 Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli-TRB11.70035595 Erzurum, Erzincan, Bayburt-TRA11.06435372 Gaziantep, Adıyaman, Kilis-TRC12.66532853 Türkiye Yoksulluk Sınırınını Altında Bölge Nüfusları,2015 Nüfus Bin TR Yoks sınırının altı% Yoksul Nüfus Bin Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak-TR333.01425753 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane-TR902.57325643 Kayseri, Sivas, Yozgat-TR722.37925595 Konya, Karaman -TR522.37325593 Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir-TR711.51525379 Kastamonu, Çankırı, Sinop-75825189 Antalya, Isparta, Burdur-TR612.96922653 Balıkesir, Çanakkale-TR221.70022374 İstanbul-TR1014.657152.199 İzmir-TR314.16815625 Bursa, Eskişehir, Bilecik-TR413.88215582 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova-TR423.61815543 Aydın, Denizli, Muğla-TR322.95615443 Tekirdağ, Edirne, Kırklareli-1.68715253 Zonguldak, Karabük, Bartın-1.02415154 Ankara-TR515.27112632 Türkiye78.74126,920.786

14 11 ölçüt üstünden geliştirilen “illerin yaşam endeksi” sıralamasında Isparta, en yüksek endeks değeri ile ilk sırayı aldı. Isparta’yı sırasıyla Sakarya ve Bolu takip etti Endekste son sırayı en düşük endeks değeri ile Muş aldı. Muş’u sırasıyla Mardin ve Ağrı takip etti. Çalışmada kapsanan 11 boyut aşağıdaki gibidir; Konut, Çalışma hayatı, Gelir ve servet, Eğitim, Çevre, Güvenlik, Sivil katılım, Altyapı hizmetlerine erişim, Sosyal yaşam, Yaşam memnuniyeti Sağlık

15 Aile ve SY Bakanlığı’na göre,kamu kuruluşlarının sosyal yardımları yıldan yıla artıyor ve 2014’te 22 milyar TL’ye ulaşmış durumda. Yine de bu, milli gelirin %1,24’ünden oluşan bir meblağ

16 Nüfusun dörtte birinden az olmayan yoksul nüfus için devletin yardımları, asker ve polis harcamalarının her birinin yarısını bile bulmuyor

17 Sosyal Yardımların %85’i Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı üstünden veriliyor Yardımların % 28’ini sağlık primleri oluşturuyor.

18 21 milyona yaklaşan yoksullardan ancak yarısına sınırlı miktarda yardım verilebiliyor 2014 KurumYardım TürüYararlanıcıGider Sayısı(Bin TL) Yaşlı ve Özürlü Aylığı (1)1.500.0003 602 741 Sosyal ve Ekonomik Destek (Çocukları Muhtaç Aileler) Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 80 281342 371 Evde Bakım450 0363 982 549 SYDV’ler (Fon) Tarafından Verilen Tüm Sosyal Yardımlar 2 264 3154 351 800 Genel Sağlık 9 368 9206 132 726 Sigortası Primleri Burs (ilk ve ortaöğretimdeki muhtaç öğrenciler) MEB285 639338 837 Burs (yükseköğretimdeki muhtaç öğrenciler) (3) YURTKUR385 5001 140 029 TKİ-TTKKömür Yardımı2 159 190733 932 TOPLAM-21 616 878 TOPLAM/GSYH (Yüzde)-1,24

19 Hanelerin gelirlerinde sosyal yardımlar genelde %1,6’dan ibaret. Yoksul kesimin gelirlerinde ise sosyal yardımlar %8’i ancak buluyor.

20 Yoksulluğun en büyük kaynağı,işgücüne katılımın düşüklüğü ve istihdam başına düşen bağımlı nüfusun yüksekliği.Her çalışan kendisiyle birlikte 3 kişiyi geçindiriyor Çalışan Başına Geçim Sağlayan Nüfus:2006-2016 Nüfus Bağımlı Nüfus (çocuk+İşgücü Dışı)İşsiz Gelirsizİstihdam(Gelirli,Bin) İstihdam Başına Nüfus 200669.29547.4151.96449.37919.9163,5 200770.15847.8412.05849.89920.2593,5 200871.05248.1592.20250.36120.6913,4 200972.03948.3673.17651.54320.4963,5 201073.14148.5672.68251.24921.8923,3 201174.22448.6012.44951.05023.1743,2 201275.17549.1912.08651.27723.8983,1 201376.05548.9782.40751.38524.6703,1 201476.90348.1702.84251.01225.8913,0 201577.73847.9763.07151.04726.6912,9 201678.79948.3473.32451.67127.1282,9

21 Sonuçlar: Gelir dağılımı ve ona bağlı olarak yoksulluk ölçütlerinde yöntemsel sorunlar var. Bölüşüm adaletsizliği ve yoksulluk, gösterilenden daha yüksek. Yoksulluğu yönetmek adına sağlanan sosyal yardımlar, gösterilen ve propaganda malzemesi yapılan kadar yüksek değil.Yoksulların yarısına hiçbir yardım erişmiyor Yardımların dağıtılmasında politik kayırmacılık ve biata zorlama önde. Sosyal yardım, sosyal devlet görevidir ve muhtaç yurttaşın hakkıdır. Yardımlar, politik profil,kimlik, bölge ayrımı yapmadan objektif esaslara göre yapılmalı. Yoksulluğun yoğunlaştığı Doğu-Güneydoğu için pozitif ayrımcılık kaçınılmaz. Yoksulluğu azaltmak, yurttaşı iş-aş üretir duruma getirmekten geçer. Bu da istihdam yaratan, istikrarlı bir büyüme sürecini yakalamayı gerektirir. Türkiye, bundan hızla uzaklaşıyor. Yeni yoksullaşma dalgaları eşikte.