Standart və Normalara Əməl Olunma Hesabatları (SNƏH)

... konulu sunumlar: "Standart və Normalara Əməl Olunma Hesabatları (SNƏH)"— Sunum transkripti:

1 Standart və Normalara Əməl Olunma Hesabatları (SNƏH)
Azərbaycan Con Heqarti Menecer, Maliyyə İdarəetməsi Con Huper Maliyyə İdarəetməsi üzrə Mütəxəssis Avropa və Mərkəzi Asiya Regionu DÜNYA BANKI

2 Şərqi Asiya (Tayland) Ümumi məlumat:
SNƏH – Azərbaycan Ümumi məlumat: Beynəlxalq maliyyə arxitekturunun gücləndirilməsinə ehtiyac 1990-cı illər – Yeni yaranmış bazarlarda böhranlar və onların yayılması Şərqi Asiya (Tayland) Filipin Malaziya Honq Konq İndoneziya Tayvan Cənubi Koreya Seçilmiş dəstlər: Tailand: 17,2 milyard ABŞ dolları / -10% ÜDM (1998) İndoneziya: 36,1 milyard ABŞ dolları / -13% ÜDM (1998) Cənubi Koreya 58,4 milyard ABŞ dolları / -7% ÜDM (1998) Bəlkə də üç ən pis təsirə məruz qalmış ölkə İndoneziya, Cənubi Koreya və Tailandın milli valyutaların məzənnəsi iyun 1997 – yanvar 1998 dövründə dollara və funt sterlinqə nisbətən 50% azalıb, və onların fond birjalarında müvafiq indeksləri 40% azalıb (FSA vebsaytı) IFA anlayışı 1998-ci ili aprelində ABŞ-ın keçmiş Xəzinədarlıq Katibi Robert Rubin tərəfindən icad edilmişdir. Şərqi Asiya Böhranı 2 əsas aspektlə xarakterizə olunur: Böhran 1994-cü ildə Mexikoda Kolosionun qətli kimi gözlənilməz şok hadisə nəticəsində baş verməyib. Əksinə, Tailandın iqtisadi və maliyyə vəziyyəti tədricən pisləşib. Asiya ölkələrinin iri xarici valyuta borcları yox idi, və bununla suveren borc təhlükəsi yox idi. Əksinə, böhrana məruz qalmış ölkələrin banklarına qısa-müddətli xarici kreditlərin verilməsi qəflətən dayandırılıb və ya geri çağırılıb. [MÜHASİBAT BUNU GİZLƏDİB!]

3 Ümumi məlumat: SNƏH – Azərbaycan
Beynəlxalq maliyyə infrastrukturunun gücləndirilməsinə ehtiyac Böhranın qarşısının alınmasına doğru keçid Böhranın aradan qaldırılmasından Böhranın qarşısının alınması: Böhranın qarşısının alınmasının önəmliliyi 1998-ci ildə ABŞ Xəzinədarlığı “sistem əhəmiyyətinə” malik olan 22 ölkə üzrə xüsusi qrupu yaradandan sonra çox əyani oldu. Həmin qrup 3 hesabat hazırlayıb (növbəti slayda baxın).

4 SNƏH – Azərbaycan Ümumi məlumat : SNƏH proqramının başlanması 22 ölkə üzrə qrupun hesabatları: böhranın qarşısının alınması diqqət mərkəzində Şəffaflıq və Hesabatlılıq (SNƏH proqramı ilə nəticələndi) Milli Maliyyə Sistemlərinin gücləndirilməsi Özəl sektora hökumət zəmanətləri Şəffaflıq və hesabatlılıq: Hökumət yüksək keyfiyyətli mühasibat standartlarına əməl olunmanı tələb etməlidir  Məsələn, tədqiqat nəticələri göstərib ki, 1996, 97 və 98-ci illərdə İndoneziya, Malayziya və Tai bankları CAR-a əməl edib, lakin hesabatlarda kredit zərərlərinin miqdarını azaldıb! Bəzi ölkələrdə, maliyyə sistemində ən pis qeyri-işlər kreditlər, bəzi müşahidəçilərə əsasən, bəlkə də , ÜDM-un 10% və ya ondan da çox təşkil edib (FSA). BVF və Dünya Bankı hər üzvün beynəlxalq miqyasda tanınmış standartlara nə dərəcədə cavab verməsini qiymətləndirən şəffaflıq hesabatlarını hazırlayacaq. SNƏH!

5 SNƏH Proqramı: 12 Fundamental Standartdan ibarətdir
SNƏH – Azərbaycan SNƏH Proqramı: 12 Fundamental Standartdan ibarətdir Müflislik və kreditor hüquqları Korporativ idarəetmə Sığorta nəzarəti Bank nəzarəti Qiymətli kağızlar bazarının tənzimlənməsi 12 SNƏH standartdı 70-dən çox standart arasında Böyük Yeddilik tərəfindən 1999-cu ildə yaradılmış FSF tərəfindən seçilib. Mühasibat uçotu və audit fundamental pillədir Artur Levitt, ABŞ Qiymətli Kağızlar və Birjalar Komissiyasının keçmiş sədrindən sitat (1997)): “Bizim bazarlarımız Allah tərəfindən belə yaradılmasına görə deyil, heç bir millətin bizim kimi geniş investor bazasına malik olmadığına görə dünyada ən yüksək dərinliyə və likvidliyə malikdirllər. Amerikad hazırkı geniş yayılmış iştirakın saxlanması və daha da inkişaf etdirilməsi bizim üçün çağırışdır. Mühasibat uçotu həmin geniş ictimai iştirakın təməl daşıdır. dərin, ən likviddirlər. İnsanlar maliyyə hesabatları aydın olanda investisiya qoymağa daha meylli olur. Buna görə, biz keyfiyyəti qurban verə bilmərik. Həqiqət ondan ibarətdir ki, yüksək standartlar kapitalın məsrəflərini azaldır. Bu bizim ümumi məqsədimizdir”. 2005-ci il iyun ayına: 122 ölkədə 723 qiymətləndirmə 2006-cı il üçün 63 M və A qiymətləndirməsi Mühasibat uçotu və audit

6 Yüksək keyfiyyətli mühasibat uçotu və auditin vacibliyi
SNƏH – Azərbaycan Yüksək keyfiyyətli mühasibat uçotu və auditin vacibliyi İqtisadi artım Kapital bazarlarının inkişafı Krediti əldə etmək imkanlarının artırılması İş yerlərinin yaradılması Mühasibat uçotu və audit Özəl sektorunun inkişafı Maliyyə sektorunun inkişafı İnformasiyanın iqtisadiyyatı – yaxşı işləyən iqtisadiyyatda informasiyanın rolu – nümayiş etdirdiyi kimi, maliyyə hesabatvermənin etibarlığının və ona çıxışın artırılması iqtisadi artım və maliyyə sisteminin qeyri-sabitliyi riskinin azaldılması üçün vacibdir. Maliyyə məlumatı Maliyyə sabitliyi

7 M və A SNƏH: M və A Çərçivəsinin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi
SNƏH – Azərbaycan M və A SNƏH: M və A Çərçivəsinin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi Faktlar əsasında qiymətləndirmə İqtisadi kontekst Qavrama Hüquqi və institusional çərçivə Mühasibat uçotu təcrübədə Audit təcrübədə İqtisadi kontekst Mühasibat uçotu və auditin rolu və tənzimlənməsi iqtisadi kontekst və xidmət etdiyi bazarın strukturu ilə müəyyən edilir. Misal üçün, ailə mülkiyyətində olan və şəxsi vəsait hesabına maliyyələşdrilən şirkətdə maliyyə məlumatının rolu müxtəlif mülkliyyətçiləri olan və fond birjasında qeydiyyatdan keçmiş şirkətlərdə maliyyə məlumatının rolundan fərqlidir. Hüquqi və institusional çərçivə: Mülki Hüquq ≠ Ümumi hüquq (Mərakəş ≠ Hindistan)  Standarlar məcburi olmalıdır Qavrama: “İctimaiyyətin mühasiblərin hesabatlarının dürüstlüyünə etibarı sarsıdılıbsa, onların dəyəri itirilir.” – Arthur Andersen, 1932. Nəticələr Tövsiyələr

8 Azərbaycan SNƏH M və A: Əsas tapıntılar
SNƏH – Azərbaycan Azərbaycan SNƏH M və A: Əsas tapıntılar İnkişaf etdirmək : Qarşısını almaq : - Kredit əldə etmək imkanları, xüsusilə orta və kiçik müəssisələr üçün - Kapital bazarlarının inkişafı - Özəl sektorun inkişafı - Beynəlxalq ən yaxşı təcrübənin tətbiq edilməsi 2001-ci ildə Enron müflisliyini elan edib: bazar kapitallaşmasının 67 milyard ABŞ dolları. 2002-ci ildə Worldcom müflisliyini elan edib: bazar kapitallaşmasının 175 milyard ABŞ dolları / 65 ölkədə insan iş yerlərini itirib. Parmalat hesabatlarda kreditlərin miqdarını azaldıb, bazaar kapitallaşmasının təxminən 14 milyard ABŞ dolları / 65 ölkədəl insan iş yerlərini itirib / kiçik investor fermerə 150 milyon ABŞ dolları borcludur (hər fermerə ABŞ dolları düşür)

9 Beynəlxalq maliyyə hesabatvermə standartları
SNƏH – Azərbaycan M və A SNƏH: M və A çərçivəsinin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi Etalonlar: Yaxşı beynəlxalq təcrübə Beynəlxalq Audit Standartları Mühasibat uçotu və auditin tənzimlənməsində ən yaxşı təcrübənin istifadə edilməsi davamlı iqtisadi artım və qlobal iqtisadi inteqrasiya üçün önəmlidir. Bu cür yaxşı praktikanın əldə edilməsinin bir üsulu, BMHS və ya BAS, və ya müxtəlif cəhətlərə malik olan ölkələrə tətbiq edilə biləcək mühasibat uçotu və auditin tənzimlənməsi üçün yüksək keyfiyyətli model olan “acquis communautaire”nin qəbul edilməsi və ya onlara uyğunlaşdırılmadır. İkincisi, “acquis communautaire”nin mühasibat uçotu və audit münasibətdə qəbul edilməsi, Azərbaycan üçün Avropa Birliyi ilə iqtisadi əlaqələrin dərinləşdirilməsi sahəsində faydalı olacaq. Beynəlxalq maliyyə hesabatvermə standartları Acquis communautaire

10 M və Ə SNƏH: Qlobal Əhatə
SNƏH – Azərbaycan M və Ə SNƏH: Qlobal Əhatə Avropa və Mərkəzi Asiya Şərqi Asiya Orta Şərq və Şimali Afrika Cənubi Asiya Latın Amerikası və Karib regionu Hissə İ Ölkələr Hazırkı tarixə 66 SNƏH başa çatdırılıb, 15 hazırlanmaqdadır. Afrika

11 M və A SNƏH: Avropa və Mərkəzi Asiyada
SNƏH – Azərbaycan M və A SNƏH: Avropa və Mərkəzi Asiyada Növbəti il üçün bütün ölkələrdə planlaşdırılan SNƏH-lər, Belarus və Türkmənistan istisna olmaqla, hələ ki, həyata keçirilməyib.

12 SNƏH islahat prosesinin birinci addımıdır
SNƏH – Azərbaycan SNƏH islahat prosesinin birinci addımıdır Mühasibat uçotu standartları qanunvericilik bazası monitorinq və icra Təhsil və təlim Mühasibat peşəsi və etika Audit standartları

13 Bütün dəstəkləyici pillələr gücləndirilməlidir
SNƏH – Azərbaycan Bütün dəstəkləyici pillələr gücləndirilməlidir Mühasibat uçotu standartları Qanunvericilik bazası Monitorinq və icra Təhsil və təlim Mühasibat peşəsi və etika Audit standartları

14 Azərbaycan SNƏH M və A: Əsas Tapıntılar
SNƏH – Azərbaycan Azərbaycan SNƏH M və A: Əsas Tapıntılar Azərbaycanın artan qlobal inteqrasiyası və qlobal maliyyə bazarlarına çıxışı şəffaflığın artırılmasının vacibliyini şərtləndirir Son zamanlarda əhəmiyyətli tərəqqi, xüsusilə 2004-cü ildə qəbul olunmuş Mühasibat Uçotu haqqında Qanun Mühasibat Uçotu haqqında Qanunun icrası ciddi çağırışları yaradır Fraqmentləşdirilmiş tənzimləmə və mühasibat uçotu qaydalarının icrasının harmonizasiyası təmin edilməlidir Audit üzrə qanunvericilik bazası köhnəlmiş və uyğunlaşdırılmamış vəziyyətdədir Mühasiblərin və auditorların yeni alətlərlə təmin edilməsi, təhsil və təlimlərin keçirilməsinə ciddi zərurət var Jon to add detailed notes

15 Azərbaycan SNƏH M və A: Əsas tövsiyələr
SNƏH – Azərbaycan Azərbaycan SNƏH M və A: Əsas tövsiyələr Mühasibat Uçotu haqqında Qanunun icrasına kömək etmək üçün tədbirlər: İctimai Əhəmiyyətli Qurumlarda BMHS-in tətbiq edilməsi BMHS-in tərcüməsi, Milli Mühasibat Uçotu Standartlarının yaradılması, və hər ikisinin dəstəklənməsi üçün daimi resurslar BMHS və MMUS üçün keçid üzrə təlim proqramı Fraqmentləşdirilmiş tənzimləmənin və mühasibat sahəsində qaydaların harmonizasiya proqramı Yeni, uyğunlaşdırılmış Audit haqqında Qanunun qəbul edilməsi, Auditorlar Palatasının islahatı və inkişaf etdirilməsi Mühasiblərin və auditorların yeni alətlərlə təmin edilməsi, təhsil və təlimlərin keçirilməsi üzrə xüsusi proqram Con Huper ətraflı qeydləri əlavə edəcək

16 SNƏH tövsiyələrinin tətbiqi
SNƏH – Azərbaycan SNƏH tövsiyələrinin tətbiqi IAIS Dünya Bankı IFAC Maliyyə Nazirliyinin Rəhbərlik etdiyi Mİlli Təşkilat Komitəsi IASB İnkişaf partnyorları Avropa Komissiyası və Komitələr Bazel Komitəsi

17 Azərbaycan SNƏH M və A: İcra
SNƏH – Azərbaycan Azərbaycan SNƏH M və A: İcra Maliyyə Nazirliyi və Dünya Bankının təşəbbüsü olan Korporativ və Dövlət Sektorunda Hesabatlılıq Layihəsi (CAPSAP) Layihəyə 3 əsas komponent daxil olacaq: - Korporativ sektorda mühasibat islahatı, o cümlədən İctimai Əhəmiyyətli Qurumlarda BMHS-un tətbiq edilməsi, audit haqqında yeni qanunun hazırlanaraq qəbul edilməsinə yardım; Auditorlar Palatasının islahatı və inkişafı - Dövlət sektorunda mühasibat islahatı (hazırkı hesabatdan ayrıdır) - Azərbaycanın Mühasibat üzrə Peşəkar Təlim, Təhsil və Tədqiqat Mərkəzi (ACPATER), BMHS-ın tərcüməsi, Milli Mühasibat Uçotu Standartlarının hazırlanması, BMHS və MMUS-a keçid üzrə təlim proqramının dəstəklənməsi, və mühasiblərin və auditorların yeni alətlərlə təmin edilməsi, təhsil və təlimlərin keçirilməsi üzrə xüsusi proqramın dəstəklənməsi üzrə daimi resurs to add