KÜLTÜREL LİDERLİK

... konulu sunumlar: "KÜLTÜREL LİDERLİK "— Sunum transkripti:

1 1 KÜLTÜREL LİDERLİK

2 IÇINDEKILER 1- KÜLTÜR NED İ R? 2- KÜLTÜRÜN ÖZELL İ KLER İ. 3- HOFSTEDE VE KÜLTÜRÜN BOYUTLARI 4- ÖRGÜT KÜLTÜRÜ 5- KÜLTÜR L İ DER İ L İ ŞK İ S İ 6- KÜLTÜREL L İ DER 7- OKUL KÜLTÜRÜ 8- OKUL YÖNET İ C İ S İ N İ N KÜLTÜREL L İ DERL İ K ROLLER İ 9- OKUL KÜLTÜRÜNDE DE Ğİ Ş İ M VE L İ DERL İ K 10- B İ LG İ KÜLTÜRÜNDE L İ DERL İ K 11- ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜ OLUŞTURAN Ö Ğ ELER 12- KÜLTÜREL L İ DERL İĞİ N EVRENSELL İ K SORUNU 13- ÇOK KÜLTÜRLÜ TOPLUMLARDA KÜLTÜREL L İ DERL İ K 14- KÜLTÜREL ÖNDERL İ K VE E Ğİ T İ MSEL PAZARLAMA 15- KÜRESELLEŞMEN İ N KÜLTÜR VE E Ğİ T İ MSEL L İ DERL İ K ÜZER İ NDEK İ ETK İ LER İ 16- KÜLTÜREL L İ DERL İĞİ N E Ğİ T İ MSEL L İ DERL İ K AÇISINDAN TEMEL SONUÇLARI 17- KAYNAKÇA

3 3 KÜLTÜR NED İ R?

4

5 Kültürün Özellikleri DE Ğİ ŞKEND İ R DO Ğ AL DE Ğİ LD İ R Ö Ğ REN İ L İ R B İ R İ K İ ML İ D İ R NEDENS İ ZD İ R İ ŞLEVSELD İ R TOPLUMSALDIR DE Ğ ER YÜKLÜDÜR KURAL KOYUCUDUR

6 Üç türlü kültür varlı ğ ından söz edilir: Sonradan ö ğ renilen Birlikte-eşzamanlı oluşan Önceden oluşan

7 Tanımlandı ğ ı toplumsal düzeye göre kültür ikiye ayrılır: ÜST KÜLTÜR ALT KÜLTÜR EVRENSEL KÜLTÜR

8 HOFSTEDE VE KÜLTÜRÜN BOYUTLARı

9 1. GÜÇ ARALı Ğ ı Toplumda ve örgütlerde ortaya çıkan gücün nasıl da ğ ıldı ğ ı ile ilgilidir.

10 DAR GÜÇ ARALI Ğ I GÜÇLÜLER GÜÇSÜZLERE EŞ İ TLER İ G İ B İ DAVRANAB İ L İ R. GÜÇLÜ VE GÜÇSÜZLER İ N BA Ğ IMLILIK SEV İ YELER İ EŞ İ TT İ R. GÜÇ KULLANMAK YASALARA BA Ğ LIDIR. GÜÇLÜLER İ LE GÜÇSÜZLER UYUM HAL İ NDED İ R. GÜÇSÜZLER İ Ş B İ RL İĞİ YAPARLAR. AYRICALIKLAR ÖN PLANA ÇIKARILAMAZ. GEN İ Ş GÜÇ ARALI Ğ I GÜÇLÜLER İ N AYRICALIKLARI BEL İ RG İ ND İ R. GÜÇSÜZLER GÜÇLÜLERE BA Ğ IMLIDIR. DO Ğ RUYU VE YANLIŞI GÜÇLÜ OLAN BEL İ RLER. GÜÇLÜLER İ LE GÜÇSÜZLER ÇATIŞMA HAL İ NDED İ R. GÜÇSÜZLER DÜŞÜK SEV İ YEDE İ Ş B İ RL İĞİ YAPARLAR. AYRICALIKLAR SÜREKL İ VURGULANIR.

11

12 2. BELIRSIZLIKTEN KAÇıNMA Kültürün üyelerinin bilinmeyen karşısındaki korku ve tedirginli ğ ini ölçer. Belirsizlikten kaçınmanın kuvvetli oldu ğ u toplumlarda kişiler net, açık kurallar isterler. Çalışanlar iş arama sürecinin belirsizli ğ inden tedirgin oldu ğ u için bir iş yerinde uzun süre çalışma e ğ ilimindedirler. Bu kaçınmanın zayıf oldu ğ u kültürlerde çalışanlar işlerini daha sık de ğ iştirebilir.

13

14 3. DİŞİLİKDİŞİLİK İ nsan toplumun merkezindedir. Hayat standartlarının yüksekli ğ i ön plandadır. Sevgi dolu olma, anlayışlılık, nezaket, merhamet gibi de ğ erler toplumun tüm kesimlerince benimsenir. ERILLIK İ ddiacılık, rekabet, hırs gibi de ğ erler ön plandadır. Bireyler güç ve başarıyı ön planda tutar. Uyuşmazlıklar tartışılarak çözülür. Kadın-erkek rolleri arasında ayrım vardır.

15

16 4. BIREYCILIK VE TOPLUMCULUK BIREYCILIK Bireyler varlıklarını kendileri ile tanımlarlar. Bireyin kişisel amaçları önemlidir. Kişisel ihtiyaçlar, toplumsal davranışın temeledir. İ lişkiler akılcılık ve bireyin faydası üzerine kurulur. TOPLUMCULUK Bireyler kendilerini ait oldukları gruplarla tanımlarlar. Birey grup ile aynı amaca sahiptir. Norm, görev ve sorumluluklar davranışların temel nedenidir. Kendinden önce başkalarının ihtiyaçlarını önceleyen koşulsuz ilişkiler kurulur.

17

18 5. UZUN VE KıSA DÖNEME YÖNELME Gelece ğ e verilen de ğ erle geçmişe verilen de ğ erin farkı dikkate alınır. Uzun döneme yönelen toplumlarda;  Kişiler gelece ğ e yönelik hareket ve tavırlara de ğ er verirler.  Israr, azim, tutumluluk, utanç baskın kavramlardır. Kısa döneme yönelen toplumlarda  Geleneksel de ğ erlere ba ğ lılık, haysiyet önemlidir.  Bugüne ve geçmişe ba ğ lı eskiye dayanan hareket ve tavırlara de ğ er verilir.  Kuralcı yaklaşımlar, geleneklere saygı de ğ işime direnç gibi kavramlar öne çıkar.

19

20 6. AÇıKLıK VEYA KENDINI KıSıTLAMA Bir toplumun üyelerinin istek ve heveslerini ne kadar kontrol altında tuttukları ile ilgilidir. Açık toplumlar göreceli olarak istek ve heveslerini yerine getirmekte kendilerini özgür bırakmışlardır. Kendini kısıtlayan toplumlarda ise insani heveslerin katı kurallar tarafından kontrol edildi ğ i gözlemlenir.

21

22 22 ÖRGÜT KÜLTÜRÜ Bireylerin örgütteki iş ve eylemlerini etkileyen, çalışmalarına yön veren, görevlerini yaparken davranış ve tutumlarını belirleyen, kültürel normlar, de ğ erler ve inançlar bütünü olarak tanımlanabilir (Geylani, 2013).

23 Schein (1996), örgüt kültürünü üç temel boyutuyla açıklamaktadır: Temel Sayıltılar De ğ erler ve İ nançlar Artifaktlar

24 Steinhoff ve Owens (aktaran Çelik, 2000, s. 38), örgütsel kültürün şu ögelerden oluştu ğ unu belirtmişlerdir: ÖRGÜTÜN TARIHI ÖRGÜTÜN TARIHI ÖRGÜTÜN DE Ğ ER VE INANÇLARı ÖRGÜTÜN DE Ğ ER VE INANÇLARı ÖRGÜTÜ AÇıKLAYAN HIKAYE VE MITLER ÖRGÜTÜ AÇıKLAYAN HIKAYE VE MITLER ÖRGÜTÜN KÜLTÜREL NORMLARı ÖRGÜTÜN KÜLTÜREL NORMLARı GELENEKLER, TÖRENLER, ADETLER GELENEKLER, TÖRENLER, ADETLER ÖRGÜTÜN KADıN VE ERKEK KAHRAMANLARı ÖRGÜTÜN KADıN VE ERKEK KAHRAMANLARı

25 25 KÜLTÜR L İ DER İ L İ ŞK İ S İ

26 Kültürel liderlik, örgütteki bireyler tarafından paylaşılan, ideolojiler, inançlar, de ğ erler ve normlar ile çalışanların etkilenmesi sürecidir. (Geylani, 2013).

27 Erçetin (1998), liderli ğ in kültürel bir süreç oldu ğ unu, bu nedenle kültürel çevrenin lideri anlamlı kıldı ğ ını, liderin de kültürel çevreye anlamlar kattı ğ ını belirtmiştir (aktaran Aksu, Fırat, Şahin, 2003).

28 28 Schein (1992), kültürün bir lider tarafından oluşturulup yönetilebilece ğ ini ve bir kontrol aracı olarak kullanılabilece ğ ini belirtmektedir.

29 29

30 Kültürel liderli ğ in; bir örgütün, sitemin ya da toplulu ğ un kültürünün dönüştürülmesine odaklanıldı ğ ında etkili olaca ğ ı öne sürülmektedir (Aksu, Fırat, Şahin, 2003). Sergiovanni ve Starrat'a göre kültürel lider, kültürel de ğ erleri korurken, önemli kültürel anlamları açıklar, adetler geliştirir ve önemli de ğ er ve ilkeleri okul ortamında canlı tutar (aktaran Aksu, Fırat, Şahin, 2003).

31 Kültürel Lider; Kültürü tüm ö ğ eleriyle bilen ve de ğ erlendiren, bir süreç olarak kültürün yeniden şekillenmesi ve yaratılmasında geliştirece ğ i vizyon ve ortaya koyaca ğ ı yeni de ğ erlerle etkin rol oynayabilen kişidir.

32 Bu nedenle lider, kültürel çevreye yeni anlamlar katan bir kültür ö ğ esidir (Geylani 2013).

33 KÜLTÜREL LIDERLI Ğ IN 2 TEMEL BIÇIMI

34 34 1 1 YENİ BİR KÜLTÜR OLUŞTURMA 2 2 VAROLAN KÜLTÜRÜ KORUMA YARATMADEĞİŞMEBİÇİMLENDİRMEBÜTÜNLEŞTİRME İzleyenleri cezbetme, onlarla bütünleşme Eski kültürü zayıflatma ve yeni kültürü oluşturma Var olan kültürü canlı tutma Alt kültürler arası bölünmeleri bütünleştirme Kişisel nitelikleri kullanma Var olan kültürün işlemeyen yönlerini onarma Çatışmayı azaltma yöntemlerini kullanma Bütünleşme yöntemlerini kullanma Eski kültürü ve eski kültür öğelerini azaltma

35 OKUL KÜLTÜRÜ Okul kültürü yönetici, ö ğ retmen ve di ğ er personelin katkılarıyla oluşan ve paylaşılan de ğ erler, normlar ve inançlar bütünüdür. Okul örgütüne bakıldı ğ ında lider, sadece karar vermeyip okul ortamında oluşan çok çeşitli sorunlara da köklü çözümler üretmek için ö ğ retmenleri araştırma yapmaya özendirir, ö ğ retim ve okulun temel de ğ erleri konusunda ö ğ retmenleri yönlendirir. Kültürel liderlik, okulun misyonunu yerine getirebilmesi için gereklidir (Çelik, 2000: 49· 50).

36 ETK İ L İ B İ R KÜLTÜREL L İ DER M İ S İ N İ Z?

37 OKUL YÖNETICISININ TOPLUMSAL YAPı IÇINDEKI LIDERLI Ğ I VE DENGE FAKTÖRÜ Küresel Kültür Toplumsal Kültür Okul Kültürü KÜLTÜREL LİDER OLARAK OKUL YÖNETİCİSİ Eğitimci Olmayan Personel ÖğretmenlerÖğrenciler Veliler

38 Kültürel lider, kültürel de ğ erlerin bekçili ğ ini yapar, önemli kültürel anlamları açıklar ve kilit de ğ erleri okul ortamında canlı tutar.

39 KÜLTÜREL LIDER, NE KADAR KÜLTÜREL LIDER..?

40 insanları de ğ erlerle yönetme becerisini kazanmış olmalıdır. Kültürel lider, insanları de ğ erlerle yönetme becerisini kazanmış olmalıdır.

41 Kültürel lider, okulun örgütsel de ğ er ve normlarını içselleştirir.

42 Kültürel lider örgütsel kültür içinde kaybolan kişi de ğ ildir.

43 Kültürel liderin yaşadı ğ ı toplumun kültüründen soyutlanması mümkün de ğ ildir.

44 Kültürel lider, örgütün iç çevresinde oldu ğ u kadar dış çevresindeki gelişmelerden de haberdar olan liderdir.

45 Kültürel lider demokratik okul kurma ve geliştirme başarısı da büyük ölçüde çok kültürlü e ğ itim felsefesini anlamasına ve uygulamasına ba ğ lıdır.

46 46 OKUL YÖNETICISININ KÜLTÜREL LIDERLIK ROLLERI ŞUNLARDIR: 1. YORUMLAYıCı ROL 2. SUNUCU ROL 3. RESMI ROL (Sa ğ ban, 2011)

47 OKUL KÜLTÜRÜNDE DE Ğİ Ş İ M VE L İ DERL İ K

48 Okulda Kültürel De ğ işim Nasıl Sa ğ lanır?

49 BILGI KÜLTÜRÜNDE LIDERLIK Okul ortamında bir bilgi kültürünün oluşturulması gerekir. Dürüstlük,güven ve açıklık olmadan bilginin paylaşılması mümkün de ğ ildir. Okul kültürü açısından bilgi temel bir kaynak olarak görülmelidir. Artık örgütlerde gerekli olan bilgi kültürüdür. Bilgiyi ön planda tutan bir okul kültüründe bilgi okul yöneticisinin mülkiyetinden çıkmakta, bilgiye gereksinim duyan herkes ondan yararlanabilmektedir. Bilgi kültüründe bilginin artırılmasının ve paylaşılmasının yolları aranır. Okul yöneticisi bilgiyi kendi tekelinde tutarsa ya da bazı ö ğ retmenlere bunu bir ayrıcalık olarak sunarsa, paylaşılmış bir bilgi kültürü oluşturamaz. Bilgi kültürü oluşturmanın önünde iki engel vardır.

50 1.Bilgi güç demektir: E ğ er bilgi güç ise, bireyler özellikle de yöneticiler bilgiyi kendi tekelinde tutmak isteyebilirler. Yöneticiler bilgiyi biriktirir, kendilerine saklarlar, başkalarıyla paylaşmaktan sakınırlar. Bilgiyi kendi konumlarını güçlendirmek amacıyla kullanmaya çalışırlar. 2.Bilgi sabittir: Bilgi stokunun hiç eskimedi ğ ini düşünen ve bilgiyi adeta bitmek tükenmek bilmeyen bir sermaye gibi kullanan yönetici, kendi bilgisinin eskidi ğ inin farkında de ğ ildir. Kültürel önder, bilginin sürekli de ğ işti ğ ini kabul eder. Bilginin de ğ işmesi demek kültürel önderin kendi kültürel de ğ er, varsayım ve normlarını da de ğ iştirmesi anlamına gelmektedir.

51 ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜ OLUŞTURAN Ö Ğ ELER 1.ÖRGÜT KURUCULARININ İ NANÇ,DE Ğ ER VE VARSAYIMLARI, 2.ÖRGÜT GEL İ ŞT İ RME DO Ğ RULTUSUNDAK İ GRUP ÜYELER İ N İ N Ö Ğ RENME DENEY İ MLER İ, 3.YEN İ ÜYE VE ÖNDERLER İ N İ NANÇ,DE Ğ ER VE SAYILTILARI.

52 Her kültürün oluşumunda kurucuların önemli bir rolü vardır. Kültür oluşturan önderler, sadece misyonu ile iş yapacak yeni grupları seçmezler; aynı zamanda grubun beklentilerini karşılar ve grup üyelerinin çevreyle ve kendileri ile bütünleşmelerine yardımcı olurlar. Örgütler amaç yönelimlidirler ve iş görenlerin bireysel gereksinimleri yanında sosyal gereksinimlerini da karşılarlar (Schein,1997,s.212).

53 Örgüt kültürünü kurmaya çalışan önder, kültür oluşturma mekanizmasını yerleştirir. Kültür oluşturma mekanizmaları iki grupta toplanmaktadır.

54 1- Kültür oluşturucu mekanizmalar Önderler belli bir kurallar temeline dayalı denetim ve de ğ erlendirmeye önem verirler. Önderler kritik olaylara ve örgütsel krizlere tepki gösterirler. Önderler kıt kaynakları somut ölçütlere göre da ğ ıtırlar. Rol modeli olma, ö ğ retme ve yetiştirme konusu üzerinde durma. Ödül ve konumların gözlenebilen ölçütlere göre önder tarafından da ğ ıtılması. Gözlenebilen ölçütlere göre önderin iş görenleri işe alması, yükseltmesi, emekli etmesi ve örgütten atması.

55 2- Açıklayıcı ve güçlendirici mekanizmalar Örgütsel tasarım ve yapı. Örgütsel sistem ve kurallar. Örgütsel tören ve gelenekler. Fiziki yapı ve dış görünüşü tasarlama. İ nsanlar ve olaylar hakkındaki hikayeler,masallar ve mitler. Örgütsel felsefenin formal yapısı de ğ erler ve örgüt anayasası.

56 Kültürel Liderli ğ in Evrensellik Sorunu

57 ÇOK KÜLTÜRLÜ TOPLUMLARDA KÜLTÜREL LIDERLIK ?!

58 KÜLTÜREL ÖNDERLIK VE E Ğ ITIMSEL PAZARLAMA

59 KÜRESELLEŞMENIN KÜLTÜR VE E Ğ ITIMSEL LIDERLIK ÜZERINDEKI ETKILERI

60 KÜLTÜREL LIDERLI Ğ IN E Ğ ITIMSEL LIDERLIK AÇıSıNDAN TEMEL SONUÇLARı 1.Kültürel liderlik, okulun iklimini ve genel olarak okuldaki insan ilişkilerinin durumunu belirler. 2.Kültürel liderlik okul yöneticisinin davranışlarını okul kültürü üzerinde yo ğ unlaştırır. 3.Etkili kültürel liderler, tutucu bir kültür yerine daha esnek bir okul kültürü oluştururlar. 4.Kültürel lider, okuldaki, de ğ er, norm, gelenek, hikaye ve sembollerin hem temsilcili ğ ini hem de yorumunu yapar. 5.Okul, kendisini kültürüyle çevreye tanıtır. Okul yöneticisinin çevreye yönelik olarak düzenleyece ğ i kültürel etkinlikler, çevre halkını okula çekebilir 6.Kültürel liderlik, e ğ itimsel pazarlama sorununa çözüm getirmektedir. 7.Okul yöneticisi okulun kültürel de ğ erleriyle ulusal ve uluslar arası de ğ erler arasında seçicilik ve denge rolünü oynatmasını zorunlu kılmaktadır.

61 KAYNAKLAR Halpin, A.W. (1966), Theory And Researcb In Administration, The Mcmillian Company, New York, 131. Geylani, A. (2013). Okul Yönetiminde Kültürel Liderlik Yaklaşımı Ve Toplumsal Boyutu. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 1, 1-23 Schein, E.H. (1996). Culture: The Missing Concept In Organization Studies. Administrative Science Quarterly, 41, 229-241. Schein, E. H., (1992), Organizional Culture And Leadership, Jossey-bass, San Francisco. Gizir, S. (2008). Mersin Üniversitesi E ğ itim Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, Aralık 2008, Ss. 182-196.