 PREFABRİK YAPILARIN TERCİH EDİLME SEBEBİ  TEKNİK TERİMLER  PREFABRİK YAPILARIN ÖZELLİKLERİ  PREFABRİK YAPILARIN SINIFLANDIRILMASI  BETONARME PREFABRİK.

... konulu sunumlar: " PREFABRİK YAPILARIN TERCİH EDİLME SEBEBİ  TEKNİK TERİMLER  PREFABRİK YAPILARIN ÖZELLİKLERİ  PREFABRİK YAPILARIN SINIFLANDIRILMASI  BETONARME PREFABRİK."— Sunum transkripti:

1

2  PREFABRİK YAPILARIN TERCİH EDİLME SEBEBİ  TEKNİK TERİMLER  PREFABRİK YAPILARIN ÖZELLİKLERİ  PREFABRİK YAPILARIN SINIFLANDIRILMASI  BETONARME PREFABRİK YAPILAR  BETONARME PREFABRİK YAPILARIN AVANTAJLARI  BETONARME PREFABRİK YAPILARIN DEZAVANTAJLARI  BETONARME PREFABRİK ELEMANLARIN KULLANILMAMA SEBEBİ  PREFABRİKE YAPILARIN TASARIMI VE YAPIMINDA UYULMASI GEREKEN YÖNETMELİKLER  PREFABRİK BETONARME YAPILARIN YAPIM AŞAMALARI  YAPI ÖRNEKLERİ  KAYNAKÇA

3  Geçmişte, özellikle savaşlar ve doğal afetler sonrasında ortaya çıkan barınma ihtiyacı ile ilgili önemli sorunlar, inşaat sektörünün endüstriyel gelişimini hızlandırmış ve ortaya çıkan konut açığını karşılamak için, gelişmiş ülkeler bir çözüm arayışı içerisine girmişlerdir.  Bu arayışın bir sonucu olarak, bir bina projesinin taşıyıcı sistemi oluşturan kolon, kiriş ve döşeme gibi yapı elemanlarının şantiyeye getirilmeden önce, bu amaç için özel olarak tasarlanmış endüstriyel ortamlarda üretimi sağlanarak prefabrikasyonun temelleri atılmıştır.

4

5

6  Prefabrikasyon:Yapı elemanlarının fabrikada üretilip daha sonra şantiye alanına getirilerek belirli metodlarla birleştirilmesiyle oluşan sisteme prefabrikasyon denir.  Prefabrik:Parçaları önceden hazırlanıp birleştirilerek oluşturulan, kurma  Prekast:Ön döküm  Prefabrike Eleman:Önceden fabrikada üretilen kolon,kiriş,panel gibi elemanlardır.  Prekast Eleman :Ön döküm eleman

7  Sömel:Temel duvarları veya kolonların altına yükü daha geniş bir alana yaymak için yapılan elemanlara sömel denir.  Pedestal:Kolon-sütun tabanı  Bağ Hatılı : Tekil temellerin birlikte davranmaları için birbirlerine bağlanmasını sağlayan eleman  Soket:Prefabrik betonarme kolonların temellere bağlantısında prefabrik kolonların sokulduğu yere soket denir.

8

9  Prefabrik yapılar diğer yapılara göre çok daha pratik olup çok daha kısa sürede teslim edilebilir.  Diğer yapılara göre daha esnektir ve depreme, zemin kaymalarına dayanıklıdır.  Isı ve ses yalıtımı iyi,yangına dayanıklıdır.  Mevsim şartlarından etkilenmez.  Çevreyi kirletmeden ve etrafa rahatsızlık vermeden oluşturulur.  Seri üretimde ekonomiktir.

10

11  Fabrika üretimi olduğundan yapı daha kaliteli olur.  Üretim fabrikada olduğundan kalifiye eleman gerektirmez.  Geri dönüşümlüdür sökülüp başka yere monte edilebilir.

12 TAŞIYICI SİSTEMLERİNE GÖRE 1-Panel Sistemler 2-İskelet Sistemler 3- Hücre(modül) Sistemler

13  Panel sistemde binanın duvar, döşeme ve tavan kısımları panellerden meydana gelmiştir.  Kendi arasında; taşıyıcı paneller ve bölme duvar panelleri olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

14

15

16  İskelet yapı sistemi tek katlı veya çok katlı olabilir. Her iki sistem; kolon, kiriş veya kolon, döşemeden oluşur. Kolonlar dolu gövdeli veya içi boş gövdeli olarak üretilir.  Kolon aralarına bölme panellerinin montajı yapılır. Paneller kolonlara çelik ankraj levhaları ile kaynaklanmakta ve eklerinin içi betonla doldurulmaktadır.

17

18

19  Hücreler, duvar panelleri ile döşeme ünitelerinin birleştirilerek bir birim oluşturulması ile üretilmiş, bitmiş, hazır yapı üniteleridirler.  Hücreler yanyana getirilebileceği gibi üst üste de getirilebilir.  Hücre elemanları fabrika ortamında üretilip birleştirildikten sonra tesisat, kaplama, cam, kapı ve pencere eklenerek hücre tamamlanır

20

21

22

23 ELEMAN AĞIRLIĞINA GÖRE 1-Hafif Prefabrik Yapılar 2-Orta Prefabrik Yapılar 3-Ağır Prefabrik Yapılar 4-Hibrit Prefabrik Yapılar

24  Hafif prefabrik yapılar: Bir elemanının ağırlığı 30 kilogramdan küçük olan prefabrik yapılara denir.  Orta prefabrik yapılar: Bir elemanının ağırlığı 30 kilogram ile 500 kilogram arasında olan prefabrik yapılara denir.  Ağır prefabrik yapılar: Bir elemanının ağırlığı 500 kilogramdan fazla olan prefabrik yapılara denir.  Hibrit prefabrik yapılar: Hafif ağırlıklı, orta ağırlıklı ve ağır yapı elemanlarının hepsinin birlikte kullanıldığı yapılardır.

25

26 KULLANILAN MALZEMEYE GÖRE 1- Betonarme (Kagir) Prefabrik Yapılar 2- Ahşap Prefabrik Yapılar 3-Çelik Prefabrik Yapılar

27

28  Prefabrik yapıların en yaygın kullanılanı betonarme prefabrik yapılardır.  Kolon kiriş gibi taşıyıcı sistemleri betonarmeden oluşur.  Ön tasarım ve üretimli olmasından dolayı zaman ve ekonomik olarak avantajlıdır.  Güvenlidir ve yangına karşı dirençlidir.  İnşaatın hızlı tamamlanmasını sağlar.  Çelik prefabrik yapılara göre daha ekonomiktir.  Büyük açıklıklar ağır yükler altında uygulanabilir.  Uzun ömürlüdür. Her türlü hava koşullarında üretimi ve montajı yapılabilir.  Ön germe yöntemleri ile ağırlık ve deformasyon özellikleri azalır.

29

30

31

32  Kapalı ortamda gerçekleştirilen prefabrik betonarme yapı elemanlarının üretiminin mevsim koşullarından etkilenmemesi  Prefabrik betonarme yapı elemanlarının üretiminde kalıp bir defa kurulur ve aynı kalıptan yapılan seri üretim sayesinde kalıp maliyetleri azaltılmış olur.  Fabrikada, şantiye ortamına göre, daha iyi çalışma şartlarında üretim yapılması istenilen kalitede ürün elde edilmesini sağlamaktadır.

33  Fabrika ortamında yapılan üretimde işçi sayısının şantiye ortamında yapılan üretime kıyasla daha az olması ile iş gücü daha verimli bir biçimde kullanılır.  Üretimin sabit olması sebebiyle iş programının daha kesin belirlenmesi ve olası gecikmelerin öngörülmesi; proje yapım süresini oldukça kısaltmaktadır.  Fabrikada yapılan prefabrik betonarme yapı elemanlarının üretiminde beton dayanımı için son derece önemli olan kür koşulları en iyi şekilde sağlanır.

34  Üretimdeki süreklilik ve tekrar sayesinde uzmanlaşma sağlanır.  Fabrika üretiminde istenilen kaliteye ulaşılabilmesi sayesinde üretilen yapı elemanları daha uzun ömürlü olmaktadır.  Fabrikada yapılan üretimde yapım hızının artması; işçilikten en yüksek verimin alınması ve malzeme kaybının en aza indirilmesi sayesinde verimlilik artmaktadır.

35

36  Prefabrik yapılar için ön yatırıma ihtiyaç duyulur.  Fabrika ile şantiye arası mesafenin uzun olması sebebiyle taşıma maliyetlerinin artması; buna bağlı olarak da sistemin ekonomikliğini kaybetmesi.  İnşaat sektöründe makineleşmenin artmasıyla beraber insan gücünün kullanımın büyük oranda azalması ve buna bağlı olarak işsizliğin artma ihtimali

37  Fabrikada üretim için çok büyük hacimlere ihtiyaç duyulması ve fabrika kurulum maliyetlerinin çok yüksek olması  Standart üretim sebebiyle elemanların mimari tasarımındaki yaratıcılığın kısıtlanması, binanın benzer veya aynı tipte planlar kullanılarak yapımı sonucunda özel bir görünüşe sahip olamaması.  Üretim, tasarım ve yapım aşamalarında bu işten anlayan nitelikli iş gücü ihtiyacının oldukça fazla olması.

38 Türk İnşaat Sektöründe Betonarme Prefabrik Yapı Elemanlarının Kullanılmama Sebepleri  Maliyet ile İlgili Olan Sebepler  İşçilik ücretlerinin düşük olması,  Taşıma ile İlgili Olan Sebepler  Tasarım ile İlgili Olan Sebepler  Deneyim ile İlgili Sebepler  Yönetim ile İlgili Sebepler  Yapım ile İlgili Sebepler

39  Türkiye’de de betonarme yapı elemanlarının prefabrikasyon olarak üretilmesinin maliyetinin geleneksel yöntemle üretilmesinin maliyetine kıyasla daha pahalı olduğu inancı yaygındır  Bu nedenle geleneksel yöntemler, endüstrileşmiş yapım yöntemlerine göre daha çok kullanılmaktadır.

40  Gelişmekte olan birçok ülkede, inşaat işçilerinin ücretleri oldukça düşüktür.  Geleneksel yöntemle şantiyede yapılan üretimde, işçilik maliyeti daha düşük olduğundan daha çok tercih edilmektedir.

41  Taşımada boyut ve ağırlık kısıtlamaları Karayolu ile taşımada izin verilen yük ağırlıkları ve boyutları, köprülerin ve yolların taşıma kapasitesi ve tünellerin/altgeçitlerin yatay ve dikey açıklıklarıyla sınırlandırılmıştır. Bu bağlamda, fabrikadan şantiyeye taşınacak olan prefabrik betonarme yapı elemanların hacimli ve ağır olmaları, taşımada problemler yaşanmasına sebep olmaktadır.

42  Taşıma maliyetleri Birim taşıma maliyeti prefabrik betonarme yapı elemanlarının üretildikleri fabrika ile taşınacakları şantiye arasındaki mesafe ile doğrudan ilişkilidir. Prefabrik betonarme yapı elemanlarının hacimli ve ağır olmaları, ve bir çok durumda fabrika ile şantiye arasındaki mesafenin fazla olması taşıma maliyetinin yükselmesine sebep olmaktadır.

43  Prefabrik betonarme yapı elemanlarının çeşitliliğinin az olması nedeniyle konut gibi mimari açıdan çeşitlilik gerektiren bina projelerinde sıklıkla kullanılamamaktadır.

44  Prefabrik betonarme yapı elemanların kullanıldığı bina projelerinin tasarımında uzmanlaşmış yapı mühendislerinin sayısının yetersiz olması  Prefabrik betonarme yapı elemanların kullanıldığı bina projelerinin inşaatında deneyimli yüklenici inşaat firmalarının sayısının yetersiz olması  Prefabrik betonarme yapı elemanların kullanıldığı bina projelerinin inşaatında deneyimli işçi sayısının az olması

45  Taraflar arasındaki iletişim kalitesi Tasarımcı ve üretici arasındaki iletişimde yaşanacak bir aksaklık, kritik iş tekrarlarına sebep olabilir. Aynı zamanda, yüklenici ile tasarımcı ve üretici arasındaki iletişim yetersizliği tüm yapım sürecinin durmasına da sebep olabilir.  Proje yönetim becerisi Prefabrik betonarme yapı elemanlarının tedarik zincirinde, bilgi ve malzeme akışı oldukça karmaşıktır. Söz konusu olan tedarik zincirinin yönetimi, yüklenici, tasarımcı, üretici vb. arasında iyi bir koordinasyon gerektirir.

46  Farklı prefabrik betonarme yapı elemanları arasındaki uygunluk  Prefabrik betonarme yapı elemanlarının teslim süreleri Prefabrik betonarme yapı elemanlarının en önemli avantajlarından biri kolay ve hızlı yapıma olanak sağlamasıdır. Ancak, prefabrik betonarme yapı elemanlarının fabrikadan şantiyeye getirilmesinde yaşanacak olan herhangi bir aksama önemli gecikmelere ve maliyet artışlarına sebep olabilmektedir.

47  Prefabrik yapılar hakkında üreticilerin bilgilendirilmesi  Prekast yapı elemanları üreticisi firmaların sayısının arttırılması için gerekli teşviklerin verilmesi  Prekast yapı elemanlarının kullanıldığı projelerde prekast yapı elemanlarının fatura bedellerinin sadece malzeme olarak değil bir kısmının da işçilik olarak muhasebeleştirilmesine yasal olarak olanak sağlanması  Kamu projelerinde de prekast yapı sistemlerinin kullanılmasına imkan verilmesi

48  PREFABRİK ELEMANLARIN TASARIMI  PREFABRİKE ELEMANLARIN ÜRETİMİ  BUHAR KÜRÜ UYGULAMASI  ELEMANLARIN KALIPTAN ALINMASI  ELEMANLARIN SON KONTROLÜ  ELEMANLARIN STOKLANMASI  PREFABRİKE ELEMANLARIN SEVK VE MONTAJI  ALT YAPI KONTROLÜ

49

50  TS 500 / Şubat 2000 Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları  TS 498 / Kasım 1987  Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri  TS 3233 / Şubat 1979 Öngerilmeli Beton Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları  TS 9967 / Mart 1992 Yapı Elemanları Taşıyıcı Sistemler ve Binalar – Prefabrike Betonarme ve Öngerilmeli Betondan – Hesap Esasları ile İmalat ve Montaj Kuralları  Deprem Yönetmeliği / Mart 2007 Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Esaslar

51  Yapı kullanım amacına, ve tasarım ilkelerine uygun olarak prefabrike yapı bileşenleri projelendirilmelidir.  Tasarım yapılırken; yapı güvenliği,uygulanabilirlik,referans standart ve yönetmeliklere uygunluk,tasarım ve davranış uyumluluğu,kriterlerine dikkat edilmelidir.,prefabrike yapı bileşenleri (prefabrike elemanlar) gerekli tüm detayları içerecek şekilde projelendirilmelidir.  Şantiyede yapılacak montaj ve birleşimler de gerekli tüm detayları içerecek şekilde projelendirilmelidir.

52

53  Prefabrike elemanlar uygun koşullar sağlanarak fabrika ortamında üretilirler.  Sağlıklı bir üretim yapılmasını sağlayacak yeterli niteliklere sahip kalıplar kullanılır.

54

55

56  Kalıplar projeye göre revize edilir ve sızdırmazlığı sağlanır.

57  Beton artıklarından arındırılır, silinir ve madeni kalıp yağları ile yağlanır.  Projesine uygun olarak hazırlanan donatı ve aksesuarların, öngerme donatılarının gerekli kontrolleri yapılır. Donatı boyu, çap, adet, cins, etriye, çirozlar ve bindirme boyları kontrol edilir.

58

59  Bu kontroller sonrasında beton dökme ve yerleştirme işlemine geçilir.  Prefabrike elemanın projesinde belirtilen beton cinsine uygun olarak hazırlanan beton kalıplara dökülerek vibrasyonla yerleşimi sağlanır.

60

61

62  Belli beton hacimleri doğrultusunda alınan beton numunelerde slump (çökme) deneyi, 3, 7, 28 günlük mukavemet testleri ve gerekli testler yapılarak sonuçlar kayıt altına alınır.

63

64

65  Beton dökümü ve vibrasyonu biten eleman ön beklemeye alınır.  Daha sonra buhar kürü uygulaması başlar, elemana verilen buhar sıcaklığı tedricen artırılarak verilir.  Elemanın yeterli mukavemeti kazanmasının ardından buhar tedricen azaltılır ve eleman soğumaya bırakılır.

66  Buhar uygulaması ve soğutulması tamamlanan elemanlar dengeli olarak, aparatlar kullanılarak projelerinde belirtilen noktalardan kaldırılırlar.  Kaldırma esnasında elemanlarda çatlak ve aşırı sehim olmamasına dikkat edilir.

67

68

69

70

71  Elemanların görsel kontrolü yapılır.  Elemanların boyut kontrolü yapılarak imalat paftalarına uygunluğu kontrol edilir. Eleman süreç kontrol markalaması yapılmalıdır.  Ankraj plakalarının yerleri, betona gömülme durumu kontrol edilir, üzerindeki betonlar temizlenerek ve antipas boya sürülerek korozyona karşı önlem alınmalıdır.  Bulonlu, manşonlu, filizli birleşimlere ait aksesuarların fonksiyonlarını yerine getirebileceği kontrol edilmelidir.

72

73  Öngerilmeli elemanlarda halat kaçması olup olmadığı kontrol edilmeli, ters sehimlerinin kontrolü yapılmalıdır.  Yapılan kontrollerde eleman üzerinde herhangi bir parça kopması, aşırı gözenek, çatlak, ankraj plakalarında dönüklük, filiz yerlerinde, deliklerinde tespit edilen hatalar tolerans sınırları içinde ise gerekli tamir ve çalışmaları yaptırılarak sevk edilir.

74  İmalatı biten elemanlar stok sahasına alınırlar.  Farklı şekilde imalatı yapılan öngerilmeli elemanlar projelerinde belirtilen noktalardan mesnetlenerek stoklanırlar

75

76  Elemanlar üst üste stoklanırken mesnet takozlarının da üst üste gelmesine dikkat edilmelidir. Aşırı yükten dolayı prefabrik elemanlarda ve mesnet takozlarında ezilme olmamalıdır.  Stoklama esnasında elemanların yatay yönde devrilmesini önleyici tedbirler alınmalıdır

77

78  Temel soketi aks kontrolü, boyut kontrolü, kolonun oturacağı soket taban kotu kontrolü yapılmalı,  Bina köşegenleri kontrol edilmeli,  Temel imalatlarına ait beton ve donatı kontrolü yapılmalı,  Soket içi montaj payları ve yüzey pürüzlendirmeleri kontrol edilmeli,  Bağ hatılı bağlantıları için gerekli önlemler ve cephe paneli temel bağlantıları ile ilgili önlemler kontrol edilmelidir.

79

80  Prefabrike elemanlar, sevk ve montaj anında maruz kalacağı etkilere uygun olarak tasarlanmalıdır.  Tasarım kabullerine uygun olarak, yapısal özelliklerine zarar gelmeyecek önlemler ile sevk ve montajları yapılmalıdır.

81

82

83  Üretilen prefabrik elemanlarda vincin kaldırmak için veya yapıya konulurken yerleştirmek için kanca konulması unutulmamalıdır.  Montaj öncesinde, şantiyedeki alt yapı ve lojistik işlerin tamamlanmış olması gereklidir.

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93  Üst Yapı Grupları  Alt Yapı Grupları  Çevre Düzenleme Grupları  Elektrifikasyon Grupları

94  Kolonlar  Kirişler  Makaslar ve Aşıklar  Temeller  Döşeme Sistemleri  Cephe Panelleri ve Dokuları  Diğer Prefabrikasyon Uygulamaları

95  Kolonların şekilleri ve kesitlerinin belirlenmesinde yapının yüksekliği ile kolon aralıkları, kirişlerin çatı plakları ile duvar panellerinin kolonla birleşim yöntem ve teknikleri önemlidir. Kolonların biçimlendirilmesi ve kesitlerinin saptanmasında;  –Seçilmiş olan statik sistem  –Yapının yüksekliği  –Kolon açıklık ve aralıkları  –Vinç olup olmaması ve varsa vincin kapasitesi  –Ana kiriş, oluk kirişi, çatı plakları veya duvar elemanlarının kolona tespit şekilleri  –Çatı sularının kolonun yanından veya içinden akıtılma isteği gibi etkenler rol oynamaktadır.

96

97

98

99

100  Yüksek açıklığı geçmeye yarayan ve çatı eğimini veren yatay taşıyıcı elemanlardır. Kesitleri daha küçültmek öngerme teknoloji kullanılarak mümkündür.

101

102  Çatı kaplamasını taşıyan, makaslara dik yöndeki yatay elemanlardır.

103

104

105

106  Kirişlerin kesit ve biçimini etkileyen faktörler :  Seçilen statik sistem  Geçilecek açıklıklar  Öngerme yapma yeteneği  Üretim yeri ve metodu  Kalıp ve işçilik imkanları  Üretilecek serinin büyüklüğü  Yapılması istenen tesisat bağlantıları  Kiriş üzerine oturtulan aşıklar, çatı plakları ve şed kirişleri  Ana kirişe ayrıca oluk, vinç kirişi, klima kanalı gibi ek görevler yüklenip yüklenmeyeceği gibi hususlardır.

107 Oluk Kirişi Makaslara dik yönde, taşıyıcı görevinin yanında su drenaj görevini de yerine getiren kirişlerdir.

108

109 I Kirişi Makasların küçük boyutta olanı. Sundurma gibi küçük açıklıklarda kullanılır.

110 Vinç kirişi yada hatıl olarak kullanılan kirişler.

111 İki yönden de döşeme elemanlarının oturduğu kirişler.

112 L Kirişi Tek yönden döşeme elemanlarının oturduğu kirişler.

113

114

115

116

117 Sundurma Kirişi

118

119

120

121 a)Tekil (Münferit) Temeller Yuvalı Temeller Bulonlu Temeller Filizli Temeller b)Devam Eden (Mütemadi) Temeller c) Izgara Temeller  Kare veya dikdörtgen şeklinde yapılabilen bu temeller, her kolonun altına düzenlenir. Temellerin kaymaması için birbirlerine bağ kirişleri ile bağlanması gerekir. Temellerin kolonlara bağlanış şekilleri vardır. Bunlar; yuvalı prefabrik temeller, bloklu prefabrik temeller ve filizli prefabrik temellerdir.

122 Yuvalı Temeller Bu tür temellerde yuva için filiz demirleri bırakılır ve temel betonu dökülür.Kolon yuvalarını şekillendirebilmek için, kolon hizası ve üst seviyesi dikkate alınarak çelik kalıp yerleştirilir.Yuvalar 40-60 mm geniş yapılarak boşluklarına çimento veya özel yapıştırıcı reçineler, harçlar doldurulur. Bulonlu Temeller Temel betonu dökülürken içine blon demirleri konur. Kolonlar yapılırken altına 8-20 mm kalınlığında sac levha monte edilir. Kolon altındaki sac, kolon üzerindeki blonlara vidalanır. Kolon taban sacı ile temel arasına 3 cm kadar çimento harcı veya epoksi reçine harcı konulması unutulmamalıdır. Filizli Temeller Temel betonu dökülürken dört adet çelik filiz demiri konur. Kolon yerine otururken, filiz demirlerinin kolonun içine girebilmesi gerekir. Bunun için kolonda filiz demiri boşluklarının bırakılması sağlanır. Filiz demirlerinin içine girdiği kanala yüksek dozlu çimento harcı veya epoksi harcı doldurulur.

123

124 İkiden fazla kolonun üzerine oturacağı temellere devamlı temeller denir. Söz konusu temeller, tekil temeller gibi fabrikada üretilerek inşaat yerine getirilir ve altına 5 cm kalınlıkta kum, çakıl serildikten sonra zemine oturtulur. Temellerde kayma olmaması için, birbirlerine kirişlerle bağlanması gerekir. Bağlama olayı, kirişlerin ve temellerin uygun yerlerine konulan sac bağlama levhalarının birbirine kaynak yapılmasıyla gerçekleşir.

125

126 Kolonların üzerine oturacağı temeller, beton ya da çelik profillerle ızgara şeklinde yapılır. Söz konusu ızgaraların en küçük ölçüleri 16x20 cm dir. Yan yana getirilen ızgara kirişleri birbirlerine bulonlu veya kaynaklı olarak birleştirilir.

127

128 Prefabrik döşemelerin içi boşluklu olup kesitleri itibarıyla birkaç şekilde üretilir. Bunlar "Z", düz "T" ve ters "U" kesitli döşemelerdir. İçi boşluklu olanların kalınlıkları 14-22 cm'dir. Döşeme içindeki boşluklar genelde 8-30 cm çaplı dairesel yapıdadır. Döşemelerin alttaki taşıyıcı elemanlara bağlanabilmesi için alt ve üst yan taraflarına sac levhalar yerleştirilmiştir. Döşeme kaynaklarının birbirlerine oturarak bağlanabilmesi, döşeme plaklarının kenarlarında bırakılan 10-15 cm'lik dişler yardımıyla olur.

129  Döşeme elemanı, çatı elemanı ve cephe elemanı olarak kullanılabilmektedir. Büyük yatırım maliyeti gerektirmez. Bu yüzden her beton prefabrik üreticisinden temin edilebilmektedir.

130  Döşeme kalınlığı içinde boşluklar düzenleyerek ölü yükleri azaltmak ve böylece daha büyük açıklıklar geçmek ancak prefabrikasyon da uygulanabilen gelişmiş üretim teknikleri sayesinde mümkün olmuştur. Bu üretim tekniklerinde öngerme donatılarının kullanıldığı, özel bantlarda makine ile seri üretim yapılmakta ve 60 veya 120 cm eninde kalınlığı 10 ile 46 cm elemanlar üretilebilmektedir.

131  Filigran sistemler kalınlıkları en az 6 cm olan betonarme plakların, yerinde dökme beton ile rijit hale getirilmesi yoluyla elde edilen yapım türüdür. Geleneksel yapım sistemlerinde nitelikli işçilik konusunda karşılaşılan eksiklikleri azaltır ve endüstrileşmiş yapım sistemleri ile yapı maliyetlerini olumsuz etkilemez  Filigran sistemlerin önemi, yapım hızını ve kalitesini artırırken yapım maliyetini azaltan bir yöntem olmasından kaynaklanmaktadır. Filigran döşeme geliştirilmiş geleneksel yapım sistemi kapsamında şantiye ortamında hazırlanacak basit kalıp düzenekleri ile elde edilebildikleri gibi endüstriyel yapım sistemleri kapsamında tamamen fabrika ortamında hazırlanabilirler.  Filigran sistemler şantiye sürecindeki kalıp ve iskele işçiliğini en aza indiren yapım sistemleridir.

132

133

134  Prefabrik döşeme kirişleri asmolen döşeme teşkilinde kullanılan prefabrik elemanlardır. Bu kirişler öngerilmeli olarak üretirler.Yerinde dökülen betonla tablalı kesit oluşturularak kompozit olarak çalışırlar.

135

136

137  Prefabrik olarak fabrikada üretilen cephe elemanları her türlü binaya monte etmek mümkündür. Taşıyıcı olan veya olmayan, çift plakalı, yalıtımlı ve istenilen her türlü dokuda yapmak mümkündür.  Daha ince kesitlerle geniş açıklık geçebilme ve yüksek yük kapasitesine sahiptir. Yerinde dökme sistemlere göre düşük öz yüke sahiptir. Yüksek üretim ve uygulama hızı sağlar. Hava koşullarından bağımsız üretim yapılabilir.

138 Prefabrik duvar panelleri fabrika ortamında iki ayrı tipte üretilmektedir. Birincisi isi, ses yalıtımsız paneller; ikincisi isi, ses yalıtımlı sandviç panellerdir. Yukarıdan gelen yükleri taşıma bakımından, taşıyıcı ve bölme duvar elemanları olmak üzere ikiye ayrılır. Yalıtım tabakası ile birlikte duvar elemanlarının kalınlığı 12- 25 cm arasındadır. Prefabrik duvar elemanların uzunluğu 636 cm'ye kadar, yüksekliği ise 270-320 cm'ye kadar üretilir.

139

140

141

142

143  Konstriktif Elemanlar  Merdivenler  Balkonlar ve Parapetler  Çeşitli Sanatsal Yapılar

144 Prefabrik merdivenler tek kollu veya çift kollu olarak düzenlenir. Tek veya çift kollu olanlar sahanlıklı olarak düzenlenebilir. Tek kollu olanlarda sahanlık istenmiyorsa merdiven plağı alt ve üst katlarda kirişlere oturtulur. Eğer sahanlıklı olarak düzenlenecekse araya sahanlık konularak duvardan duvara oturtulur. Merdivenlerin döşemeye bağlanması için baş taraflarına dörder adet montaj demiri konulur. Ek yerlerinde dökme beton, epoksi harcı kullanılabileceği gibi kaynaklı birleşimler de yapılabilir.

145

146

147  Öngerme, donatı çubukları yerine kopma dayanımı çok daha yüksek olan (normal donatı : 5.000 kg/cm 2 ;öngerme halatı:18 600kg/cm 2 ) halatların kullanılarak verilen germe kuvvetinin prefabrike beton elemana aktarılması ve bu yolla taşıma kapasitesinin sağlandığı yöntemdir. Bu yöntem kullanılarak büyük açıklıkların normal betonarme kirişlere göre daha küçük kesitlerle geçilmesi mümkün olmaktadır.  Bu yöntemde kalıplar içine yerleştirilen öngerme halatları hesaplanan kuvvetlere göre hidrolik krikolarla gerilirler. Kalıplara dökülen beton prizini aldıktan ve betonla halatlar arasında yeterli aderans sağlandıktan sonra halatlar kesilir. Halatların yeri dönme kuvveti aderans yoluyla betona basınç uygular.  Öngerilmeli Beton: Elemana gelecek yük etkilerinin, çeliğin gerilmesi ile istenen şekilde dengelendiği betondur. Eğilme elemanlarında (kiriş, makas, aşık, köprü kirişi, döşemeler) yaygın olarak kullanılır  Öngergi Teli: Yüksek dayanımlı (15000 – 18000 kg/cm2 ), çeşitli çaplarda imal edilen donatıdır.

148  Prensip olarak öngerme gibi, donatı çubukları yerine germe dayanımı çok yüksek olan halatların gerilerek betonarme elemanların taşıma kapasitelerini sağlayan bir yöntemdir. Öngermeden en önemli farkı, bitmiş elemanlarda uygulanmasıdır. Bitmiş elemanlar yerine monte edildikten sonra elemanların içinde bırakılmış olan borular içinden ard-germe halatları geçirilerek hidrolik krikolarla hesaplanan kuvvetlere göre gerilir, kilitlenir ve boruların içine şerbet doldurulur. Prizini aldıktan, yeterli aderans sağlandıktan sonra kesilirler. Öngerme gibi ard-germe uygulanarak büyük açıklıkları küçük kesitlerle geçmek mümkün olmaktadır.

149 Resimdeki Elemanlar: 1- Aşık, 2- Çatı Makası, 3- Oluk Kirişi, 4-Kolon, 5-Çift T Kirişi, 6-Ters T Kiriş, 7-L Kirişi, 8-I Kirişi, 9-Hatıl (Dikdörtgen) Kiriş, 10-Vinç Kirişi, 11-Çift T Cephe Paneli, 12-Soket, 13-Bağ Hatılı, 14-Temel )

150  Alt yapı Temel, Soket, Bağ Hatılı ve Perde elemanlarından meydana gelmektedir. Bu imalatlar fabrikada değil, inşaat sahasında (yerinde dökme) Mühendisler ve Teknisyenler nezaretinde yetişmiş elemanlarca güçlü bir ekipman desteğiyle yapılmaktadır. İmalatlar teknolojinin gerektirdiği şekilde pratik,itinalı ve en kısa zamanda tamamlanarak prefabrik elemanlarının montajına hazır hale getirilir. Yapılan alt yapı elemanları statik hesap neticesinde çıkan kesit ve ölçülere uygun olarak imal edilir. Prefabrike Betonarme Alt Yapı Elemanlarını genel olarak Köprü Kirişleri, Beton- Betonarme Borular ve Demiryolu Elemanları olarak belirtebiliriz.

151  Köprü Kirişleri  Traversler  Menfezler  Beton-Betonarme Borular  Kanaletler

152  Köprü kirişi, genellikle karayolları projelerinde kullanılan, yüksek mukavemetli beton ve öngerilme teknolojisi kullanılarak büyük açıklıkları kolayca geçebilen elemanlardır. Öngerilmeli köprü kirişleri geçilecek köprünün teknik özelliklerine göre değişik ölçülerde,kesitlerde ve boyutlarda imal edilir. Prefabrik Köprü Kirişi’nin avantajlarından biri geniş açıklıklar geçebilme ve inşaat yapım süresinin kısalığı ile zamandan tasarruftur.

153

154

155  Demiryolu yük aktarımı modeline uygun şekilde; raydan kendisine etkiyen kuvvetleri daha geniş bir yüzeyde karşılayıp yayarak balast tabakasına aktaran, yolun açıklığını saptayıp koruyan ve yolu yan etkilere karşı ekseninde tutan, raylara dik yönde belirli aralıklarla döşenmiş sömeller

156  Değişik dolgu ve trafik yüklerine karşı üstün dayanım, Yüksek iç basınç dayanımı, Tamir ve Onarım kolaylığı, Tamamen yerli hammadde ile yerli kaynakları kullanarak üretim, Sürekli ve hareketli yükler altında işletme ömrü boyunca hattın ve boru kesitinin deforme olmadan kalması, Düşük Maliyet

157  En kesiti eliptik veya yarım daire şeklinde olan prefabrike sulama kanallarıdır. Küçük kanal anlamına gelmektedir..Kanaletler eyer, ayak ve temel blokları tarafından taşınır. kanaletler eyerler, eyerler ayaklar, ayaklar ise temel blokları üzerine konulur.

158  Farklı dolgu ve trafik yüklerine karşı tasarlanarak ekonomik çözümler sunar. Üretiminde tamamen yerli hammadde kullanılmaktadır. İnşaatın hızlı bir şekilde tamamlanmasını sağlar.

159  Beton Parke ve Bordürler Yol kaplaması olarak tercih edilen parke taşları işletme maliyetlerini en aza indirgeyen ürünlerdir. Sökülüp tekrar döşenebilme özelliğine sahiplerdir. Parke taşları ve çevre ürünleri ekonomik olmasının yanı sıra renk ve desen çeşitliliği ile son derece şık ve dekoratiftirler.

160 Kent Mobilyalarında yüksek dayanımlı ve çevre koşullarına dayanıklı için beton tercih edilmeye başlanmıştır. Kent mobilyalarının pratik kullanımlarının yanı sıra en önemli özelliği, istenilen mimaride olması, özellikle kent kimliğini uygun üretimlerin sağlanmaktadır.

161  Santrifüj Betonarme Direkler Santrifüj, kalıpların döndürülmesi sonucu merkezkaç kuvvet uygulanması ve bu sayede betonun kenara ayrışarak içinin boş şekilde üretilmesini sağlayan sistemdir. Santrifüj betonarme direkler Aydınlatma ve enerji nakil hatlarının ucuz maliyetle yapılabilmesi, istenen boy ve tepe kuvvetinde imal edilebilmeleri, çok uzun ömürlü olmaları, bakım giderlerinin olmaması, görünümlerinin estetikliği, monte edildiği yerde az yer işgal etmesi, tepe kuvvetinin her yönde aynı değeri vermesi ve imalat kolaylığı sayesinde geniş bir kullanım alanına sahiptir.

162

163  Fabrikalarda, toplu konutlarda, nem oranı yüksek korozyon tehlikesi olan yerlerde, enerji dağıtım istasyonlarında, rüzgar santralleri veya transformatör merkezlerinde, küçük yerleşim birimlerinde, su pompası dağıtım istasyonlarında kullanılan beton trafo köşkleri elektrik kaybını minimize etmenin yanısıra, modüler hücreler ve diğer orta gerilim şalt ve dağıtım ürünleri için 36 kv´a kadar sekonder dağıtım sistemlerini içinde barındırması için tasarlanmış ürünlerdir.

164

165 Döşeme-Kiriş Birleşimleri

166  Pratikte birleşim yerlerinde yalnız eğilme momenti taşıyan kesitler pek nadirdir. Kesitlere eğilme momenti ile beraber;  a) kiriş ve döşeme kesitlerinde olduğu gibi kesme kuvvetleri  b) kolon kesitlerinde olduğu gibi basınç ve kesme kuvvetleri, etkir. Birleşimlerde bu iç kuvvetlerin aktarılması da temin edilmelidir.

167

168  Moment aktarmadığı için mafsallı birleşimler de denen bu birleşim türünün kesme kuvveti veya mesnet reaksiyonu aktarma esasları, moment aktaran birleşimlerin bu iç kuvvetleri aktarış esaslarının aynıdır.

169

170  (http://www.prefabrikevler.org/prefabrikasyonun- tanimi-ve-tarihcesi)  (http://www.cahitgurer.com/FileUpload/ks172985/Fi le/yapi_teknolojileri_ders_9_prefabrik_yapilar.pdf)http://www.cahitgurer.com/FileUpload/ks172985/Fi le/yapi_teknolojileri_ders_9_prefabrik_yapilar.pdf  (http://www.itsyapi.com.tr/index.php/its-yapi- urunler/betonarme-prefabrik-sistem-yapilar.html)  (http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/1 556.pdf)  (http://www.eedmi.itu.edu.tr/docs/librariesprovider 78/seminerler/%C4%B1tu-lale-argin- sunum.pdf?sfvrsn=2)http://www.eedmi.itu.edu.tr/docs/librariesprovider 78/seminerler/%C4%B1tu-lale-argin- sunum.pdf?sfvrsn=2  (http://www.dsi.gov.tr/docs/proje-teknik- %C5%9Fartnameler/prefabrike-betonarme- yap%C4%B1-elemanlar%C4%B1-ile-ilgili-teknik- %C5%9Fartnamesi_r00_20061110.pdf?sfvrsn=2)  (betonarme-yapilarin-tanimi-prefabrike-yapi- elemanlari-ust-yapi-elemanlari.html)  (http://www.prefab.org.tr/tr/Default.aspx)

171  http://www.bursainsaatteknolojisi.com/dokuman/10_11_1 2_sinif_moduller/11_12_sinif_moduller/Yapi_zemin_beton- lab/%C3%96NGER%C4%B0LMEL%C4%B0%20BETON%20%20%C3 %9CRET%C4%B0M- %20MONTAJ/3.%20Prefabrik%20Yap%C4%B1lar%C4%B1n%20T asar%C4%B1m%C4%B1%20Ders%20Notlar%C4%B1.pdf  http://docplayer.biz.tr/3453373-Ozet-prefabrik-yapilar- ogr-gor-cahit-gurer-yapi-teknolojileri-ii-yapi-teknolojileri- ii-ders-notlari-1.html