Çocuklarda Davranış Ve Uyum Sorunları

... konulu sunumlar: "Çocuklarda Davranış Ve Uyum Sorunları"— Sunum transkripti:

1 Çocuklarda Davranış Ve Uyum Sorunları

2 Davranış Bozukluğu Nedir?
Davranış, bireyin gözlenebilen eylemleridir.Uyum ise bireyin sahip olduğu özeliklerinin kendi benliğiyle içinde bulunduğu çevre arasında dengeli bir ilişki kurabilmesi ve bu ilişkiyi sürdürebilmesi şeklinde tanımlanabilir. Çocuğun bir sınırdan sonra çevresiyle olan ilişkilerinin bozulması ise uyumsuz davranışları doğurur.

3 Gelişim evrelerinin getirdiği doğal zorluklara yakın çevreninin olumsuz etkileri katıldığında çocukta bunlara tepki olarak çoğunlukla duygusal düzeyde bozukluklar görülebilir. Bu olumsuz tepkilere UYUM VE DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI denir.

4 Davranış bozuklukları çocuğun çeşitli ruhsal ve bedensel nedenlere bağlı,iç çatışmalarını davranışlarına aktarması sonucu ortaya çıkar. Hırçınlık, sinirlilik, saldırganlık, inatçılık, yalan, çalma, küfür gibi davranışlar davranış bozukluklarına girer. Çocuk, gelişim basamaklarında birtakım doğal zorluklarla karşılaşır.

5 Önemli Çocuklar, gelişim dönemlerdeki sorunların çözümünde engellerle karşılaşırlarsa,olağan olarak nitelendirilen bu sorunların çözümü sonraki gelişim dönemlerine ve ileriki yaşlarına ertelenir

6 Bir çocuğun davranışının bozukluk sayılabilmesi için bazı ölçütler gerekir. Bu ölçütler:
1-Yaşa uygunluk: 3-5 yaş çocuğu dikkat çekmek ister. Hayal dünyası çok geniş olduğu için inanılmaz öyküler anlatabilir. Henüz yalanla yalan olmayanı ayırt edemezler. Bu nedenle bu yaşlardaki çocukların anlattıkları yalan olarak kabul edilmezken, yaşlarındaki çocuklarda görülen yalan normalden sapan bir davranış olarak kabul edilir.

7 2-YOĞUNLUK: Bir davranışın bozukluk olarak kabul edilmesindeki 2. Ölçüt yoğunluktur. Ör; 5 yaş çocuğunda öfke ve huysuzluk doğalken, bu davranış başkasına fiziki zarar verme şekline dönüşürse, davranış bozukluğu kategorisine girer.

8 4-CİNSEL ROL BEKLENTİLERİ:
3-SÜREKLİLİK: Çocuğun belirli bir davranış türünü ısrarlı bir biçimde ve uzun zaman devam ettirmesidir. 4-CİNSEL ROL BEKLENTİLERİ: Erkeklerde kızlara oranla daha saldırgan olmaları beklenirken, davranışları ile erkeklere benzer saldırgan davranan kızların davranışları normalden sapan davranış kategorisine girer.

9 Çocuklarda sık görülen davranış bozuklukları:
Saldırganlık Çalma Yalan Küfür Tikler Okul korkusu Dışkı kaçırma Altını ıslatma Tırnak yeme Kekemelik Parmak emme İnatçılık Dikkat eksikliği, Hiperaktivite

10 Saldırganlık Saldırganlık, çocuğun genellikle kendi akranlarına ve başkalarına vurması, ısırması, tekmelemesi, eşyaları fırlatması ve tükürmesi gibi zarar vermeyi hedefleyen davranışlarda bulunmasıdır. Saldırganlık çocuklarda belli dönemlerde normal bir tepki biçimi olarak kabul edilebilir.

11 Saldırganlığın Nedenleri
Saldırgan davranışların yetişkinler tarafından ödüllendirilmesi ve pekiştirilmesi. Bu durum genellikle geleneksel kültürde çok görülür. Geleneksel kültürde erkek çocuğun saldırganlığı onaylanır. (Örneğin; Kavga eden çocuğa ailesi tarafından “aferin” veya “seni döveni sen de döveceksin” denmesi)

12 Saldırganlığın Nedenleri
Çocuğun yetişkinlerden gerekli anlayışı, sevgiyi ve kabulü görmemesi. Televizyon ve bilgisayar oyunları, kitle iletişim araçlarının olumsuz etkisi.

13 Saldırganlığın Nedenleri
Ana-babanın aşırı otoriter ve baskıcı tutumları, buna bağlı olarak yaşanan iletişim problemleri. Çocuğun ana-babasından dayak yemesi. Biyolojik olarak çocuğun beyin zarı iltihabı, beyin zedelenmesi gibi fizyolojik sorunlar yaşaması.

14 Saldırgan Davranışlar Konusunda Aileye Öneriler
Öncelikle ana-baba olarak çocuğa saldırganlık modeli olmayın. Saldırgan davranışlara tolerans göstermeyin Saldırgan davranışları kesinlikle dayakla cezalandırmayın! Dayak atılan çocukta düşmanlık duyguları gelişir ve pekişir. Çocuk sinirliyken onunla tartışmayın, sakinleşmesini bekleyin ve daha sonra yaptığı davranış ile ilgili konuşun

15 Saldırgan Davranışlar Konusunda Aileye Öneriler
Çocuğa sosyal gelişimine uygun çeşitli sorumluluklar verin. Böylece çocuğa başarma duygusunu yaşatmış olursunuz. Çocuğa yaptığı bu davranışların dezavantajlarını gösterin. Saldırgan davranış göstererek isteklerini elde edemeyeceğini ona anlatın Çocuğun sportif faaliyetlerde bulunmasına ve belirli bir süre dışarıda oynamasına izin verin. Bu enerjisini boşaltmasını sağlayacaktır. Kızgınlıktan kurtulması için alternatifler bulun

16 Saldırgan Davranışlar Konusunda Aileye Öneriler
Çocuğa şiddet içeren televizyon programları seyrettirmeyin. Çocuğunuzla mümkün olduğunca daha çok ve kaliteli zaman geçirin. Çocuğun sergilediği saldırgan davranış başkalarının güvenliğini ciddi bir şekilde tehdit etmedikçe bu davranışın üstünde durup çocuğa baskı yapmayın.

17 Çalma Davranışı Erken çocukluk çağından itibaren bir şeyi izinsiz olarak almak sık görülen bir durumdur. 6-7 yaşına kadar çocuğun bu çeşit eylemleri, çalmak olarak kabul edilmemelidir. Mülkiyet hissi gerçek anlamda ancak 7-8 yaştan sonra gelişecektir.

18 Çalma Davranışı Oyun çağındaki çocuk bir oyuncağın kendisine ait olup olmadığını bilmekle beraber, değeri hakkında bir fikri yoktur. Çoğu zaman kendi oyuncaklarını bırakır, başkalarının oyuncaklarını alır. İstendiğinde vermez. 6-8 yaşlarında ve hatta daha da büyük çocuklarda ebeveynlerine ait değerli ya da değersiz şeyleri saklamak sık görülen bir davranıştır.

19 Çalma Davranışı Aile içinde hırsızlık gibi yorumlanabilen böyle durumlarda, ebeveynlerden yeterli sevgiyi sağlamayan çocuğun onlara ait bir eşya ile tatmin yolu araması söz konusu olabilir

20 Çalma Davranışlarının Altında Yatan Nedenler
Zorunlu temel ihtiyaçların karşılanmaması Çocukta mülkiyet fikrinin geliştirilememesi. Diğer insanların sahip olduğu şeylerden mahrum bırakmak. Kleptomani: Sadece çalmanın verdiği haz, kişiyi çalmaya iter

21 Çalma Davranışı için Çözüm Önerileri
Çocuklara bazı isteklerini kontrol etmeyi öğretmek, bu konuda onlara ciddi bir biçimde yardım etmek Toplumsal değerler olarak mülkiyet kavramını ve başkalarının ve başkalarının mülkiyet haklarında saygı oluşturmak

22 Çalma Davranışı için Çözüm Önerileri
Çocuklara 7-8 yaşlarından itibaren, düzenli olarak harçlık verilmesi, eğitimsel planda önem taşır. Harçlık yaşa, ekonomik olanaklara ve koşullara göre değişir. Anne-babalar, başkalarının haklarına saygılı bireyler olarak, çocuklarına iyi örnekler sunmalıdırlar. Ana-babalar sağlıklı örnekler olmadıkları sürece bu doğrultuda alınacak önlemlerin yararı yoktur.

23 Çalma Davranışı için Çözüm Önerileri
Çocuğun kendisine ait eşyalarının olmasını sağlamak gerekir Çocuğunuza ihtiyacı olduğunda ödünç eşya almanın yolları öğretin Çocuğun aldığı eşyayı özür dileyerek geri vermesini sağlayın

24 YALAN

25 Yalan, insanları aldatmak amacı ile uydurulmuş kasıtlı
Yaşantımızda yalanı hiç sevmediğimizden ve yalanın ne kadar kötü olduğundan bahsederiz. Ancak bazen karşımızdaki insanları kırmamak, bazen başkalarının hayranlığını kazanmak bazen de kendimizi savunmak için bir şekilde yalan söyleyebiliriz.. Yalan Nedir? Yalan, insanları aldatmak amacı ile uydurulmuş kasıtlı davranış veya sözdür.

26 Yalan Çocuklarda 7 yaşından önce söylenenler yalan olarak kabul edilmez. Çünkü bu yaş dönemindeki çocukların inanılmaz bir hayal dünyaları vardır ve gerçekle gerçek olmayanı ayırt edemezler. Anlattıkları şeyler bazı ebeveynler tarafından yalan kabul edilir. Hâlbuki çocukların söyledikleri ve anlattıkları kandırma ve yanıltma amacı taşımaz.

27 ÖNEMLİ Yaşamın ilk 5 yılında çocuğun yalan söylemesi konusunda endişe etmeye gerek yoktur. Gerçeğe sadık kalma çocukta giderek gelişen bir durumdur. Çocuğun gerçeğe sadık kalması konusunda ısrar etmek ve çocuğa yalan söylediğini kanıtlama girişiminde bulunmak yanlıştır. Çocukça açıkça anlaşılan bir yalan söylediği zaman, endişeyle karşılanmamalıdır.

28 Yalanın Nedenleri Baskıcı ve otoriter anne-baba tutumları.
Anne-babanın olumsuz model olması Ailenin, çocuğa üstesinden gelemeyeceği sorumluluklar yüklemesi Aile kurallarının çok katı olması Çocuğa şiddet uygulanması.

29 Çocuğun başkalarının hayranlığını kazanmak istemesi.
Örneğin; Arabaları olmadığı halde arkadaşlarına arabalarının olduğunu söylemesi gibi. Ailenin çocukla olan iletişiminin bozuk olması Çocuğun sık sık eleştirilmesi ve başkalarıyla kıyaslanması Çocuğun mükemmelliğe zorlanması

30 Yalan Davranışı için Çözüm Önerileri
Eğer anne-baba olarak yalan söylerseniz, çocuğunuzda yalan söyleyecektir. Çocuğunuza aşırı tepki göstermeyin ve ağır cezalar vermeyin. Aksi takdirde çocuğunuz cezadan kurtulmak için yalan söylemeye devam edecektir. Çocuğunuza üstesinden gelemeyeceği sorumluluklar vermeyin. Yumuşak ve hoşgörülü olun. Kurallarınızı çocuğunuzun yaşamını fazla sınırlandırıcı ve baskıcı olabilecek şekilde koymayın.

31 Yalan Davranışı için Çözüm Önerileri
Çocuğunuzu başkalarına karşı kullanmayın. Örneğin; Bir babanın telefon çaldığında kendisi için “yok” dedirtmesi. Asla çocuğunuzu başkalarıyla kıyaslamayın. Çocuğunuzla iletişiminiz olumlu olsun. Böylece çocuğunuz yalana başvurmak zorunda kalmaz. İsteklerini, beklentilerini, sıkıntı ve kaygılarını sizinle rahatça paylaşabilir. Çocuğunuza kesinlikle “yalancı” etiketi yapıştırmayın. Aksi takdirde çocuk bu etiketin gerektirdiklerini yerine getirerek yalana devam eder.

32 Yalan Davranışı için Çözüm Önerileri
Çocuğunuza doğruyu söyletmek için; "Doğru söylersen ceza vermeyeceğim" dedikten sonra, çocuk doğruyu söyleyince aşırı tepki vermek ya da şiddet uygulamak çocukta yalanı pekiştirir. Bu nedenle verdiğiniz sözleri yerine getirin ve çocuğunuzu cezalandırmayın.

33 TIRNAK YEME

34 Tırnak Yeme Davranış Bozukluğu
Tırnak yeme alışkanlığı psikolojik kökenlidir. Kendini gergin, sıkıntılı ve öfkeli hisseden çocuğun bunları dışa vurumu olarak kabul edilir. Kişilik olarak hassas ve sinirli çocuklarda daha sık görülür.

35 Tırnak yiyen çocukların ailelerinin
Tırnak yeme ve parmak emme alışkanlığı, tırnak yeme alışkanlığına çoğunlukla 3-4 yaşlarından önce başlamaz. (Çok ender olarak 5 aylık gibi erken bir dönemde görülebilir). Çocukların % 33’ünde tırnak yeme davranışı görülür. Tırnak yiyen çocukların ailelerinin çoğunda Tırnak yiyenlere rastlanmaktadır. Bunun içinde Tırnak yemenin bir taklit olduğu ve büyükleri taklit etmek suretiyle öğrenildiği ileri sürülmektedir.

36 Tırnak Yeme Davranışının Nedenleri
GÜVENSİZLİK Tırnak yeme bir güvensizlik belirtisi olarak kabul edilir. Aile içinde aşırı baskılı ve otoriter bir eğitimin uygulanması, çocuğun sürekli azarlanarak eleştirilmesi, kıskançlık, yeterli ilgi ve sevgi görememe sıkıntı ve gerginlik başlıca nedenlerdir.

37 Tırnak Yeme Davranışının Nedenleri
Anne babanın yaşantısı da önemli bir etkendir. Anne baba geçimsizlikleri anne babanın sık sık kavga etmesi ailedeki sorunlar çocuklarda Tırnak yeme gibi davranışlara neden olur. Anne Baba Yaşantısı

38 Tırnak Yeme Davranışının Nedenleri
Ayrıca anne babanın çocuklar arasında ayrım yapması çocuklar arasında kıskançlığa yol açar. Bu da dolaylı Şekilde kendini Tırnak yeme olarak gösterir. Çocuklar Arasında Ayırım

39 Tırnak Yeme Davranışının Nedenleri
Ailede herhangi bir bireyin Tırnak yeme davranışı göstermesi doğal olarak çocuğun ilgisini çekecektir. Tırnak yeme davranışı olaylara bağlı olarak gelişebilmektedir. Çocuğu tedirgin eden herhangi bir olay veya çevrede onun için hoşnutsuzluk yaratacak herhangi bir durum bu davranışı göstermesine yol açar.

40 Alınabilecek Önlemler
En etkili yöntem 3-4 yaşlarına kadar bu alışkanlığın anne baba tarafından görmezlikten gelinmesidir. Daha sonra bu Alışkanlık devam ederse; çocuğun gerginlik ve uyumsuzluk nedenleri iyice araştırılmalı ve bunlar saptanarak çözüm getirilmeli. Çocuğu azarlamak, korkutmak, ceza vermek gibi zorlayıcı yöntemlerin uygulanması yararlı olmamaktadır. Hatta kimi zaman daha ağır duygusal problemlerin çıkmasına neden olabilir. 3 – 4 Yaşına Kadar görmemezlikten gelin

41 Alınabilecek Önlemler
Çocukları korku kaygı yaratacak durumlardan uzak tutmak gerekir. Küçük çocukların kaygı korku verici televizyon filmlerini izlemeleri, kavgalı olaylarda bulunmaları çocuğu heyecanlandıracağı için sakıncalıdır. Tırnak yiyen çocuklara geceleri yatarken eski hafif eldivenleri giydirmek. Çocuk gece tırnaklarını yemek veya ısırmak istediğinde hatırlatıcı olması bakımından yararlı olabilir.

42 Alınabilecek Önlemler
Parmak ve tırnağa acı fakat zararsız bir sıvı sürülebilir. Bu hem hatırlatıcı ve hem de tırnağını ağzına götürdügü zaman acı ile birleştiğinde terk etmeye yardımcı olabilir. Çocukların ilgisi başka yöne çekilebilir. Sinema, televizyon izlerken veya radyo dinlerken onun ağzını çiğneyecek bir şeyle meşgul etmek tırnak yemenin ve ısırmanın yerine gelecek bir etkinlik olabilir. Çocukları ara sıra başarılarından dolayı ödüllendirme bazı durumlarda yarar sağlayabilir. Ancak bunun kısıtlı ve uygun şekilde kullanılması gerekir.

43 Alınabilecek Önlemler
Son söz ve bir önlem olarak Tırnak yemenin ve ısırmanın çok kötü bir Alışkanlık olmadığı ve bunu isteyenlerin kolaylıkla terk edebilecekleri çocuklara anlatılmalıdır. Çocuk buna inandırıldığı zaman bu alışkanlıktan vazgeçmek için çaba gösterecektir. Çünkü diş etkenler çocuğun bu alışkanlıktan vazgeçmesine fazla etkili olmamakla Bazı hallerde alışkanlığın kökleşmesine ve başkalarını kızdırmak ve huzursuz etmek için bir araç olarak kullanılmasına neden olmaktadır.

44 KÜFÜR

45 Küfür Nedir? İnsanların genellikle kızgınlık, öfke veya engellenmelerle karşılaştıklarında kullandıkları kötü kelimelere denir. Küfür, bazen insanlara beddua kelimeleri, bazen cinsel içerikli kelimeler, bazen kişinin zekâsıyla ya da hayvan isimlerini içeren kelimeler kullanılarak yapılır.

46 Küfür üç temel gruba ayrılır
Ya beddua etmek yada birine zarar verilmesi dileğini yansıtan konuşma biçimi Cinsel içerikli küfürler, müstehcen konuşmalar Kişiliğe yönelik küfürler. Manyak, salak...

47 Küfür Davranışının Nedenleri
Anne-baba veya etrafındaki yetişkinleri model alması. Yetişkinlerin ilgisini çekme isteği. Büyüdüğünü ispat etme çabası. Kızgınlık ve öfke durumlarında. Küfür eden akranları arasında kabul görme isteği.

48 Küfür Davranış İçin alınabilecek Önlemler
Örnek oluşturma:Eğer kaba ve küfürlü bir konuşma eğilimini kendinizde engelleyebiliyorsanız, çocuğunuzda bu kontrolü sizi taklit ederek öğrenecektir. Dürtülerini ifade edebilme:Eğer çocuk, size olan kızgınlıklarını rahatlıkla dile getirebiliyorsa, bu özgürlüğe sahip ise, olumsuz duygularını belirtmek için daha az küfürlü sözcük kullanacaktır.

49 Tartışma:Bu kelimeler bir kağıda yazılarak tanımlanır ve daha sonra tartışılır.
Önemsememek:Çocuklar kötü sözcükler kullandığında,anne-babalar bu duruma pek fazla üzülüp şaşırmıyorlarsa, çocukların bu sözcükleri söylemeleri için bir nedenleri kalmayabilir.

50 Küfür Davranış İçin alınabilecek Önlemler
Çocuğunuza iyi model olun. Eğer siz küfür ederseniz çocuğunuzda eder. Çocuğunuz küfrettiğinde kesinlikle şiddet ve tehdit kullanmayın. Çocuğunuzun küfür etmesine tanık olduğunuzda birden aşırı tepki vermeyin. Bir süre duymazlıktan gelin. Küfür içeren televizyon programlarından uzak tutun.

51 DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU

52 Tanım Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, aşırı hareketlilik, istekleri erteleyememe (impulsivite) ve dikkat sorunlarıyla kendini gösteren bir psikiyatrik bozukluktur.

53 Tanım Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun (DEHB) temel özelliği, kalıcı ve sürekli olan dikkat süresinin kısalığı, engellemeye yönelik denetim eksikliği nedeniyle davranışlarda ya da bilişte ortaya çıkan ataklık ve huzursuzluktur.

54 Dikkat Eksikliği Hiperaktivite
DEHB’nin sıklığı DSM IV ’ün verilerine göre toplumda %3-5 arasında, erkek çocuklarda kızlara oranla 3 kat daha fazla olduğu tespit edilmiştir. DEHB’nin nedenleri tam olarak bilinmese de psiko-sosyal ve biyolojik faktörlerin etkili olduğu tespit edilmiştir.

55 Belirtiler Nelerdir? Dalgınlık, Hayal kurma Dağınıklık Tutarsızlık
Koordinasyon güçlükleri, sakarlık Bellek sorunları Sosyal ilişkilerde sorunlar Saldırgan davranışlar Düşük benlik saygısı

56 Alınabilecek Önlemler ve Öneriler
Bu rahatsızlığın kesinlikle nedeni bilinmemektedir, sadece bazı görüşler ileri sürülür Tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır Eğer tedavi edilmezse yetişkinliğe taşınabilir Erken tanı tedavi sürecini kolaylaştırır. Ailede tüm bireylerin tedaviye katılımı önemlidir.

57 Evde Neler Yapılabilir?
Günlük programı hazırlayıp çocuğun görebileceği yere asın (T.V, bilgisayar, ev ödevi, kalkış-yatış, yemek v.b.) Eğer çocuk henüz okuma yazma bilmiyorsa günlük etkinlikler sembollerle anlatılmalıdır. Ailede davranış kurallarını açıkça ve kısaca belirleyin çocuğun kurallara uymadığı zaman neyle karşılaşacağını yazılı ve kesin hale dönüştürün

58 Evde Neler Yapılabilir?
Çocuğa ne yapmamasından çok ne yapması gerektiği söylenip gösterilmelidir. Nasıl davranmaları gerektiği konusunda model olunmalıdır. Kendi başına düzgün giyinmek, kapıyı yavaş örtmek gibi küçük davranışlarda bile ödül kullanılmalıdır (ödüllendirme; sözlerle gülümseyerek, sırtını sıvazlayarak olabilir) DEHB olan çocuklar dikkatlerini yöneltip dikkatlerini yöneltip dinlemedikleri için anlamayabilirler talimattan önce çocuğun dikkati çekilmelidir. Gözlerinin içine bakın sonra ne istediğinizi net ve sakin söyleyin

59 Parmak Emme Tikler Alt Islatma Dışkı Kaçırma Kekemelik İnatçılık
Bunların Dışında: Parmak Emme Tikler Alt Islatma Dışkı Kaçırma Kekemelik İnatçılık …Vb davranış bozuklukları ve uyum sorunları vardır. Bu liste daha farklı başlıklarla çoğaltılabilir.