BURSA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

... konulu sunumlar: "BURSA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI"— Sunum transkripti:

1 BURSA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
YENİ DÜZENLEMEYLE KOOPERATİFLERİN VERGİLENDİRİLMESİ BURSA

2

3 A. KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ
SUNUM PLANI A. KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ Muafiyet 7061 sayılı Kanun ile Yapılan Düzenleme Ortak İçi – Ortak Dışı İşlemler Risturn İstisnası B. VERGİSİ KESİNTİSİ C. KATMA DEĞER VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ D. AMME ALACAĞINDAN SORUMLULUK E. ÖZELGE ÖRNEKLERİ

4 KOOPERATİF TANIMI KOOPERATİFİN TANIM
Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet sureti ile sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklardır. En az 7 ortak (gerçek veya tüzel kişi) tarafından imzalanacak ana sözleşme ile kurulur. Kooperatif Çeşitleri; Üretim Kooperatifleri Tüketim Kooperatifleri Kredi Kooperatifleri Yapı ve İşyeri Kooperatifleri Diğer Kooperatifler

5 KOOPERATİFLERİN KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ
(5520/1.md.) Aşağıda sayılan kurumların kazançları, kurumlar vergisine tâbidir: a) Sermaye şirketleri, b) Kooperatifler, c) İktisadî kamu kuruluşları, ç) Dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmeler, d) İş ortaklıkları.

6 KOOPERATİFLERİN KURUMLAR VERGİSİNDEN MUAF OLMA ŞARTLARI
KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ KOOPERATİFLERİN KURUMLAR VERGİSİNDEN MUAF OLMA ŞARTLARI (Tüketim ve Taşımacılık Kooperatifleri Hariç !) Kooperatiflerin, kurumlar vergisinden muaf sayılabilmeleri için, ana sözleşmelerinde ; 1- Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, 2- Yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi, 3- Yedek akçelerinin ortaklara dağıtılmaması, 4- Sadece ortaklarla iş görülmesine ilişkin hüküm bulunması ve ayrıca ana sözleşmede yer alan bu hükümlere fiilen uyulması gerekmektedir. Tüketim ve taşımacılık kooperatiflerinin, yukarıda yer alan tüm şartları sağlasalar bile kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanmaları mümkün değildir.

7 YAPI KOOPERATİFLERİNDE MUAFİYET UYGULAMASI
KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ YAPI KOOPERATİFLERİNDE MUAFİYET UYGULAMASI Yapı kooperatiflerinin kurumlar vergisi muafiyetinden faydalanabilmesi için öncelikle buraya kadar açıkladığımız genel şartlara uymaları gerekir. Bunun yanı sıra yapı kooperatiflerinin muafiyetten yararlanabilmeleri için; Kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında Kanunda sayılan kişilere yer verilmemesi İnşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişiler veya tüzel kişi temsilcileri, Bu kişilerle ilişkili olduğu kabul edilen kişiler, Yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlar, Yapı ruhsatı ile arsa tapusunun kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olması gerekmektedir.

8 7061 sayılı Kanun ile Yapılan Düzenleme İle;
KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ 7061 sayılı Kanun ile Yapılan Düzenleme İle; tarihinden itibaren; Kooperatifler ortak dışı işlemleri nedeniyle kurumlar vergisi mükellefi olmayacak. Ortak dışı işlemleri olan kooperatiflerin, kendi tüzel kişiliklerine bağlı ayrı bir iktisadi işletmesi oluştuğu kabul edilecek. Ortak dışı işlemlerde bulunmaları nedeniyle 1/1/2018 tarihinden önce kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilmiş olan kooperatiflerin, muafiyete ilişkin diğer şartları da taşıyor olmaları kaydıyla, 1/1/2018 tarihi itibarıyla kurumlar vergisi mükellefiyet kayıtları sonlandırılacaktır.

9 7061 sayılı Kanun ile Yapılan Düzenleme İle;
KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ 7061 sayılı Kanun ile Yapılan Düzenleme İle; Tarım Satış ve Tarım Kredi Kooperatiflerinin yapılan düzenleme çerçevesinde işlem tesisi edilmesi için yazılı talepte bulunulması gerekmektedir. Kooperatiflerin tüzel kişiliğine bağlı bu iktisadi işletmelerinden ve tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine katılımlarından kazanç elde etmeleri ve bu kazançların daha sonra ortaklara dağıtılması muafiyete etki etmeyecektir. Kooperatiflerin faaliyetin icrasına tahsis ettikleri ve ekonomik ömrünü tamamlamış olan demirbaş, makine, teçhizat, taşıt ve benzeri amortismana tabi iktisadi kıymetleri elden çıkarmalarının ortak dışı işlem sayılmayacağı hüküm altına alınmıştır.

10 Kurumlar Vergisinden Muaf Kooperatiflerin Vergisel Durumu
KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ Kurumlar Vergisinden Muaf Kooperatiflerin Vergisel Durumu Kurumlar vergisinden muaf olan kooperatifler, kurumlar vergisi beyannamesi vermezler. Ancak bu kurumların: Stopaja tabi ödemeleri varsa stopaj sorumlulukları, KDV’den istisna edilmeyen işlemlerinden dolayı KDV mükellefiyetleri, VUK hükümlerine göre bildirim, defter tasdiki ve defter tutma, kayıtların belgelendirilmesi, saklanması ödevleri, Ayrıca fatura kullanan mükelleflerin belgeleri anlaşmalı matbaalara bastırmak veya notere tasdik ettirmek zorunlulukları devam eder.

11 ORTAK İÇİ – ORTAK DIŞI İŞLEMLER
KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ ORTAK İÇİ – ORTAK DIŞI İŞLEMLER Ortak içi işlemler, Kooperatif ana sözleşmesinde belirtilen faaliyet konusuna dahil olan ve kooperatifin ortaklarıyla yapmış olduğu faaliyetleri ifade etmektedir. Kooperatif, kendi faaliyet konusuna girmeyen bir işlemi kendi ortağına yapmış olsa dahi bu işlemin ortak içi işlem olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. ( Konut yapı kooperatifinin ortağı olan bir kişiye daire kiralaması. ) Ortak dışı işlemler, Kooperatiflerin ortakları dışındaki kişilerle yaptıkları işlemler ile kooperatif ana sözleşmesinde yer almayan konularda ortakları ile yaptıkları işlemlerdir.

12 ORTAK İÇİ – ORTAK DIŞI İŞLEMLER
KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ ORTAK İÇİ – ORTAK DIŞI İŞLEMLER Üretim Kooperatiflerinin, ortaklarından aldığı ürünleri, bir takım işlemlerden geçirildikten sonra niteliği değiştirilmiş olarak üçüncü kişilere satılması ortak dışı işlem sayılmaktadır.  Yapı Kooperatiflerinin, arsalarını kat karşılığı vererek işyeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılacaktır. Ancak, bu kooperatiflerin, her bir hisse için bir işyeri veya konut elde etmesi halinde, bu işlem ortak dışı işlem olarak kabul edilmeyecektir.  Kooperatife ait taşınmazların, ortaklara veya ortak olmayanlara kiraya verilmesi veya kooperatifin inşa ettiği konut veya işyerlerinin ortaklara dağıtımından sonra elinde kalan işyeri, konut veya arsaların satılması ortak dışı işlem sayılacaktır. Yapı Kooperatiflerinin konut inşa etmek üzere kum, çimento, demir vb. malzeme satın alması, söz konusu inşaata finansman sağlamak üzere üçüncü kişilerden kredi temin etmesi de ortak dışı işlem olarak değerlendirilmeyecektir.

13 RİSTURN İSTİSNASI KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ
Risturn, ortak içi muamelelerden doğan olumlu farkın, ortaklara yaptıkları muamele oranında geri verilmesidir. 7061 sayılı Kanunla 1/1/2018 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikle; Kooperatif ortaklarının yönetim gideri karşılığı olarak ödedikleri paralardan harcanmayarak iade edilen kısımlar ile, Tüketim kooperatiflerinin, ortaklarının kişisel ve ailevi gıda ve giyecek ihtiyaçlarını karşılamak için satın aldıkları malların değerine göre hesapladıkları risturnlara ilişkin kurumlar vergisi istisnası korunmuştur. (Münhasıran üretim ve kredi kooperatiflerine tanınan risturn istisnası, yürürlükten kaldırılmıştır.) Buna göre, ortaklarla 1/1/2018 tarihinden önceki dönemlerde yapılan işlemler dolayısıyla üretim ve kredi kooperatiflerinin hesapladığı risturnlar kurumlar vergisi istisnasından faydalanabilecektir.

14 RİSTURN İSTİSNASI KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ
Risturnun nakden veya aynı değerde mal ile ödenmesi istisnanın uygulanmasına engel değildir. Ortaklardan başka kimselerle yapılan işlemlerden doğan kazançlar ile ortaklarla ortaklık statüsü dışında yapılan işlemlerden doğan kazançlar hakkında risturnlara ilişkin istisna hükmü uygulanmaz. Gelir-gider farkının risturn şeklinde dağıtılacağının kooperatif ana sözleşmesinde düzenlenmesi, Kanuni yedek akçe ve fonlar ayrılmadan risturnların dağıtılmaması, Dağıtımın faaliyet dönemini izleyen yıl içinde gerçekleştirilmesi, gerekmektedir.

15 KURUMLAR VERGİSİ MUAFİYETİ
KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ KOOPERATİFLER KURUMLAR VERGİSİ MUAFİYETİ RİSTURN İSTİSNASI ÜRETİM KOOPERATİFLERİ VAR YOK YAPI KOOPERATİFLERİ KREDİ KOOPERATİFLERİ TÜKETİM KOOPERATİFLERİ TAŞIMACILIK KOOPERATİFLERİ

16 VERGİ KESİNTİSİ KARŞISINDAKİ DURUM
GELİR VERGİSİ KESİNTİSİ KARŞISINDAKİ DURUM VERGİ KESİNTİSİ KARŞISINDAKİ DURUM Yaptıkları ödemelerden kesinti yapmak zorunda olanlar(KVK/15.md) Kamu idare ve kuruluşları, İktisadi kamu kuruluşları, Sair kurumlar, Ticaret şirketleri, İş ortaklıkları, Dernekler ve vakıflar, Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, Kooperatifler, Yatırım fonu yönetenler, Gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, Zirai kazancını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler

17 VERGİ KESİNTİSİ KARŞISINDAKİ DURUM
GELİR VERGİSİ KESİNTİSİ KARŞISINDAKİ DURUM VERGİ KESİNTİSİ KARŞISINDAKİ DURUM GAYRİMENKUL KİRA GELİRLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ Kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden, vergi kesintisi yapılması gerekir. Kooperatiflerin taşınmazlarını kiraya vermeleri ortak dışı işlem olarak değerlendirileceğinden kooperatif tüzel kişiliğine bağlı oluştuğu kabul edilen iktisadi işletme nezdinde kurumlar vergisi mükellefiyetinin tesis edilmesi gerekmektedir. Ancak, bu iktisadi işletmelerin başkaca gelir getirici faaliyetinin bulunmaması ve gelirlerinin sadece vergi kesintisine tabi tutulmuş taşınmaz kira gelirleri ile vergi kesintisine tabi tutulan mevduat faizlerinden ibaret olması halinde, kurumlar vergisi beyannamesi (geçici vergi beyannameleri dahil) vermelerine gerek bulunmamaktadır. Yapılan vergi kesintileri nihai vergileme olacaktır.

18 VERGİ KESİNTİSİ KARŞISINDAKİ DURUM
GELİR VERGİSİ KESİNTİSİ KARŞISINDAKİ DURUM VERGİ KESİNTİSİ KARŞISINDAKİ DURUM Kooperatife kira ödemesinde bulunan kişilerin tevkifat yapma mecburiyetinin bulunmaması halinde, kooperatif tüzel kişiliğine bağlı iktisadi işletmelerin, tevkifata tabi tutulmamış bu gelirlerini, kurumlar vergisi beyannamesi ile beyan edeceklerdir. Kesintiye tabi tutulmuş taşınmaz kira gelirleri ile mevduat faizleri yanında  ortak dışı başkaca işlemlerden doğan gelirleri de bulunan kooperatif tüzel kişiliğine bağlı iktisadi işletmeler, kurumlar vergisi beyannamesi vermek zorunda olduklarından, taşınmaz kira gelirlerini ve mevduat faizlerini de bu beyannameye dahil edeceklerdir. Ancak, kira gelirleri ile mevduat faizleri üzerinden Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesi uyarınca kesinti yoluyla ödenmiş olan vergiler, hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilecektir.

19 KOOPERATİFLERİN YARARLANDIKLARI KDV İSTİSNALARI
KATMA DEĞER VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ KOOPERATİFLERİN YARARLANDIKLARI KDV İSTİSNALARI KDV Kanununda yer alan genel nitelikli istisnalar: Araçlar, Petrol Aramaları ve Teşvik Belgeli Yatırımlarda İstisna Taşımacılık İstisnası Diplomatik İstisna İthalat İstisnası En az iki tam yıl süreyle aktifte tutulan iştirak hisseleri ve gayrimenkul teslimleri istisnası

20 KOOPERATİFLERİN YARARLANDIKLARI KDV İSTİSNALARI
KATMA DEĞER VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ KOOPERATİFLERİN YARARLANDIKLARI KDV İSTİSNALARI Sadece belirli türdeki kooperatiflerin yararlanabilecekleri KDV istisnaları: Tarımsal amaçlı kooperatiflerin tarımı yaymak, ıslah ve teşvik etmek amacıyla yaptıkları teslim ve hizmetler, Tarımsal amaçlı kooperatiflere bedelsiz olarak yapılan her türlü mal teslimleri ve hizmet ifaları, Tarımsal amaçlı kooperatiflerin arazi ıslahına ait hizmetleri, Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin kurulması amacıyla oluşturulan kooperatiflerin arsa ve işyeri teslimleri,

21 KOOPERATİFLERİN YARARLANDIKLARI KDV İSTİSNALARI
KATMA DEĞER VERGİSİ MÜKELLEFİYETİ KOOPERATİFLERİN YARARLANDIKLARI KDV İSTİSNALARI Konut yapı kooperatiflerinin üyelerine konut teslimleri, 3/7/2009 tarihinden önce bina inşaat ruhsatı almış olan konut yapı kooperatiflerince, üyelerine yapılan konut teslimleri katma değer vergisinden müstesnadır. 3/7/2009 tarihinden itibaren bina inşaat ruhsatı alan konut yapı kooperatifleri adına, bina inşaat ruhsatının alındığı tarihten itibaren KDV mükellefiyeti tesis edilecek, vergiye tabi işlemleri bulunmasa dahi sözü edilen konut yapı kooperatifleri tarafından takvim yılının üçer aylık dönemleri itibariyle KDV beyannamesi verilecektir. 3/7/2009 tarihinden önce veya sonra kurulan konut yapı kooperatifleri adına bina inşaat ruhsatı alınmadığı müddetçe KDV mükellefiyeti tesis edilmesine gerek bulunmamaktadır.

22 AMME ALACAĞINDAN SORUMLULUK
KOOPERATİFLERDE SORUMLULUK AMME ALACAĞINDAN SORUMLULUK Kooperatifi nezdinde yapılan takip işlemleri sonucunda kooperatifin mal varlığından, vergi ve buna bağlı alacakların tamamen veya kısmen tahsil edilememesi halinde, vergi borcunun ödenmemesinden kooperatifi temsile yetkili bulunan kanuni temsilcilerin mal varlığından tahsil edilmesi (Amme alacağının doğduğu ve ödenmesi gerektiği dönemdeki temsilcilerden), tüm bunların da mümkün olmaması durumunda, kooperatif ortaklarının ana sözleşmede belirlenen sorumluluk hallerine göre, hisseleri oranında ortaklara müracaat edilmesi gerekmektedir. Kooperatif ortaklarının amme alacağından sorumluluğu, üyeliklerinin devam ettiği dönemlerdeki hisseleri nispetinde olacağı tabiidir.

23 ÖZELGE ÖRNEKLERİ Kurumlar Vergisinden muaf olan mükellefler Ba-Bs Bildirimlerini verme zorunluluğu bulunup bulunmadığına ilişkin; Kurumlar Vergisinden muaf olan mükellefler, muafiyetten yararlandıkları hesap döneminden itibaren Ba-Bs bildirim formu (mal ve/veya hizmet alış-satış tutarları KDV hariç TL ve üzeri) vermeyecekleri belirtilmiştir. Kooperatifin üyelerinden topladığı balın satışının Kurumlar Vergisi ve KDV karşısındaki durumuna ilişkin; 1.Kurumlar Vergisi Yönünden: Üretimde kullanılan girdilerinin ortaklara sağlanması ve ortaklardan alınan bal ve arı ürünlerinin niteliğinde herhangi bir değişiklik yapmadan üçüncü kişilere satılması ortak dışı işlem sayılmadığından kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanması mümkün bulunmaktadır. 2.Katma Değer Vergisi Yönünden: Üyelerden toplanan balın üçüncü kişilere satılması işleminin KDV Kanununun 17/1-a maddesi çerçevesinde değerlendirilmesi mümkün bulunmadığından, KDV'ye tabi tutulması gerekmektedir.

24 ÖZELGE ÖRNEKLERİ Üye aidatları dışında herhangi bir gelirleri bulunmayan Kooperatiflerin katma değer vergisine tabi olup olmadığına ilişkin; Kooperatifin giderlerini karşılamak kaydıyla ortaklardan makbuz mukabili tahsil ettiği üye aidatları Gelir Vergisi mevzuuna giren bir gelir unsuru niteliğinde bulunmamaktadır. Bu nedenle, kooperatifin KDV Kanununun 1 inci maddesi kapsamında katma değer vergisinin konusuna giren bir işlemden söz edilemeyeceğinden, üyelerden tahsil edilen aidatlar katma değer vergisine tabi tutulmayacaktır. Kooperatifin aidat niteliği taşımayan komisyon veya benzeri adlar altında tahsil ettiği başkaca gelirlerinin olması durumunda, bu gelirler ticari kazanç niteliğinde olacağından KDV Kanununun genel hükümleri çerçevesinde vergiye tabi tutulacaktır.

25 ÖZELGE ÖRNEKLERİ Kooperatife ait gayrimenkulün ihale ile satılmasının Kurumlar Vergisi ve KDV karşısındaki durumuna ilişkin; 1.Kurumlar Vergisi Yönünden: Konut yapı kooperatifinin aktifinde kayıtlı olan bir daire ve 4 dükkanı satması nedeniyle elde edeceği kazancın ilgili dönem kurum kazancına dahil edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir. Satış işlemi, taşınmaz ticareti kapsamında değerlendirileceğinden, bu dükkânların ve dairenin satışından elde edilecek kazancın Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-e maddesi kapsamında kurumlar vergisinden istisna edilmesi mümkün değildir. 2.Katma Değer Vergisi Yönünden: Satış işlemi, taşınmaz ticareti kapsamında değerlendirileceğinden,  KDV Kanununun 17/4-r maddesinde düzenlenen istisna hükmünün uygulanması mümkün bulunmamakta olup, genel hükümler çerçevesinde KDV hesaplanması gerekmektedir.

26 ÖZELGE ÖRNEKLERİ ARAMA MOTORU

27 Teşekkürler …