İş Sağlığı ve Güvenliği Kavram ve Kurallarının Gelişimi

... konulu sunumlar: "İş Sağlığı ve Güvenliği Kavram ve Kurallarının Gelişimi"— Sunum transkripti:

1 İş Sağlığı ve Güvenliği Kavram ve Kurallarının Gelişimi

2 Tarihçe Paracelsus ( ) işçilerin sağlık konularını ele almıştır Gregorius Agricola-George Bauer 1526'da Avrupa madenlerinde çalışan işçilerin sorunlarıyla ilgili klasik bilgileri içeren "De Re Metalica) adlı eserini yazmıştır Endüstri sağlığının babası olarak kabul edilen Bernardino Ramazzini ( ) "De Morbis Artifıcum Diatriba" isimli eserinde meslek hastalıklarını açıklamıştır

3 Agricoloa ( ) “De Re Metallica”: Ağıza Buruna Mendil “ Bernardino Ramazzini ( ) İş sağlığının kurucusu, ”koruyucu meleği” kabul edilir. “De Morbis Artificium Diatriba-Çalışanların Hastalıkları” Kurşun ve cıva zehirlenmeleri ve diğer meslek hastalıklarındaki semptomları tanımlamıştır. Silikoz’un tehlikelerinden kaçınma yollarını…. Hekimlere, hastalarına çalışma ortamı ve yaptıkları işin hikayesini sormalarını tavsiye etmiştir. Dr. Alice Hamilton (20. yy) “Exploring the Dangerous Trades” Değirmen ve madenlerdeki deneyimlerini yazdığı kitabı

4 Tarihçe Bireylerin kendi evlerinde elleriyle yaptıkları emek yoğun işler,1700’lerde sanayi devriminin etkisiyle makinelerle yapılmaya başlanmış, 1800’lü yılların başından itibaren ise tüm Avrupa’ya yayılmıştır Üretim alanında tüm bu gelişmeler yaşanırken, iş sağlığı ve güvenliği anlayışı aynı hızda gelişmemiştir

5 Birinci dalga Ağır çalışma koşullarının oluşturduğu işçi sağlığı ve güvenliği sorunları 19. yüzyılın sonlarında İtalya, İngiltere ve ardından tüm sanayileşmiş ülkelerde ele alınmaya başlamış ancak bu dönemde işçi sağlığına dönük tedavi edici yöntemler üzerinde durulmuştur

6 İkinci dalga 1900’lerin başlarında işçi sağlığı ve güvenliği konusundaki önlem niteliğindeki uygulamalar gündeme gelmiştir Sanayi devriminden sonra İngiltere’de Sir Percivale Pott (1776) baca temizleyicilerinin skrotum (testis) kanserini tarif etmiştir ABD’de 1914’te Gillmann Thomson Meslek Hastalıkları kitabını yayınlamıştır

7 İkinci dalga XIX. yüzyılın başlarında İngiltere’de "Sağlık ve Ahlakın Korunması Kanunu"(1802) ve "Fabrikalar Kanunu” (1833) yayınlanmış, "İş Güvenliği Müfettişliği" öngörülmüştür Fransa'da 1810 yılında yayınlanan "İmparator Kararnamesi", 1841 yılında yayınlanan "İş Mevzuatı” bu konuya ilişkin ilk düzenlemelerdir

8 Üçüncü dalga 1980’lerde İskandinav ülkelerinde iş stresi, psikolojik riskler, iş yükü, birey ve grup seviyelerinde psikososyoloji, iş psikolojisi, iş organizasyonu ve önleyici eylemler üzerine çalışmalar başlatılmıştır Alkış ve Taşpınar Avrupa Birliği içerisinde 1989 yılında çıkarılan 89/391/EEC sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Direktifi, iş sağlığı ve güvenliği alanında çerçeve direktif olarak kabul edilmiştir

9 Tarihsel gelişim Günümüzde ise sayılan üç anlayışın da üzerinde bir yaklaşım benimsenmiş, şu konular öne çıkmıştır: İşçilerin sağlık, iş becerisi ve refahının korunup desteklenmesi, Güvenli ve sağlıklı iş ortamlarının sürekli olarak yenilenip, geliştirilmesi, İş konusunda psikolojik, psikososyal ve örgütsel yaklaşımlar geliştirilerek, iş ve yönetim kültürlerinin sağlık ve refah için elverişli hale getirilmesi.

10 Türkiye’deki gelişim

11 Türkiye’deki gelişim 8 Haziran 1936 tarihinde çıkarılan 3008 sayılı İş Kanunu 1967 yılında çıkarılan 931 sayılı İş Kanunu içerisinde ilk defa modern hükümlerle yer alan disiplin, bu Kanunun Anayasa Mahkemesi tarafından şekil yönünden iptal edilmesinden sonra, 1971 yılında çıkarılan 1475 sayılı İş Kanunu içerisinde de aynı hükümlerle yer almıştır

12 İşçi sağlığı ve İş güvenliği kavramı
Ülkemizde tarih ve 6/12782 sayılı Kararname ile yürürlüğe konulan "İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün“ nci maddeleri son hükümler bölümde yer almıştır Bakanlar kurulunun 04/12/1973 tarih ve - 7/7583 nolu kararı ile 25/08/1971 tarihli 1475 sayılı İş Kanununa göre çıkarılan "İşyerlerinin Kurulmasına ve İşletilmesine İlişkin Tüzük“ gereğince işçilerin bazı yasal haklara sahip olması sağlanmıştır

13 1475 sayılı İş Kanunu 5. bölümü işçi sağlığı ve iş güvenliğine ait hükümleri 73. maddesi işverenin işyerinde sağlık ve güvenlikle ilgili her türlü tedbiri alacağını anlatır İSG konusunda her türlü önlemi almak Araç ve gereçleri noksansız bulundurmak Denetlemek Bilgilendirme ve eğitim vermek Kaza ve meslek hastalıklarını bildirmek

14 4857 Sayılı İş Kanunu İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ
AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLER YÖNETMELİĞİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULLARI HAKKINDA YÖNETMELİK YAPI İŞLERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK YÖNETMELİĞİ İŞYERİ SAĞLIK BİRİMLERİ VE İŞYERİ HEKİMLER.... YÖNETMELİĞİ ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİ YÖNET. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN İŞYERİNDE KULLANILMASI GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ YÖNETMELİĞİ İŞ GÜVENLİĞİ İLE GÖREVLİ MÜH. VE TEKNİK ELEMAN .... YÖNET. ve buna göre çıkartılan 24 teknik 12 sosyal toplam 36yönetmelik

15 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 9 Aralık 2003 Tarihli Resmi Gazetede yayınlayarak Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğini devreye koymuştur Bu yönetmelik 12/6/1989 tarihli ve 89/391/EEC sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifi esas alınarak hazırlanmıştır

16 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Madde 1’de verilen Amaç
Bu Yönetmelik, işyerlerinde sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için alınacak önlemleri belirler.Bu amaçla; Mesleki risklerin önlenmesi, sağlık ve güvenliğin korunması, risk ve kaza faktörlerinin ortadan kaldırılması, İş sağlığı ve güvenliği konusunda işçi ve temsilcilerinin eğitimi, bilgilendirilmesi, görüşlerinin alınması ve dengeli katılımlarının sağlanması, Yaş, cinsiyet ve özel durumları sebebi ile özel olarak korunması gereken kişilerin çalışma şartları ile ilgili genel prensipler ve diğer hususlar bu Yönetmelikte düzenlenmiştir.

17 İş sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Madde 4’te yer alan tanımlar
Risk değerlendirmesi: İşyerlerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin, işçilere, işyerine ve çevresine verebileceği zararların ve bunlara karşı alınacak önlemlerin belirlenmesi amacıyla yapılması gerekli çalışmaları, Sağlık ve güvenlik işçi temsilcisi: İşyerinde sağlık ve güvenlik konularında işçileri temsil etmeye yetkili kişiyi, Önleme: Mesleki riskleri önlemek veya azaltmak için işyerinde yapılan işlerin bütün aşamalarında planlanmış veya alınmış önlemlerin tümünü, Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını tanımlar

18 İşveren, işçilerin korunması için; Riskleri önleyecek,
İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği / Madde 6B İşveren, işçilerin korunması için; Riskleri önleyecek, Önlenmesi mümkün olmayan riskleri değerlendirecek, Riskleri kaynağında yok edecek

19 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 09.12.2003 / 25311 Madde 9
İşveren; İşyerinde risklerden özel olarak etkilenebilecek işçi gruplarının durumunu da kapsayacak şekilde risk değerlendirmesini yapmak, Risk değerlendirmesi sonucuna göre, alınması gereken önlemlere ve kullanılması gereken koruyucu ekipmana karar vermek ve bunlarla ilgili kayıt ve dokümanları hazırlamakla yükümlüdür

20 İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili Türkiye’deki mevzuat
T.C. Anayasasının, maddeleri Hafta tatili Kanunu,-Borçlar kanunu: İş sahiplerinin tehlikelere karşı gereken tedbirleri alacağını, Belediyeler Kanunu: İşyerlerinde sağlık kurallarına uyulacağını, 506 sayılı SSK Kanunu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı:1946 yılından beri iş ve çalışma hayatını 3308 Sayılı Çıraklık Mesleki Eğitim Kanunu Geliştirmek, çalışma barışını korumak amacıyla faaliyetlerini yürütmektedir

21 İş Sağlığı ve Güvenliğinin tanımı
İş yerlerinde işin yürütülmesi sırasında çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek koşullardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalara “İş Sağlığı ve Güvenliği” denir

22 Çalışanların, geçici işçilerin, müteahhit personelinin, ziyaretçilerin ve çalışma alanındaki diğer insanların refahını etkileyen faktörler ve şartlar (OHSAS 18001:1999)

23 Domino teorisi A : Yönetim Kontrolünün Eksikliği
B : Temel Nedenler (Eğitim, Bakım vb.) C : Tehlikeli Ortam ve Davranışlar D : Kaza E : Yaralanma

24 6331 (1) Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir. (1) Bu Kanun; kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.

25 (2) Ancak aşağıda belirtilen faaliyetler ve kişiler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz:
a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri. b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri. c) Ev hizmetleri. ç) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar. d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri.

26 MADDE 4 – (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır. d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.

27 MADDE 4 – (2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. (3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez. (4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz

28 MADDE 5 – (1) İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur: a) Risklerden kaçınmak. b) Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek. c) Risklerle kaynağında mücadele etmek. ç) İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek

29 (1) İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur:
d) Teknik gelişmelere uyum sağlamak. e) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek. f) Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek. g) Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek. h) Çalışanlara uygun talimatlar vermek.

30 MADDE 6 – (1) Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren; a) Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.

31 MADDE 6 – (1) Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren; a) Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.

32 Sağlık gözetimi MADDE 15 – (1) İşveren;
a) Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. b) Aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır: 1) İşe girişlerinde. 2) İş değişikliğinde. 3) İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde.

33 MADDE 15 – (2) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz. (3) Bu Kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları, işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınır. Raporlara itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır, verilen kararlar kesindir. (4) Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz. (5) Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur.

34 MADDE 16 – (1) İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla işveren, çalışanları ve çalışan temsilcilerini işyerinin özelliklerini de dikkate alarak aşağıdaki konularda bilgilendirir: a) İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler. b) Kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumluluklar. c) İlk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler.

35 MADDE 16 – (2) İşveren; a) 12 nci maddede belirtilen ciddi ve yakın tehlikeye maruz kalan veya kalma riski olan bütün çalışanları, tehlikeler ile bunlardan doğan risklere karşı alınmış ve alınacak tedbirler hakkında derhal bilgilendirir. c) Risk değerlendirmesi, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili koruyucu ve önleyici tedbirler, ölçüm, analiz, teknik kontrol, kayıtlar, raporlar ve teftişten elde edilen bilgilere, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin ulaşmasını sağlar.

36 MADDE 17 – (1) İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır. (2) Çalışan temsilcileri özel olarak eğitilir. (3) Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz.

37 MADDE 17 – (4) İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir. Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir. (5) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar işe başlatılamaz (6) Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verilmesini sağlar. (7) Bu madde kapsamında verilecek eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır. Eğitim sürelerinin haftalık çalışma süresinin üzerinde olması hâlinde, bu süreler fazla sürelerle çalışma veya fazla çalışma olarak değerlendirilir

38

39

40

41

42 Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (http://osha.europa.eu)
Avrupa'yı çalışmak için daha güvenli, daha sağlıklı ve daha verimli bir yer haline getirmek

43 İş sağlığı ve güvenliği riskleri hakkında farkındalığı yükseltmek ve bunları önlemek
İş sağlığı ve güvenliği alanındaki iyi uygulamaları belirlemek ve bunların aktarılmasını kolaylaştırmak Önleyici faaliyetleri kolaylaştırmak için yeni ortaya çıkan riskleri öngörmek Bilgi paylaşımı ve araştırma konusunda üye devletler arasındaki işbirliğini teşvik etmek Avrupa'da ve başka yerlerde iş sağlığı ve güvenliği kaynaklarından en iyi şekilde yararlanmasını sağlamak için ağlar oluşturulmasını teşvik etmek ve Toplumsal ve çevresel konularda sorumluluk alınması konusunda AB-OSHA'yı önde gelen bir kuruluş haline getirmek

44 Sağlık Bir hastalığı olmamak değil, hastalık öncesi korumayı da içeren bir iyilik-halidir Temel amaçlar; Hastalığa olan direnci arttırma Yaşam kalitesini geliştirme Ömrü uzatma Hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, bedensel ruhsal sosyal ekonomik yönden tam bir iyilik hali” Dünya Sağlık Örgütü

45 İş Sağlığı Bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik hallerinin en üstün düzeyde tutulması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi çalışmalarıdır. (Uluslararası Çalışma Örgütü- Dünya Sağlık Örgütü – 1950)

46 İşçi Sağlığı Bireyin sağlıklı olması ve onun iş koşullarından doğabilecek tehlikelerden korunması Çalışanın, çalışma şartları ve kullanılan araç ve gereçlerden doğabilecek tehlikelerden mümkün olduğunca arınmış bir iş ortamında huzurlu bir biçimde yaşayabilmesi

47 İş Sağlığının Amaçları
Tüm mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal, sosyal iyilik durumlarını en üst düzeye ulaştırmak ve bu düzeyde sürdürebilmek Çalışma koşullarından dolayı çalışanların sağlıklarının bozulmasını önlemek Çalışma ortamında bulunan her türlü fiziksel, kimyasal, organik, ruhsal ve organizasyona ait faktörlerden korunmayı sağlamak

48 İş Sağlığının Amaçları
Çalışanın fizyolojik ve psikolojik verilerine uygun bir çalışma ortamına yerleştirilmesi ve uyumlu bir ortamda işini sürdürmesini sağlamak Yapılan iş ile işçi arasında uyumu sağlayarak, asgari yorgunlukla optimal randımanı elde etmek

49 İş Sağlığı ve Güvenliği
Türkiye'de her yıl yaklaşık iş kazası meydana gelmekte, bu kazalarda den fazla işçi hayatını kaybetmekte, den fazla işçi ise sakat kalmaktadır İş kazaları ve meslek hastalıkları işyerlerinde oluştuğu için temel nedenleri işyeri koşullarıdır. İşyerlerindeki kuralları koyan ve kararları alanlar işverenler olduğu için sağlıklı ve güvenli işyerleri oluşturulması görevi de işverenlerindir

50 Çalışanların sağlığını belirleyen etkenler
Bireysel özellikler Yaşı, cinsiyeti, genetik özellikleri Beslenme durumu, sigara,alkol vb alışkanlıkları, Yaşam stili İşyeri ortam faktörleri Kimyasal faktörler Fiziksel faktörler Biyolojik faktörler Tozlar Ergonomik faktörler Psikososyal faktörler

51 İş Güvenliği İş güvenliği çalışma ortamı ve bu çalışma ortamının teknik özellikleri ile bu ortamda oluşabilecek risklerle ilgilidir İşyerlerinde işin yapılması ve yürütümünden kaynaklanabilecek tehlikelerden ve sağlığa zararlı şartlardan korunmak ve daha iyi bir çalışma ortamı sağlamak için yapılan metotlu çalışmaları ifade eder

52 İş Güvenliği İş yerlerinde işin yapımı sırasında, sağlığa, işe ve işyerine, zarar verebilecek olan, çeşitli sebeplerden kaynaklanan, olumsuz şartlardan korunmak amacı ile yapılan planlı çalışmaların hepsine İş Güvenliği denir.

53 İş güvenliği temel haktır!
Sağlık ve çevresel düzenlemelerle işle ilgili sakatlık ve hastalıklardan koruma İşle ilgili ya da başka nedenlerle oluşacak sakatlıklara, şiddet, taciz, stres, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, İstihdam ve ücretle ilgili haklar, tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, Yasalar, devlet yaptırımı , teftiş yoluyla koruma vs. koşulları sağlayan iş güvenliği, temel sosyo-ekonomik güvencenin ayrılmaz bir parçasıdır. (Pala K. 2005; Keith M, et al.2003)

54 İş Güvenliğinin Önemi İş güvenliği kavramında, çalışanların can güvenliği, sağlıkları yanısıra makine araç ve gerecin, işyerinin, çevrenin, üretilen malın güvenliği de yer almaktadır. İş güvenliğinin olmadığı yerde yoksa,can kaybı,sakatlık,hastalık, para ve zaman kaybı vardır

55 İş Güvenliğinin Amaçları
Çalışanları korumak, Üretimin güvenliğini korumak, İşletmenin güvenliğini sağlamak, Ekolojik çevreye zarar vermemek.

56 İş Güvenliğinin Amaçları
Çalışanları korumak Çalışanları işyerinin olumsuz etkilerinden korumak, rahat ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağlamak, çalışanları iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı koruyarak ruh ve beden bütünlüklerini sağlamak

57 İş Güvenliğinin Amaçları
Üretim güvenliğini sağlamak İşyerinde çalışan işçilerin korunmasıyla meslek hastalıkları ve iş kazaları sonucu ortaya çıkan iş gücü ve iş günü kayıplarını azaltmak Daha sağlıklı ve güvenli çalışma ortamının işçiye verdiği güvenle iş veriminde artma sağlamak

58 İş Güvenliğinin Amaçları
İşletme güvenliği sağlamak İşyerinde alınacak tedbirler ile iş kazalarından veya güvensiz ve sağlıksız çalışma ortamından dolayı doğabilecek makine arızaları nedeniyle devre dışı kalmaları, patlama, yangın gibi işletmeyi tehlikeye düşürebilecek durumları ortadan kaldırmak

59 İş Güvenliğinin Amaçları
Ekolojik çevreyi korumak Doğal çevrenin işletmeler tarafından bilinçsizce kullanılması ve işletme çıktılarının doğal çevreye aktarılmasını önlemek Aşırı sanayi üretiminin ekolojik denge bozulmasına yol açmasını engellemek

60 İSG Kayıpları ölüm ürün kalitesinin azalması yaralanma
meslek hastalığı kayıp işgünü motivasyon kaybı verimlilik kaybı ürün kalitesinin azalması Riskler...

61 Risk Değerlendirme İşverenler, işyerlerinde özel risklerden etkilenebilecek çalışanların durumunu da kapsayacak şekilde sağlık ve güvenlik yönünden Risk Değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür. İşveren risk analizi sonucuna göre alınması gereken koruyucu önlemlere ve kullanılması gereken koruyucu ekipmana karar verir.

62 Risk Yönetimi Ortaya çıkabilecek risklerin önceden dikkatli bir şekilde ve detayları ile tanımlanıp değerlendirilmesi ve bu riskleri asgari düzeyde indirecek veya tamamen ortadan kaldıracak tedbirlerin alınması

63 Güvenlik Kültürü sağlıklı ve güvenli davranışın bir alışkanlık haline getirilmesidir. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN HEDEFİ çalışma hayatında ve toplumda ortak bir “Güvenlik Kültürü” kavramının oluşturulmasıdır

64 Güvenlik Kültürü Oluşturma Koşulları
Yasal çerçeve / Standartlar Tüm tarafların katılımı Ömür boyu eğitimin parçası İSG Güvenli ve sağlıklı öğrenme ve çalışma çevresi Eğiticilerin eğitimi İnteraktif ve esnek eğitim metotları İşyeri ile doğrudan ilişki Değerlendirme / Geri bildirim

65 Güvenlik İklimi Çalışanların iş ortamına ilişkin güvenlik algıları ya da işyerinde güvenlik amaçlı uygulanan politikalar, prosedürler ve eylemlerle ilgili bireysel algılar olarak tanımlanabilir Clark 2010

66 Güvenlik Yönetimi İşyerinde işlerin gerçekleştirilmesi esnasında çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek kaza ve diğer etkenlerden korunmak daha iyi çalışma ortamı sağlamak amacıyla sistemli ve bilimsel bir şekilde tehlikelerin ve risklerin belirlenmesi, bu tehlike ve risklere yönelik önlemlerin alınması süreci

67 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (Occupational Health & Safety Assesment Series –OHSAS)

68 İş Sağlığı ve Güvenliği Temel İlkeleri
Uygun işe yerleştirme İşyeri risklerinin saptanması İşyeri risklerinin kontrolü Aralıklı kontrol muayeneleri İşyerinde sağlık hizmetinin sağlanması Sağlık eğitimi

69 ile işyerlerinde çalışanların İSG eğitimi zorunlu hale getirilmiştir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi 07/04/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” ile işyerlerinde çalışanların İSG eğitimi zorunlu hale getirilmiştir.