Planktonda Siklomorfosiz

... konulu sunumlar: "Planktonda Siklomorfosiz"— Sunum transkripti:

1 Planktonda Siklomorfosiz
jghbubuybnıuojmk

2 Plankton nedir? Plankton terimi gezen, dolaşan ve sürüklenen anlamına gelen Yunanca “planktos” kelimesinden gelmektedir. Suda serbest halde yaşayan özel hareket organelleri olmayan veya olsa bile bu organelleri yer değiştirmede aktif olarak kullanamayan, ancak su hareketleri ile pasif olarak yer değiştirebilen organizmalardır.

3 Sınıflandırılması Topoğrafik Durumuna Oseanik Plankton
Neritik Plankton

4 Sınıflandırılması Büyüklüklerine Ultraplankton < 5 mm
Nanoplankton 5-50 mm Mikroplankton Mesoplankton mm Makroplankton 1 mm- 1 cm Megaplankton 1 cm’den büyük

5 Sınıflandırılması Şekillerine Diskoplankton Rabdoplankton Fizoplankton
Ketoplankton

6 Sınıflandırılması Dağılış seviyelerine Epiplankton Mesoplankton
İnfraplankton Batiplankton Abissoplankton Hadoplankton

7 Sınıflandırılması Işık Durumuna Phaeoplankton Knephoplankton
Scatoplankton

8 Sınıflandırılması Yaşadıkları ortama Limnoplankton: Tatlı su
Heleoplankton: Göl Rheoplankton: Akarsu Krenoplankton: Kaynak suyu Hifalomiroplankton: Acı su Haloplankton: Tuzlu su Stagnoplankton: Durgun su Thalassoplankton: Açık Deniz Psikrofilik plankton: Soğuk seven Thermofilik plankton: Sıcak seven

9 Sınıflandırılması Birey sayılarına Monotonus plankton
Privalent plankton Polimiktik plankton Panktomiktik plankton

10 Biyolojik özelliklerine
Sınıflandırılması Biyolojik özelliklerine ZOOPLANKTON FİTOPLANKTON

11 ZOOPLANKTON Hayvansal orijinli canlılar olup büyüklükleri mm arasında değişmektedir. Balık türlerinin en önemli besin kaynağını oluştururlar. Zooplanktonik organizmalarda beslenme şekilleri farklılık göstermektedir. En önemli grubunu Crustacea sınıfının 2 altsınıfı Cladocera, Copepoda ve Rotifera şubesi oluşturur.

12 Cladocera Cladocera grubundan Daphnia’nın vücudu, baş dışarıda kalmak üzere bir karapaks ile örtülüdür. Karapaksın arka ucunu çıkıntı diken (spin) oluşturur. Daphnia’ların üremeleri ortam şartları zorlaştığında eşeyli (seksüel) ve eşeysiz (aseksüel) dönemleri içerir. Erkekler bireyler dişilerden daha küçüktür.

13 Cladocera Erkeklerin mevcut olmadığı durumlarda dişilerden partenogenezle ince kabuklu yaz yumurtaları meydana gelir. Erkeklerin mevcut olduğu durumlarda ise dişiler kalın kabuklu döllenmeye gerek duyulan latent kış yumurtaları bırakırlar. Bunlar ya serbest olarak suya bırakılır ya da önce kuluçka boşluğunda etrafları bir "Ephippium" ile çevrilir.

14 Copepoda Kopepotlar vücutları kısa ve silindirik, segmentleri belirgindir. Kitinimsi bir karapaks, baş, göğüs ve karın olmak üzere 3 ana bölümden oluşur. Vücut üyelerinin kıl, seta ve segment sayısı gibi morfolojik özellikleri tür tayininde kullanılır .

15 Copepoda Kopepodların hepsi ayrı eşeylidir.
Erkekler genellikle dişilerden daha küçük, daha çevik ve hareketlidirler. Erkeklerde birinci antenler çiftleşme sırasında dişiyi tutmaya, son göğüs üyeleri de spermatoforları dişinin eşeysel segmentine yapıştırmaya yarar Birçok kopepod türü çevresel koşullara karşı hayatta kalabilmek için genel yaşam döngüsü stratejisi olarak yumurta kisti üretir .

16 Rotifera Rotiferler vücut baş bölgesi, gövde bölgesi ve kuyruk bölgesi olmak üzere 3 kısımdan meydana gelir. Baş bölgesinin uç kısmında (anterior) siller bulunur. Rotiferler partenogenetik (eşeysiz) olarak ürerler . Ortam koşulları zorlaştığında erkekler meydana getirilerek eşeysel üreme de gözlenir.

17 Rotifera Eşeysiz üremede amiktik dişiler diployittir ve diployit yumurta meydana getirirler. Daha çok sonbahara doğru, miktik dişiler meydana gelir ve bunlarda mayoz bölünme ortaya çıkarak miktik yumurtalar oluşur. Bu yumurtalar döllenmezse, erkekler oluşur; döllenirse 2n kromozomlu çevre koşullarına dayanıklı yumurtalar meydana gelir ve döngü devam eder.

18 FİTOPLANKTON Hücreleri klorofil ihtiva eden basit yapılı bitkisel canlıların oluşturduğu topluluklar fitoplankton olarak adlandırılır.

19 FİTOPLANKTON Prokaryotik ve ökaryotik hücre yapısı gösterirler. Prokaryotik olanlarda hücre çekirdeği bulunmaz (mavi-yeşil algler Cyanophyceae). Ökaryotik olanlar da hücre çekirdeği bulunur ve organellerin yapısı düzenlidir (Chlorophyta, Euglenophyta, Chrysophyta, Pyrrhophyta, Rhodophyta, Phaeophta)

20 FİTOPLANKTON Fitoplanktonik organizmaların içinde en büyük grubu Diatomlar ve Dinoflagellatlar oluşturur. Diatomların sıcak bölgelerde yaşayan bazı türleri, ortam koşullarının zorlaşmasına karşı koyabilmek için aseksüel kalıcı sporlar veya kalıcı hücreler oluşturabilirler. Böylece popülasyonun devamlılığını sağlayabilirler.

21 FİTOPLANKTON Su ortamındaki besin zincirinin ilk basamağını fitoplanktonik organizmalar oluşturmaktadır. Fitoplanktonun besin zincirindeki temel fonksiyonu, primer tüketicilerden olan zooplanktona protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineral tuzları sağlamaktır. Besin zincirinin temelini oluşturması yanında, sucul ekosistemde meydana gelen değişimlerden ilk önce ve en fazla fitoplankton kommunitesi etkilenir. Fitoplanktonlar çevre kirliliğinin ve ötrofikasyonun göstericisi olarak da kabul edilmektedir

22 FİTOPLANKTON Eşeysiz Üreme Eşeyli Üreme
Fitoplanktonda eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki tip üreme görülür: Eşeyli Üreme Konjugasyon Eşeysiz Üreme Hücre bölünmesiyle çoğalma Vejatatif üreme Özel hücre oluşumu yoluyla

23 SİKLOMORFOSİZ Siklomorfizm, abiyotik ve biyotik etkenlerin etkisiyle küçük akuatik organizmaların vücut yapılarında mevsimsel olarak meydana gelen fiziksel değişikliklerdir. Organizmalar yaz ve kış formları şeklinde iki ayrı tür olarak karşılaştırılmalarına neden olacak kadar farklı bir görünüm alırlar. En belirgin örneği kladoserler arasında göze çarpar, fakat protozoa, dinoflagellat ve rotiferler arasında da oldukça yaygındır

24 SİKLOMORFOSİZ Siklomorfosizin amaçlarından biri; yaz aylarında ılık sularda viskozitenin azalmasından dolayı yüzey alanını genişleterek yüzmede avantaj sağlamaktır.

25 SİKLOMORFOSİZ Siklomorfosizin diğer bir amacı omurgalı ve omurgasız predatörlere karşı savunma sağlamasıdır. Görsel avcı predasyonuna uğrayan kladoserler gövdenin orta kısmını küçük tutar ve büyüme şeffaf yapıların genişlemesi ile devam eder. Dokunsal avcı predasyonunda ise kladoserlerde veya bazı rotiferlerde kaudal spin, tepelik uzaması ve boyun dişi oluşumu gibi değişiklikler meydana gelir.

26 SİKLOMORFOSİZ Savunma mekanizmasının tetiklenmesinde predatörler tarafından salınan kairomonlar rol oynamaktadır. Bu kimyasal sinyal 500 MW’dan az, polar, asite ve baza karşı dirençli fakat bakteriyal parçalanmaya dirençli olmayan bir proteindir. Örneğin Asplanchna tarafından ortama salınan kimyasallar Brachionus calyciflorus’ta büyük spin oluşumuna sebep olmuştur.

27 Fitoplanktonda Siklomorfosiz
Birkaç fitoplankton türünde siklomorfosiz olayı yazın ortasına kadar sıcaklık artışı nedeniyle koloni veya fazladan hücresel uzantıların oluşturulması şeklinde görülmektedir. Viskozite azalması nedeniyle fitoplanktonlar seta veya spin sayısını artırarak ve vücut yapılarını uzatarak total yüzey alanlarını genişletir

28 Fitoplanktonda Siklomorfosiz
Predatör herbivor Daphnia magna tarafından salgılanan kairomonlar Scenedesmus türlerinde 8 hücreli koloni oluşumuna sebep olur.

29 Fitoplanktonda Siklomorfosiz
Yaz ortasında sıcaklığın artması Ceratium hirundinella’da dördüncü spin oluşumuna neden olur. Azalan viskozite nedeniyle batma oranını azaltmak Omurgasız predatör herbivor kladoserlerin beslenme aparatıyla fiziksel temastan kaçınmak

30 Fitoplanktonda Siklomorfosiz

31 Fitoplanktonda Siklomorfosiz
4 ncü spin oluşumu avcı rotifer Asplancha varlığında yakalanma olasılığını azaltırken kopepot varlığı Ceratium hirundinella morfolojisini etkilemez. Bunun nedeni kopepodlar için düşük lezzette olmalarıdır.

32 Fitoplanktonda Siklomorfosiz
C. hirundinella türlerinde siklomorfosiz balık predatör varlığı ile açıklanmaz. 3 spinli yapılarından ziyade 4 spinli yapıları balık solungaçları tarafından daha etkili bir şekilde ele geçirilebilir. Avrupa levreği ve Çamça balığı ile yapılan deneyde çamça balığının C. hirundinellayı tükettikleri ama levreklerin avlanmada başarısız oldukları görülmüştür. Bunun nedeni küçük partikülleri yakalama becerilerinin daha düşük olmasından kaynaklı olduğu düşünülmektedir.

33 Zooplanktonda Siklomorfosiz
Birçok zooplanktonda siklomorfosiz görülmesine rağmen, en yaygın örnekleri kladoserlerde görülür.

34 Cladocera’da Siklomorfosiz
Abiyotik faktörlerden sıcaklık tepelik yüksekliğini artıran en önemli uyarandır. İlkbaharın sonu ile yaz ortasına kadar Daphnia’ların tepelikleri uzun, sıcaklığın düşük olduğu aylarda ise kısadır. Su türbulansının çok olduğu sularda uzun tepe yapısı görülürken, ışığın olmadığı durumlarda tepelik oluşumu gözlenmez.

35 Cladocera’da Siklomorfosiz
Daphnia magna da Coloeptera varlığında sıcaklığın siklomorfosize etkisi araştırılmıştır . Nisan ayında su sıcaklığı; 16 °C iken kaudal spin uzunluğu, μm, Mayıs ayında 24 °C sıcaklıkta kaudal spin uzunluğu μm Haziran ayında ise; sıcaklığın 28 °C ye yükselmesi ile kaudal spin uzunluğu μm yükselmiştir.

36 Cladocera’da Siklomorfosiz
Siklomorfosizi etkileyen biyotik faktörler ise; besin ve predatör baskısıdır. Otçul zooplanktonda, besin kaynağı olarak kullanılan fitoplanktonların fazla olduğu ve predasyon baskısının düşük olduğu ilkbahar aylarında, tepe oluşumu gözlenmez.

37 Cladocera’da Siklomorfosiz
Genç Daphnia pulex yaz aylarında Chaoborus’tan salgılanan kairomonlar nedeniyle predatörden kaçınma amaçlı karapaksın arka kısmında boyun dişi üretir. erkek dişi

38 Cladocera’da Siklomorfosiz
Yaz ortasında artan predatör baskısı nedeniyle D.lumholtzi genç ve yetişkin bireyler predatörden kaçınmada etkili bir savunma sergilerler. Bu savunma mekanizmasının omurgalı ve omurgasız predatörlerde etkili olduğu 2014 yılında Engel tarafından yapılan çalışma ile ortaya konmuştur.

39 Cladocera’da Siklomorfosiz
Omurgalı deneyi için 2 farklı gölden elde edilen yetişkin D.lumholtzi’den uzun spinli AR ve kısa spinli TE olarak adlandırılan 2 klon seçilmiştir. 20 °C de balık predatör Gasterosteus aculeatus’a mağruz bırakılan Daphnia’ların deney sonunda tepelik ve kaudal spin uzunlukları karşılaştırılmıştır.

40 Cladocera’da Siklomorfosiz
D.lumholtzi (TE: kısa spinli) D. lumholtzi (AR: uzun spinli) Tepe uzunluğu %14 Kaudal spin uzunluğu %61 20 °C florasan ışık Daphnia’ ların yarısı tükenmiştir. 20 °C karanlık Tepe uzunluğu %69 Kaudal spin uzunluğu %92 20 °C florasan ışık Daphnia’ların yarısı tükenmiştir. 20 °C karanlık

41 Cladocera’da Siklomorfosiz
Balık predasyonu sonucu hayatta kalım oranları

42 Cladocera’da Siklomorfosiz
Chaoborus deneyinde ise ilk yenidoğan larva 2. ve 3. aşama genç larvalar seçilip iki Daphnia lumholtzi klonu kullanılmıştır. 20 °C de florasan ışık altında yapılan deneyde, kısa spinli türler ve uzun spinli türler arasında yeni doğanlarda önemli bir farklılık gözlemlenmemiş fakat 2. ve 3.ncü aşama larvalarının uzun spinli türleri daha iyi hayatta kalmıştır. Deney sonuçları uzun spinin bir avantaj olduğunu göstermiştir.

43 Cladocera’da Siklomorfosiz
Sonuç olarak: Uzun tepelik ve uzun kaudal spine sahip olmak D.pulex ve D.cucullata’ da olduğu gibi genç ve yetişkin türler de avcıdan kaçınmada daha iyi morfolojik savunma sağlamaktadır.

44 Cladocera’da Siklomorfosiz
Siklomorfosizin görüldüğü diğer bir tür Bosmina türüdür. Predatör omurgasız kopepot varlığında küçük vücutlu Bosmina’da mucro uzunluğu artarken, büyük vücutlu Eubosmina türünde anten uzamasında önemli bir büyüme gözlenmez. E. longispina yazın vücut yapısındaki küçülme nedeniyle görsel yırtıcıdan kendini korumayı başarmaktadır.

45 Cladocera’da Siklomorfosiz
B.longirostris’de uzun antenüller karın bölgesine kadar uzanarak yırtıcı saldırılarına karşı bir kalkan olarak korur. B.longirostris yaz ayında küçük boyut, kış ayında ise büyük vücut büyüklüğü tercih ederek predatörden kaçmaktadır.

46 Cladocera’da Siklomorfosiz
Özellikle büyük boyutlu E. longispina’nın uzun uzantıları nedeniyle daha fazla avlanmaya uğraması beklenirken; yapılan deneyler sonucu bunun böyle olmadığı ve balık predatör midesinden daha fazla sayıda Bosmina’nın çıktığı görülmüştür. B.longirostris ise küçük boyutlu olmasına rağmen daha fazla yem olmasının nedeni yoğun göz pigmentasyonu içermesinden kaynaklı olduğu düşünülmüştür.

47 Rotifera’da Siklomorfosiz
Rotiferlerde predatör Asplancha ve çevresel faktörlerin etkisi ile B.calyciflorus, K.slacki ve K.tropica’ da çok uzun spin oluşumuna sebep olmaktadır.

48 Rotifera’da Siklomorfosiz
K.tropica’da Asplancha varlığında sağ arka spinde ekstrem uzama sol spinde azalma ön çift spinlerde ve ön-iç spinlerin arkasında ise dışa doğru uzama meydana gelmektedir.

49 Rotifera’da Siklomorfosiz
Asplancha tarafından salınan kairomonlar Brachionus calyciflorus populasyonunda arka-yanal spin oluşturmaktadır. Spin formda olan Brachionus calyciflorus’ un yetişkin A. sieboldi tarafından yakalanma oranı %15’in altına düşer. Arka yanal spin uzunluğu Asplanchna yoğunluğuna ve Asplancha’dan salınan maddenin eşik miktarına bağlı olarak değişmektedir.

50 Rotifera’da Siklomorfosiz
Rotiferler üzerindeki predasyon av avcı arasındaki etkileşime bağlı olarak değişir. Örneğin, predatör kopepot, rotifer Asplancha ve Polyarthra ile etkili beslenirken bir diğer rotifer türü olan Keratella ile beslenemez. Yakalanan Keratella, kopepod tarafından geri salınır çünkü bu rotiferin yumuşak kısımlarını avcı kaldıramaz ve taşıyamaz.

51 Copepoda’da Siklomorfosiz
Yetişkin kopepodlarda siklomorfosiz diğer türler kadar belirgin değildir. Bunun nedeni kopepodlar oldukça hareketli oldukları için avcıdan su sıçratarak uzaklaşma mekanizmaları ile kendilerini çoğu rotiferler ve kladoserlere göre, omurgasız predatörlerden çok daha iyi korurlar.

52 Sonuç Siklomorfizm, abiyotik ve biyotik etkenlerin etkisiyle küçük akuatik organizmaların vücut yapılarında mevsimsel olarak meydana gelen fiziksel değişikliklerdir. Amaç; Viskozitenin azaldığı sularda yüzey alanını artırarak yüzmede avantaj sağlamak, Omurgalı ve omurgasız predasyonuna karşı etkili bir savunma sağlamaktır.

53 TEŞEKKÜRLER jghbubuybnıuojmk

54 Kaynakça Bat, L., Satılmış, H.H., Şahin, F., Üstün F., Özdemir Z.B. ve Ersanlı, E Plankton Bilgisi ve Kültürü, Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Şti Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Şti, Basım Benndorf, J., J. Kranich, T. Mehner ve A. Wagner, Temperature impact on the midsummer decline of Daphnia galeata: an analysis of long-term data from biomanipulated Bautzen Reservoir (Germany). Freshwater Biology, 46 (2), 199–211. Beckius, J Structural Cyclomorphosis in Populations of Low - motility Zooplankton. University of Wyoming Bertolo, A., Lacroix, G., Lescher-Moutoue, F., Hjelm, J Relatıonshıp between fısh and the number of horns ın Ceratıum hırundınella (Dınophyceae): A food- web-medıated effect on algal morphology. J. Phycol, 46, 33–40. Engel, K., Schreder, T., Tollrian, R Morphological defences of invasive Daphnia lumholtzi protect against vertebrate and invertebrate predators. J. Plankton Res., 36(4), 1140–1145. doi: /plankt/fbu02

55 Kaynakça Florkin, M Metabolism and Growth, books.google.com Gilbert, J.J., Induction of different defenses by two enemies in the rotifer Keratella tropica: response priority and sensitivity to enemy density. Freshwater Biology, 56, 926–938. Ilmavirta, V Dynamics of phytoplankton in Finnish lakes, Hydrobiologia, 86, doi: /BF Jacobs, J Predation and rate of evolution in cyclomorphic Daphnia. Int. Ver. Theor. Angew. Limnol. Verh. 16, Korosi, B. J., Kurek, J. and Smol, P.J A review on utilizing Bosmina size. structure archived in lake sediments to infer historic shifts in predation regimes. J. Plankton Res. 35(2), 444–460.

56 Kaynakça Laforsch, C. ve Tollrian, R Extreme helmet formation in Daphnia cucullata induced by small-scale turbulence. Okyar, İ.M Web Sitesi: content/uploads/2014/11/Plankton-Bilgisi_1.pdf, Erişim Tarihi: Özel, İ., Planktonoloji I (Plankton Ekolojisi ve Araştırma Yöntemleri) 8. Baskı. Ege Üniv. Su ürünleri Fak. Yayınları ISBN Rossi, V., Maurone. C., Benassi. G. ve Ferrari, İ Reproduction of Daphnia pulex in a Northern Italy pond Toumi, H., Bejaoui, M. ve Boumaiza, M Groundwater Influence of Temperature and Invertebrates. Université de Carthage, Faculté des Sciences de Bizerte, Laboratoire de Biosurveillance del’Environnement (groupe Hydrobiologie), Zarzouna, Bizerte, Tunisia

57 Kaynakça Van Donk, E., Ianora, A. ve Vos, M Induced defences in marine and freshwater phytoplankton: a review. Hydrobiologia, 688, 3–19. Wetzel, R.G. ve Likens, G.E Limnological analyses, 3rd  Limnology: lake and river ecosystems. Wojtal, A., Frankiewicz, P. ve Lotkowska, W.I The evaluation of the role of pelagic invertebrate versus vertebrate predators on the seasonal dynamics of filtering Cladocera in a shallow, eutrophic reservoir. Hydrobiologia, Springer. Erişim Tarihi: