E- DEVLET UYGULAMALARI KAPSAMINDA E- HACİZ UYGULAMASI

... konulu sunumlar: "E- DEVLET UYGULAMALARI KAPSAMINDA E- HACİZ UYGULAMASI"— Sunum transkripti:

1 E- DEVLET UYGULAMALARI KAPSAMINDA E- HACİZ UYGULAMASI

2 E-haciz uygulamasının gelişimi
Günümüzde gelişen teknolojiler ve küreselleşme ile beraber bürokratik alanda da kurumların bilişim teknolojilerini kullanarak işlem yapmaları gerekli hale gelmiştir. Bu kapsamda ülkemizde ‘’elektronik devlet (e- devlet)’’ projesi başlatılmıştır. Bu sayede kamu kurularının bilişim teknolojilerine dayalı , daha etkin ve verimli, daha şeffaf ve hesap verilebilir bir elektronik altyapı oluşturulması amaçlanır. Bu teknolojik dönüşüm vergilendirme alanında da etkili olmuştur.Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı(GİB) kurum içi otomasyonu sağlamak adına VEDOP-1(1998), VEDOP-2(2004), VEDOP-3(2006) projelerini başlatmıştır.VEDOP(Vergi Dairesi Tam Otomasyon Projesi), bilişim teknolojisinin yeni olanaklarıyla vergi dairesinin tüm fonksiyonlarını içine alan bir bilgi işlem uygulamasının vergi dairelerine yaygınlaştırılması ile bölge ve merkez network yapısının kurulmasıdır.

3 VEDOP-3 projesi kapsamında 2009 yılının Haziran ayı itibariyle e-haciz uygulaması başlatılmıştır. E-haciz ile kamu alacaklarının süratle tahsilinin sağlanması, takip masraflarının azaltılması, idare ile ilgili kurumların iş yükünün azaltılması, zaman tasarrufu sağlanması ve haciz uygulamalarının elektronik ortamda yapılabilmesi amaçlanmıştır. E-HACİZ NEDİR? Elektronik haciz uygulaması, 6183 sayılı yasanın 62.maddesine eklenen hüküm gereğince ve yine aynı yasanın 79. maddesi hükmü gereğince borçlu mükelleflerle ilgili bunların banka hesaplarına uygulanan bir haciz yöntemidir. E-HACİZİN HUKUKİ DAYANAĞI NEDİR? A.A.T.U.H.K’ un 79. maddesi değiştirilerek e-haciz uygulamasının yasal zemini oluşturulmuştur.

4 ‘’Hamiline yazılı olmayan veya cirosu kabil senede dayanmayan alacaklar ile maaş, ücret, ira vs. gibi her türlü hakların ve fiilen tutanak düzenlemek suretiyle haczi kabil olmayan üçüncü şahıslardaki menkul malların haczi , borçlu veya zilyed olan veyahut alacak ve hakları ödemesi gereken gerçek ve tüzel kişilere, kurumlara haciz keyfiyetinin tebliği suretiyle yapılmalıdır. Tahsil dairesi tarafından tebliğ edilecek haciz bildirisi ile; bundan böyle borcunu ancak tahsil dairesine ödeyebileceği ve kamu borçlusuna yapılacak ödemenin geçerli olmayacağı veya elinde bulundurduğu menkul malı ancak tahsil dairesine teslim edebileceği ve malın kamu borçlusuna verilmemesi gerektiği, aksi takdirde kamu borçlusuna yapılan ödemeler ile malın bedelini tahsil dairesine ödemek zorunda kalacağı ve AATUHK 79. maddesinin üç, dört ve beşinci fıkra hükümleri üçüncü şahsa bildirilir.’’(AATUHK m.79/1)

5 ‘’Tahsil dairelerince düzenlenen haciz bildirileri, alacaklı tahsil dairelerince ya da alacaklı kamu idaresi vasıtasıyla, posta yerine elektronik ortamda tebliğ edilebilir. Ve bu tebligatlara elektronik ortamda cevap verilebilir. Elektronik ortamda yapılacak tebliğe ve cevapların elektronik ortamda verilebilmesine ilişkin usül ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.’’(AATUHK 79/1) ‘’Maliye Bakanlığı amme alacaklarının takibinde haciz olunacak malların tespiti amacıyla yapılacak mal varlığı araştırmasının şekli, alanı ve kapsamı ile araştırma yapılacak amme alacaklarının türü ve tutarını belirlemeye yetkilidir. Bu yetki alacaklı amme idaresi itibarıyla da kullanılabilir.’’(AATUHK 62/2 Ek: – 5228/12 md.)

6 E-HACİZİN KAPSAMI NEDİR?
E-haciz projesi kapsamında; Gelir Vergisi Kanunu, Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun, Özel Tüketim Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla (2006) üçüncü kişiler nezdindeki varlıkların elektronik ortamda haczine imkan veren yasal düzenleme yapılmış, projenin tarafı olan bankalar ile görüşmeler başlatılmış ve proje altyapısı oluşturulmuştur. Gelir İdaresi Başkanlığı, Merkezi Kayıt Kuruluşu dahil toplam 38 banka ve Bankalar Genel Müdürlükleri ile protokol imzalamıştır. E- hacizin usul ve esasları belirlemeye yetkili Maliye Bakanlığı bu yetkisini A Seri; 1 Sıra No’lu Tahsilat Genel Tebliği’nin ilgili bölümlerinde kullanarak belirlemiştir.

7 Buna göre; ‘’Ayrıca bir düzenleme yapılıncaya kadar, alacaklı amme idarelerinin Gelir İdaresi Başkanlığının uygun görüşünü de almak üzere Banka Genel Müdürlükleri ve Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. İle yapacakları anlaşmalar çerçevesinde, elektronik imza ya da şifre kullanılmak suretiyle haciz bildirilerinin elektronik ortamda sadece bu kurumlara tebliğ edilmesi ve elektronik ortamda cevapların alınması, elektronik ortamda tebliğ edilecek haciz bildirilerinde belirlenen tutar ile sınırlı kalınmaması, birden fazla amme borçlusu için tebligat yapılması ve cevaplarının alınması uygun görülmüştür.

8 ‘’Tahsil dairelerince düzenlenen haciz bildirileri; kamu borçlusunun hak ve alacaklarının bulunabileceği bankaların şubelerine doğrudan veya mahallindeki tahsil dairesi aracılığı ile tebliğ edilebileceği gibi Maliye Bakanlığınca belirlenecek tutarın üzerindeki alacaklar için doğrudan bankaların genel müdürlüklerine de tebliğ edilebilir.Haciz bildirisi bankaların genel müdürlüklerine tebliğ edilmişse tüm şubelerini kapsayacak şekilde beyanda bulunma yükümlülüğü bankanın genel müdürüne aittir.’’(AATUHK 79/2) Tahsilat Genel Tebliği’nin (2007) İkinci Kısım, Menkul Malların Haczi ve Satışı Başlıklı İkinci Bölüm, Üçüncü Şahıslardaki Menkul Malların, Alacak ve Hakların Haczi 1. Başlıklı 14. maddesinde alacakların tutarı belirlenmiştir.

9 Buna göre: Devlete ait amme alacakları için düzenlenecek haciz ve ihtiyati haciz bildirilerinin, takip konusu amme alacağının fer’ileri ile birlikte TL ve üzerinde. İl Özel İdareleri ve Belediyelere ait amme alacakları için TL ve üzerinde olması halinde Bankaların Genel Müdürlüklerine tebliğ edilecektir. E-HACİZİN TARAFLARI KİMLERDİR? E-Haciz projesi için protokol kapsamında e haciz projesinde rol alan taraflar; Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı dahil olmak üzere 449 vergi dairesi, 584 mal müdürlüğü gelir servisleri Gelir İdaresi Başkanlığı Protokol imzalayan MKK dahil 38 Banka Genel Müdürlüğü’ dür.

10 E-HACİZİN UYGULAMA YÖNTEMİ NEDİR? E-HACİZİN AŞAMALARI NELERDİR
E-haciz uygulanabilmesi için vergi daireleri borçlu mükelleflere 6183 sayılı kanunun 55. maddesine uygun ödeme emri tebliğ etmelidir. Ödeme emrine karşı amme borçlusu 7 gün içerisinde mal beyanında bulunmalıdır. Aksi takdirde ödeme emri kesinleşir. Arkasından haciz varakası düzenlenir. Haciz varakası onay tarihi sisteme girilir. Vergi dairesi tarafından haciz bildirisi düzenlenir. Ayrıca her vergi dairesi borçlu mükelleflerinin unvanı, adı soyadı, kamu borcunun türü, tutarı,yılı vadesi, v.s bilgileri liste halinde elektronik ortamda bağlı bulundukları Vergi Dairesi Başkanlıklarına bildirir.

11 Düzenlenen haciz bildirisi vergi dairesi müdürü tarafından onaylanır.
Onaylanan haciz bildirisi GİB Bilgi İşlem Merkezi tarafından e-haciz uygulamasına katılan bankalara haciz istek paketiyle gönderilir. Banka tarafından tebellüğ edilen haciz bildirileri üzerine, banka gerekli araştırmaları yaptıktan sonra haciz bildirisi cevaplarını, elektronik ortamda GİB’ e haciz cevap paketi ile gönderir. Bankalardan gelen haciz bildirisi cevapları, vergi dairesi tarafından ‘’haciz devam’’ veya ‘’haciz kaldır şeklinde değerlendirildikten sonra onaylama işlemi yapılır. Vergi dairesi tarafından onaylanan banka cevapları, GİB tarafından bankalara haciz işlem paketiyle gönderilir.

12 E-HACİZE İTİRAZ VE E-HACİZDEN KURTULMANIN YOLLARI
Haciz işlem paketinde hacze devam edilen tutarlar için bankalara para isteme yazısı yazılır. Hatalı bir haciz bildirisi düzenlendiğinde veya vergi dairesine yapılan ödemelerle haciz bildirisine ait borcun tamamının kapanması ya da borcun daha sonra tecil edilmesi durumunda vergi dairesi haciz bildirisini iptal eder. İptal edilmiş olan haciz bildirileri GİB tarafından bankalara haciz iptal paketiyle gönderilir. E-HACİZE İTİRAZ VE E-HACİZDEN KURTULMANIN YOLLARI ‘’Haciz bildirisi kendisine tebliğ edilen üçüncü şahıs ; borcu bulunmadığı, malın yedinde bulunmadığı, haczin tebliğinden önce borcun ödendiği, malın tüketildiği ya da kusur olmaksızın telef olduğu, alacak borçluya veya emrettiği yere verilmiş olduğunu iddia eder ise durumunu, haciz bildirisinin kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içinde tahsil idaresine yazılı olarak bildirmek zorundadır.’’(AATUHK m.79/3)

13 ‘’Herhangi bir nedenle itiraz süresinin geçirilmesi halinde üçüncü şahıs, haciz bildirisinin tebliğinden itibaren bir yıl içinde genel mahkemelerde menfi tespit davası açmak ve haciz bildirisinin tebliğ edildiği tarih itibarıyla kamu borçlusuna borçlu olmadığı veya malın elinde bulunmadığını ispat etmek zorundadır. Menfi tespit davası açılması halinde mahkemece AATUHK’ UN 10. maddesinde sayılan türden teminat karşılığında takip işlemlerinin durdurulmasına karar verilebilir. Teminat, alacaklı tahsil dairesine verilir ve haciz varakasına dayanılarak haczedilir. Taraflar arasında teminata ilişkin olarak çıkan anlaşmazlıklar, takip işlemelerinin durdurulması hakkında kararı veren mahkeme tarafından çözümlenir. Davasında haksız çıkan üçüncü şahıs aleyhine, haksız çıktığı utarın %10’ u tutarında ayrıca inkar tazminatına hükmedilir.’’(AATUHK m.79/4)

14 ‘’AATUHK uyarınca kendisine tebliğ edilen ödeme emrine karşı dava açıp itirazında kısmen veya tamamen haksız çıkan üçüncü şahıs hakkında, menfi tespit davasının lehine sonuçlanması veya asıl kamu borçlusunun takip konusu alacağını tamamen ödememiş olması halinde, bu kanunun 58. maddesinin 5. fıkrası hükmü uygulanmaz.(AATUHK m.79/5) ‘’Üçüncü şahıs, haciz bildirisi 7 gün içinde alacaklı tahsil dairesine itiraz ettiği takdirde, alacaklı kamu idaresi bir yıl içinde, üçüncü şahsın yaptığı itirazın aksini genel mahkemelerde açacağı davada ispat ederek, üçüncü şahsın İcra ve İflas Kanununun 338. maddesinin birinci fıkrasına göre cezalandırılmasını ve borçlu bulunduğu tutarın ödenmesine hükmedilmesini isteyebilir.’’(AATUHK m.79/6)

15 Kesinleşen ve ödenebilir safhaya gelen bir kamu borcu hakkında ödeme emri tebliğ edilmeden bu konuda mükellefin banka hesaplarına elektronik haciz uygulanamaz. E-hacizden kurtulma aşamasında şu yollar izlenebilir; Kendisine ödeme emri tebliğ edilen amme borçlusu bu borcuna karşılık 7 gün içinde ödeme yapabilir. Hata ve yanılma var ise düzeltilmesini talep edebilir. Vergi mahkemesine ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde vergi davası açarak yürütmeyi durdurma kararı aldırarak haczi kaldırabilir. Taksitlendirme yaptırabilir, yalnız taksitlendirmede gayrimenkul ve araçlardaki hacizler kalkmaz ancak banka hesabındakiler kalkar.

16 E-HACİZ UYGULAMASINDA YAŞANAN SORUNLAR
E-haciz uygulamasındaki sıkıntıları şu şekilde sıralayabiliriz: Banka hesabına haciz uygulanan mükellefe ödeme emri tebliğ edilmeden e-haciz işlemi uygulanması, Mükelleflerin banka nezdinde hak ve alacağı bulunduğuna ilişkin bir tespit yapılmadan e-haciz uygulanması, Bankaların gelecekte hesaba yatırılacak paralar için de e- haciz uygulamasıdır.Sorumluluk altına girmek istemeyen banka yetkilileri kamu alacağını aşan tutardaki parayı bile bazen mükelleflere vermek istememekte veya gelecekte hesaba yatan paralar için bile haciz uygulayabilmektedirler.

17 Konuyla ilgili olarak Maliye Bakanlığı Seri A, Sıra 1 No’ lu Tahsilat Genel Tebliği’ nde kamu borçlusunun, bankalarda alacak ve hakkının bulunmamasına rağmen ilerde tahakkuk edecek alacaklarına yönelik olarak bankalara haciz ve ihtiyatlı haciz tebliği, muhtemel bir alacak niteliğinde dahi tanımlanamayacak bir durum oluşturması ve bankaların bu hacizleri sürekli olarak izlemesi veya banka tarafından yapılan tüm işlemlerde bir süreye de bağlı kalınmaksızın borçlu adına mal, hak ve alacak doğup doğmadığının takip edilmesinin bankalara büyük bir külfet yükleyeceği gerekçesiyle bankalara yapılacak haciz ve ihtiyati haciz tebliğlerinin sadece tebliğ tarihi itibariyle kamu borçlularının mevcut olan varlıklarını konu alması ve bu kişilerin ileride doğabilecek alacakları için haciz ve ihtiyati haciz tebliğinde bulunulmaması gerektiği belirtilmiştir.

18 E-haciz bildirisinde yer alan tutarların dikkate alınmayıp mükelleflerin tüm alacak ve haklarına uygulanması, tek bir hesabın bakiyesinin borç tahsilatına yeterli olmasına rağmen mükellefin tüm hesaplarına veya borcuna yetecek miktardan fazlasına blokaj konulması. Bu konuyla ilgili olarak Gelir İdaresi Başkanlığı, yılında Türkiye Bankalar Birliği’nin talebi üzerine verdiği özelgede haciz uygulamasının kamu alacağı tutarını aşmasının söz konusu olamayacağını ve bankalara gönderilen bildirilerde yer alan tutarın üzerinde haciz işlemine özellikle dikkat edilmesi konusunda görüş bildirmiştir. Mükelleflerin haciz bildirisini tebliğ alan bankaya herhangi bir borcu olmadığı halde sadece kullanılabilir kredi limitine e-haciz uygulanması,

19 E-haciz uygulaması sadece haciz bildirisinin tebliğ edildiği tarih için geçerli olduğu halde, bankaların tebliğ tarihinin dışındaki diğer günler için de paralara blokaj uygulaması, E-haciz bildirilerine dayanılarak mükellefin kredibilitesinin düşürülmesi nedeniyle mükellefin ticari yaşamının olumsuz etkilenmesi, Uygulamada vergi dairesinden alacaklı olan, mahsup talebi olan veya yaptığı serbest meslek işi dolayısıyla vergi dairesinden iade alacağı olan kimseler adına e- haciz uygulaması ile karşı karşıya kalınabilmektedirler. Hatalı tahakkuk veya terkini lazım gelen bir kalem dolayısıyla mükellefin sehven borçlular listesine alınmış olması durumunda kontrol edilmeden mükellefin hacze maruz kalması gibi hatalar yapılmaktadır.

20 KAYNAKÇA Ay, Hakan., Alparslan, Mustafa., Kaya, Eda (2014). Vergi Uygulamalarında E-Tebligat ve E-Haciz : Kavram- Uygulama-Örnekler. Ankara: Seçkin Yayınları Hepaksaz, Engin., Hayrullahoğlu, Betül (2011). ‘’E- Devlet Kapsamında VEDOP Uygulamaları Ve E-Haciz’’. Uşak Üniversitesi Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi 3 (2): Öz, Ersan., Bozdağ, Doğan (2012). ‘’Türk Vergi Sisteminde E-Maliye Uygulamaları’’. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 17 (2): 67-92 Şakar, Ayşe (2011). ‘’Türkiye’ de E-Devlet Uygulamalarının Vergi Hukuku Alanına Yansımaları: E- Haciz Uygulaması Ve Karşılaşılan Sorunlar’’. Mali Çözüm Dergisi 106: