CÜMLENİN YAPISI (SIRALI CÜMLE)

... konulu sunumlar: "CÜMLENİN YAPISI (SIRALI CÜMLE)"— Sunum transkripti:

1 CÜMLENİN YAPISI (SIRALI CÜMLE)
OĞUZ TEKE TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ 2.SINIF ÖRGÜN ÖĞRETİM

2 CÜMLE YAPISI SIRALI CÜMLE
Tanım : Bağımsız kuruluştaki birden çok cümleden oluşan cümle biçimine "sıralı cümle" denir. Bir anlatımın içinde anlamca birbirine bağlı birden çok cümle bulunabilir. Her bir cümle, aslında tek başına yargı içeren bir anlatımdır. İki cümle, aralarında anlamca bağ olduğu için tek cümle şekline getirilir.

3 ÖZELLİKLER Birbirine anlamca ba ğlı cümlelerden oluşan sıralı cümledeki cümleler, virgül (,) ya da noktalı virgülle (;) bağlanır. Sıralı cümlenin içinde en az iki yargı vardır. Bu yüzden sıralı cümlelerde en az iki yüklem vardır. Sıralı cümleler iki fiil cümlesinden oluşabileceği gibi, iki isim cümlesinden; bir fiil, bir isim cümlesinden de oluşabilir.

4 ÖRNEKLER "Dün gece biraz kar yağdı; bu sabah okullar tatil edildi." "Dün gece biraz kar yağdı." sözü tam bir cümledir. "Bu sabah okullar tatil edildi." sözü de tam bir cümledir. İki cümle arasında anlamca bağ olduğu için bu iki cümle birbirine bağlanarak tek cümle biçimine getirilmiştir. "Dün gece biraz kar yağdı; bu sabah okullar tatil edildi." cümlesi bir sıralı cümledir. Sıralı cümle, eylemlerin birbirini izlemesi, anlam yakınlığı, eşitliği ya da karşıtlığı dolayısıyla arka arkaya sıralanmış cümlelerden oluşur. "Büyük adamların hataları güneş tutulmasına benzer; onları herkes görür."

5 SIRALI CÜMLE BAĞIMLI SIRALI CÜMLE BAĞIMSIZ SIRALI CÜMLE

6 Bağımlı sıralı cümle Tanım : Birbirine yalnız anlam yönünden değil, öğeleri bakımından da bağlı olan sıralı cümle çeşididir. Sıralı cümleyi oluşturan cümleler ortak öğe kullanır. Farklı yüklemler ortak özneye, nesneye ya da tümlece bağlanır. Yani özne, nesne ya da herhangi bir tümleç her iki cümlenin de öznesi, nesnesi, tümleci olur.

7 ÖZELLİK VE ÖRNEKLER 11.1.2013 Özellik:
• Bir sıralı cümleye "bağımlı sıralı cümle" denmesi için tek öğenin ortak olması yeterlidir. Örnekler: "Barış, geçen hafta hastaydı; üç gün okula gidemedi." Yukarıdaki cümle birbirine noktalı virgülle bağlanmış iki cümleden oluşan bir sıralı cümledir. Bu cümlenin öğelerine bakalım. Kim hastaydı? - Barış Kim gidemedi? - Barış "Barış" her iki cümlenin de öznesidir.

8 Bağımsız sıralı cümle Tanım: Öğe ortaklığı olmayan sıralı cümle çeşididir. Sıralı cümleyi oluşturan cümleler anlamca birbirine bağlıdır; ancak aralarında öğe ortaklığı söz konusu değildir. Örnekler: * "Gelişmek değişmektir, kusursuz olmak için her zaman değişmelisiniz." * "Bir iş açmak kolaydır, onu açık tutmak ise çok zordur." * "Boş zaman yoktur, boşa geçen zaman vardır." * "Kötümser, yalnız tüneli görür; iyimser tünelin sonundaki ışığı da görür." * "Hayat bisiklete binmek gibidir; pedalı çevirdiğiniz sürece düşmezsiniz." * "Zamanı ve sözleri dikkatsiz kullanma; ikisi de geri alınmaz."

9 ESERİNİN ÜZERİNDE İMZASI OLMAYAN SANATKAR ÖĞRETMENDİR (ATATÜRK)

10 Sıralı cümle çeşitleri a- Bağımlı sıralı cümle
CÜMLENİN YAPISI Sıralı Cümle Tanım Özellikler Örnekler Sıralı cümle çeşitleri a- Bağımlı sıralı cümle b-Bağımsız sıralı cümle

11 KAYNAKÇA Edebiyatogretmeni.com