DÖVİZ PİYASASI.

... konulu sunumlar: "DÖVİZ PİYASASI."— Sunum transkripti:

1 DÖVİZ PİYASASI

2 Döviz Nedir? En genel ifadesiyle, yabancı ülke paralarına veya para yerine geçen her türlü ödeme araçlarına döviz (foreign exchange) denir. Yabancı ulusal paralar nakit biçiminde olabileceği gibi banka havaleleri, ödeme emirleri, döviz poliçeleri, mevduat sertifikaları veya seyahat çekleri vs. biçiminde de olabilirler. Bunların likiditesi de oldukça yüksektir. Özetle döviz piyasalarında, bu iki tip ödeme aracı arasında bir ayırım yapılır: Doğrudan nakit şeklinde olanlara efektif; nakde dönüştürülebilen araçlar biçiminde olanlara da döviz denmektedir.

3 Döviz kurları; İki ülkedeki genel fiyat düzeylerine, İki ülkede beklenen enflasyon oranlarına, İki ülkedeki faiz oranlarına, İki ülke hükümetlerinin ekonomik veya politik kaygılarla dış ticarete koydukları kısıtlamalara ya da döviz kurlarına yaptıkları müdahalelere bağlı olarak değişir (Bolak, 1998:66).

4 Döviz Piyasası (FOREX)
Döviz piyasaları, yabancı paraların alınıp satıldığı ya da bir ulusal paranın başka bir paraya dönüştürülmesine olanak veren kurumsal yapılardır. Bir başka deyişle, döviz arz ve talebinin karşılaştığı piyasaya döviz piyasası denir.

5 Döviz Piyasasının İşlevleri
Satınalma gücünün transferini sağlar Uluslararası ticarete kredi sağlar Döviz kuru riskini minimize eder.

6 Döviz Piyasasının Diğer Piyasalardan Farkları (Döviz Piyasasının Özellikleri)
1 Döviz piyasaları alıcı ve satıcıların doğrudan karşılaştıkları piyasalar değildir. 2 Döviz piyasaları belirli bir borsa biçiminde örgütlenmiş piyasalar değildir. 3 Döviz piyasasının yapımcılığını büyük bankalar üstlenmişlerdir. 4 Döviz piyasasında müşterilerin ihtiyaçlarına göre sözleşme yapılabilmektedir. 5 Döviz piyasaları evrensel nitelikteki piyasalardır. 6 Döviz piyasaları yeryüzünde hiç kapanmayan bir piyasa durumundadır. 7 Döviz piyasaları tam rekabet piyasalarına oldukça yakın piyasalardır.

7 Döviz Piyasalarının İşlemcileri
1 Bankalar ve Banka Dışı İşlemciler 2 Dış Ticaret ve Dış Yatırım İşlemleri Yapan Kişiler ve Firmalar 3 Spekülatörler ve Arbitrajcılar 4 Merkez Bankaları ve Hazine 5 Döviz Brokerleri 6 Gelirlerini Enflasyona Karşı Korumaya Çalışan İşlemciler

8 Döviz piyasasının iki önemli ayağı vardır:
►İnterbank Piyasası/ Toptan Piyasa Döviz pozisyonlarını denkleştirmek için bankaların kendi aralarında yaptıkları işlemlerden oluşur. Buna, bankalar arası döviz piyasası veya döviz interbankı adı verilir.

9 Bankaların döviz pozisyonları fazla veya eksik pozisyon şeklinde olabilir. Eğer, bankanın satın aldığı döviz miktarı satış tutarından fazla ise döviz rezervlerinde bir artış olur. Bu duruma bankanın ilgili yabancı para üzerinde fazla(uzun) pozisyon alması denir. Eğer, banka aynı para üzerinden satın aldığından daha fazla döviz satışında bulunmuş ise buna da eksik(kısa) pozisyon adı verilir.

10 ►Müşteriler Piyasası/Perakende Piyasa
Bankalar ve döviz ticareti yapan banka dışı mali kurumlar ile müşteriler arasındaki işlemlerden oluşur.

11 Döviz Piyasasında İşlem Türleri
1 Anında Teslim İşlemleri (spot transactions) Döviz piyasasının işlemlerin anında teslim- anında ödeme esasına göre yapıldığı bölümüne günlük döviz piyasası (spot exchange market) denir. Alınıp satılan paraların ilke olarak anlaşmaya varıldığı anda teslimi kaydıyla gerçekleştirilen işlemlerdir.

12 2 Vadeli İşlemler Döviz piyasasının gelecekte teslim-gelecekte ödeme esasının geçerli oluğu bölümüne vadeli döviz piyasası (forward exchange market) denir. Gelecekte bir tarihte belirli miktar ulusal para karşılığında belirli miktar yabancı paranın devredilmesini gerektiren işlemlerdir.

13 3 Swaplar (Değiş-Tokuş)
Aynı miktarda dövizin spot ve forward piyasalarda aynı anda alış/satışını ya da vadeleri farklı iki forward sözleşmesinde alış/ satış işlemleriyle gerçekleşir. İki işlemin vadeleri farklı olmalıdır. İki döviz işlemi de aynı miktar para ile yapılmalıdır. Bu iki işlem ters yönde olmalıdır.

14 Örneğin; Aynı miktar dövizin spot alımı yapılırken aynı anda bir ay vadeli forward satışı yapılabilir. (spot- forward swap) Aynı miktar dövizin 1 ay vadeli forward alımı yapılırken aynı anda 3 ay vadeli forward satışı yapılabilir. (forward- forward swap)

15 Döviz Kuru En genel ifadesiyle, yabancı paraların fiyatına döviz kuru veya döviz fiyatı denir. Bir başka deyişle, döviz kuru, bir ulusal para ile yabancı para arasındaki değişim oranıdır. Bir ülke parasının diğer ülke parası cinsinden fiyatına iki taraflı nominal döviz kuru (bileteral nominal exchange rate) denir. - iki taraflı günlük döviz kuru - iki taraflı vadeli döviz kuru Günlük kurlar ile vadeli kurlar farklıdır. Vadeli döviz kuru günlük döviz kurundan büyük ise aradaki pozitif farka vade primi (forward premium); vadeli döviz kuru günlük döviz kurundan küçük ise aradaki negatif farka vade iskontosu (forward discount) adı verilir.

16 Dolaysız Kotasyon ve Dolaylı Kotasyon
♦ Döviz kurunun bir birim yerli para karşılığı olan yabancı para miktarı biçiminde ifade edilmesine ise, dolaylı kotasyon(indirect quotation), serten (certain) tanımlama veya Amerikan yöntemi(American terms) denir. ♦Döviz kurunun yabancı para birimi başına ulusal para miktarı olarak tanımlanmasına dolaysız kotasyon(direct quotation), enserten (incertain) tanımlama veya Avrupa yöntemi(European terms) denir.

17 AVRUPA İFADESİ AMERİKAN İFADESİ Bir ABD dolarının döviz fiyatıdır. Bir birim dövizin ABD doları cinsinden değeridir. € 0.833/$ $ 1.20 / € ABD’de dolaylı kotasyon Avrupa’da dolaylı kotasyon Avrupa’da doğrudan kotasyon ABD’de doğrudan kotasyon

18 Kur Marjını Etkileyen Faktörler
► işlem hacmi, ► döviz piyasasının istikrarlı olup olmadığı ► efektif kurlarda marj dövize göre daha geniştir, ► bankaların kendi aralarındaki işlemlerde uyguladıkları kur ile bireysel müşterilerine uyguladıkları kurlar farklıdır, ► kurumların mali pozisyonları, ► döviz piyasalarının dağınıklığı.

19 Döviz Piyasasında Arbitraj
Arbitraj, genel olarak, döviz, menkul değer, ticari mal veya üretim faktörü gibi bir ekonomik varlığın aynı andaki fiyat farklılıklarından kar sağlamak üzere eşanlı olarak alınıp satılması veya satılıp alınması biçimindeki işlemlerdir. Dövizin aynı anda değişik piyasalardaki kur farklılıklarından kazanç elde edilmesidir. Parayı ucuz olduğu piyasadan alıp pahalı olduğu piyasada satarak kar elde edilebilir. Buna yer arbitrajı (coğrafi arbitraj-iki noktalı arbitraj) denir. İki döviz kurunun içerdiği kur, yani çapraz döviz kurları üzerinden yapılan arbitraja ise üçlü arbitraj (üç noktalı arbitraj) adı verilir. Kur marjlarının olduğu, yani alış ve satış marjlarının sıfırdan farklı olduğu bir ortamdaki arbitraja ise alış ve satış marjları ile arbitraj denir.

20 X BANKASI Y BANKASI ALIŞ $ 0.402/ NZ$ $ /NZ$ SATIŞ $ 0.404/ NZ$ $ /NZ$ 1.000 ABD doları ile NZ$ alınır: 1000 / = 2500 NZ$ 2500 NZ$ X bankasına satılır: 2500 x =$ 1.005 Arbitraj kazancı = 5 $

21 Döviz Piyasasında Spekülasyon
Döviz kurundaki olası bir olumsuz değişmenin yol açtığı kayba döviz kuru riski; döviz kuru riskinin, döviz kurunda beklenen bir değişmeden kar elde etmek amacıyla, üstlenilmesine spekülasyon denir. Spekülasyon işlemi yapanlara spekülatör, döviz kurunun yükselmesini bekleyen iyimser spekülatörlere boğalar (bulls); düşmesini bekleyen kötümser spekülatörlere ise ayılar (bears) denir.

22 İstikrar Sağlayıcı/Bozucu Spekülasyon
Döviz kuru düştüğünde döviz satın alınmasına veya döviz kuru yükseldiğinde döviz satılmasına istikrar sağlayıcı spekülasyon (stabilizing speculation) denir. Döviz kuru düştüğünde döviz kurunun daha da düşeceği beklentisiyle döviz satılmasına veya kur yüksek iken döviz kurunun daha da yükseleceği beklentisiyle döviz satın alınmasına ise istikrar bozucu spekülasyon (destabilizing speculation) adı verilir.

23 Döviz Spekülasyonu ve Döviz Arbitrajı Arasındaki Fark
Spekülatörler, tüm kazançlarını döviz kurlarında bekledikleri değişmelerden elde etmeye çalışırken; arbitrajcılar, dövizin aynı anda değişik piyasalardaki kur farklılıklarından kazanç elde etmeye çalışırlar. Spekülasyonda kur riski üstlenilirken; arbitrajcının risk üstlenmesi konusu değildir.