Obezite Prof. Dr. Nilgün BAŞKAL.

... konulu sunumlar: "Obezite Prof. Dr. Nilgün BAŞKAL."— Sunum transkripti:

1 Obezite Prof. Dr. Nilgün BAŞKAL

2 Etyolojik değerlendirme Tanı
Obez bireye yaklaşım Anamnez- öykü (Aile) Başlangıç yaşı (puberte-erişkin) Alışkanlıklar (yemek-egzersiz) İlaçlar Emosyonel durum Özel yaşam (evlilik-doğum) Sosyo ekonomik durum Etyolojik değerlendirme Tanı

3 Obez bireye yaklaşım Fizik muayene Boy-kilo-VKİ-yağ oranı-kan basıncı Bel çevresi-visseral obezite ? Obezitenin derecesi Obezitenin şekli (elma-armut) Seksüel karakterler Metabolik tablo Hormonal tablo Komplikasyonlar yaşam kalitesi mortalite-morbidite riski?

4 Obez bireye yaklaşım Problemin öneminin algılanışı ? (organik-metabolik-estetik) Tedavi olma arzusu? Tedavi amacı ile yapılan yanlışlar? Hastaya ait Hekime ait

5 Obez bireye yaklaşım Sonuç Doğru tanı Doğru tedavi
Eğitim-motivasyon-destek Tedavinin hedefi İzlenmesi Devamlılığı BAŞARI !

6 Vücut ağırlığının fazla oluşu
Adipöz doku Yağsız doku Kas kitlesi

7 Obezite Adipöz dokunun artışı
“Overweight” Boya göre standart vücut ağırlığının artması (fazla kilo)

8 Adipöz doku Metabolizma organıdır SYA lerini TG şeklinde depolar
Gerektiğinde dolaşıma gönderir Adaptif termogenez ile ısı üretir.

9 Adipöz doku Gestasyonun 3. trimestrinde oluşur ve hızla artar
Yeni doğanda : % 12 6 aylık iken: % 25 Çocuklukta: % 15-18 Pubertede : kız % 20-30 erkek % 12-20

10 Obezitenin değerlendirilmesi
Kategori Vücut Adipözitesi ( % ) Kadın Erkek Normal 12 – 20 Sınır 21 – 25 Obezite > 33 > 25

11 Adipöz doku White (WAT) Uniloküle hücre Tek, büyük lipid damlası
S.C, abdominal visseral Enerji depolar Brown (BAT) Multioküle hücre Çok sayıda, küçük lipid damlası S. Fascial, visseral Enerji tüketir (ısı üretimi)

12 Adipöz hipertrofi Adipöz hiperplazi Hacim – boyut artışı
Yaşamın ilk aylarında Erişkinlerde Adipöz hiperplazi Sayıca artış 1 yaş Preadolesan

13 Endogenous regulation
Energy intake Endogenous regulation Preadipocyte Adipocyte

14 Obezite Adipöz dokunun artışı Trigliseridlerin aşırı depolanışı
Subkütan İntramusküler Omentum İç organlar Adipöz dokunun artışı Trigliseridlerin aşırı depolanışı Bazal metabolizma Fiziksel aktivite Enerji alımı > tüketimi

15 ADIPOSIT METABOLİZMASI KAPİLLER ADIPOSIT
Glukoz insülin Glukoz fosfat Dihidroksi aseton fosfat Alfa gliseril fosfat Asetil CoA Asetat Trigliseridler intrasellüler lipaz sistem Serbest yağ asiti SYA Lipoprotein Trigliseridler LPL sistem insülin bağımlı GLISEROL SYA

16 İntrasellüler lipaz sistemi
Stimüle edenler Epinefrin Norepinefrin ACTH STH Sempatik afferentler Kafein Teofilin İnhibe eden İnsülin

17 Hipotalamik merkezler
Ventro medial hipotalamus: doyma merkezi Vento lateral hipotalamus: beslenme merkezi

18 Hipotalamik lezyonlar
PVN Hiperfaji ↓Termogenez Sempatik aktiv.↓ İnsülin ↑ Obezite VMN Parasemp aktiv. ↑ Spontan aktivite ↓ STH sekresyonu ↓ Diürnal ritim bozulması

19 Beslenmeyi stimüle ve supresse eden peptidler
Gıda alımını Artıranlar Azaltanlar “dynorphin” Β endorphin Galanin GHRH (düşük doz) Neuropeptid Y (NPY) Somatostatin (düşük doz Anorectin Bombesin Calcitonin Colesysstokinin (CCK) CRH Enterostatin Glucagon İnsülin Neurotensin Oxytosin TRH Vazopressin

20 Gıdanın depolanma ve metabolizmasında anahtar rolü olanlar
İnsülin Somatotropik hormon Kortizol Otonom sinir sistemi Somatosensoriyel sinir sitemi

21 Enerji tüketimi 1. İstirahatteki metabolik hız
Bazal metabolizma (% 65-75) Yağsız doku-vücut yüzeyi ile ilgilidir Total enerji tüketiminin 2/3 üdür. 2. Diyetetik termogenez Gıdanın termik ısı etkisi Sindirilen enerjinin % 10 u 3. Fizik aktivitenin termik etkisi Değişken 4. Adaptif termogenez Çevre ısısına Kronik hiperkaloriye (karbonhidrat+protein) cevap Bazal metabolizmayı % artırır

22 Obezite patogenezi gıda dengesi modeli : “feedback model”
Kontrol sistemi N. Erişkinde günlük enerji alını: kcal KH-protein –yağ alımı depo ile ilgili Afferent uyarılar Gıda alımını stimüle edenler Gıda alımını inhibe edenler Santral kontrol Hipıtalamik merkezler (PVN-VMN) Efferent uyarılar

23 Obezitenin etkileri Fizyolojik Estetik Organik Psikolojik Sistemik
Metabolik Sosyal Hormonal

24 Vücut yağını ölçme metodları
Antropometrik metedlar Boy-kilo Çevre ölçümleri (göğüs-bel-kalça-ekstremite) Deri kıvrımı (Triceps-bıceps-subscapula-abdomen-abdomen-uyluk) Kantitatif metodlar İki kompantman modelleri (vücut yağı-suyu-yağsız kitle-potasyum izotopu Total vücut elektrik iletkenliği Dansitometri Multikompartman modelleri DPA: “dual photon absorbsiyometre” DEXA: “dual energy x-ray” Yağ dağılımı Deri kıvrımı Ultrasonografi MRI: “magnetic resonanse” CT: “computed Tomography”

25 “BODY MASS INDEX” BMI vücut kütle indeksi (VKİ) “Ouetelet index” (QI)
Kilogram / boy (m2)

26 BMI 20-29 yaş arasındaki % 85 lik değer Erkekte = 27.8 Kadında = 27.32
= % 20 kilo fazlalığı Buna göre obezite prevalansı Erkeklerde % 22-30 Kadınlarda % 30-40

27 Obezitenin değerlendirilmesi
Vücut kütle indeksi = VKI (Kg / boy m2) Zayıf < 18,5 Normal 18,5 – 24,9 Fazla kilo 25 – 29,9 Obez 1. Derece 2. Derece 3. Derece 30 –34,9 35 – 39,9 > 40

28 VKİ (kg/m2) Sınırlar Hedef 18-34 yaş 19-25 22 35 yaş üzeri 21-27 24

29 Vücut kütle indeksi – VKİ Beden kütle indeksi - BKİ VKI < 30 kg/m2 olanlarda santral adipözite dağılımına göre risk durumu Bel çevresi (cm) Risk skoru Düşük (o) Orta (+2) Yüksek (+4) Erkek < 94 94-102 > 102 Kadın < 80 80-88 > 88 Bel çevresi cm

30 Bel çevresi (cm) / kalça çevresi (cm)
= 0.70 – 0.85 Kadında > 0.85 Erkekte > 0.90 ise RİSK

31 Android obezite Erkek tipi Elma tipi gövde-omuzda Gynoid obezite Kadın tipi Armut tipi kalça uylukta

32 Obezitenin etyolojik klasifikasyonu
Hipotalamik Endokrin Diyetetik Fiziksel inaktivite Genetik İlaçlara bağlı

33 Obezitenin anatomik klasifikasyonu
Mikroskopik Hipertrofik tip Hiperplastik tip Makroskopik Total vücut adipözitesi S.C. Yağ dağılımı Visseral yağ Anormal lokalizasyonlu yağ depolanışı (Lipoma-lipodistrofi)

34 Nöroendokrin obezite Hipotalamik (travma-malignite-inflamasyon-cerahi)
Cushing Sendromu Hipotiroidizm Polikistik Over Sendromu Psödohipoparatiroidizm Hipogonadizm (erkekte) STH eksikliği İnsülinoma

35 İyatrojenik Obezite “Phenothıazın” ler
Chlorpromazine>thioridazine>trifluperazine> proclorperazine>promazine>mepazine>perphenazine> proclorperazine>haloperidol>loxapine Antidepresanlar amitriptyline>imipramine=doxepin=pheneizine> amoxapine=desipramine=trazodone=Tranylcpromide Antiapileptikler valproate-karbamazepin Steroidler glukokortikoidler Antihipertansifler terazosin

36 Obezitenin morbidite ve mortaliteye etkisi
Kardiyovasküler sistem Kalp kütlesi-kan volümü-sıvı volümü Kardiyak output artışı EKG de sol ventrikül hipertrofisi Lipid profili değişimi Hipertansiyon Pulmoner-hipoventilasyon sendromu Diabetes Mellitus Safra taşı Kanser: safra kesesi-biliyer kanal-over endometrium-meme-serviks- kolon-prostat Eklem hastalığı: osteoartrit-Gut Doğum: iri bebek

37 Bodymass ındex (BMI) VKI ‘nin metabolik tablo ve diğer risk faktörlertine göre düzeltilmesi
Düzeltme skorları +1 +3 Kilo artışı (kg) 18 yaş sonrası < 5 5-15 >15 Trigliserid/HDL 5-8 >8 Kan basıncı (mmHg) 140/90 / >160/100 Açlık glukozu < 95 96-125 >126 Uyku apnesi Osteoartrit YOK VAR

38 6 ayda 10 kg vermenin yararları (% 10-100 kg)
Mortalite % ↓ % ↓ DM-ilişkili ölüm % ↓ kansere bağlı ölüm Kan basıncı 10 mmHg ↓ (sistolik-diastolik) Diabet Oluşma riski % 50 ↓ Açlık Pl. Glukozu % ↓ HbA1c % 15 ↓ Lipidler T. Kolestrol % 10 ↓ LDL % 15 ↓ Trigliserid % 30 ↓ HDL % 8 ↑ Visseral yağ % 25 ↓ P.Kopelman 1999, Int Journal Obesity 23 (Suppl.7)

39 Etyolojik değerlendirme Tanı
Obez bireye yaklaşım Anamnez- öykü (Aile) Başlangıç yaşı (puberte-erişkin) Alışkanlıklar (yemek-egzersiz) İlaçlar Emosyonel durum Özel yaşam (evlilik-doğum) Sosyo ekonomik durum Etyolojik değerlendirme Tanı

40 Obez bireye yaklaşım Fizik muayene Boy-kilo-VKİ-yağ oranı-kan basıncı Bel çevresi-visseral obezite ? Obezitenin derecesi Obezitenin şekli (elma-armut) Seksüel karakterler Metabolik tablo Hormonal tablo Komplikasyonlar yaşam kalitesi mortalite-morbidite riski?

41 Obez bireye yaklaşım Problemin öneminin algılanışı ? (organik-metabolik-estetik) Tedavi olma arzusu? Tedavi amacı ile yapılan yanlışlar? Hastaya ait Hekime ait

42 Obez bireye yaklaşım Sonuç Doğru tanı Doğru tedavi
Eğitim-motivasyon-destek Tedavinin hedefi İzlenmesi Devamlılığı BAŞARI !

43 Obezitede tedavinin hedefi
ayda % 5-10 kilo kaybı Kaybedilen kilonun korunması 1 yıl sonra yeni yaklaşımlar ile daha fazla kilo verilmesi Kontrollü ve istikrarlı kilo kaybı

44 Zayıflık VKİ < 18.5 kg / m2 Gıda alımı azalışı
Metabozlizmanın artışı Kalorinin idrar – dışkı ile kaybı

45 Zayıflık sebepleri Anoreksiya nervoza Bulumia nervoza Seks Kadın
Kilo kontrolü metodu Alımın kısıtlanışı Kusma Başlangınç kilosu Belirgin azalmış Normal Egzersiz Sık Seyrek Amenore % 100 % 50 Antisosyal davranış Kardityovasküler değişklik bradikardi-hipotansiyon Deri değişiklikleri Hırsutismus- kuruluk-hiperkarotenemi Hipotermi Ödem +/- Medikal komplikasyon Hipokalemi Kardiyak aritmi Aritmi Gastrik mukoza Rüptür özofagus

46 1. Diabetes mellitus Başlangıçta sıvı kaybı İleri dönemde doku kaybı 2. Endokrin hastalıklar Tirotoksikoz Feokromositoma Panhipopituitarizm Adrenal yetersizlik 3. Gastrointestinal hastalıklar Reflü Pankreatit Kistik fibrozis İnflamatuvar barsak hastalıkları Parazitler Özofagus striktürleri Kr.peptik ülser obstrüksiyonu Pernisiyöz anemi Karaciğer sirozu İnfeksiyon Tüberküloz Mantar hast Amip apseleri Subakut bakteriyel endokardit Malignite Gastrointestinal sitem Lenfoma lösemi Psikiyatrik hastalıklar Anoreksiya nervoza Konversiyon Şizofreni Depresyon 7. Renal hast. Üremi