SÖZCÜKTE YAPI Kök: Bir sözcüğün parçalanamayan, anlamlı en küçük parçasıdır. Ek: Sözcüklerin yapılarını ve biçimlerini değiştiren ses ya da seslerdir.

... konulu sunumlar: "SÖZCÜKTE YAPI Kök: Bir sözcüğün parçalanamayan, anlamlı en küçük parçasıdır. Ek: Sözcüklerin yapılarını ve biçimlerini değiştiren ses ya da seslerdir."— Sunum transkripti:

1 SÖZCÜKTE YAPI Kök: Bir sözcüğün parçalanamayan, anlamlı en küçük parçasıdır. Ek: Sözcüklerin yapılarını ve biçimlerini değiştiren ses ya da seslerdir. Gövde:Bir sözcüğün en az bir yapım eki almış halidir. Çekim Ekleri Yapım Ekleri

2 ÇEKİM EKLERİ İsim çekim ekleri Durum (Hal) Ekleri Yalın Hal-
Belirtme -i Yaklaşma-Yönelme-e Bulunma-Kalma-de Çıkma-Uzaklaşma-den *Anlamını değiştiriyorsa artık hal eki değildir, yapım ekidir. Takımın en gözde oyuncusuydu. Okulda sıradan bir gün yaşanıyordu.

3 İyelik Ekleri:Bir şeyin kime ait olduğunu anlatır. Tekil 1
İyelik Ekleri:Bir şeyin kime ait olduğunu anlatır. Tekil 1. kişi –m Tekil 2. kişi –n Tekil 3. kişi –i (ı,i,u,ü,sı,si,su,sü) Çoğul 1. kişi –miz Çoğul 2. kişi –niz Çoğul 3. kişi –leri *Kalemi kaybolmuş Kalemi bana verir misin? Evi boyamışlar. Evi boyanmış.

4 3-Çoğul Eki : -ler,-lar * *Bu eser Selçuklulardan kalmıştır. Seni dünyalar kadar seviyorum. Teyzemler dün bize geldi. O zamanlar on yaşlarındaydı. Ali Beyler bugün gelecekler mi?

5 Tamlayan Eki (ın,in,un,ün)
İsim soylu sözcükleri birbirine bağlayarak tamlama kurar. Ben ve biz için “–im” şeklindedir. derenin kenarı bizim okulumuz pencerenin önü ** Defterin bende kalmış. Defterin sayfaları yırtılmış.

6 Eşitlik Eki: -ce,ca,çe,ça
Cümlelere değişik anlam ilgileri katar. Büyükçe bir evde yaşıyorlar. Bence bu ders çok önemli. Çocukça davranıyor. Seni saatlerce bekledim. Ailece tatile gittiler. Boyca senden daha uzun.

7 Vasıta Eki: (-le,-la) Cümleye vasıta,araç anlamı ve değişik anlamlar katar. Yurt dışına uçakla gittiler. Eski dostlarıyla buluşmuş. Bu işi kolaylıkla başardık. Kışın gelmesiyle soğuklar arttı.

8 Ek Fiil (Ek Eylem) İdi,imiş,ise,dır İsim ve isim soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapar. Hava çok sıcaktı. Dedesi hastaymış. En sevdiğim mevsim kış. Bu aralar çok dalgınım. Yazları en sevdiğim şey balık tutmak.

9 Fiil Çekim Ekleri Kip ve kişi ekleri Çalıştı Çalışmış Çalışacak
Çalışıyor Çalışır Çalışmalı Çalışsa Çalışa Çalışsın

10 Ek Fiil (Ek Eylem) İdi, imiş, ise ,dır Severdi Çalışıyormuş Giderse Sevmişti Gelmeliymiş

11 Soru eki “mi” Soru eki isimlerden ve fiillerden sonra kullanılabilir. Eklendiği kelimeden ayrı yazılır. Değişik anlamlar da katabilir. Gelecek mi? Sen de mi geleceksin? Gelir mi gelmez mi bilmem. Onu gördü mü sinirleniyor. Birden üstümüze bir araba gelmesin mi! Mavi mi mavi gözleri vardı. Bunu o mu aldı?

12 Yapım Ekleri İsimden İsim Yapım Ekleri İsimden Fiil Yapım Ekleri
Fiilden İsim Yapım Ekleri Fiilden Fiil Yapım Ekleri

13 İsimden İsim Yapım Ekleri
oduncu ikişer dişçi birinci Türkçe ekşimsi İngilizce acımtırak evcil duygusal bencil baklagil tuzlu gizli çöplük kömürlük sevgisiz tatsız çağdaş sesteş

14 İsimden Fiil Yapım Ekleri
canlan- bağla- güzelleş- çoğal- kısal- benimse- önemse- morar- acık- yaşa- fısılda- yönet-

15 Fiilden İsim Yapım Ekleri
sevgi utangaç yorgun dalgıç doğum bilge yığın öğretmen yıkık seçenek soğuk inanç yatak bakış gelir soruşturma sürücü utanmak umut yırtmaç doğu bilmece üretken karartı sürüngen olağan

16 Fiilden Fiil Yapım Ekleri
sevil- sevin- bakış- bildir- üret- pişir- çıkar- kovala-

17 Basit Sözcük: Yapım eki almamış sözcüklerdir.Çekim eki alabilirler.
Türemiş Sözcük: En az bir tane yapım eki almış olan sözcüktür. Çekim eki de alabilirler. Birleşik Sözcük: Sözcüklerin bir araya gelerek yeni bir anlam kazanmasıyla oluşur. Birleşik İsimler İsimlerin Birleşmesiyle gökyüzü hanımeli ayakkabı Sıfat ve ismin birleşmesiyle: karasevda Sarıyer Eskişehir İsim ve fiillerin birleşmesiyle: imambayıldı ateşkes gecekondu İki fiilin birleşmesiyle: biçerdöver uyurgezer gelgit İsim ve fiilimsilerin birleşmesiyle: kardelen dalgakıran cankurtaran

18 Birleşik Sıfatlar Kaynaşmış Birleşik Sıfatlar:Birleşik sözcüklerin sıfat görevinde kullanılmasıyla oluşur. kavuniçi boya birkaç kişi boşboğaz adam Kurallı Birleşik Sıfatlar: 1- Sıfat tamlamalarına –lı,-lık,-sız eklerinin getirilmesiyle yapılanlar: mavi gömlekli adam ince yapraklı ağaç yarım günlük mesafe beş parasız insan 2- Sıfat tamlamasında sıfatla isim yer değiştirip, isme iyelik eki getirilerek yapılanlar: boyu uzun çocuk rengi soluk kumaş suyu soğuk çeşme