Medikal Botanik Tıbbi Bitkiler

... konulu sunumlar: "Medikal Botanik Tıbbi Bitkiler"— Sunum transkripti:

1 Medikal Botanik Tıbbi Bitkiler
UYARI Bu notlar; derste anlatılacak olan konulardan özetlenmiştir. Sınav için tek başına yeterli değildir. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

2 Baldıran (Conium maculatum L.)
Diğer isimler: Ağuotu, Yılanotu. Anabileşenler: Alerjen madde, Flavon glikozid, Piperidin alkaloidler Etki: Koniin ve konisein kürar benzeri etkilidir. Nöro-musküler kavşaklardan Ak-R uyarı geçişini yarışmalı şekilde engeller. Çizgili kasları gevşetir. İstenmeyen etki/Uyarı: Konin ve -konisein teratojenik etkilidir. Son derece zehirlidir. Sokrat zehiri diye de bilinir. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

3 Adamotu (Mandragora officinarum L.)
Diğer isimler: Abdüsselamotu, Ademotu, Yerelması. Anabileşenler: Alkaloidler Etki: Spazm çözücü, Ağrı kesici, Nefes açıcı, Uyuşturucu, Afrodizyak Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

4 Badem (Prunus amygdalus Batsch)
Anabileşenler: Sabit yağ, Uçucu yağ, Albüminli şekerler, Emülsin, Amigdalin siyanoglikozidi Etki: Uçucu yağ iyi bir koku-tat düzeltici ve hafif antiseptik etkilidir. Kullanılma/Doz: Haricen yumuşatıcı, öksürükte yatıştırıcı; dahilen sürgüt olarak kullanılır. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

5 Banotu (Hyoscyamus niger L.)
Diğer isimler: Gavurhaşhaşı, Siyahbanotu. Anabileşenler: Alkaloidler, Kolin, Uçucu yağ, Tanen Etki: Drog parasempatolitik, Sakinleştirici/yatıştırıcı, Ağrı kesici Kullanılma/Doz: Haricen ve dahilen yatıştırıcı, ağrı kesici, solunum açıcı olarak infüzyon (%1-2), dekoksiyon (%5), tentür, özüt şeklinde kullanılır. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

6 Çörekotu (Nigella sativa L.)
Kullanılan kısım: Tohum Anabileşenler: Uçucu yağ, Sabit yağ, Tanen, Şekerler, Sapoglikozid, Alkaloidler Etki: Uyarıcı, Karminatif, İdrar söktürücü, Ağrı kesici Kullanılma/Doz: Karminatif, Uyarıcı, İdrar söktürücü Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

7 Dafne (Daphne mezereum L.)
Diğer isimler: Mezerion, Mezeriyon, Yabanitaflan.  Anabileşenler: Mezerein, Koumarin, Sarı renkte boya maddeleri, Glikozid Etki: Sürgüt, İdrar artırıcı, Terletici Kullanıma/Doz: Halk arasında bazen sürgüt ve çocuk düşürücü olarak kullanılır. Uyarı: Reçine çok irkiltici ve zehirlidir. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

8 Denizüzümü (Ephedra türleri)
Anabileşenler: Kateşik tanenler, Efedrin, norefedrin, psödoefedrin, norpsödoefedrin, metilefedrin, fenilpropanolamin Etki: SSS ve MSS’ni uyarır. Damarlarda daralma, Kalp-damar sistemi uyarısı, Kan basıncında yükselme, Solunum yollarında genişleme. Kullanılma/Doz: Terletici, Ateş düşürücü, Romatizma ağrılarını dindirici, Astım nöbetlerini engelleyici İstenmeyen etki/Uyarı: Uyarı hali, uykusuzluk, endişe, baş dönmesi, kalpte çarpıntı, enfarktüs gibi belirtiler Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

9 Kahve (Coffea arabica L.)
Kullanılan kısım: Kahve çekirdeği Anabileşenler: Ksantin alkaloidler, piridin alkaloidler, klorojenik asit, atrastilosid, diterpenler, şeker, tanen, uçucu yağ, sabit yağ Etki: Uyku giderici, canlandırıcı, kalp ve solunumu uyarıcı, sindirimi teşvik edici, kan basıncını artırıcı etkilidir. Kullanılma/Doz: Kavrulmuş-toz edilmiş kahve infüzyon (%10-15) halinde kullanılır. İstenmeyen etki/Uyarı: Klorojenik asitler sebebiyle midede irkilti, asit salgısında artış, iştah kaybı ve sürgüne yol açabilir Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

10 Kekik (Thymus) Türkiye’de drog olarak satılan kekik daha ziyade Origanum türlerinden elde edilir. Kekik bitkilerinin çiçekli-yapraklı dalları (Herbae), kekik yağı ve kekik suyu kullanılır. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

11 Kendirotu (Cannabis sativa L.)
Diğer isimler: Deligonca, Esrarotu, Hashish, Kınnapotu, Marijuana. Kullanılan kısım: Kurutulmuş çiçekli dallar Anabileşenler: Reçine, uçucu yağ Reçine esrar ismi ile bilinir, Türkiye'de esrar amaçlı yetiştirilmesi 1932 yılında yasaklanmıştır. Etki: Ağrı dindirici, öfori ve yalancı cesarete yol açar Uyarı: Keyif verici etkisi ve bağımlılık yapması sebebiyle kullanılması terk edilmiş ve yasaklanmıştır. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

12 Lohusaotu (Aristolochia türleri)
Anabileşenler: Alkaloid, aristoloşiya asitleri, tanenler, nişasta, şekerler, uçucu yağlar, acı maddeler, reçine-benzeri maddeler, klematitin, -sitosterin, flavonol glikozid, organik asitler Etki: Çeşitli yangılarda ve enfeksiyonlarda bağışıklık sistemini uyarır, yangı önleyici etki oluştururlar. Kullanıma/Doz: Halk arasında idrar söktürücü ve romatizmaya karşı kullanılır. İstenmeyen etki/Uyarı: Birçok doku ve organda karsinojenik etkilidir; bitki ve bitkiden hazırlanan preparatları besin değeri olan hayvanlarda kullanılmaz. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

13 Ökseotu (Viscum album L.)
Anabileşenler: Lektinler, müsilaj, silitoller, flavonoidler, fenilpropan türevleri, steroller, triterpenoik bileşikler, amino asitler, alkaloidler, siklik-peptidler, histamin, -feniletilamin, asetilkolin, tiramin, proteinler Etki: Bağışıklık sistemini uyarır, kan hücrelerini çöktürür, kalp kasını baskılar ve kan basıncını düşürür, yatıştırıcı etki oluşturur. Kullanıma/Doz: Hekimlikte idrar söktürücü, kan basıncını düşürücü, damar sertliğini önleyici, sinir sistemini teskin edici, romatizmada kullanılır. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı

14 Soğan (Allium cepa L.) Anabileşenler: Uçucu yağ, sabit yağ, şekerler, enzimler, vitaminler, flavonoidler, fenolik bileşikler, amino asit Etki: Alerji önleyici, antibakteriyel, yükseltgenmeyi önleyici, idrar söktürücü, kan şekerini düşürücü, düz kas gevşetici, kolesterol ve lipid düşürücü, trombositlerin kümeleşmesini önleyici, kalbi kuvvetlendirici ve koroner damarları genişletici etkileri vardır. Kullanıma/Doz: Dahilen iştah açıcı, idrar söktürücü ve midevi; haricen pişmiş halde çıban üzerine sarılarak cerahat toplayıcı olarak kullanılır. İstenmeyen etki/Uyarı: Fazla miktarda soğan kas güçsüzlüğü, nabız ve solunum sayısında artış, alyuvarlarda parçalanmaya (N-propildisülfid yol açar) yol açabilir. Ter ve nefeste koku, sütte koku ve tat bozulması yapar. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı