NÖROJENİK MESANE REHABİLİTASYONU

... konulu sunumlar: "NÖROJENİK MESANE REHABİLİTASYONU"— Sunum transkripti:

1 NÖROJENİK MESANE REHABİLİTASYONU

2 Mesane fonksiyon bozuklukları;
İlaçlardan, Bilişsel değişikliklerden, Fiziksel yetersizliklerden, Nörojenik nedenlerden kaynaklanabilir. Mesanedeki fonksiyon bozukluğunun nedeninin zamanında belirlenmesi, tedavisi ve takibi şarttır.

3 Mesane fonksiyonunun normal olması için sağlam bir sinir sistemi gereklidir.
Miksiyon merkezleri ile afferent ve efferent yolların nörojenik lezyonları sonucu mesanenin fonksiyonu bozulur. Bu durum NÖROJENİK MESANE olarak adlandırılır.

4

5 Nedenler Medulla spinalis yaralanması: en sık sebebidir.
Multipl skleroz Kafa travması Serebrovasküler olay Tümörler Siringomiyeli Transvers miyelit Disk hernisi Spinal stenoz Periferik nöropati

6 Mesane idrarı düşük basınçta biriktirerek depolayan ve uygun bir zamanda içeriğini tamamen ve etkin şekilde boşaltan bir organdır. Böbrekleri refludan korur ve üriner sistemi enfeksiyonlardan arındırır. Normal mesane kapasitesi mldir.

7 Mesane ve üretra parasempatik ve sempatik otonom sinir sistemi tarafından innerve edilirler.

8 Laboratuvar ve radyolojik incelemeler
24 saatlik idrarda kreatinin klirensi İntravenöz piyelografi Renal USG Renal sintigrafi İdrar tetkiki ve kültürü Sistoskopi Ürodinamik çalışmalar

9 Nörojenik mesane sınıflaması-II
Hiperrefleks detrüsör Koordine sfinkterler Dış sfinkter dissinerjisi İç sifinkter diisinerjisi Arefleks detrüsör Relakse olmayan dış sfinkter Denerve dış sfinkter Relakse olmayan iç sfinkter

10

11 Tedavi İşeme fonksiyon bozukluğu olan hastaların tedavisindeki amaçlar 3 başlık altında toplanabilir: 1) böbrek fonksiyonunun bozulması, hidronefroz, böbrek taşı, piyelonefrit gibi üst üriner sistem komplikasyonlarının gelişmesini engellemek 2)sistit, mesane taşı, reflü gibi alt üriner sistem komplikasyonlarının gelişmesini engellemek 3) hastanın toplumsal hayata en kolay şekilde geri dönüşünü sağlayacak mesane eğitim programını geliştirmek

12 Erken dönem Spinal şok döneminde mesane tonusu kaybolmuş, detrüsör arefleksi ve mesane boynu kapalıdır. Hasta mesanenin dolduğunu anlayamaz. İstemli olarak işeyemez. Bu dönemde üriner enfeksiyonları ve mesanenin aşırı gerilmesini engellemek için hastalar sonda ile kateterize edilir. Ancak daha uygun olanı TAK ile şok döneminde 4x1/gün mesaneyi boşaltmaktır. Bu şekilde uygulama mesanede reflex aktivitenin daha erken dönmesine neden olur.

13 Hastalar kısa sürede daimi sondadan çıkarılarak araklı kateterizasyona geçilmelidir (TAK)
Bu yöntemle enfeksiyon riski ve ürolojik komplikasyonların azaldığı gözlenmiştir.

14 TAK uygulama tekniği: hasta önce genital bölgesini daha sonra ellerini sabun ve suyla yıkar. Antiseptik solusyonun içinden aldığı sondayı üzerine sıvı vazelin dökerek takar ve çıkan idrarı bir ölçekli kaba toplayarak kaydeder. 4-6 saatte bir TAK uygulaması yapılır. Mesanenin fazla gerilmesini engel olmak için alınan sıvı miktarı ml üzerine çıkmamalıdır.

15 Alınan ve çıkartılan sıvı bir çizelgeye işaretlenmelidir
Hastalar kataterler arasında işeme girişiminde bulunurlar. Çıkan idrar miktarının cc nin altında tutulması önemlidir. Rezidüel idrar 3 gün süre ile cc nin altına inerse gece katateri kaldırılır. Miktar azaldıkça kataterizasyon sıklığı azalır. En son sabah erken saattlerdeki katater kaldırılmalıdır. Enfeksiyon gelişirse kültür alınmalıdır.

16 Kateter öncesinde hasta suprapubik vurma,crede manevrası valsalva manevrası gibi girişimlerle idrar yapmaya çalışmalıdır. Crede manevrası özellikle bulbokavernöz refleksi + olan,dış sfinkter aktivitesi artmış olan suprasakral lezyonlu hastalarda kullanılmamalıdır. VUR neden olabilir.

17 Geç dönem Spinal şok döneminden çıkıldıktan sonra hastanın mesane fonksiyonları incelenmelidir. Ürodinami ile mesane kapasitesi ve işeme sonrası kalan rezidüel idrar miktarı belirlenmelidir.

18 Mesane eğitimi hastanın sıvı alımının ve idrar boşaltılmasının birbirine uygun hale getirilmesi esasına dayanır. Hasta ana öğünlerde 400ml, aralarda 200ml sıvı alır.Toplam 1800ml alır. Hasta her 2-3 saatte genelde ana öğünlerden 1-1,5 saat sonra olacak şekilde idrar yapma giriminde bulunur. Kateterizasyon 4-6 saatte bir yapılır ve rezidü ölçülür.

19 Rezidüel idrar miktarı azaldıkça kateterizasyon sıklığı azaltılır.
Hastalar genelde olaydan 3-4 ay sonrasına kadar aralıklı kateterizasyona ihtiyaç duyarlar. Bizim hastalarımızın büyük bir kesimi uzun süre TAK uygulamak durumunda kalmaktadır. Erken dönemde başlanan TAK uygulaması ile %70 hastanın spontan idrar yapmaya dönebildiğini gösteren çalışmalar vardır.

20 Nörojenik mesanede komplikasyonlar
Böbrek taşı Hidronefroz Renal yetmezlik Mesane taşları Enfeksiyon

21 NÖROJENİK BARSAK

22 Nörojenik barsak tipleri
İnhibe olmayan barsak disfonksiyonu: Ponstaki defakasyon merkezi ile korteksin arası bağlantı kesilir. stroke, kafa travması, MS, parkinson hastalığı gibi olaylarda ortaya çıkar. Rektumdan dolgunluk refleksi başladığında defakasyon merkezi korteks tarafından bastırılamaz ve inkontinans oluşur.

23 Üst motor barsak disfonksiyonu:Sakral segmentin üzerindeki omurilik yaralanmalarında
spinal defekasyon merkezinin korteksle bağlantısı kesilmiştir. Medulla spinalis yaralanmalarından sonra olur. Dış sfinkterin istemli kontraksiyonu bozulur. Dış sfinkterlerde tonus artışı olur

24 Alt motor bozukluğunda barsak disfonksiyonu:
Sakral defakasyon merkezini, rektum ve anal bölgenin periferik sinirlerini tutan lezyonlarda olur. Kauda equina sendromunda ve pelvik cerrahi sonrasında görülebilir. Sakral defakasyon merkezi bozuktur. İç sfinkter gevşer. Dış sfinkter denervedir. İnkontinans vardır.

25 Rehabilitasyonu Amaç; Düzenli ve yeterli barsak boşalması sağlanmalıdır. Bu ÜMN yaralanmalarında her gün veya iki günde bir olmalıdır. İnkontinans riskinin yüksek olduğu AMN yaralanmalı hastalarda günde 2 kez boşaltım sağlanmalıdır. Yeterli barsak boşalması, rahat bir şekilde yapılabilmesi Barsak stimülanın gerekirse eklenmesi düzenli olarak defakasyon reflekslerinin uyarılması (dijital stimülasyon) ile mümkün olur.

26 Hastanın oturtulması ve egzersiz yaptırılması hareketli olmasının sağlanması gerekir. Barsak hareketlerini arttırır. Sürekli yatmamalıdır. Hasta hep aynı saatte defakasyon yapmaya çalışmalıdır. sabahları gastrokolik refleksi uyarıcı sıcak gıdaların faydası olabilir. Öğünler düzenli saatlerde yenmeli ve atlanmamalıdır. Hasta karnına masaj yapmalıdır.

27 Hastalara yeterli sıvı verilmeli,
ayrıca bol posa bırakan gıdalar kepek gibi eklenir. Bunlar yetersiz kalırsa laktuloz eklenebilir.

28 Defekasyon refleksini uyarmak için dijital stimülasyon,
lavman veya rektal stimulan supozituarlar kullanılabilir. Bütün bunlar rektumun dolma refleksini uyararak peristaltizmi başlatırlar. Gerekli olursa medikal tedaviler verilebilir.

29 İyi bir barsak rehabilitasyonu barsağın tam olarak boşaltılması ile başlatılır, bunun için lavman yapılır. ÜMN lezyonlu hastada gliserin suppozituvar uuygulandıktan 15 dk sonra hasta tuvalete oturtulup öne eğilir, oturamıyorsa yan yatırılır, defekasyon işlemi başlamamışsa 1 dk kadar dijital stimülasyon uygulanır ve beklenir. En fazla 4 kez dijital stimülasyon uygulanır.

30 Hasta daha rahat defekasyon yapabilir hale gelirse sadece dijital stimülasyon kullanılır, suppozituar kesilir. Ancak suppozituar ve dijital stimülasyona rağmen boşalma olmuyorsa gece yatmadan önce ağızdan alınan stimülatör ilaçlar kullanılır. ÜMN tipinde rahat boşalım için gaytanın yumuşak olması tercih edilir

31 AMN tipinde inkontinans riski anal tonus azaldığı için yüksektir
AMN tipinde inkontinans riski anal tonus azaldığı için yüksektir. Bu nedenle sabah akşam boşaltım yapılmalıdır. İnkontinansı önlemek için gayta hacimli olmalıdır, bunun için diyete kepek eklenmelidir. Dijital stimülasyon AMN tipinde ÜMN tipi kadar etkin sonuç vermez, yine de uygulanır. Hastalar çoğu kez manuel olarak gaytayı çıkarmak zorunda kalırlar.

32 TEŞEKKÜRLER!!!!!!