ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞUNDA ANNE BABA TUTUMLARI

... konulu sunumlar: "ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞUNDA ANNE BABA TUTUMLARI"— Sunum transkripti:

1 ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞUNDA ANNE BABA TUTUMLARI
ZEYNEP ELYAS, İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİ A.D SÜHEYLA ÜNAL, İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİ A.D OKAN CEM ÇIRAKOĞLU, BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ, ELYADAL ARAŞTIRMA LABORATUVARI GİRİŞ Aile sosyalizasyon sürecinde en önemli kurum olma özeliğini korumaktadır. Ailenin genetik ve sosyokültürel özellikleri karşılıklı dinamik ve diyalektik bir etkileşim içinde çocuğun kişilik gelişimini yakından etkilemektedir. Çocuğun ve ebeveynin sahip olduğu genetik donanım, uyaranların algılanması, işlenmesi ve tepki oluşturulması süreçlerinde temel özellikleri oluşturmaktadır. Bu süreç içinde annenin bağlanma stili çocuğun sosyal biliş gelişimini ve kişilerarası ilişkilerinin şekillenmesini sağlamaktadır. Ailenin kalabalıklığı, sosyoekonomik düzeyi, tek ebeveynlilik gibi özellikleri (Loeber ve Stouthamer-Loeber, 1986; Lahey, Waldman ve McBurnett, 1999; Halfon ve Newacheck, 1999) ve ebeveynin madde kullanımı, etkili olmayan disiplin uygulamaları, gevşek gözetimi (Loeber, Green, Keenan ve Lahey, 1995) gibi işlevsel özellikleri de kişiliğin yapılanmasına katkıda bulunmaktadır. Anne baba tutumları da çocuğun kişilik gelişimini yakından etkileyen değişkenlerden biridir. Örneğin, aşırı saldırgan tutumlara maruz kalmanın çocuğun kişilerarası ilişkilerinde duyarlılık artışına ve tepkiselliğe neden olabileceği belirtilmektedir (Bradshaw ve Garbarino, 2004). Bu araştırmanın amacı, Antisosyal Kişilik Bozukluğu (ASKB) tanısı almış ve almamış olan (Kontrol) bireylerin anne baba tutumlarını algılama biçimleri açısından karşılaştırılmasıdır. YÖNTEM Katılımcılar Araştırmanın örneklemi, bir araştırma ve 200 yataklı bir asker hastanesinin psikiyatri servis ve polikliniğinde ayaktan ya da yatarak tedavi edilmekte olan, DSM-IV tanı ölçütlerine göre ASKB tanısı almış 28 erkek hasta(M=23,10, SD=3,58) ile kişilik bozukluğu tanısı almamış 31 erkek katılımcıdan (M=24,7, SD=2,29) oluşturuldu. Tüm örneklemin yaş ortalaması 24,43 ve standart sapması 3,23 olarak bulunmuştur. Araştırma grupları eğitim, iş, medeni hal ve gelir düzeyi açısından benzer özellikteki bireylerden oluşturulmuştur. İşlem ASKB tanısı, yarı yapılandırılmış bir klinik görüşmede SCID-CV uygulanarak konulmuş ve herhangi bir kişilik bozukluğu tespit edilmeyenler, kontrol grubu olarak alınmıştır. Tüm katılımcılara görüşme öncesi araştırmanın amacı hakkında bilgi verilmiş, onay formları alınmış ve sosyodemografik bilgileri içeren bir veri formu doldurulmuştur. Araçlar Sosyodemografik Veri Formu: Araştırmacılar tarafından hazırlanan bu form katılımcılar ve anne babalarına ait sosyodemografik değişkenler ve yetiştirilme biçimleri hakkındaki 27 sorudan oluşmaktadır. anne baba Tutum Ölçeği: Sümer (2000) tarafından geliştirilen ölçek, anne ve baba için kabul/ilgi/sevgi (_K) ve sıkı denetim/kontrol (_S) boyutlarını içeren 5’li Likert tipinde yazılmış 22 sorudan oluşmaktadır. Ölçek verilerinin değerlendirilmesi ile anne ve baba için ayrı kabul/ilgi/sevgi (Anne_K, Baba_K) ve sıkı denetim/kontrol (Anne_S, Baba_S) boyutu puanlarının ortalamaları elde edilmiştir. K boyutunda artan puanlar olumlu bir anne baba tutumu olarak yorumlanırken; S boyutunda artan puanlar olumsuz bir tutum olarak yorumlanmıştır. Structured Clinical Interview for DSM-IV(SCID-II): Hastaların tanı görüşmelerinde DSM-IV ölçütlerine göre geliştirilen SCID-II kullanıldı. SCID-II kişilik bozukluğu tanılarını koymayı sağlayan yapılandırılmış bir görüşmedir (Spitzer ve ark., 1989; Sorias 1990). SCID’in Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları Sorias (1990) ve Çorapçıoğlu (1999) tarafından yapılmıştır. BULGULAR Analiz sonuçları katılımcıların büyük çoğunluğuna 0–1 yaş arasında anneleri tarafından bakım verildiğini (n=51, % 87,10) ve anneleri tarafından yetiştirildiklerini (n=50, % 85,72) göstermektedir. Katılımcıların nasıl bir ilgi ve disiplinle büyütüldüğü Tablo.1’de sunulmuştur. İstatistiksel analizlerde bağımsız örneklem t-testi kullanılmıştır. Analiz sonuçları ASKB ve Kontrol gruplarının ebeveynlerinden algıladıkları çocuk yetiştirme tutumları arasında anlamlı farklar olduğunu göstermiştir. Kontrol grubunun Anne_K [t(57)=2.16, p<.05)] ve Baba_K [(t(57)=1.96, p<.05)] puanları ASKB grubundan anlamlı düzeyde yüksektir (Bkz. Tablo 2). TARTIŞMA Bu araştırmanın sonuçları kişilik bozukluğu tanısı almamış bireylerin anne ve babalarının çocuk yetiştirme tutumlarını ASKB tanısı alan bireylerden daha olumlu algıladıklarını göstermektedir. Antisosyal davranışın gelişmesinde çocuğun ve ebeveyninin genetik yapısı ile birlikte, anne babanın çocuk yetiştirme tutumlarının da etkili olduğu ileri sürülmektedir. Erken çocukluk döneminde ilgisizlik ve kötü davranışla karşılaşan, sosyal bağlanma ve kabul görme gibi ihtiyaçları karşılanmayan çocukların ödüllendirici ilişkiler geliştirme kapasitesi kazanamadıkları, bu ihtiyaçlarını karşılamak için çetelere katılıp, otoriter ve saldırgan değerleri benimsedikleri bildirilmektedir (Pedersen, 2004). Karazsia, Wildman ve Langkamp (2004) çalışmalarında etkin olmayan ebeveynliğin aşırı disipline eğilim yarattığını gözlemişlerdir. Bu araştırmanın bulguları literatürü destekler niteliktedir. Reti ve ark. (2002) erkeklerde antisosyal özelliklerin anne ilgisinin azlığı, kısıtlayıcılığının yüksek olması ile ilişkili olduğunu vurgulamışlardır. Bizim araştırmamızda da ASKB grubunun anket sorularına verdikleri yanıtlarda az kontrol ve ilgisiz tutumu rapor etmeleri, Anne_K puanlarının Baba_K puanlarından daha yüksek; Anne_S puanlarının ise daha düşük bulunması literatürle uyumlu bir bulgudur. Antisosyal davranışların anne baba tutumları ile ilişkisi göz önüne alındığında, anne ve babanın birbirleriyle tutarlı ilgi ve disiplin tutumları sergilemelerinin, özellikle annenin yeterince ilgi ve yeterince disiplin göstermesinin önemli olduğu bir kez daha ortaya çıkmaktadır. KAYNAKLAR Bradshaw, C.P., & Garbarino, J. (2004). Social cognition as a mediator of the influence of family and community violence: Implications for intervention. In J. Devine, J. Gilligan, K. Miczek, R. Shaikh, & D. Pfaff (Eds.). Scientific approaches to youth violence prevention. New York: Annals of the New York Academy of Sciences. Vol (pp ). Çorapçıoğlu, A. (1999), SCID-I Klinik Versiyon. Ankara: Hekimler Yayın Birliği Matbaası. Halfon, N., & Newacheck, P. W. (1999). Prevalence and impact of parent-reported disabling mental health conditions among U.S. children. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 38(5), Karazsia, B., Wildman, B., & Langkamp, D. (2004). Treatment of child behavior problems: Implications of age, parental relationship, satisfaction, and parenting practices. Developmental and Behavioral Pediatrics, 25, Lahey, B. B., Waldman, I. D., & McBurnett, K.(1999), Annotation: The development of antisocial behaviour: an integrative causal model. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 40, Loeber, R., & Stouthamer-Loeber, M. (1986). Family factors as correlates and predictors of juvenile conduct problems and delinquency. In M. Tonry & N. Morris (Eds.), Crime and justice (Vol.7). Chicago: University of Chicago Press. Loeber, R., Green, S. M., Keenan, K., & Lahey, B.B. (1995). Which boys will fare worse? Early predictors of the onset of conduct disorder in a six-year longitudinal study. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 34, Pedersen, C. A. (2004) Biological Aspects of Social Bonding and the Roots of Human Violence. Annals of the New York Academy of Sciences Online, Ann. N.Y. Acad. Sci.(1036), 106–127. Reti, I. M., Samuels, J. F., Eaton, W. W, Bienvenu III, O. J., Costa Jr, P. T., & Nestadt, G. (2002). Adult antisocial personality traits are associated with experiences of low parental care and maternal overprotection. Acta Psychiatr Scand, 106, 126–133. Spitzer, R. L., Williams, J. B. W., & Gibbon, M. (1989). Structured Clinical Interview for DSM-III-R Personality Disorders (SCID-II). New York: New York State Psychiatric Institute, Biometrics Research Department. Sorias, S. (1990) DSM-III-R Yapılandırılmış Klinik Görüşmesi Türkçe versiyonu (SCID-II). İzmir:Ege Üniversitesi. Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3, 49–74.