TASARRUFLARIN YÖNLENDİRİLMESİ-1

... konulu sunumlar: "TASARRUFLARIN YÖNLENDİRİLMESİ-1"— Sunum transkripti:

1 TASARRUFLARIN YÖNLENDİRİLMESİ-1

2 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Tanım; Mevduat,bir gerçek veya tüzel kişinin sahip olduğu hazır bir satın alma gücünün kullanılmayarak vadeli veya vadesiz olarak bankaya bırakılmasıdır. Türkiye’de sadece ticaret bankaları mevduat toplamaya yetkilidir. Bankalar Kanunu’na göre, yazılı ya da sözlü olarak veya bir ivaz karşılığında istenildiğinde ya da belirli bir vadede iade edilmek üzere para kabulü mevduat sayılır.

3 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Mevduat türleri, Tasarruf mevduatı (Gerçek kişiler tarafından bu nam altında açılan ve ticari işlemlere konu olmayan mevduattır. Ancak, vadesiz tasarruf mevduatı hesapları üzerine münhasıran çek keşide edilmesi ticari işlem sayılmaz), Resmi kuruluşlar mevduatı, Ticari kuruluşlar mevduatı, Bankalar arası mevduat, Diğer kuruluşlar mevduatı

4 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Mevduat Hesaplarının Açılması Yurtiçinde ve yurtdışında yerleşik gerçek ve tüzel kişiler adına hiçbir kısıtlamaya tabi olmaksızın bankalarda vadeli veya vadesiz TL veya döviz tevdiat hesabı açılabilir. Döviz tevdiat hesapları, T.C. Merkez Bankası’nca alım satım konusu yapılan konvertibl dövizlerden müracaat edilen bankaca kabul edilenlerle açılır.

5 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Mevduat Hesaplarının Açılması Bankalar mevduat hesabı açılışlarında ve hesap kullanılarak yapılacak diğer bankacılık işlemlerinde, vergi kimlik numarası, Türk uyruklu gerçek kişiler için nüfus hüviyet cüzdanı, sürücü belgesi veya pasaport, yabancı uyruklu kişiler için kendi ülke pasaportu veya ikamet tezkeresi, ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler için tescile dair belgelerinin bir örneği ile tüzel kişi adına hareket eden kişinin temsile yetkili olduğuna dair belge ve imza sirküleri fotokopisini talep ederler. Mevduat hesabı açılışında damga vergisine tabi sözleşme/taahhütname imzalanması, banka tarafından verilen hesap cüzdanlarında ise banka şube ismi ve genelde iki yetkili imzasının bulunması gereklidir. İmzalanan sözleşme veya taahhütname ile banka hesap cüzdanlarında bulunan açıklamalardan bilgi edinilmesi yararlı olacaktır.

6 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Müşterek Hesaplar İki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişinin ortak kullanması amacıyla bankalarda açtırdıkları hesaplara “müşterek hesap” adı verilir. Müşterek hesaplar vadeli veya vadesiz olabilir ve verilecek yazılı talimata göre müşterek imza ile veya münferiden kullanılabilir.

7 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Mevduat Hesaplarında Tasarruf Yetkisi Bankalarda işlem yapacak gerçek kişilerin tasarruf ehliyetine sahip olması (Reşit olması, mümeyyiz olması, mahcur olmaması) ile mümkündür. Reşit veya mümeyyiz olmayan ya da mahcur olan bir gerçek kişi ile yapılacak her türlü işlem kanuni temsilcisinin icazeti olmadıkça hukuki değildir. Bu kimseler, ancak kanuni temsilcileri olan veli, vasi veya kayyum aracılığı ile tasarrufta bulunabilirler. Bankalarda tüzel kişiler adına yapılacak işlemler ise tüzel kişiler adına hareket edebilecek iradi temsilci (vekil, ticari mümessil, ticari vekil) gerçek kişilerce yapılır.

8 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Vade Vadesiz Mevduat: İstenildiği anda geri çekebilmek amacı ile açılmış hesaplardır. Vadeli Mevduat: Belirli bir süre sonunda geri çekilmek şartıyla açılmış, bir günden daha uzun vadeli mevduat hesaplarıdır. Vadeli mevduat süreleri TC Merkez Bankası’nca belirlenmektedir. Bankalarca 1 aya kadar (1 ay dahil), 3 aya kadar (3 ay dahil), 6 aya kadar (6 ay dahil) ve 1 yıla kadar vadeli ve 1 yıl ve daha uzun vadeli (1 ay, 3 ay, 6 ay ve yıllık faiz ödemeli) mevduat hesabı açılabilir. İhbarlı Mevduat: Çekileceği tarihten 7 gün önce yazılı bir ihbar ile bankadan geri alınabilecek mevduattır. Birikimli Mevduat: Asgari 5 yıl vade ile açılan, sözleşme ile belirlenen aylık veya üç aylık sürelerde hesaba para yatırma imkanı veren mevduattır.

9 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Vade Bitiminde Yenileme Vadeli hesapların vadesi sonunda yenilenmesi (temdit edilmesi) müşterinin talimatı veya hesap cüzdanı ile müracaat edilmesi halinde yapılır. Hesabın aynı veya farklı bir vade ile yeniden açılması anlamındaki yenilemede, yenileme tarihinde banka tarafından uygulanan faiz oranı geçerli olacaktır. Müşteri talimat veya talebinin bulunmaması halinde vadeli mevduat hesaplarının faizli bakiyelerine vade sonundan itibaren vadesiz mevduat faizi uygulanabilir.

10 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Faiz Resmi Mevduat hariç, mevduata uygulanacak faiz oranları banka ile müşteri arasında serbestçe belirlenir. Ancak, bankalar müşterilerine verebilecekleri azami faiz oranlarını ilan tarihinden önce TC Merkez Bankası’na bildirmek ve uygulayacakları azami mevduat faiz oranlarını tüm şubelerde müşterilerinin görebileceği şekilde ilan etmek zorundadırlar.

11 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Faiz Tutarının Hesaplanması Mevduat faizi hesaplamasında, Valör: Faiz hesabına esas teşkil eden tarihe valör tarihi denir. Paranın bankaya yatırıldığı günü takip eden ilk işgünüdür. Vadeli hesaplar, vadelerinde çekilmeden yenilendikleri takdirde önceki hesabın vade sonu tarihi yeni hesabın valör tarihi olmaktadır. Döviz tevdiat hesaplarında efektif teslimatı ile hesap açılırsa paranın bankaya yatırıldığı günü takip eden ilk işgünü valör olarak verilmekte, travellers, eurocheque ve banka çekleri ile açılacak hesaplarda ise valör tarihleri 7-15 gün arasında değişebilmektedir. Muhabirlerden alınan ödeme emirleri ve yurtdışı temsilcilikler vasıtasıyla gelen havalelerde valör tarihleri bankadan bankaya değişiklik göstermektedir.

12 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Vade: Hesap açılışında, valör tarihi ile hesabın kapatılması için tespit edilen tarih arasındaki süredir. Vade sonu hesabın kapatıldığı (paranın çekileceği) tarihtir. Vadenin ay veya yıl olarak belirlenmesi halinde vade sonu, vadenin son bulduğu ayda valör tarihine karşılık gelen gündür. O ayda valör tarihine karşılık gelen gün yoksa, ayın son günü vade sonudur. Gün sayısı: Faiz gün esasına göre hesaplanır. Faiz hesabına esas gün sayısına valör tarihi dahil edilirken vadenin son günü dahil edilmez.

13 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Mevduat Faiz Formülü Miktar x Gün Sayısı x Faiz Oranı 100 x Bir Yılda Bulunan Gün Sayısı Bankacılık uygulamasında “(Miktar x Gün)/100” adat olarak, “Yüzde olarak faiz oranı/Bir yıl içindeki gün sayısı” ise sabit çarpan olarak adlandırılmaktadır. Faiz Tutarı =

14 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Faiz Tutarından Yapılan Yasal Kesintiler Bankaların müşterilerine ödeyecekleri mevduat faizleri üzerinden Bakanlar Kurulu’nca tespit edilecek oranlar üzerinden Gelir Vergisi ve Fon kesintisi (stopaj) yapılır.

15 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Hesaptan Para Çekilmesi Medeni Kanunun rehinlere ve Borçlar Kanunu’nun alacağın devir ve temlikine ilişkin hükümleri ile diğer kanunların verdiği yetkiler ve koyduğu yükümlülükler saklı kalmak şartıyla, mevduat sahiplerinin mevduatlarını geri alma hakları hiçbir surette sınırlandırılamaz. Mevduat sahibi ile banka arasında vade ve ihbar süresi hakkında kararlaştırılan şartlar saklıdır. Döviz tevdiat hesaplarından Türk Lirası veya Döviz (efektif dahil) olmak üzere iki şekilde para çekilebilir. Banka tarafından döviz olarak yapılan ödemelerde hesap sahibi efektif, havale, seyahat çeki, banka çeki vb. ile kendisine veya yazılı talimatında belirtmiş olduğu üçüncü bir kişiye hesabından döviz ödenmesi talebinde bulunabilir. Hesap sahibi ilgili şubeden provizyon alınmak kaydıyla, hesabının bulunduğu bankaya ait farklı bir şubeden de para çekebilir.

16 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Zamanaşımı En son talep, işlem veya hesap sahibinin herhangi bir şekilde yazılı talimatı tarihinden başlayarak 10 yıl içinde aranmayan mevduat hesapları zamanaşımına tabidir. Zamanaşımına uğrayan mevduat Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na gelir kaydedilir. Bununla ilgili esas ve usuller Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nca belirlenir.

17 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Mevduat Sigortası Türkiye’de faaliyet gösteren ve mevduat kabulüne yetkili bulunan bankaların yurtiçi şubelerinde gerçek kişiler tarafından açılmış olan Türk Lirası cinsinden tasarruf mevduatı ile tasarruf mevduatı niteliğini haiz altın depo ve döviz tevdiat hesaplarından tarihinden önce açılan veya yenilenenlerin vadesi ne olursa olsun vadeleri sonuna kadar tamamı, tarihleri arasında açılan veya yenilenenlerin vadesi ne olursa olsun vadeleri sonuna kadar TL 100 milyarlık tutarı, tarihinden sonra açılan veya yenilenenlerin ise TL 50 milyarlık tutarı sigorta kapsamındadır.

18 Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları
Mevduatın Gizliliği 4389 sayılı Bankalar Kanunu'nun 22’nci maddesinin (8) numaralı fıkrası, sıfat ve görevleri dolayısıyla öğrendikleri bankalara veya müşterilerine ait sırları bu konuda kanunen açıkça yetkili kılınan mercilerden başkasına açıklayan banka mensupları, diğer görevliler ve üçüncü kişiler hakkında ceza uygulanacağını öngörmektedir.

19 REPO (Repurchase Order)
Repo herhangi bir sabit getirili menkul kıymetin, belli bir süre sonunda önceden tespit edilmiş şartlarla geri alma taahhüdünde bulunarak satımıdır. Menkul kıymeti geri satmak üzere alan taraf da reverse ( ters) repo yapmış olur. Esas itibariyle repo, bankaların kısa vadeli fon toplamak, gerçek kişilerin nakit fazlalıklarını değerlendirmek, tüzel kişilerin de sermaye maliyetini minimize etmek amacıyla kullandıkları bir yatırım aracıdır. Ters repo, işlemi borç veren açısından tanımlamaktadır.

20 REPO (Repurchase Order)
ÖZELLİKLER Vadesi ve o süre içinde menkul kıymeti satın alan tarafa ne kadar faiz getireceği baştan bellidir. Repoya konu olan menkul kıymetler Hazine Bonosu, Devlet Tahvili, Gelir Ortaklığı Senedi, Varlığa Dayalı Menkul Kıymetlerdir. Repo, kısa vadeli bir para piyasası aracıdır. Çoğunlukla 1 gün (O/N) ile 1 ay arasında değişen vadelerde yapılır. Repo işlemleri sadece piyasa saatleri içinde yapıldığından repoda valör yoktur. Saat 10:00 ile 14:00 arası işlem yapılır. Fiziki teslim yoktur, emanet makbuzu ile işlem görülür. Vadeden önce repo bozulursa faiz kaybı meydana gelir. Repo faizleri hazine tarafından para arz ve talebine göre günlük olarak belirlenir. Faizler vadeye ve tutara göre farklılaşmaktadır

21 REPO (Repurchase Order)
KİMLER KULLANABİLİR? Kurumsal, ticari ve bireysel tüm müşterilere sunulabilir. Ancak bireysel müşteriler için, kısa vadeli ve düşük tutarlı repo önerilmemesi banka açısından daha yararlıdır. Fon fazlası olan ve bunu kendi belirlediği vadede değerlendirmek isteyen müşteriler. Sabit getiri amaçlayan ve risk almak istemeyen müşteriler. Paralarını günlük veya kısa vadeli değerlendirmek isteyen müşteriler.

22 REPO (Repurchase Order)
YATIRIMCIYA YARARLARI Getirisi baştan belirlenmiştir, getiri riski yoktur. Yatırımın kaç gün kaç hafta ya da kaç ay vadeyle değerlendirileceğini müşteri belirler. 2002 ye kadar gelir vergisinden muaftır. ALTERNATİF ÜRÜNLERDEN FARKLARI Repo getirisinin önceden belli olması özelliğiyle yatırım fonlarından ayrılır. Hazine bonosundan farklı olarak vadeden önce bozulamaz. Mevduat ürünlerine göre genellikle daha kısa vadelidir. Valör yoktur.

23 TERS REPO Reponun tam tersi bir işlemdir.
Finansal bir kurumun (genellikle bankalar) hazine bonosu, devlet tahvili gibi sabit getirili bir menkul kıymeti yatırımcıdan alması ve bu menkul kıymeti önceden belirlenen bir fiyattan ileri bir tarihte geri satmak üzere anlaşma yapmasıdır. Bankalar sahip oldukları hazine bonosu portföylerini kullanarak repo işlemlerini gerçekleştirir böylece bankaları için fon(para) temin ederler.

24 Hisse Senedi Bir anonim şirketin eşit paylara bölünmüş sermayesinin bir payını temsil eden kıymetli evraktır. Anonim şirketlerin halka açık olan yüzdelerini temsil eden hisse senetlerinin İMKB’de alım-satımı yapılmaktadır. ÖZELLİKLER Hisse senedine göre farklılık göstermesine karşın, son derece likit bir sermaye piyasası aracıdır. Alım satım işleminin gerçekleşmesinde iki iş günü sonra para ve hisse senedi transferi gerçekleşir (takas). İMKB’de işlemler hafta içi her gün iki seansta gerçekleşir. Sabah seansı 09:30-12:00, öğleden sonraki seans ise 14:00-16:30 arasıdır. Getirisi önceden belli olmayıp, belli bir dönem için piyasanın durumuna ve hisse senedinin performansına göre kazanç veya kayıp oluşması mümkündür. Fiziki teslim yapılması veya başka bir aracı kuruma virman mümkündür. KİMLER KULLANABİLİR? Sermaye piyasası dahilinde sabit getirili menkul kıymetlere kıyasla daha riskli fakat getiri ihtimali yüksek yatırım yapmayı tercih edebilecek tüm yatırımcılar.

25 Hisse Senedi YATIRIMCIYA YARARLARI
Vadeyi yatırımcı ihtiyacına veya tercihine göre kendi belirler. Belli bir dönem sabit yatırım olarak düşünülebileceği gibi istenilen sıklıkta alınıp-satılabilme imkanı vardır. ALTERNATİF ÜRÜNLERDEN FARKLARI Yatırım fonlarına göre getirisi daha değişkendir. Yüksek riski seven yatırımcılara uygun bir üründür.

26 Hisse Senedi VERGİLENDİRİLMESİ
İvazsız olarak iktisap edilenler ile İMKB’de işlem gören ve 3 aydan fazla elde tutulanlar vergiye tabi değil. Enflasyon indirimi uygulanmaz İktisap bedeli elden çıkarılan ay hariç olmak üzere TEFE artış oranıyla endekslenebilir. Alim satım zararları alim satım karlarına mahsup edilemez. - Diğer menkul kıymet alim satım kazançlarıyla birlikte 2003 yılı için 10 milyar TL'yi asarsa beyan edilir. 2002 yılı gelirlerinde 3 aydan fazla elde tutulan hisse senedi alım satım kazançları vergiye tabi değil. TEFE ile endekslenebilir yada enflasyon indirimi uygulanabilir. Alim satım zararları alim satım karlarına mahsup edilir. Diğer menkul kıymet alim satım kazançlarıyla birlikte 2002 yılı için 3,5 milyar TL’yi asarsa beyan edilir.

27 Hazine Bonosu Devlet tarafından çıkarılan, 1 seneden kısa vadeli borçlanma senetleridir. ÖZELLİKLER Hazine Müsteşarlığı tarafından arz edilir , satış aracılığını T.C. Merkez Bankası yapar. 1 yıldan kısa vadelidir. Satışlar fiziki teslim veya emanet makbuzu ile yapılır. Iskontolu olarak satılır, vadede hazine bonosunun üzerinde yazan nominal değer ödemede esastır. Faizler düşerse birim fiyatlar yükselir. İkinci el piyasası vardır. Kuponsuzdur. Alım işlemleri , satım işlemleri 10:00-14:30 saatleri arasında yapılır.

28 Hazine Bonosu Nominal değer, Iskontolu olarak satılan bonolarda yatırımcının vade sonunda alacağı tutardır. Kupon faizli tahvillerde kupon faizlerine baz olacak tutarı simgeler ve vade sonunda son kupon faizi ile birlikte alacağı tutarı ifade eder. Kupon oranı, Nominal üzerinden alınacak faiz oranıdır. Örneğin, altı ayda bir kupon faizi ödemeli bir tahvilin nominal değeri 1 milyar Türk Lirası ve kupon faiz oranı %50 ise, hazine bonosu hamili ilk altı ayın sonunda 250 milyon Türk Lirası, ikinci altı ay ve aynı zamanda vade sonunda 250 milyon Türk Lirası artı nominal değer olan 1 milyar Türk Lirası alacaktır. Tahvilin ilk ihracında kupon faizi ile birlikte kupon faizi ödeme aralıkları da duyurulur (3 ay, 6 ay ya da 1 yıl ). Vade, nominal değerin ve son faiz ödemesinin yapılacağı tarihtir. Örneğin vadesi 14 Ağustos 2002 olan bir tahvil ya da bonoda , o tarihte bono/tahvil hamiline nominal tutar ve eğer tahvil ise son kupon faizi ödenecektir.

29 Hazine Bonosu YATIRIMCIYA YARARLARI Devlet garantilidir. Likittir.
Sabit getiri sağlar. Emanet hesapta ücretsiz saklama hizmeti sunulur. ALTERNATİF ÜRÜNLERDEN FARKLARI Mevduat ürünleriyle karşılaştırıldığında vadesinden önce piyasadaki değişmelere göre alım-satım işlemi yapmak mümkündür. Repoya göre genelde daha uzun vadeli kullanılan bir üründür. Yatırım fonlarıyla karşılaştırıldığında, ikisi de yatırım ürünü olmasına rağmen, getirisinin baştan belli olması avantajı vardır.