ENTERİK BAKTERİLER.

... konulu sunumlar: "ENTERİK BAKTERİLER."— Sunum transkripti:

1 ENTERİK BAKTERİLER

2 Enterik bakterilerin çoğu Enterobacteriacea ailesinin üyesidirler.
Bu ailenin üyesi olan bakteriler insanda enfeksiyon etkeni olarak sıklıkla izole edilirler. Bu gruba ait bakterilerin çoğu, çevrede yaygın olarak bulunabildikleri gibi, insanların gastrointestinal sistemlerinde çok sayıda ayrıca deri ve orofarinkste de bulunabilen mikroorganizmalardır.

3 Septisemi, menenjit, cerrahi yara enfeksiyonları, pnö- moni, idrar yolu enfeksiyonları gibi hemen her doku ve organı tutan enfeksiyonlardan bu aileden bir bakteri etken olarak izole edilebilmektedir.

4 Enterobacteriaceae ailesindeki bakterilerin antijenik yapısını belirleyen O(somatik), K(kapsül), Vi(yüzey) ve H(kirpik) antijenleri bulunmaktadır. O (Somatik) Antijen: Isıya, asite dirençli; formole duyarlıdır. Polisakkarit yapıda olduğu için organizmada IgM yapılı antikorların gelişimine yol açar.

5 K (kapsül) ve Vi (yüzey) Antijen:
K(kapsül) antijenleri polisakkarit yapısında olup, kapsüllü enterik bakterilerde bulunur. Bakteriyi sararak fagositozu ve antikor bağlanmasını E.colfnin Kİ antijeninin yenidoğan menenjitlerinde klinik Önemi bulunmaktadır. Bazı S.typhi ve Citrobacter'letde ince kapsül şeklinde "Vi" antijeni bulunmaktadır.

6 H (kirpik) Antijen: Hareketli suşlarda bulunur
H (kirpik) Antijen: Hareketli suşlarda bulunur. Isı ve asite duyarlı; formole dirençlidir. IgG yapıda antikorlarla aglütinasyon verir.

7 Enterobacteriaceae ailesindeki bakterilerin virülans faktörleri;
1. Adherens faktörleri: Adhesif fımbriyalar, yapışma pilusları, 2. İnvazyon faktörleri: Dış membrana lokalize proteinler.

8 3. Ekzotoksinler: Enterositlerin işlevini bozarlar.
4. Sitotoksinler: Doku kültürlerinde hücrenin ölmesine neden olurlar (Örneği Shigella toksini). 5. Endotoksİnler: Hücre duvarındaki lipopolisakkarit yapısındaki lipid kıs­mın toksik etkisi sonucu oluşurlar. 6. Kapsül ve zarf antijenleri de antikorların bakteriye bağlanmasını engelleyerek fagositozu önlerler.

9 7. Bu ailedeki bazı bakteriler bakteriyosin denilen protein yapıda, başka bazı bakterilerin ölümüne yol açan maddeler oluştururlar (Kolisin., pestisin).

10 ESHERİCHİA TÜRLERİ Escherichia coli, Escherichia cinsinde tıbbi önemi olan türdür. Çevrede yaygın olarak bulunan ve insanların gastrointestinal sisteminin doğal flora üyelerindendir. Bilindiği gibi GİS florasının %99'unu anaerobik bakteriler (başta Bacteroides türleri olmak üzere) oluşturmaktadır. Aerobik florada ise E.coli, potansiyel bir patojen olarak yer almaktadır.

11 E.coli'nin neden olduğu enfeksiyonlar
İntestinal (akut gastroenterit) ve Ekstraintestinal (üriner sistem enfeksiyonu, yenidoğan menenjiti, nosokomiyal) olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır.

12 A.İntestinal Enfeksiyon
Enterotoksijenik E.coli (ETEC): Turist diyaresinin en sık etkenidir . Bulaşma insan dışkısı ile kontamine olmuş su ve gıda veya kişiden kişiye temas ile olmaktadır. ETEC suşları ile gelişen enfeksiyonun patogenezinde, adezin ve enterotoksin olmak üzere iki önemli virulans faktörü rol oynamaktadır.

13 ETEC suşlarında LT (ısıya duyarlı) ve ST (ısıya dirençli) olmak üzere iki toksin bulunmaktadır.
ETEC, enterotoksinleri ile intestinal mukozaya kolordze olup, intestinal mukozal hücrelerden klorür iyonları ve suyun artmış sekresyonuna ve sodyumun geri emiliminin inhibisyonuna neden olmaktadır. Böylece bol sulu diyareye neden olmaktadır.

14 ETEC suşları ile gelişen enfeksiyonda, kramplar eşliğinde sulu bir dışkılama görülürken, dışkıda kan ve mukus bulunmamaktadır. Kusma ve ateş görülmezken yaklaşık dört-beş gün içinde hastalık kendini sınırlamaktadır.

15 2.Enteroinvaziv E.coli (EIEC):
Shigella gibi dizanteriform (kanlı, mukuslu, yüksek ateşle seyreden) diyareye neden olmaktadır. Bulaş kontamine su ve yiyeceklerin alınmasıyla olmaktadır.

16 3) Enterohemorajik E.coli (EHEC):
EHEC suşları verotoksin oluşturan E.coli suşları ya da Shiga toksin oluşturan E.coli suşları olarak da adlandırılır. Özellikle beş yaş altındaki çocuklarda sulu ishalden, ağır seyirli kanlı ishale (hemorajik kolit) kadar giden gastroenteritlere neden olmaktadır. Bakteri ile kontamine az pişmiş sığır etlerinin tüketilmesi en Önemli bulaş kaynaklarından biridir. Hastalık yaklaşık bir haftada ken­dini sınırlar. Ancak bazen komplikasyon olarak Hemolitik üremik sendrom (HUS) gelişebilir. HUS; akul böbrek yetmezliği, trombositopeni ve mikroanjiopatik hemolitik anemi ile karakterizedir.

17 4) Enteropatojenik E.coli (EPEC):
özellikle bakıcı/hemşire kaynaklı süt çocuğu sürgünlerinden sorumludur. Bulaşın temel yolu insandan insana bulaştır. EPEC suş- ları toksin oluşturmaz ve invaziv özellik göstermez. Bakteri, enterositlere yapışır ve mikrovilluslarda destrüksiyona yol açar.

18 EPEC suşları ile gelişen diyarede kusma ile birlikte ishal görülebilir.
Ateş çok yükselmez veya hiç yoktur. Dışkıda kan ve mukus nadirdir. Genellikle bir hafta içinde kendini sınırlayan bir enfeksiyondur.

19 5. Enteroagregatif E.coli (EAEC):
Çocuklarda ve seyahat öyküsü bulunanlarda görülen diyarelerin bir diğer etkenidir. Bol sulu ishal, kusma ve dehidratasyon tipik bulgulardır. EAEC enfeksiyonlarının en önemli özelliği kronik ishallere ve buna bağlı olarak çocuklarda gelişim geriliğine yol açabilmesidir.

20 Ekstraintestinal Enfeksiyon
E.coli'nin neden olduğu en sık ekstraintestinal enfeksiyon, üriner sistem enfeksiyonudur. Bunun dışında pnömoni, kolesistit, peritonit, osteomyelit, sepsis ve yenidoğan menenjitine neden olabilmektedir.

21 Tanı E.coli'nin laboratuar tanısı, mikroorganizmanın uygun şekilde alınmış örneklerinden kültür ve izolasyon ile gerçekleştirilir. Daha sonra biyokimyasal analiz ve/veya serolojik testlerle tanımlama yapılır.

22 1.Kültür ve İzolasyon: Kültür için alınacak örnek tipi klinik belirtilere göre seçilir. Dışkı, enfekte doku örnekleri, kan ve idrar belirtilere göre seçilebilecek örnek tipleridir. Kültür için EMB ve / veya MacConkey agar gibi seçerek ayırıcı besiyerlerine ekim yapılır. MacConkey agarda E.coli besiye-rindeki laktozu fermente eder ve koloniler pembe renk alır. EMB ağarda ise laktoz ve sukroz fermente edilerek, madeni parlaklık veren yeşil-siyah koloniler oluşur. Tanıda laktoz fermantasyonu önemlidir.

23 2.Biyokimyasal analiz ve serotiplendirme:
Tür tanımlaması için glikoz ve sorbitol fermentasyonu, indol ve H2S oluşumu gibi ileri biyokimyasal incelemelerin ve serotiplendirmenin yapılması gerekmektedir.

24 Tedavi Intestinal enfeksiyonların tedavisinin temelinde kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin takviye edilmesi gelmektedir. Barsak hareketlerini önleyen ya da azaltan ilaçların kullanılması önerilmemektedir. Antibiyotik kullanımı ile ilgili çelişkili görüşler bulunmaktadır.

25 Antimikrobiyal seçilirken dikkatli olunmalıdır.
Antibiyogram sonuçlarının beklenemeyeceği acil durumlarda, enfeksiyon bölgesine göre değiştirilebilmekle birlikte tedavide Kinolonlar , 3. kuşak sefalosporinler ve/veya aminoglikozidler kullanılabilir. Ampisilin direnci ülkemizde üst boyutlardadır.

26 Kontrol ve Korunma E.coli‘nin neden olduğu gastroenteritlerin önlenmesinde hijyen koşullarının sağlanması ve kanalizasyonun uygun şekilde düzenlenmesi önemlidir. Turist diyaresirtin yaygın olduğu bölgelere yolculuk yapanlara doksisiklin veya trimetoprim- sulfametoksazol ile kemoproflaksi yapılması önerilmektedir.

27 SALMONELLA TÜRLERİ İnsanların ve hayvanların (evcil ve. vahşi hayvanlar, kuşlar, sürüngenler) barsaklarında kommensal veya patojen olarak bulunabilen Salmonella tüm dünyada yaygındır. Aynı zamanda su kaynakları ve toprakta da bulunur. Salmonella bakterilerinin çoğunluğu hayvan-hayvan, hayvan-insan bulaşma yol açarken; S. typhi ve S. paratyphi A, B ve C sadece insan enfeksiyonlarından sorumludur.

28 S. enteritidis kemirici ve farelerin primer etkenidir, kontamine besinlerle insanda besin zehirlenmelerine neden olur. Aynı şekilde, S.typhİmirium da sıçanlarda tifoid “ateş benzeri bir tabloya yol açarken, insanlar için bir besin zehirlenmesi etkenidir.

29 Salmonella türleri Sporsuz , Kapsülsüz , Fakültatif anaerop, Gram negatif basillerdir.

30 Salmonella türleri insanlarda
Gastroenterit , Tifo veya Paratifo , Septisemi ve lokal organ enfeksiyonları ve Taşıyıcılık olmak üzere dört değişik klinik tablo oluştururlar.

31 1. Gastroenterit: Salmonella türlerinin en sık yaptıkları hastalık tablosudur. İnsanlarda en sık S.enteritidis ve S.typhİmurium bu hastalık tablosuna yol açmaktadır. Bol miktarda bakteri bulunan su ve gıdaların çiğ veya az pişmiş olarak tüketilmesi sonucunda gelişir. 2-48 saatlik kuluçka süresi sonunda enfeksiyon ani olarak başlar. Bulantı, kusma, başağrısı ve hafiften şiddetliye ishal tablosu ile enfeksiyon başlamaktadır. Dışkıda kan ve mukus nadiren görülmektedir. Genellikle 3-7 günde kendini sınırlayan bir enfeksiyondur.

32 2. Tifo (Enterik ateş) Tifo ve paratifonun kliniği aynı olmakla birlikte tifo daha ağır seyreden bir enfeksiyondur. Tifo, tipik olarak dört dönem gösteren bir hastalıktır. Klasik tifo olguları sinsi başlar. Kırıklık, halsizlik, yavaş yavaş yükselen ateş ile kendini gösterir. Ateş birinci haftanın sonunda 39°C'ye ulaşır.

33 Karın ağrısi, kabızlık, gelişir.
Bu döneme yükselme dönemi denir. İkinci hafta boyunca ateş yüksek seyreder. Karında gaz toplanır. Hepatosplenomegali görülür. Olguların yarıdan fazlasında karın ve göğüsde roseol denen döküntüler görülür.

34 Hastalarda genellikle kabızlık vardır.
Bu döneme yerleşme dönemi adı verilir. Ateş üçüncü haftada da yüksek seyreder. Yüksek ateşe bağlı delirium ve ajitasyon gibi belirtiler gö­rülebilir. Ateş üçüncü hafta sonunda düşer. Bu döneme açılma dönemi adı verilir. Dördüncü haftada ateş normale döner. Bulgular yavaşça kaybolarak hasta iyileşmeye başlar. Bu döneme iyileşme dönemi denir.

35 Tanı Gastroenterit olgularında alınan dışkı örnekleri, MacConkey agara) ekilir. Selertit F besiyeri ise dışkı örneğinde bulunan Salmonella miktarım çoğaltmak amacıyla kullanılabilir. Tifo ve paratifo olgularında örnek; kan, kemik iliği, dışkı, idrar ve safradır. Kan kültürlerinde Salmonella izolasyonu şansı ilk iki hafta, dışkı ve idrar örneklerinde ise ikinci haftadan itibaren yüksektir.

36 Salmonellozlu hastalarda, enfeksiyonun serolojik tanısına sıklıkla başvurulmaktadır.
Tifo, paratifo ve septisemide etkenin O ve H antijenlerine karşı gelişen antikorlar, hasta serumlarında tüp aglütinasyonu ile aramr.

37 Tedavi Gastroenterit olgularında sadece sıvı ve elektrolit replasmanı yapılması çoğu zaman yeterlidir Ağır invazif olgularda ve immün yetmezliklilerde ise antimikrobiyaller(kinolonlar) kullanılabilir. Enterik ateş ve bakteriyemi tedavisinde klasik ilk seçenek, kloramfenikoldür. Tedaviye kloramfertikol ile 21 gün devam edilir.

38 Korunma ve Kontrol S.typhi'ye karşı geliştirilen aşılarla korunma sağlanmaya çalışılmaktadır. Vi polisakkariti içeren aşının üç yıl süreyle % koruyuculuğa sahip olduğu saptanmıştır. Aşı, endemik bölgelere seyahat edecek olan kişilere ve S.typhi ile çalışan mikrobiyoloji laboratuvarı personeline önerilmektedir. Kişisel hijyen kurallarının uygulanması, temiz su ve gıdaların kullanılması önemlidir.