Optik Diskler ve Sürücüler

... konulu sunumlar: "Optik Diskler ve Sürücüler"— Sunum transkripti:

1 Optik Diskler ve Sürücüler
Optical Discs & Drivers Disketlerden sonra bilgisayarlar arası veri taşınmasında en aktif araçlar, optik disklerdir.

2 Temel Kavramlar Bütün 12 cm çapındaki diskler, optik diskler olarak adlandırılır Bunları okuyan ve yazan araçlara ise optik sürücüler denir Üç temel optik disk türü vardır CD: Compact Disc DVD: Digital Versatile Disc / Dijital Çok Yönlü Disk Blu-Ray: Mavi Lazer Teknolojili Diskler Bu disklerin okunma ve yazılabilme yeteneklerine göre bir çok türü vardır CD-ROM, CD-R, CD-RW, DVD, DVD+RW İngilizce terminolojide disc ve disk kelimeleri farklı kavramları ifade eder Disk: Manyetik medya Disc: Optik medya Bütün 12 cm çapındaki diskler, optik diskler olarak adlandırılır. Bunları okuyan ve yazan araçlara ise optik sürücüler denir. Üç temel optik disk türü vardır; CD, DVD ve BluRay CD, compact disk kelimelerini kısaltılmış halidir. DVD’nin açılımı “digital versatile disk”, yani dijital çok yönlü disktir. Aynı zamanda dijital video disk olarak da bilinir ki, bu isimlendirme de çok yanlış sayılmaz. BluRay ise, mavi lazer teknolojili yeni nesil optik disklerin ticari ismidir. Bütün disklerin okunma ve yazılabilme yeteneklerine göre isimlendirilen bir çok türü vardır. Bunlara eğitim içerisinde sırası geldikçe değineceğiz. İngilizce terminolojide disk kelimesinin sonunun k veya c harfi ile bitiyor olması, iki farklı kavramı ifade eder. Sabit disklerde kullanılan manyetik medyalar için sonu “k” ile biten, optik medyalar için ise sonu “c” harfi ile biten ifade kullanılır. Türkçede ise daha çok sabit disk ve optik disklerin tür isimleri olan CD, DVD kelimeleri kullanılır.

3 Optik Sürücülerin Genel Yapısı
Optik sürücülerin en önemli bileşeni optik lazerdir Bu bileşen hiçbir şekilde açık durumda çalıştırılmamalıdır Sürücülerin iç yapısında yapmanız gereken hiç bir şey yoktur Tüm sürücülerin ön yüzeyinde bir kullanım LED’i yer alır Ayrıca sorunlu durumlarda optik diski elle çıkartmanızı sağlayan bir açma deliği yer alır Optik sürücülerin en önemli bileşeni optik lazer veya göz olarak adlandırılan parçadır. Kirlenmesi ya da tozlanması sürücünün okuma performansını etkiler. Bu bileşen radyoaktif ışınlar ürettiğinden kesinlikle açıkta çalıştırılmamalıdır. Zaten esas olarak sürücülerin iç yapısında yapmanız gereken hiç bir şey yoktur. Tüm sürücülerin ön yüzeyinde içerisindeki optik diskin kullanım durumunu gösteren bir LED yer alır. Ayrıca çoğu sürücüde herhangi bir nedenle sürücü kilitlendiğinde ya da bozulduğunda içerisindeki diski çıkarmanızı sağlayan bir delik vardır.

4 CD’ler Nasıl Çalışır? CD’ler, bilgileri mikroskobik oyukların üzerinde saklarlar Diskin sadece tek tarafında bilgi saklayabilirler Bilgiler CD’nin üst kısmına, yani etikete yakın yerdedir Çok derin olmadığı sürece alt bölge çizikleri veriyi kaybettirmez Fabrikasyon çoğaltımlar, orijinal kopyanın cam kalıbı ile yapılır Cam kalıptan plastik kopyalar çıkartılır Yansıyıcı metal ile giydirilip koruma için verniklenir Etiket Aslında tüm optik diskler, temelde aynı mantık ile çalışırlar. Bunun için temel tür olan CD’nin nasıl çalıştığınız incelememiz yeterli olacaktır. CD’ler, bilgileri mikroskobik oyukların üzerinde saklarlar ve diskin sadece tek tarafında bilgi saklayabilirler. Bir CD’de bilgiler CD’nin üst kısmına, yani etikete yakın yerdedir. Çoğu kişi CD’nin altını çizmenin CD’yi okunamaz yaptığına inanır. Bu tam doğru değildir. Eğer çizik çok derin değil ise sadece çiziği biraz silin ve tekrar okutmayı deneyin. Bunun için ucuz CD cilalama setleri bile satmaktadır. CD’nin üstüne bir şeyler yazmak için yumuşak uçlu bir kalem dışında bir şey kullanmayın ve sakın CD’nin üst yüzeyini çizmeyin! Asıl tehlike budur. Fabrikasyon çoğaltımlar, orijinal kopyanın cam kalıbı ile yapılır. Cam kalıptan plastik kopyalar çıkartılır ve Yansıyıcı metal ile giydirilip koruma için verniklenir. Akrilik Katman Alüminyum Katman Polikarbon Katman

5 CD Üzerindeki Verinin Okunması
Sürücüler, CD’yi okumak için lazer ve aynalar kullanır CD’nin metal kaplaması yansıyıcı bir yapıdadır Sürücü içinde döndürülen diskin üzerine lazer ışık gönderilir ve yansımalara göre 1 ve 0’lar elde edilir Deliklerin küçük ve sık oluşu kapasiteyi belirler Yazma işleminde ise kristalize durumda olan medya üzerine lazer ile belirli yerlere çukurlar açılır, belirli yerler ise düz bırakılır Delik ve düz yüzey Lens Sürücüler, CD’yi okumak için lazer ve aynalar kullanır. CD’nin metal kaplaması yansıyıcı bir yapıdadır. Disk sürücü içerisinde döndürülürken, lazer ışığı CD’nin üzerine gönderilerek ışığın yansıması algılanmaya çalışılır. Lazer ışığı bir düzlüğe gelirse direkt yansır ancak bir çukura gelirse direkt yansımaz. Çukurlar sıfır, düzlükler ise biri temsil ederler. Bu yansımalar ışığa duyarlı sensörler tarafından anlamlı binary verilere çevrilir. Delikler ne kadar küçük ve ne kadar sık ise, CD’ye o kadar büyük miktarlarda bilgi saklanabilir. Kişisel bilgisayarlarda yapılan yazma işleminde ise sürücüler kristalize durumda olan disk üzerine lazer ile belirli yerlere çukurlar açar, belirli yerleri ise düz bırakır. Yansıma olmaz ve 0 okunur Yansıma Olur ve 1 okunur Prizma Lazer Diyot

6 CD Biçimleri İlk CD’ler CDDA (CD Digital Audio) adındaki formatta müzikleri çalmak ve düzenlemek için üretilmiştir Audio CD olarak da adlandırılırlar Bu CD’ler müzik saklamak için mükemmeldirler Ancak hata denetimi, dosya veya klasör yapısına sahip değildirler Bu yüzden CD üzerine veri saklamak için özel yöntemler geliştirilmiştir CD-ROM, dosya ve klasör desteği eklenmiş halidir İlk CD’ler CDDA adındaki formatta müzikleri çalmak ve düzenlemek için üretilmiştir. Audio CD olarak da bilinen bu CD’ler, müzik saklamak için mükemmeldirler. Ancak hata denetimi, dosya veya klasör yapısına sahip değildirler. Bu yüzden CD üzerine veri saklamak için özel yöntemler geliştirilmiştir. CD-ROM, CD’lerin üzerine dosya ve klasör desteği eklenmesiyle elde edilen disk türüdür.

7 CD-ROM CD-ROM biçimi sabit disk bölmesi (partition) gibidir
Bilgisayar dışındaki ortamlarda da kullanılabilmesi amacıyla CDFS adıyla özel bir dosya sistemini kullanır (ISO-9660) Yıllar içinde ISO-9660 üzerine yapılan eklentilerle geliştirilmiştir Joliet eklentisi, Microsoft, Linux ve Mac sistemlerde dosya ve klasör isimleri, dosya uzunluğu ve klasör derinliği limitlerini belirler İlk CD-ROM sürücünün hızı 150 KB/s’dir Sonraki yıllarda artan hızlar sürekli 150 KB/s’nin katları ile ifade edilmiştir 52x gösterimi 7800 KB/s hızında çalışan bir CD sürücüyü ifade eder CD-ROM biçimi CD’yi sabit sektörlere böler ve kendisi de bir sabit disk bölmesi yani partition gibi davranır. CD-ROM’daki verilere bir sabit diskteki veriler gibi erişilebilmesi için de elbette bir dosya sistemine sahip olması gerekecektir. FAT yada NFTS CD’ler için bir çözüm olabilirdi. Ancak CD üreticileri CD-ROM’un Microsoft yada Apple gibi firmalara bağlanmasını istemediler. Bununla birlikte üreticiler bilgisayar olmayan sistemlerin de CD okumasını olanaklı kılmak istiyorlardı. Bu amaçlarla ISO-9660 olarak da bilinen CDFS adıyla özel bir dosya sistemini kullanır. Günümüzde CD-ROM’ların büyük çoğunluğu halen bu dosya sistemini kullanmaktadır. Bu dosya sistemi, yıllar içinde üzerine yapılan eklentilerle geliştirilmiştir. Örneğin Joliet eklentisi, Microsoft, Linux ve Mac sistemlerde dosya isimleri, klasör isimleri, dosya uzunluğu ve klasör derinliği gibi limitleri belirler. İlk CD-ROM bilgiyi 150 KB/s hızla işliyordu. Sonraki yıllarda artan hızlar sürekli 150 KB/s’nin katları ile ifade edilmiştir. Yani 52x gösterimi, 7800 KB/s hızında çalışan bir CD sürücüyü ifade eder.

8 CD-R: CD-Recordable CD-R türü, kullanıcılara CD üzerine veri kaydetme imkanı sağlar 74 ve 80 dakikalık 650 ve700 MB kapasiteye sahip 2 türü vardır CD-R teknolojisi veriyi kaydetmek için diskin içinde gömülü bulunan özel organik boyalar kullanır Yazma yeteneğine sahip sürücüler, okuyucu lazerlerden yaklaşık 10 kat daha güçlü ikinci bir yakıcı lazere sahiptirler Dolayısıyla sürücülerin okuma ve yazma yetenekleri farklıdır Yazma hızı da 150 KB/sn hızının katı olarak ifade edilir Her zaman okuma hızına eşit ya da ondan daha yavaş olur CD-R türü, kullanıcılara CD üzerine veri kaydetme imkanı sağlar. Tabii ki bu iş için geliştirilmiş özel bir sürücüye ihtiyaç vardır. CD-R’nin 74 ve 80 dakikalık 650 ve 700 MB kapasiteye sahip 2 türü vardır. CD-R teknolojisi veriyi kaydetmek için diskin içinde gömülü bulunan özel organik boyalar kullanır. Yazma yeteneğine sahip sürücüler, okuyucu lazerlerden yaklaşık 10 kat daha güçlü ikinci bir yakıcı lazere sahiptirler. Dolayısıyla sürücülerin okuma ve yazma yetenekleri farklıdır. Ancak yazma hızı da yine 150 KB/sn hızının katı olarak ifade edilir. Yazma hızı, her zaman okuma hızına eşittir ya da ondan daha yavaştır.

9 Tekli ve Çoklu Oturum Eski CD-R sürücüleri, kullanılmayan disk alanının boşa harcamasına neden olan tek kullanımlık oturumda yazıyorlardı Daha sonra kalan boş alanı kullanma imkanı oluşturuldu ve çoklu oturumlu yazma kavramı gelişti Çoklu oturum disk dolana kadar defalarca veri eklenmesine olanak sağlar Çoklu oturum aynı zamanda kısmen dolmuş bir CD-R’yi kapatarak sonradan üzerine veri yazılmasını durdurabilir Eski CD-R sürücüleri yazma işleminde CD’lerin kullanılmayan disk alanına tekrar veri yazmıyorlardı. Tek kullanımlık oturumda yazma işlemi, bu alanın boşa harcamasına neden olmaktaydı. Daha sonra kalan bu boş alanı kullanma imkanı oluşturuldu ve çoklu oturumlu yazma kavramı gelişti. Çoklu oturum disk dolana kadar üzerine defalarca veri eklenmesine olanak sağlar. Çoklu oturum aynı zamanda kısmen dolmuş bir CD-R’yi kapatarak sonradan üzerine veri yazılmasını durdurabilmektedir de.

10 CD-RW: CD-Rewritable CD-R disk türü halen yoğun şekilde kullanılır; ancak CD-R sürücüleri yerlerini CD-RW sürücülere bırakmıştır Optik disk ile sürücü kavramlarını birbirine karıştırmayınız RW disklerin kullanımı yaygın olmasa da, RW sürücüler popülerdir; kullanıcılar az kullanıyor olsalar da bu özelliğe sahip olmak ister CD-RW yeniden yazılabilir CD türünü ifade eder CD-R disklere bir kez veri yazılabilir ve geri silinemez CD-RW bir disk silinebilir ve tekrar veri yazılabilir CD-RW sürücüler 3 farklı hıza sahiptir; Yazma, yeniden yazma, okuma 8 x 4 x 32 veya 48 x 24 x 48 RW sürücüler, eski tüm formatları okuyabilir ve yazabilir CD-R disk türü günlük hayatımızda halen yoğun şekilde kullanılır. Ancak CD-R sürücüleri yerlerini kısa sürece CD-RW sürücülere bırakmıştır. RW disklerin kullanımı yaygın olmasa da, RW sürücüler popülerdir. Çünkü kullanıcılar az kullanıyor olsalar da, satın aldıkları sürücülerin bu özelliğe de sahip olmak isterler. CD-RW yeniden yazılabilir CD türünü ifade eder. CD-R disklere bir kez veri yazılabilir ve geri silinemezken, bir CD-RW diskinin içindeki veri silinebilir ve tekrar yazılabilir. CD-RW sürücüler, yazma, yeniden yazma ve okuma olmak üzere 3 farklı hıza sahiptir. Bir RW sürücü, eski tüm formatları okuyabilir ve yazabilir.

11 UDF: Universal Data Format
UDF, ISO-9660’ın yerine geliştirilmiştir CD-RW sürücülerin, sabit disk gibi kullanılabilmesini sağlar Farklı tipteki tüm sürücü ve işletim sistemlerinde okunabilen tek bir dosya biçimi oluşturur Windows Vista gelene kadar Windows’un hiçbir sürümü UDF biçimli disklere yazamıyor, ancak bunları okuyabiliyorlardı Eski Windows sürümlerinde DirectCD ve InCd’si gibi üçüncü parti UDF araçlarından birinin kullanılması gerekiyordu UDF, ISO-9660’ın yerine geliştirilmiş bir dosya sistemi olup, CD-RW sürücülerin, sabit disk gibi kullanılabilmesini sağlar. Farklı tipteki tüm sürücü ve işletim sistemlerinde okunabilen tek bir dosya biçimi oluşturur. UDF çok geniş dosyaları ele alır ve bütün yeniden yazılabilir CD ortamlarından daha üstündür. UDF uzun bir süredir mevcuttu fakat Windows Vista gelene kadar Windows’un hiçbir sürümü UDF biçimli disklere yazamıyor, sadece okuyabiliyorlardı. Eğer Windows’ta UDF kullanmak istiyorsanız, DirectCD’si ve InCd’si gibi üçüncü parti UDF araçlarından birini de kullanmak zorundaydınız.

12 DVD: Digital Versatile Disk
DVD ilk olarak film endüstrisinin VHS kasetlerine alternatif arayışı olarak çıkmıştır 1995’de ilk olarak “Dijital Video Disk” olarak piyasaya sunuldu DVD’lerin veri saklama ortamına dönüşümünde ismi “versatile” yani çok yönlü olarak değiştirildi Bunun yerine veri DVD ile film DVD’leri arasındaki ayrım “DVD Video” terimi ile yapılmaktadır DVD Video’lar, MPEG-II görüntü kod çözücüsüne ihtiyaç duyar DVD’lerde CD lere göre daha küçük oyuklar mevcuttur Bu sayede daha fazla veri saklar ve daha dar lazer ışığı kullanır DVD’ler ilk olarak film endüstrisinin VHS kasetlerine alternatif arayışı olarak çıkmıştır. 1995’de ilk olarak piyasa sunulduğunda adı “Dijital Video Disk” idi ve VHS formatının sonunu getirmiştir. DVD’nin veri saklama ortamına dönüştürülmesi gündeme geldiğinde ise ismi dijital çok yönlü (versatile) disk olarak değiştirildi. Halen her iki ismin de kullanıldığını duyabilirsiniz. Versatile kavramının ardından film endüstrisi DVD filmleri “DVD Video” olarak etiketlemeye başladı. DVD Video’lar, standart MPEG-II görüntü kod çözücüsüne ihtiyaç duyar. DVD teknolojisi CD lere göre daha küçük oyuklar içerir. DVD’’ler Bu sayede daha fazla veri saklar ve bunun için daha dar lazer ışığı kullanmak durumundadır.

13 DVD Kapasitesi Tek veya çift yönlü kullanılan türleri vardır
SS: Single Sided / DS: Double Sided Ayrıca çift veri katmanı olan DVD türleri de vardır SL: Single Layer / DL: Double Layer Bu özelliklere göre 4 farklı DVD sürümü bulunur DVD-5 (SS/SL) 4.37 GB DVD-9 (SS/DL) 7.95 GB DVD-10 (DS/SL) 8.74 GB DVD-18 (DS/DL) 15.9 GB Yaygın olarak DVD-5 ve DVD-9, yani single sided türleri kullanılır DVD’yi en iyi tanımlayan tek kelime kapasitedir. Önceki tüm optik ortamlar en fazla 700 MB bilgi ve 80 dakika video saklayabiliyorlardı. En düşük kapasiteli DVD’ler ise 4.37 GB bilgi ve 2 saatlik video saklayabilme yeteneğine sahiptir. DVD’lerin kapasite artışında, daha küçük oyuklar kullanmanın dışında etkenler vardır. Bunlardan ilki DVD’ler tek yönlü yani “single-sided” ve çift yönlü yani “double-sided” olarak kullanılabilmesidir. İsminden de anlaşıldığı gibi çift yönlü diskler tek yönlü disklerdeki veriyi ikiye katlarlar. Fakat diğer taraftaki veriye ulaşmak için diski ters çevirmeniz gerekir. Bunun dışında DVD’ler tek katmanlı yani “single-layer” ve çift katmanlı yani “dual-layer” biçimlerinden oluşur. Çift katmanlı olanlar her iki tarafta her birinde farklı yansıma dizinleri olan iki katmanlı oyuklar kullanırlar. Bu özelliklere göre 4 farklı DVD sürümü bulunur. Ancak bunlardan yaygın olarak tek yönlü DVD’ler kullanılır. DVD-5 tek katmanlı olup 4.37 GB veri depolarken, DVD-9 çift katmanlı olup yaklaşık 8 GB veri depolayabilir.

14 DVD Türleri DVD-ROM'lar, 16 GB'lık veri saklama kapasitesine sahip olması dışında CD-ROM’larla eşit standartlara sahiptirler DVD-R ve DVD+R, CD-R türüne karşılık gelir ve yazılabilirdir DVD-RW ve DVD+RW türleri ise CD-RW gibi yazma ve yeniden yazma yeteneğine sahip türleri ifade eder - ve + ifadeleri farklı firmaların standartlarını ifade eder Her iki türü de destekleyen sürücüler ± simgesini kullanırlar DVD-RAM ise kartuş kullanır ve özel bir sürücü gerektirir DVD-ROM'lar, 16 GB'lık veri saklama kapasitesine sahip olması dışında CD-ROM’larla eşit standartlara sahiptirler. DVD-R ve DVD+R türleri ise CD-R türüne karşılık gelir ve yazılabilir DVD’leri ifade eder. Tahmin edebileceğiniz gibi DVD-RW ve DVD+RW türleri ise CD-RW gibi yazma ve yeniden yazma yeteneğine sahip türleri ifade eder. Buradaki - ve + ifadeleri farklı firmaların standartlarını ifade eder. Her iki türü de destekleyen sürücüler genelde ± simgesini kullanırlar. Tüm türler ile sorunsuz çalışmak için, bu tarz sürücülerin alınması önemlidir. DVD-RAM ise kartuş kullanan tek optik disk türüdür ve özel bir sürücü gerektirir.

15 DVD Sürücüler ve Oynatıcılar
Bilgisayar için DVD’ler ilk olarak Combo olarak adlandırılan sürücülerle geldi Combo sürücüler aslında DVD okuyabilen CD-RW sürücülerdi ve kısa sürede yerlerini DVD±RW sürücülere bıraktılar Bilgisayar ortamında oluşturulan her DVD formatı, televizyona direkt bağlanan DVD oynatıcılar tarafından desteklenmeyebilir DVD için 1x hızı KB/s’dir CD için bu hız 150 KB/s idi; yani CD’den yaklaşık 10 kat hızlıdır DVD Tür Katman Boyut Hız DVD-R SS 4,707 GB 24x DVD+R 4,700 GB DS 8,554 GB 12x 8,548 GB 16x DVD-RW 6x DVD+RW 8x Bilgisayar dünyası için DVD’ler ilk olarak Combo sürücülerle geldi. Combo sürücüler aslında DVD okuyabilen CD RW sürücüleri idi ve kısa sürede yerlerini DVD RW sürücülere bıraktılar. Güncel DVD RW sürücüler yüksek uyumluluk düzeyine sahiptir. Ancak bilgisayar ortamında oluşturulan her DVD formatı, televizyona direkt bağlanan DVD oynatıcılar tarafından desteklenmeyebilir. DVD için 1x hızı KB/s olarak tanımlanmıştır. CD için bu hızın 150 KB/s olduğunu hatırlayın. Yani DVD hızı CD’nin yaklaşık 10 katıdır. Güncellendi

16 HD DVD HD DVD’nin tek katmanda 15 GB depolama kapasitesi vardır
Çift katmanlı bir HD DVD 8 saatlik yüksek çözünürlüklü video saklar Kapasite dışında DVD formatı ile aynı özelliklere sahiptir Yüksek çözünürlüklü video için H.264/MPEG-4 desteği sunar Blu-Ray ile HD DVD rekabetinde başlangıçta Toshiba, NEC, Microsoft ve Intel desteğiyle öne çıkan HD DVD olmuştur 2004’de Hollywood film stüdyoları HD DVD için özel olarak destek vermeyi kesmiştir 2008’de de teknolojinin lideri olan Toshiba HD DVD’yi tamamen durdurmuştur Blu-Ray’in en büyük destekçisi Sony’dir Yüksek yoğunluklu DVD’lerin tek katmanda 15 GB, çift katmanda ise 30 GB depolama kapasitesi vardır. Çift katmanlı bir HD DVD 8 saatlik HD bir videoyu saklayabilir. HD DVD’ler kapasite dışında DVD formatı ile aynı özelliklere sahiptir. Elbette HD videolar için H.264/MPEG-4 kod desteği sunmaktadır. Toshiba, NEC, Microsoft ve Intel HD DVD’nin çıkması ve yaygınlaşmasına ciddi bir destek sağlamıştır. Bu formatında rakibi ise Sony’nin desteklediği Blu-Ray formatıdır. Bu rekabette başta HD DVD öne çıkmış olsa da, önce 2004’de Hollywood film stüdyoları HD DVD için özel olarak destek vermeyi kesmiştir. Ardından 2008’de de teknolojinin lideri olan Toshiba HD DVD’yi tamamen durdurmuştur. Bugün Blu-Ray’in en büyük destekçisi halen Sony’dir.

17 Blu-Ray Diskler Tek katmanlı (single side) bir Blu-Ray disk 25 GB kapasite ile HDTV kalitesinde 2 saatten fazla, standart çözünürlükte ise 13 saat civarında ise görüntüyü saklayabilir Çift katman ve çift yön kullanım desteği de sunmaktadır CD ve DVD’den farklı olarak kırmızı yerine mavi lazer kullanır Ancak optik okuyucu CD ve DVD’de okuyabilmektedir Mavi lazer daha kısa dalga boyu ile daha hassas odaklama yapabilmektedir Tek katmanlı bir Blu-Ray disk 25 GB kapasite ile HDTV kalitesinde 2 saat, standart çözünürlükte ise 13 saat civarında ise görüntüyü saklayabilir. DVD’lerde olduğu gibi çift katmanın yanında çift yönlü kullanım desteği de sunmaktadır. Blu-Ray’in CD ve DVD’ teknolojisinden en büyük farkı kırmızı yerine mavi lazer teknolojisini kullanmasıdır. Mavi lazer kullanımı Blu-Ray sürücülerin CD ve DVD’de okumasına engel teşkil etmez. Mavi lazer, daha kısa dalga boyu ile diskler üzerinde daha hassas odaklama yapabilmektedir.

18 Blu-Ray’de İsimler ve Türler
Blu-ray, ismini veri yazıp okumak için kullandığı mavi-mor lazer ışınının “Blue” su ile optik ışının “ray” inin birleşmesinden alır Blu-ray yazımındaki “e” harfinin eksikliği, adın bir ticari marka olarak kaydettirilebilmesi için bilerek yapılan bir oynamadır CD ve DVD’ye karşılık gelen türleri vardır BD-ROM: Dağıtımlar için sadece okunabilir biçim BD-R: Üzerine veri kaydedilebilir biçim BD-RE: Yeniden yazılabilir (rewritable) biçim Blu-ray, ismini veri yazıp okumak için kullandığı mavi-mor lazer ışınının “Blue” su ile optik ışının “ray” inin birleşmesinden alır. Blu-ray yazımındaki “e” harfinin eksikliği, adın bir ticari marka olarak kaydettirilebilmesi için bilerek yapılan bir oynamadır. Blu-Ray’in de CD ve DVD’ye karşılık gelen türleri vardır. BD-ROM, dağıtımlar için sadece okunabilir biçimi, BD-R üzerine veri kaydedilebilir biçimi, BD-RE ise yeniden yazılabilir biçimi ifade eder.

19 Blu-Ray Hızları Blu-ray’de 1x hızı 36 MB/s olarak tanımlanmıştır
DVD için 1x hızı KB/s, CD için ise 150 KB/s idi Ancak BD-ROM filmler en az 54 MB/s veri hızına ihtiyaç duyduklarından, ilk nesil cihazlar 2x olarak piyasaya çıkmıştır Yüksek dönme hızları kullanılan CD malzemeleri için bir fiziksel sınır bulunmaktadır Blu-ray’de kullanılan sayısal açıklık değeri ile 8x’e kadar bir dönme hızı hedeflenmektedir Blu-ray’de 1x hızı 36 MB/s olarak tanımlanmıştır. DVD için 1x hızın KB/s, CD için ise 150 KB/s olduğunu dikkate aldığımızda çok ciddi bir hız artışının olduğunu görebiliriz. Buna rağmen BD-ROM filmler en az 54 MB/s veri hızına ihtiyaç duyduklarından, ilk nesil cihazlar 2x olarak piyasaya çıkmıştır. Yüksek dönme hızları kullanılan CD malzemeleri için bir fiziksel sınır bulunmaktadır. Üreticiler, blu-ray’de kullanılan sayısal açıklık değeri ile maksimum 8x’e kadar bir dönme hızına ulaşmayı hedeflenmektedirler.

20 Optik Sürücülerin Montajı
Tüm CD, DVD ve Blu-Ray sürücüler bilgisayar için aynı şekil faktörüne sahiptir; 5.25” standart yuvayı kullanırlar Montaj öncesinde disket sürücüde olduğu gibi ilgili yuvanın karşısındaki kasanın ön panelinde yer alan kapak çıkartılmalıdır Farklı olarak genelde optik sürücü kasanın ön yüzeyinden içeri doğru kaydırılarak yuvaya yerleştirilir Sabit disklerdeki gibi PATA bir optik sürücü kullanıyor iseniz jumper ayarlamalarını montaj öncesinde yapınız Tüm optik sürücüler ATAPI standartlarını destekler Tüm CD, DVD ve Blu-Ray sürücüler bilgisayar için aynı şekil faktörüne sahiptir ve kasalardaki 5.25” standart yuvayı kullanırlar. Montaj öncesinde disket sürücüde olduğu gibi, kullanılacak yuvanın karşısına denk gelen kasanın ön panelindeki kapak çıkartılmalıdır. Farklı olarak genelde kasanın iç kısmından dışa doğru değil, ön yüzeyinden içeri doğru kaydırılarak yuvaya yerleştirilir. Sabit disklerdeki gibi PATA bir optik sürücü kullanıyorsanız, jumper ayarlamalarını montaj öncesinde yapmanız önemlidir. Tüm optik sürücüler ATAPI standartlarını destekler ve kablo bağlantıları büyük ölçüde sabit disklerle aynıdır.

21 Kasa İçi Kablo Bağlantıları
Kasa içinde bağlanabilecek 4 tip kablo vardır Molex türü enerji bağlantısı 40 pin şeritli PATA veya 9 pin SATA veri kablosu Audio CD’ler için gerekebilecek analog ses çıkışı Bazı özel uygulamalar için dijital ses çıkışı Optik sürücü üzerindeki ses kabloları opsiyoneldir ve özel olarak ihtiyaç duyulmadığı sürece bağlanmasa da olur Kasa içerisinde bir optik sürücü için bağlanabilecek 4 tip kablo vardır. Tüm optik sürücüler, sabit diskler için de kullanılan standart 4 pin molex türü enerji bağlantısı kullanırlar. Veri kablosu ise cihazın desteklediği arabirime göre 40 pin şeritli PATA veya 9 pin SATA kablosu olacaktır. Bunların dışında optik sürücülerin bazı özel uygulamak için 2 tip ses bağlantısı vardır. Birincisi daha yaygın kullanılan analog ses bağlantısı, diğeri de nadir de olsa görülen dijital ses bağlantısıdır. Optik sürücü üzerindeki bu ses kabloları opsiyoneldir ve özel olarak ihtiyaç duyulmadığı sürece bağlanması zorunlu değildir.

22 Dizüstü Bilgisayarda Optik Sürücü Montajı
Dizüstü bilgisayarların optik sürücüleri, şekil faktörü açısından genelde markaya özeldir Notebook kasasının özel tasarımlarına uygun ön yüzeye sahip ve yuva yapısına sahip olmaları gerekir ve bu sebeple değiştirilmesi genelde söz konusu olmaz Kasanın yan yüzeyinde, sürücüye uygun bir yuva vardır ve sürücü bu yuvaya sorunsuz şekilde girer Enerji ve veri kablo bağlantısı yoktur; yuvanın içindeki slota denk gelecek şekilde pinleri vardır ve sadece vidalarla kasaya sabitlenir Dizüstü bilgisayarların optik sürücüleri, şekil faktörü açısından genelde markaya özeldir. Yani bir notebooka ait optik sürücü, genelde farklı marka bir notebook’a uymaz. Aynı şekilde tüm notebooklara takılabilecek standart bir optik sürücü şekli yoktur. Optik sürücülerin notebook kasasının özel tasarımlarına uygun ön yüzeye ve yuva yapısına sahip olmaları gerekir. Sadece bazı sürücüler ön kapak değişimi ile birbirlerine uyabilirler. Montajı oldukça basittir. Kasanın yan yüzeyinde, sürücüye uygun bir yuvar vardır ve sürücü bu yuvaya sorunsuz şekilde girer. Enerji ve veri kablo bağlantısı yoktur; yuvanın içindeki slota denk gelecek şekilde pinleri vardır ve sadece vidalarla kasaya sabitlenir.

23 Optik Sürücülerin Kurulması
ATAPI sürücüler kurulum işleminin bir parçası olarak CMOS ayarlarında bir değişiklik gerektirmez Özel bir sürücü yüklemesi gerektirmez Windows’da aygıt yöneticisi, optik sürücü hakkındaki bilginin çoğunu içerir ve mevcut durumu hakkında bilgi verir Ayrıca disk yönetimi yazılımı içinden optik sürücülerin sürücü harf atamalarını yönetebilirsiniz Sürüyücü takarsınız, Windows görür; hepsi bu kadardır ATAPI standardındaki sürücüler günümüz itibariyle kurulum işleminin bir parçası olarak CMOS ayarlarında bir değişiklik gerektirmez. Aynı şekilde işletim sisteminde de özel bir sürücü yüklemesi gerektirmez. İşletim sistemleri ATAPI aygıtlar için yerleşik standart sürücülere sahiptir. Windows’da aygıt yöneticisi, optik sürücü hakkındaki bilginin çoğunu içerir ve mevcut durumu hakkında bilgi verir. Ayrıca disk yönetimi yazılımı içinden optik sürücülerin sürücü harf atamalarını yönetebilirsiniz. Sürüyücü takarsınız, Windows aygıtınızı görür; hepsi bu kadardır.

24 Ek Uygulamalar Okuyucu sürücüler için hiçbir ek uygulama gerekmez
Ancak yazma yeteneğine sahip optik sürücülerin bu özelliğinin kullanılması için ek uygulamalara gerek vardır Windows XP ve Vista yerleşik olarak kısıtlı özelliklerde optik sürücü yazma yeteneğine sahiptir İleri düzey optik ortam oluşturan popüler yazılımlar vardır Nero Roxio CDBurnerXP Alcohol CloneCD Sadece okuma yeteneğine sahip sürücüler için hiçbir ek uygulama gerekmez. Ancak yazma yeteneğine sahip optik sürücülerin bu özelliğinin kullanılması için ek uygulamalara gerek vardır. Windows XP ve Vista yerleşik olarak kısıtlı özelliklerde optik sürücü yazma yeteneğine sahip olsa da, ileri düzey optik ortam oluşturan popüler yazılımlar vardır. Bu yazılımlar başlatılabilir ortamlar, video CD veya DVD video gibi özel disk yazma işlemlerini çok basit bir şekilde gerçekleştirebilirler.

25 Disk ve Yazma Sorunları
Optik endüstrisindeki gelişmeler, diskler ve sürücüler arasındaki uyumsuzluk sorunlarının önemli miktarda artırmıştır Farklı marka CD-R ve CD-RW diskler arasında önemli kalite farkları bulunmaktadır En ideal yöntem sürücünüzün en sağlıklı çalıştığı disk türlerini deneyerek tespit etmenizdir Disk yüzeyinde kullanılan renk kalite açısından bir anlam ifade etmez Yazma sorunlarının en yaygın sebebi tampon seviyesinin yetersiz kalması, yani “Buffer Underrun” durumudur Optik endüstrisindeki gelişmeler, optik diskler ve sürücüler arasındaki uyumsuzluk sorunlarının önemli miktarda artırmıştır. Farklı marka CD-R ve CD-RW diskler arasında önemli kalite farkları bulunmaktadır. En ideal yöntem sürücünüzün en sağlıklı çalıştığı disk türlerini deneyerek tespit etmenizdir. Burada dikkat etmeniz gereken en önemli kriter de, optik disklerin de sürücülere paralel hızlarının olmasıdır. Kullandığınız optik disk ile sürücü hız açısından da birbiri ile uyumu olmalıdır. Optik disklerin yüzeyinde kullanılan renk kalite açısından bir anlam ifade etmez. Yazma sorunlarının en yaygın sebebi tampon seviyesinin yetersiz kalması, yani “Buffer Underrun” durumudur.

26 Optik Sürücüler ve Video
VCD (Video CD) ortamları Windows Media Player’ın tüm sürümleri tarafından sorunsuz yürütülebilmektedir Ancak DVD video ve daha ileri ortamlar için sisteminizde uygun video kod çözücülerin (codec) yüklü olması gerekmektedir Yerleşik Windows Media Player’ın alternatifi olarak bir çok ücretsiz ve başarılı ortam yürütücü yazılım bulabilirsiniz Şu ana kadar gördüğümüz gibi optik sürücülerin gelişimi hep video eksenli olmuştur. Her tür ve sürümün kendisine ait bir video standardı vardır. VCD yani Video CD ortamları Windows Media Player’ın tüm sürümleri tarafından sorunsuz yürütülebilmektedir. Ancak DVD video ve daha ileri ortamlar için sisteminizde uygun video kod çözücülerin (codec) yüklü olması gerekmektedir. Bu noktada yerleşik Windows Media Player’ın alternatifi olarak bir çok ücretsiz ve başarılı ortam yürütücü yazılım bulabilirsiniz. Aslında önemli olan video oynatma yazılımları değil, kod çözücülerdir. Yani sisteminizde uygun video kod çözücü olduğu zaman, hemen hemen tüm programlar ilgili videoları oynatabilir.

27 Buffer Underrun Yazma yeteneğine sahip optik sürücülerin tampon olarak adlandırılan bütünleşik RAM’leri vardır Bu tampon, bilgisayarınızdan gelen veriyi depolar Buffer underrun, kaynak cihazın yazıcıyı veri yüklü tutamaması ve sürücüyü veriyle besleyememesi durumdur En az 2 MB tampona sahip bir sürücü aldığınızdan emin olun Buna rağmen sorun yaşıyorsanız, yazma işlemi sırasında sisteminizi kullanmamaya çalışın Yeni nesil sürücülerde bu sorunların çoğu ortadan kalkmıştır Yeni sürücüler buffer sorunlarında yazma işlemini yavaşlatmaktadır Yazma yeteneğine sahip optik sürücülerin tampon olarak adlandırılan bütünleşik RAM’leri vardır. Bu tampon kısım, bilgisayarınızdan gelen veriyi depolar ve yazıcıyı buradan besler. Buffer underrun, kaynak cihazın yazıcıyı veri yüklü tutamaması ve sürücüyü veriyle besleyememesi durumdur. Böyle bir durumla karşılaşmamak için en az 2 MB tampona sahip bir sürücü aldığınızdan emin olun. Buna rağmen sorun yaşıyorsanız, yazma işlemi sırasında sisteminizi kullanmamaya çalışın. Yeni nesil sürücülerde bu sorunların çoğu ortadan kalkmıştır. Yeni nesil sürücüler buffer sorunlarında otomatik olarak yazma işlemini yavaşlatmakta ve yazma işleminin hata vermesini engellemektedir. Yine de sorun yaşamamak için sabit disk üzerinden kopyalama yapmanız ve yazım işlemi sırasında sabit diski kullanan uygulamaları çalıştırmamanız iyi olur.

28 ISO Dosyaları ISO dosyaları, optik sürücünün içeriğinin tam bir kopyasıdır Önyüklenebilir CD veya DVD’lerin paylaşımı için kullanılır Artan geniş bant internet ortamında optik içeriğin bozulmadan taşınabilirliğini artırmaktadır Ayrıca sanal sürücü yazılımlarının yardımı ile, sanki bir sürücüye takılmış optik disk gibi Windows’da kullanılabilir ISO dosyaları, buffer underrun sorunlarında da bir çözüm alternatifi olarak kullanılabilir ISO dosyaları, optik sürücünün içeriğinin tam bir kopyasıdır. Çoğunlukla önyüklenebilir CD veya DVD’lerin paylaşımı için kullanılır. Artan geniş bant internet ortamında optik içeriklerin bozulmadan taşınabilirliğini artırmaktadır. Ayrıca IS dosyaları sanal sürücü yazılımlarının yardımı ile, sanki bir sürücüye takılmış optik disk gibi Windows’da kullanılabilir. ISO dosyaları, buffer underrun sorunlarında da bir çözüm alternatifi olarak kullanılabilmektedir.

29 Firmware Güncellemesi
Optik sürücülerin işletim sistemleri için geliştirilmiş özel aygıt sürücü yazılımları yoktur; standart sürücüler kullanırlar Optik sürücüler yükseltilebilir flash ROM yongası ile gelirler Eğer sürücü belirli bir tür içeriği okuyamıyorsa veya düzensiz okuma/yazma sorunları varsa, üreticinin web sitesinden bir firmware güncellemesi olup olmadığı kontrol ediniz Firmware güncellemesi var ise bunu nasıl yapacağınıza dair yazılım ve yönlendirmeler üretici web sitesinde vardır Ancak bu işlemin yetkili teknik servis ortamında yapılması daha sağlıklı olacaktır Kurulum kısmında söylediğimiz gibi optik sürücülerin işletim sistemleri için geliştirilmiş özel aygıt sürücü yazılımları yoktur. Standart ATAPI sürücüleri kullanırlar. Ancak buna karşın optik sürücüler yükseltilebilir flash ROM yongası ile gelirler. Eğer bir sürücü belirli bir tür içeriği okuyamıyorsa veya düzensiz okuma/yazma sorunları varsa, üreticinin web sitesinden bir firmware güncellemesi olup olmadığı kontrol ediniz. Firmware güncellemesi var ise bunu nasıl yapacağınıza dair yazılım ve yönlendirmeler üretici web sitesinde vardır. Ancak bu işlemin yetkili teknik servis ortamında yapılması daha sağlıklı olacaktır.

30 Optik Sürücülerin Bakımı
Çok nadir de olsa optik sürücülerin temizlenmesi mümkündür Ancak maliyetlerin düşük olması, sorun çıkması durumunda çoğunlukla yeni bir sürücü alınmasını mantıklı kılar Optik sürücünün en ciddi problemi aşırı tozlu ortamlarda kullanılması durumunda optik kalitenin düşmesidir Temizleme araçları çoğunlukla sorunlu aygıtları düzeltmez Sadece bakım açısından belirli dönemlerde uygulanması aygıtın ömrünü uzatabilir En iyi tedbir, aygıtı aşırı tozlu ortamlarda kullanmamaktır Optik sürücülerin bakımı için aslında yapılabilecek çok fazla bir şey yoktur. Sadece, çok nadir de olsa optik sürücülerin özel araçlarla temizlenmesi mümkündür.. Ancak maliyetlerin düşük olması, sorun çıkması durumunda çoğunlukla yeni bir sürücü alınmasını daha mantıklı kılar. Optik sürücünün en ciddi problemi aşırı tozlu ortamlarda kullanılması durumunda lazerin tozlarla engellenmesi ve optik kalitenin düşmesidir. Temizleme araçları çoğunlukla sorunlu aygıtları düzeltmeye yetmez, sadece bakım açısından belirli dönemlerde uygulanması aygıtın ömrünü uzatabilir. En iyi tedbir, aygıtı aşırı tozlu ortamlarda kullanmamaktır.

31 Optik Disklerde Sorun Giderme
Eğer bir optik disk için özellikle okuma sorunu yaşıyorsanız, yüzeylerin temiz ve sağlam durumda olduğundan emin olun Disk üzerindeki kir veya çizik lazer ışığının yansıması gerekirken yansımamasına ve hatalı veri okunmasına neden olabilir Hafif nemli bir bez ile disk üzerindeki kiri temizleyebilirsiniz Eğer disk üzerindeki bilgi sizin için çok değerliyse temizleme ve çizik kapatma donanımları alarak onarmayı deneyin Eğer hasar optik diskin üst yan etiket yüzeyinde ise çoğu zaman yapılacak bir şey kalmamıştır Eğer bir optik disk için özellikle okuma sorunu yaşıyorsanız, yüzeylerin temiz ve sağlam durumda olduğundan emin olun. Disk üzerindeki kir veya çizik lazer ışığının yansıması gerekirken yansımamasına ve hatalı veri okunmasına neden olabilir. Hafif nemli bir bez ile disk üzerindeki kiri temizleyebilirsiniz. Eğer disk üzerindeki bilgi sizin için çok değerliyse temizleme ve çizik kapatma donanımları alarak onarmayı deneyin. Eğer hasar optik diskin üst yan etiket yüzeyinde ise çoğu zaman yapılacak bir şey kalmamıştır.

32 Sıkışmış Diskin Çıkartılması
Nadir de olsa bazen sürücüler, içerisindeki optik diski çıkartamazlar Buna işletim sistemindeki bir kilitlenme sebep olabileceği gibi, mekanik bir arıza sebebiyle de disk çıkarılamayabilir Bu durumlar için sürücünün ön yüzeyinde bir delik bulunur Sivri uçlu bir kalem veya ataş ile bu deliği kullanarak mekanizmanın açılmasını elle sağlayabilirsiniz Nadir de olsa bazen sürücüler içerisindeki optik diski çıkartamazlar. Buna işletim sistemindeki bir kilitlenme sebep olabileceği gibi, mekanik bir arıza sebebiyle de disk çıkarılamayabilir. Bu durumlar için sürücünün ön yüzeyinde bir delik bulunur. Sivri uçlu bir kalem veya ataş ile bu deliği kullanarak mekanizmanın açılmasını elle sağlayabilirsiniz.