Pervin Naile DEMİRKAYA, Hatice BAKKALOĞLU

... konulu sunumlar: "Pervin Naile DEMİRKAYA, Hatice BAKKALOĞLU"— Sunum transkripti:

1 Pervin Naile DEMİRKAYA, Hatice BAKKALOĞLU
26.UÖEK YAPILMA OLASILIĞI YÜKSEK İSTEKLERDE BULUNMA STRATEJİSİNİN OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE KULLANIM ALANLARININ VE ETKİLİLİĞİNİN İNCELENMESİ Pervin Naile DEMİRKAYA, Hatice BAKKALOĞLU

2 SUNU İÇERİĞİ Türkiye’de Okul Öncesi Dönemde Kaynaştırma Uygulamaları
Öğretmenlerin İhtiyaçları Yapılma Olasılığı Yüksek İsteklerde Bulunma Stratejisi Çalışmanın Amacı Yöntem Bulgular Tartışma Öneriler

3 KAYNAŞTIRMA Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Yasası Genelge’de kaynaştırmanın tanımı 1983 1987 Normal gelişim gösteren çocuk Kaynaştırma kapsamında ÖG olan çocuk (Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim ) 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile erken eğitim, bireyselleştirimiş eğitim, kaynaştırma kavramı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği; ÖG olan çocuklar için okul öncesi eğitim ayrıntılı olarak ele alınmıştır. 1997 2006

4 TUTUM, GÖRÜŞ, BİLGİ DÜZEYLERİ SORUNLAR/ GEREKSİNİMLER
KAYNAŞTIRMA Aileler, Öğretmenler, Diğer Uzmanlar TUTUM, GÖRÜŞ, BİLGİ DÜZEYLERİ Öğretmene, ÖG olan Öğrencilere ÖĞRETİM UYGULAMALARI Önleyici sınıf yönetimi, problem davranışlarla baş etme, BEP hazırlama, etkili öğretim yöntemlerini kullanma (Sucuoğlu, Bakkaloğlu, İşcen Karasu, Demir ve Akalın, 2014) SORUNLAR/ GEREKSİNİMLER

5 ÖĞRETMENLERİN İHTİYAÇLARI?
BİLGİ UYGULAMA ETKİLİ ÖĞRETİM STRATEJİLERİ Hizmet öncesi Hizmetiçi İstenmeyen davranışlar İstendik davranışlar

6 YAPILMA OLASILIĞI YÜKSEK İSTEKLERDE BULUNMA STRATEJİSİ NEDİR (YOYİB)?
Davranışçı Kuram, Pekiştireç Temelli Uygulamalar Olumlu Sınıf Yönetimi Stratejisi YOYİB

7 YAPILMA OLASILIĞI YÜKSEK İSTEKLERDE BULUNMA STRATEJİSİ NEDİR (YOYİB)?
Çocuk için hedef davranış (yapılma olasılığı düşük davranış) belirlenir . Çocuk için yapılma olasılığı yüksek davranışlar belirlenir. Çocuktan önce yapılma olasılığı yüksek davranışları peşi sıra yapması istenir. Hemen arkasından yapılma olasılığı düşük davranışı (hedef davranış) yapması istenir. YOYİB, 5 sn, 10 sn, 20 sn beklemeli, pekiçtireç tarifeli, akran aracılı gibi kullanılabilinir. Lee, 2006

8 YAPILMA OLASILIĞI YÜKSEK İSTEKLERDE BULUNMA STRATEJİSİ NEDİR (YOYİB)?
Çak bir beşlik. Burnunu göster. Yapılma olasılığı yüksek istekler Alkış yap. Ayakkabılarını giy. Yapılma olasılığı düşük istek Hedef beceri Pitts ve Dymonds,2012

9 ÇALIŞMANIN AMACI Bu çalışmanın amacı; uluslararası alanyazında okul öncesi dönemde ÖG olan çocuklara uygulanan YOYİB stratejisinin kullanıldığı alanlarını ve stratejinin etkililiğine ilişkin bilgi vermek.

10 YÖNTEM YIL: Serbest bırakılmıştır. (1998-2012)
YAYIN TÜRÜ: Hakemli dergide yayınlanmış makaleler. (tez, kitap yok) HEDEF GRUP: Erken Çocukluk dönemi (2-8 yaş) HEDEF KİTLE: Öğretmen, Aile, Akran ANAHTAR SÖZCÜKLER: YOYİB, uyum dav., problem dav., geçiş dav., ÖG olan çocuk, okul öncesi. VERİ TABANLARI: Online tarama, ERIC, EBSCO, TOPİC SEARCH, PRİMARY SEARCH, Makalelerin kaynakçaları. YÖNTEM: Deneysel, Yarı Deneysel çalışmalar.

11 BULGULAR Ölçütleri Karşılayan Çalışmalar

12 BULGULAR Çalışmaların Amacı
uyum davranışlarını arttırma (genel yönergeler, sosyal beceriler, iletişim becerileri.Ayakkabıları giy! Yerine otur! Yanıma gel!) (Humm, Blampied ve Liberty, 2005; McComas ve ark., 2000; Pitts ve Dymond, 2012; Ray, Skinner ve Watson 1999; Smith ve Lerman, 1999; Zuluaga ve Normand, 2008). problem davranışları azaltma (kendine ve çevresine zarar verme, saldırganlık, stereotipik dav., koşma, bağırma) (Killue, Sainato, Davis, Ospelt ve Paul, 1998). sosyal etkileşim davranışlarını arttırma (sözel ifadeler ve mimikler, arkadaşının omzuna dokunma, arkadaşını ismiyle çağırma) (Jung, Sainato ve Davis, 2008). Geçiş becerilerini kazandırma (ortamlar arası geçişler, öğrencinin bir ortamdan giderine geçerken gerekli olan beceriler. Sınıfa git! Sıranda bekle!) ( Davis, Reichle ve Southard, 2001).

13 Denekler ve Özellikleri
BULGULAR Çalışmaların Denek ve Özellikleri 9 çalışmada 2-8 yaş arası 19 erkek 3 kız toplam 22 çocuk. Çocuklardan ikisi 2 yaş, biri 3 yaş, üçü 4 yaş, yedisi 5 yaş, yedisi 6 yaş, biri 7 yaş, biri 8 yaş. 8 OSB, 9 Gelişim Geriliği, 2 CP, 1 Down Sendromu, 1 SDGB., 1 Dil Konuşma Boz. Denekler ve Özellikleri

14 BULGULAR Çalışmaların Yöntemleri 2 3 1 2 1 Çoklu Uygulamalar Modeli
Pitts ve Dymond, 2012 (YOYİB+ Pekiştireç Tar. --- YOYİB+ Pekiştireç Tarifesiz) Zuluaga ve Normand, 2008 (YOYİB+ Pekiştireç Tar. -YOYİB+ Pekiştireç Tarifesiz) Çoklu Uygulamalar Modeli Smith ve Lerman, (YOYİB+Bekleme süreli) Humm, Blampied ve Liberty, 2005 (YOYİB+ Bekleme süreli ) Killue, Sainato, Davis, Ospelt ve Paul, 1998 (YOYİB+ Bekleme süreli ) Davranışlar arası Çoklu Başlama Modeli Jung, Sainato ve Davis, 2008 (YOYİB+ Akran Aracılı Model) Katılımcılar arası Çoklu Başlama Modeli McComas ve ark., 2000 (YOYİB+ Pekiştireç Tar. --- YOYİB+ Pekiştireç Tarifesiz) Davis, Reichle ve Southard, 2001 (Tercih Edilen Nesneler- YOYİB+ Pekiştireç Tarifeli) Dönüşümlü Uygulamalar Modeli Ray, Skinner ve Watson 1999 (YOYİB) A-B Modeli 2 3 1 2 1

15 Gözlemciler Arası Güvenirlik
BULGULAR ÇalışmalarınYöntemsel Özellikleri 6 çalışmada yok 3 çalışmada var İzleme 5 çalışmada yok 4 çalışmada var Genelleme 2 çalışmada yok 7 çalışmada var Gözlemciler Arası Güvenirlik Uygulama Güvenirliği 4 çalışmada yok 5 çalışmada var Sosyal Geçerlik

16 *BİREYSEL ÖZELLİKLERE *HEDEF DAVRANIŞIN ÖZELLİKLERİNE
SONUÇLAR ve TARTIŞMA YOYİB+PEKİŞTİREÇ TARİFELİ YOYİB+ AKRAN ARACILI TARİFE YOYİB + 5 sn 10 sn BEKLEME SÜRELİ (Humm, Blampied ve Liberty, 2005; Jung, Sainato ve Davis, 2008; Killue, Sainato, Davis, Ospelt ve Paul, 1998 ; McComas ve ark., 2000; Pitts ve Dymond, 2012 ; Zuluaga ve Normand, 2008 ) Yapılma olasılığı yüksek ve düşük isteklerin belirlenmesi *TANIYA *BİREYSEL ÖZELLİKLERE *HEDEF DAVRANIŞIN ÖZELLİKLERİNE *AİLE *ÖĞRETMEN *ARAŞTIRMACI *GÖZLEM *FORM

17 SONUÇLAR ve TARTIŞMA Üç denekten ikisinde YOYİB + Bekleme Süreli Tarife etkili çıkmıştır (Humm,Blampied ve Liberty, 2005). **Özellikle problem davranışın azaltılıp, uyum davranışının arttırımasında daha fazla uygulamaya ve daha fazla genelleme oturumuna ihityaç duyulmaktadır. **Problem davranışı azaltmak zordur. **Çocuk için seçilen hedef beceriler birbirlerinden farklı ise strateji etkili çıkmayabilir. ** Her beceride etkili olmayabilir. (kısık sesle konuş, yanımda kal, oyuncaklarını topla)

18 *Sosyal becerileri üzerinde etkili
SONUÇLAR ve TARTIŞMA OSB tanılı çocuklarda akran aracılı YOYİB stratejisi etkili olmuştur (Jung, Sainota ve Davis, 2008) OTİZM *Sosyal becerileri üzerinde etkili *Hedef beceri kazanımında etkili (arkadaşınla el sıkış, arkadaşına pizza ver, arkadaşına merhaba de.)

19 Çalışmaların Önerileri
BULGULAR Çalışmaların Önerileri Problem davranışı azaltmak için daha fazla uygulama ve genelleme oturumu yapılabilir. Aile eğitiminde teknolojik uygulamalar kullanılabillir. Aile eğitimi ve uygulamalarında geri dönüt verilebilir. Humm, Blampied ve Liberty, 2005 Öğretmenlere bu staretjisini uygulaması öğretilip, kullanılması sağlanabilir.. Akademik becerilerde kullanılabilir. Ev temelli uygulamalarda kullanılabilinir. Killue, Sainato, Davis, Ospelt ve Paul, 1998 Çoklu Uygulamalar Modelinden kaynaklı uygulama araları çok kısa süreli aralar verilmiştir. Daha farklı modellerle bu uygulama denenebilir. Zuluaga ve Normand, 2008 Okul öncesi özel eğitim sınıflarında ve okul öncesi genel eğitim sınıflarında araştırma ve uygulama yapılabilir. OSB tanılı çocukların sosyal beceri öğretiminde kullanılabilir. Jung, Sainato ve Davis, 2008 Aile uygulamalarında aile davranışlarının genellemesine bakılabilir. Smith ve Lerman, 1999

20 ÖNERİLER Araştırmacılar YOYİB stratejisinin etkililiğini konu alan deneysel çalışmalar yaparak stratejinin etkililiğini test edebilirler. Etkililiği test edilmiş YOYİB stratejisi hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerde yer alabilir. Okul öncesi öğretmenleri kaynaştırmada yaşanan sorunları önlemek amacıyla bu stratejiyi kullanabilir. Kullanımı kolay olan YOYİB stratejisi aileler ve ÖG olan çocuklarla çalışan diğer uzmanlara öğretilebilinir.

21 KAYNAKÇA Davis, C. A., Reichle, J. E., & Southard, K. L. (2001). High-probability requests and a preferred item as a distracter: Increasing successful transitions in children with behavior problems. Education and Treatment of Children, 23(4), Humm, P. S., Blampied, M. N., & Liberty, A. K. (2005). Effects of parent-administered, home-based, high-probability request sequences on compliance by children with developmental disabilities. Child & Family Behavior Therapy, 27(3), Jung, S., Sainato, D. M., & Davis, C. A. (2008). Using high-probability request sequences to increase social interactions in young children with autism. Journal of Early Intervention, 30, Killu, K., Sainato, D. M., Davis, C. A., Ospelt, H., & Paul, J. N. (1998). Effects of high-probability request sequences on preschoolers’ compliance and disruptive behavior. Journal of Behavioral Education, 8, Lee, D. L. (2006). Facilitating academic transitions: An application of behavioral momentum. Remedial and Special Education, 27, 312–317. McComas, J. J., Wacker, D. P., Cooper, L. J., Peck, S., Golonka, Z., Millard, T., & Richman, D. (2000). Effects of the high- probability request procedure: Patterns of responding to low-probability requests. Journal of Developmental & Physical Disabilities, 12, Pitts, L., & Dymond, S. (2012). Increasing compliance of children with autism: Effects of programmed reinforcement for high- probability requests and varied interinstruction intervals. Research in Autism Spectrum Disorders, 6, Ray, K. P., Skinner, C. H., & Watson, T. S. (1999). Transferring stimulus control via momentum to increase compliance in a student with autism: A demonstration of collaborative consultation. School Psychology Review, 28, Smith M. R., & Lerman, D. C. (1999). A preliminary comparison of guided compliance and high-probability instructional sequences as treatment for non-compliance in children with developmental disabilities. Research in Developmental Disabilities, 20, Sucuoğlu, B., Bakkaloğlu, H., İşcen Karasu, F., Demir, Ş., & Akalın, S. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin bilgi düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), Zuluaga, C. A., & Normand, M. P. (2008). An evaluation of the high-probability instruction sequence with and without programmed reinforcement for compliance with high-probability instructions. Journal of Applied Behavior Analysis, 41,

22 TEŞEKKÜRLER...