Öğr.Gör. Özgür İNCE Okan üniversitesi SağlIk hizmetleri myo

... konulu sunumlar: "Öğr.Gör. Özgür İNCE Okan üniversitesi SağlIk hizmetleri myo"— Sunum transkripti:

1 Öğr.Gör. Özgür İNCE Okan üniversitesi SağlIk hizmetleri myo
Sağlık İletişimi Öğr.Gör. Özgür İNCE Okan üniversitesi SağlIk hizmetleri myo

2 Sağlık İletişiminde Kullanılan Yöntemler
Halkla İlişkiler Medyada Savunuculuk Sosyal Pazarlama

3 Halkla İlişkiler Kaynağını 20.yy.ın başlarındaki sosyo-ekonomik gelişmelerden alan halkla ilişkiler "kişi veya kuruluşun amaçlarını gerçekleştirmesine yardımcı olan, önem sırası kimi zaman tüketici, kimi zaman dağıtımcı ve çalışanlar gibi kuruluşun yapısına göre değişkenlik gösteren hedef kitlelerle gerçekleştirilen stratejik iletişim yönetimi" şeklinde tanımlanabilir .

4 Halkla ilişkiler İşletmenin ilişki içerisinde olduğu iç ve dış müşteri grupları ve kuruluşlarla karşılıklı olarak sağlıklı, doğru ve güvenilir ilişkiler kurmak, geliştirmek, kamuoyunda olumlu izlenimler yaratmak ve toplumla bütünleşmek amacıyla yapılan programlı, sürekli ve iletişim ağırlıklı çabaların tümüdür.

5 Halkla İlişkiler Sağlıkla ilgili riskleri ortadan kaldırmaya yönelik ikna, iletişim sonucunda sağlanabilir ve ikna etmek de sağlık iletişimi ve dolayısıyla da halkla ilişkiler stratejilerine ihtiyaç göstermektedir. Sağlıkla ilgili risklerin halka açıkça anlatılması, ayrıca hükümet, kamuoyu ve medya arasında sorumluluğun paylaşılması gereklidir.

6 Halkla ilişkiler örnekleri
Kamu ve özel sağlık kuruluşlarının, laboratuar ve araştırma kuruluşlarının halka sağlıkla ilgili enformasyon iletmelerinde, medyada eğlendirirken eğitme amaçlı programların yapılmasında, toplum sağlığı için uğraş veren sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerinde vs. halkla ilişkilerden bir sağlık iletişimi yöntemi olarak yararlanılmaktadır.

7 Halkla ilişkiler örnekleri
Festivaller/ Şenlikler, Sergiler/ Fuarlar, Toplantı, sempozyum, konferans, yıl dönümleri, seminer ve eğitim çalışmaları, Törenler, Birebir ve yüz yüze yapılan görüşmeler ile telefon konuşmaları, İnternet vs.

8 Halkla ilişkilerin temel işlevleri
İşletmenin çevresi ile olan ilişkilerini düzenler. Örgütsel amaçlarla toplumun beklentileri arasında uyum sağlar. Halkın işletmeye olan güveninin, desteğinin ve ilgisinin sürekliliğini sağlar. Örgüt ve çevresi arasında karşılıklı iki yönlü iletişimi sağlar.

9 Halkla İlişkiler Nedir? Ne değildir?
Halkla ilişkiler, bir işletme fonksiyonudur. Halkla ilişkiler, kurumun ya da kişilerin itibar yönetimidir. Halkla ilişkiler, kurumların, markaların ve kişilerin aynasıdır. Aynaya yansıyanlar ise halkla ilişkilerin sonucudur. Halkla ilişkiler, iletişim sürecidir,  bütünsellik taşır. Halkla ilişkiler,  dün, bugün ve gelecek üzerine kuruludur. Bu nedenle bugünü kurtarma amaçlı değildir, süreklilik gerektirir. Halkla ilişkiler, sadece basınla ilişkiler değildir. Halkla ilişkiler, “şikâyetler/öneriler” niteliğindeki bir posta kutusu değildir.

10 Halkla İlişkiler Nedir? Ne değildir?
Halkla ilişkiler reklam değildir. Reklam ürün hakkında bilgi vermeyi ve (halkla ilişkilere oranla) kısa vadede satışı hedefler. Halkla ilişkiler uzun vadede imaj oluşturup kurum kimliğini pekiştirir. Ancak dolaylı olarak satışı da etkiler. Halkla ilişkiler sadece müşteri ile ilişkiler değildir.  Ancak müşteri ile ilişkiler halkla ilişkilerin konuları arasındadır.  (mağazalardaki müşteri ilişkileri birimleri, bakkal, marketlerdeki yüz yüze ilişkiler gibi)     Halkla ilişkiler lokanta, restoran, bar gibi yerlerdeki yer göstericilik ya da müşteri çekme eylemi değildir.

11 Medyada Savunuculuk Sağlık iletişimi alanında medyada savunuculuk günümüzde çok kullanılan bir yöntemdir. Amacı kişinin davranışını doğrudan değiştirmek değil, dikkat çekilen konunun bir kamu sağlığı sorunu olduğuna yönelik toplumu yönlendirir. Sağlıkla ilgili mesajların yöneldiği alıcıları pasif değil, katılımcı bireyler olarak kabul eden bu yöntem; ünlü kişilerin kullanımı, koalisyonların oluşturulması, kamuoyu önderleri ile iletişim gibi taktikleri kullanmaktadır.

12 Medyada Savunuculuk Kamu sağlığı lobiciliği" olarak da adlandırılan medyada savunuculuk; gruplara (topluluklara) medyada görünürlük, meşruluk ve aynı zamanda da hikâyelerini kendi ağızlarından anlatabilme olanağı tanıması sayesinde güç sağlayabilir. Özellikle de sistemin daha kıt kaynaklara sahip olanlar için daha iyi çalışmasında önemli bir strateji olarak kullanılması yoluyla güç açığının kapatılmasında etkin olabilmektedir.

13 Medyada Savunuculuk örnekleri
Örneğin sigara bağımlılığı toplumsal bir sorundur. Bunun toplumsal bir sorun olduğuna dair medyada çıkacak haber yada sigara satıcılarının suçluluklarının ortaya çıkarılması gibi yöntemler denenebilir. insanları tütün ve ürünlerinin zararlarından korumak, tütün karşıtlığını doğru ve haklı göstermeye çalışmak, bunu savunanların yanında yer almak, bu amaçla yazı, konuşma vb. eylemlerde bulunmak olarak tanımlanabilir.

14 Medyada Savunuculuk örnekleri
Medyada savunuculuk bir aktivizm biçimidir. Özellikle ünlü kişiler kimi hastalıkların mücadelesinde aktivist olarak yer almaktadır. Ülkemizde Tohum Otizm Vakfı güzel bir çalışma yapmıştır. Otizme karşı ünlülerle tanıtım filmleri çekilmiş. Ünlüler filmlerde otizmin ne olduğunu anlatmıştır. Savunucuların, temel amacı; bir sorunu ortadan kaldıracak toplumsal dönüşümü yaratmaktır.

15 Sosyal Pazarlama İletişimin sosyal ve kültürel gelişimde kullanılmasına çeşitli adlar verilir. “Sosyal pazarlama bu adlardan biridir. Sosyal pazarlamada ticari ürün pazarlama yöntemi kullanılır fakat sağlık açısından bakıldığı için ürün finansal bir kazanç sağlama süreci değil, insan yaşantısının kalitesini yükseltmeyi amaçlayan fikir, bilgi, norm, mesaj, tutum gibi soyut özelliği yüksek çeşitli mesajlardır.

16 Sosyal Pazarlama Sosyal pazarlama toplum için yararlı olan her türlü ürünü sunma, tanıtma, önerme, savunma gibi işlemlere yönelik pazarlama becerilerini, etkililiğini ve profesyonelliğini kullanmaktır. Ticari anlamda ise pazarlama, doğru ürünü, doğru fiyatla doğru yerde doğru şekilde tanıtma ve talep yaratma etrafında dönen, tüketiciyi tatmin etmeye dayanan bir olgudur.

17 4P Pazarlama karması denilince akla gelen ilk şey 4P’dir. Dünyada pazarlama denilince ilk akla gelen isim olan Philip Kotler tarafından literatüre kazandırılan “4P” adını Ürün (Product), Fiyat (Price), Dağıtım (Place), Tutundurma (Promotion) almaktadır. Ürün (Product) Fiyat (Price) Yer(place) Tanıtım(Promotion)

18 4P Pazarlamanın temelinde ürüne tüketicinin gözüyle bakmak yatar.
Doğabilecek alış veriş ortamında gönüllülük esastır. Kitle analizi ve segmentasyon (segmentasyon ya da türkçe adıyla bölümleme, pazar içinde var olan grupların, pazarlamacının dileği ve ürünün özellikleri göz önünde bulundurularak belirlenmesi işidir.) yapılarak hedef Pazar oluşturulur. Hedef pazarlara göre iletişim ve dağıtım kanalları araştırılarak hedef kitlenin medya alışkanlıkları belirlenir.

19 Sosyal Pazarlama Reklam ve propoganda gibi pazarlama teknikleri uygulanarak kitle iletişim yoluyla yapılacak sağlık iletişimi hedef grubu davranış değişikliğine yaklaştırmasıdır. Bir başka tanıma göre sosyal bir fikri topluma benimsetmek, ve bu konuda olumlu bir davranış değişikliği yaratmak amacıyla yapılan pazarlama faaliyetleridir.

20 Sosyal Pazarlama örnekleri
Sosyal pazarlamada amaç insanların kalplerini kazanmak, olumlu sağlık mesajlarını kitle iletişim araçları ve daha bir çok pazarlama iletişimi yöntemiyle insanlara ulaştırılarak sağlık davranışlarını olumlu yönde geliştirmeyi hedefler. kanserin bazı türleri için erken teşhis yöntemlerini kullanmaya teşvik, aşı kampanyaları Obeziteyi önlemeye yönelik sağlıklı beslenme yöntemleri Kalp sağlığı hakkında toplumu bilinçlendirme vb.

21 Sağlık Açısından Sosyal Pazarlama
Ürün finansal bir kazanç sağlama amacına yönelik ticari bir meta değil, insan yaşamının kalitesini yükseltmeyi amaçlayan fikir, bilgi, norm, tutum yada davranış gibi soyut özelliği yüksek olan çeşitli mesajlardır. Fiyat ya da bedel ise zihinsel duygusal bedensel katılım ve uygulamadır.

22 Sağlık Açısından Sosyal Pazarlama
Reklam ve propoganda gibi pazarlama teknikleri uygulanarak kitle iletişimi yoluyla yapılacak sağlık iletişiminin en önemli yararı mesaj ya da mesajlar grubunun didaktik çerçevede kalması dolayısıyla müşterinin bu ürünü yavan soğuk sıkıcı gibi olumsuzluklarla nitelemesi tehlikelerden uzaklaşılması ve bu tür iletişim engellerinin ortadan kaldırılmasıdır.

23 Sağlık Açısından Sosyal Pazarlama
Yapılan bir araştırmada ; basın yayın organlarında yer alan sağlık konusundaki yayınlarla ilgilenmeyenlerin öne sürdükleri en önemli gerekçe bu yayınların ilgi çekici olmamaları ve sunum biçimlerinin kötü olmasıdır. Bu bir semantik, imaj ve duygusal çekicilik sorunudur.

24 Ürünün sağlayacağı yarar ne kadar önemlidir?
Ürünün bireye ve topluma sağlayacağı doğrudan parasal kazanç hemen hemen yok gibidir. Sağlık düzeyinin gelişmesi sağlıklı yaşam biçimlerinin oluşması, ölümlerin ve hastalıkların azalması sosyal pazarlamanın kazanç ve yararını tanımlar.

25 Ürünü pazarlamanın genel amacı nedir?
Sağlıkları ve iyilikleri için yararlı olan konularda düşünce ve davranış değişikliği yapmaları için hedef grup uyarılır. Bu değişikliklerin aynı zamanda toplumsal sağlığın gelişimi için yararlı olduğu yeteri kadar iletilir.

26 Sosyal pazarlamayı gerçek anlamada uygulamak kimin yararınadır?
Toplumun yararınadır. Örn. Aşı üreticilerinin para kazancı kesinlikle dikkate alınmaz. Emniyet kemerinin yaygınlaştırılması bu materyali üretenler için değil trafik kazalrında yaralanma ve ölümü azaltmak içindir.

27 Sağlık İletişimi -8 Sağlık Haberciliği

28 Sağlık Haberciliğini Kimler Yapıyor
Uzman sağlık habercileri Ajanslar Magazin muhabirleri Köşe yazarları Dış haberler

29 Haberler Nasıl Oluşuyor?
Yurt dışındaki gelişmeler Sağlık meslek örgütlerinin tepkileri Sağlık Bakanlığı'nın yaptığı açıklamalar Gündemdeki olaylar Özel ve kamu sağlık merkezlerinin halkla ilişkilerinden gelen düzenli talep Bireysel olarak doktorların istekleri

30 Medyadaki Sorunlar Yazılı medyada uzman haberci istihdamı yeterli değil Uzman habercilik desteklenmiyor İnternet yayıncılığında kanıta dayalı habercilik yaygın değil Kaynağı belli olmayan haberleri kullanma eğilimi yüksek.

31 Sağlık Sektörünün Medyaya Bakış Açısı
Haberler bilgilendirmekten uzak Haberler sansasyona yönelik Haberler reklam amaçlı Haberler eksik Haberler halkı yanıltıyor Medya etik kurallara uymuyor

32 Medyanın Sağlık Sektörüne Bakış Açısı
Sağlıkla ilgili gelişmeler abartılıyor Türkiye’de yapılmayan uygulamalar yapılıyor gibi gösteriliyor Doktor ve kurum reklamı yapılıyor. Kazanç amaçlı tedavi ve ameliyat yapılıyor Hasta güvenliği ve etik kurallar hiçe sayılıyor

33 Medyanın Sağlık Sektörüne Bakış Açısı
Röportajlarda hasta getirecek iddialı açıklamalar yapılıyor. Gazete ve televizyonlara çıkmak için aşırı ısrarlı davranılıyor. Diğer hekimlerden tepki gelince “medya yaptı, ben yapmadım” klişesi yürürlüğe giriyor.

34 Toplumun Durumu Halkta bilgi karmaşası yaratılıyor
Özel ve kamu kurumlarının enfeksiyon ve ameliyat başarılarıyla ilgili istatistikler açıklanmadığı için hangi merkeze gideceğini bilmiyor. Doktor doktor gezerek zaman kaybediyor Sınırlı kaynaklarını harcarken çoğunlukla da istenilen sonuca ulaşamıyor.

35 Haber Kaynağının Niteliği
Hep, gazetecinin yanlış haber, sansasyonel haber yazdığından yakınılıyor. Ama madalyonun öteki yüzüne bakılmıyor. Acaba haber kaynağının niteliğini de bu noktada sorgulamak gerekmiyor mu?

36 Türkiye’de sağlık haberciliğinin doğru bilgilendirme ve etik kurallara uyması ile ilgili faaliyet gösteren önemli iki sivil toplum kuruluşu bulunmakta: 1 – Eğitim ve Sağlık Muhabirleri Derneği (ESAM) 2 - Sağlık Muhabirleri Derneği

37 Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi
Basın Ahlakı İlkeleri Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi “Sağlık konusunda sansasyondan kaçınılmalı, insanlara umutsuzluk veya sahte umut verecek yayım yapılmamalıdır. Tıbbi alandaki araştırmalar, kesinleşmiş sonuçlar gibi yayımlanmamalıdır. Hastanelerde araştırmalar yapan, bilgi ve görüntü almaya çalışan gazeteci kimliğini belirtmeli ve girilmesi yasak bölümlere ancak yetkililerin izniyle girmelidir. Yetkilinin hastanın veya yakınının izni olmaksızın hastane ve benzeri kurumlarda hiçbir yolla ses ve görüntü alınmamalıdır.”

38 ESAM Sağlık Muhabirliği Etik İlkeleri
1. ESAM üyesi gazeteciler, yalan, taraflı, kamuoyunu yanıltıcı, yönlendirici, umut tacirliğine yönelik haber yapamaz. Haberlerinde öğrenci, öğretmen, hasta, hekim haklarına saygı gösterir. 2. ESAM üyesi, cevap ve düzeltme hakkına saygı gösterir, bu hakların kullanımı için gerekli çabayı harcar. 3. Sağlık muhabiri ilaç alanındaki yenilikleri ilaçların ticari ismini belirterek haber yapamaz.

39 ESAM Sağlık Muhabirliği Etik İlkeleri
4. ESAM üyesi, haber yaptığı kişi ve kurumlardan promosyon amaçlı hediye kabul etmez. 5. ESAM üyesi, haber kaynaklarının ve meslek sırlarının gizliliğini korumaya özen gösterir. 6. Eğitim ve Sağlık muhabirleri yenilikleri sürekli izler ve kendini geliştirir.

40 Sağlık Habercisi Kimdir
Sağlık habercisi kamu yararı adına haber üretir Tarafsız değildir, kamu yararı adına taraftır Sağlık hizmetine ulaşımda, tanı ve tedavi sürecindeki sorunların çözülmesinde tetikleyici rol oynar.

41 Sağlık Haberinin Niteliği
Mucizevi diye tanımlanacak sıçramalar olmaz. Bu nedenle sonucu kesinleşmemiş araştırmaları uygulanabilir bir tedavi seçeneği olarak sunmamak gerekir. Sonuçlanmamış araştırmanın hangi süreçte olduğunu örneğin “fareler üzerinde denendiğini” belirtmek gerekir. Kök hücre tedavisi bunlardan biridir. Kök hücre ümit verse bile tıpta kullanımı sınırlıdır. Bu tedaviyle şu an yürüyebilir hale gelen, ya da tedavi edilmiş alzheimer ve parkinson hastası bulunmuyor.

42 Sağlık Haberinin Niteliği
Haber en az 2 kaynaktan doğrulanmalı. Haberi veren kaynağın bir üniversitede görevli olması önemli, ancak her koşulda yine de kontrol edilmeli. Ses getirecek bir araştırma bile olsa uluslararası hakemli dergilerde yayınlanıp yayınlanmadığı sorgulanmalı. Yayınlanmamışsa nedeni öğrenilmeli,

43 Sağlık Haberinin Niteliği
KRİTERİNİZ: 5N, 1K Kim Nerede Ne zaman Nasıl Niçin Okuduğunuz haberde bu soruların cevabı varsa haberciliğin “temel” ilkelerine uyulmuş, yani “gerçek bir haber” yapılmış demektir Ama bunlar yetmez ...

44 Sağlık Haberi Değerlendirme Kriterleri
Etik kurallara uyulmuş mu? Kamu yararı gözetilmiş mi? diye bakmak da gerekir. Tüm bunların yanı sıra; Yenilik , Yarar/zarar oranı, Kanıtın gücü , Bilgi kaynağı , Diğer tedavi seçenekleri , Maliyet gibi kriterlere de bakılmalı, Tedavi/tetkik/ürün/işlem okurun yararlanmasına hazır mı? Olası zararlar değerlendirilmiş mi? Yeni yaklaşım mevcut alternatiflerle karşılaştırılmış mı?

45 Sağlık Haberlerinde Kullanılmaması Gereken 7 İfade
Tedavi (cure) Mucize Dönüm noktası/büyük buluş Ümit vaat edici Dramatik Ümit Kurban Gary Schwitzer

46 Sağlık Habercileri İçin İlkeler (Dünya Sağlık Örgütü, 1998)
Önce zarar verme. Araştır, doğruyu bul. Boş ümitler uyandırma.  Çıkar ilişkilerine çok dikkat et.  Kendine “bu haberden kim yararlanır” sorusunu sor. Rüşveti reddet. Habere konu olacak işlerin sponsorluk ilişkilerini araştır.

47 Sağlık Habercileri İçin İlkeler (Dünya Sağlık Örgütü, 1998)
Haber kaynağının gizliliği ilkesini unutma. Hasta mahremiyetine daima saygı duy. Yaptığın haberin yol açacağı sonuçları düşün. Özel hayatı ve acıları haber yapma. Kararsız kalırsan haberden vazgeç.

48