HAZIRLAYANLAR: Osman SÖKMEN Erkan BERBER

... konulu sunumlar: "HAZIRLAYANLAR: Osman SÖKMEN Erkan BERBER"— Sunum transkripti:

1 HAZIRLAYANLAR: Osman SÖKMEN Erkan BERBER
YAZI DEVRİMİ HAZIRLAYANLAR: Osman SÖKMEN Erkan BERBER

2 YAZININ ORTAYA ÇIKIŞI VE GELİŞİMİ

3 YAZININ TARİHSEL GELİŞİMİ
YAZICILIK RÖNESANS VE YAZININ HALK ARASINDA ZORUNLU YAYILIMI BİLGİ TOPLUMU VE YAZI

4 TÜRKLERİN KULLANDIĞI ALFABELER
KÖKTÜRK SOĞD UYGUR ÇİN MANİ BRAHMİ (SANSKRİT) KİRİL SÜRYANİ İBRANİ ERMENİ GREK ARAP LATİN

5 KÖKTÜRK ALFABESİ TÜRKLERİN BİLİNEN İLK ALFABESİ 38 HARF
4 ÜNLÜ, HER ÜNLÜ HARF İKİ ÜNLÜYE KARŞILIK ORHUN KİTABELERİ

6

7 SOĞD ALFABESİ BUGUT YAZITI ( I. GÖKTÜRK D. ZAMANI)
SEVREY YAZITI ( UYGUR BÖGÜ KAĞAN)

8 UYGUR ALFABESİ UYGUR YAZITLARI
ALTIN YARUK (ALTIN IŞIK: BUDİST KİTABI ÇEVİRİSİ) 400 YILA YAKIN KULLANILMIŞ KUTADGU BİLİG SON OLARAK FATİH ZAMANINDA BİR YAZIŞMADA KULLANILMIŞ

9 Arap Latin Türk UFA ئا A a /a/ ق K̡ k̡ K k /q/ ئە Ə ə E e /æ/ ك /k/ ب B b /b/ ڭ -ng /ŋ/ پ P p /p/ گ G g /g/ ت T t /t/ ل L l /l/ ج J j C c /ʤ/ م M m /m/ چ Q q Ç ç /ʧ/ ن N n /n/ خ H h /x/ ه H̡ h̡ /h/ د D d /d/ ئو O o /o/ ر R r /r/ ئۇ U u /u/ ز Z z /z/ ئۆ Ɵɵ Ö ö /ø/ ژ Z̡ z̡ /ʒ/ ئۈ Ü ü /y/ س S s /s/ ۋ V v /v/ ش X x Ş ş /ʃ/ ئې É é /e/ غ Ƣƣ Ğ ğ /ɣ/ ئى I i İ i/I ı /i/ or /ɨ/ ف F f /f/ ي Y y /j/

10

11 MANİ ALFABESİ UYGUR KAĞAN’IN 762’DE MANİHEİZMİ RESMİ DİN İLANI
DUALAR, TÖVBELER, DİNİ HİKAYELER SIKLIKLA DİNİ METİNLERDE KULLANILMIŞ.

12 BRAHMİ (SANSKRİT) ALFABESİ
GAZNELİ VE BABÜR DÖNEMLERİNDE KULLANILMIŞ

13 SÜRYANİ ALFABESİ DOĞU TÜRKİSTAN’DA YAYILAN NESTURİ MEZHEBİNİN AZ SAYIDAKİ ESERİ

14 ARAP ALFABESİ ANADOLU’DA XI-XX.YY. ARASINDA KULLANILMIŞ
EN UZUN SÜRE EN GENİŞ ALANDA KULLANILAN ALFABE 1928’ E KADAR KULLANILDI

15 LATİN ALFABESİ 13. YY. TÜRKLER ARASINDA İLK KEZ CODEX COMENICUS (KUMAN TÜRKLERİ) 1544 FİLİPPO AGRATTİ TİCARİ SÖZLÜK 19. YY. ORTALARINDA MİRZA FETHALİ AHUNDZADE (AZERİ) ORTAYA ATMIŞ 1928’DE TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİ KABUL ETMİŞTİR.

16

17

18 LATİN HARFLERİNE KARŞI OLANLARIN GEREKÇELERİ
ESKİ HARFLERİN İKİ-ÜÇ AYDA ÖĞRENİLEBİLİR OLMASI DAHA AZ YER KAPLAMASI (BİTİŞİKLİK) ARAP ALFABESİNİN KUTSALLIĞI İDDASI GELENEKTEN KOPMA KORKUSU

19 LATİN ALFABESİNİN KABULÜNÜ İSTEYENLERİN GEREKÇELERİ
ESKİ YAZININ GEÇ VE GÜÇ ÖĞRENİLMESİ KELİMELERİN ÇEŞİTLİ YAZILIŞLARININ OLMASI BELİRLİ BİR YAZIM KURALININ OLMAYIŞI YABANCILARIN TÜRKÇEYE İLGİ DUYMAMASI ESKİ HARFLERİN EĞİTİMİN YAYGINLAŞMASINA ENGEL OLARAK GÖRÜLMESİ

20 YAZI SORUNUNU ÇÖZMEK İÇİN YAPILAN GİRİŞİMLER
İLKİ 1909 MAARİF NEZARETİNDE BİR İMLA KOMİSYONUNUN KURULMASI 1914 SARF, İMLA VE LÜGAT ENCÜMENLERİNİN KURULMASI 26 HAZİRAN 1928 HARF KOMİSYONUN KURULMASI 1 KASIM SAYILI HARF KANUNU

21 YAZI DEVRİMİ 1928’de çıkarılan bir yasa ile Türkiye’de yazıda Arap harflerinin yerine Latin harflerinin kullanılması uygulamasıdır. Cumhuriyet’in ilanından sonra gerçekleştirilen yenileşme hareketlerinin en önemlilerinden biridir. Cumhuriyet ’ten sonra yeni yönetimin yöneldiği ilk alanlardan biri eğitimdir. Medrese-mektep ikiliğini yoketmek ve öğretim birliğini sağlamak amacıyla 1924’de Tevhid-i Tedrisat kanunu çıkarıldı. Bunu Şeriye ve Evkaf Vekaletini kaldıran ve okulların tümünün denetimini Maarif Vekaletine veren bir başka yasa izledi.

22 Türkiye’de okuma yazma oranı % 20 gibi oldukça düşük bir düzeydeydi
Türkiye’de okuma yazma oranı % 20 gibi oldukça düşük bir düzeydeydi. Türkçe yazıda Arap harflerinin kullanılması okur-yazarlık oranının düşük olmasına yol açtığı gibi başlatılan eğitim atılımının hızlı sonuç vermesine de engel olacaktı. Çözüm olarak Latin harflerinin kabul edilmesi kararlaştırıldı.

23 1 Kasım 1928’de TBMM’de Kabul edilen ve 3 Kasım’da resmi gazetede yayımlanan 1353 sayılı (Türk harflerinin kabulü ve uygulaması hakkında kanun) ile yasada Türk harfleri olarak anılan Latin harfleri Arap harflerinin yerini aldı. Harf devrimi geniş yığınların hızla okuma yazma öğrenmesini sağlamanın yanı sıra, Türk dili ve kültürünün Arap ve Doğu kültürünün etkisinden kurtarılmasını amaçlıyordu.

24 Harf Devriminden sonra açılan Millet Mektepleri ile okuma yazma bilmeyen geniş yığınların en kısa sürede eğitilmesi için çaba harcandı. 1935’de okuryazarlık oranı %25’e çıktı. Harf Devrimi ile birlikte yalnızca eğitim alanında değil, yayıncılık ve buna bağlı başka alanlarda gözle görülür ilerlemeler oldu.

25 BİLGİ TOPLUMLARI

26 ALFABE TOPLUMLARI VE KÜLTÜREL EMPERYALİZM