Adneksiyel Kitle Yönetiminde Tümör Belirteçlerinin Yeri

... konulu sunumlar: "Adneksiyel Kitle Yönetiminde Tümör Belirteçlerinin Yeri"— Sunum transkripti:

1 Adneksiyel Kitle Yönetiminde Tümör Belirteçlerinin Yeri
Doç.Dr.Ercan Yılmaz İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi 17-21 Mayıs 2017, Antalya

2 İyi Bir Tümör Belirtecinin Özellikleri
Tümör varlığını göstermeye yardımcı olmalı Hastalığın progresyonunu monitörize etmeli Tedaviye cevabın takibinde kullanılmalı

3 Tümör Belirteçleri CA 125 CEA HE 4 İnhibin AFP AMH HCG LDH CA 15-3

4 CA 125 19. kromozom MUC 16 geni 2001 yılında klonlandı
Yüzey glikoproteini EOC için ilk kez 1983 yılı Spesifitesi düşük Coelomic epitel Felder M, Mol Cancer, 2014

5 CA 125 Ne Zaman Yükselir? Jinekolojik Diğer PID Akut hepatit
Adenomyozis Akut pankreatit Benign over neoplazi Siroz Endometriosis Kolit Fonksiyonel over kisti Diabet Menstruasyon Divertikülit İnfertilite Perikardit Myoma uteri Pnömoni Gebelik Renal hastalık

6 Miyagi E, Int J Clin Oncol, 2017
Tanıda CA125 Ca125 > 35 U/mL değerleri için Premenapozal dönem Spesifite: %69-78 Sensitivite: %50-74 Postmenapozal dönem Spesifite: %81-93 Sensitivite: %69-87 Miyagi E, Int J Clin Oncol, 2017

7 Tanıda CA125 Premenapozal hastalar için 200 U/mL
CA125 >200U/mL (very elevated CA125 levels) Postmenapozal dönem için 35 U/mL ACOG, 2011

8 Tanıda CA125 Referral of women with a pelvic mass to a gynecologic oncologist: ACOG guidelines Premenopausal women (refer if any are present) Very elevated CA 125 level Ascites Evidence of abdominal or distant metastases Postmenopausal women (refer if any are present) Elevated CA 125 level Nodular or fixed pelvic mass ACOG, 2011

9 Tarama Testi Olarak CA 125

10 Tarama grubunda over kanseri mortalitesinde azalma saptanmamış
Buys SS, JAMA, 2011

11 Jacobs I, Lancet, 2016

12 UKCTOCS & Sonuçlar & Eleştiriler
Over kanseri mortalite oranlarında fark yok, ilk 7 yıl göz önüne alındığında Sonraki yıllarda (7-14 yıl) tarama yapılmayan grupta mortalite oranı artış göstermekte Mortalite düşüşleri ancak uzun dönem takiplerde elde edilmekte MMT programı için uzun dönem maliyet-etkinlik analizi yapılmalı

13 Yüksek Riskli Grupta Tarama Testi Olarak CA 125

14 Rosenthal AN, Int J Gynecol Cancer, 2012
Yakın akrabalarda over kanseri varsa CA 125 ile tarama önerilmektedir. BRCA1, MLH1, MSH2 ve MSH6 gen mutasyonları varığında yaş BRCA2 varlığında ise yaşlarında taramaya başlanmalıdır. Rosenthal AN, Int J Gynecol Cancer, 2012

15 HE4 Human epididymis secretory protein 4
Tarama amacıyla kullanımı FDA tarafından onaylı değil Normal over dokusunda sekresyonu minimal Endometrioziste yükselmez Renal yetmezlik en önemli yalancı pozitiflik nedeni Pitta DR, BMC Cancer, 2013

16 Hamed et al, Diagnostic Pathol, 2013
CA125 & HE4 Sensitivite Spesifite PPV NPV HE4 % 90 % 95 % 93.1 % 92.7 CA125 % 83.3 % 85 % 80.7 % 87.2 HE4+CA125 % 96.7 % 80 % 97 Hamed et al, Diagnostic Pathol, 2013

17 ROMA (Risk of Ovarian Malignancy Algorithm)
Premenapozal <%13 Postmenapozal <%28 düşük risk Glaz AM, Clinica Chimika Acta, 2015

18 CA125, HE4, CA125+HE4, ROMA Lin JY, E J Reprod Biol, 2013 TETKİK
Araştırma Sayısı Sensitivite Spesifite HE 4 11 % 74 % 87 CA 125 % 80 % 76 HE 4+CA 125 7 % 82 % 78 ROMA 4 Lin JY, E J Reprod Biol, 2013

19 RMI (Risk of Malignancy Index)
RMI : CA 125 x Menopozal durum x Ultrason skoru Serum CA 125 düzeyi (U/ml) Hastanın menopozal durumu Premenopoz:1 Postmenopoz:3 Transvajinal sonografik değerlendirme Multiloküler kist:1 Solid alanların varlığı:1 Metastaz lehine bulgular:1 Ascite varlığı:1 Bilateralite:1 Ca riski %75 RMI > 250

20 RMI

21 RMI vs ROMA Benign (n=315) vs EOC (n=35)Evre Ive II Sensitivity (% )
Pre & Post menopozal Benign (n=315) vs EOC (n=35)Evre Ive II Sensitivity (% ) Specificity (% ) RMI 66 75 ROMA 86 Pre & Post menopozal Benign (n=315) vs EOC (n=124) Tüm evreler Sensitivity (%) Specificity (% ) RMI 85 75 ROMA 94 Jacop F, Gynecol Oncol, 2011

22 OVA1 CA-125 β2-microglobulin Transferrin Premenapozal 5.0
Apolipoprotein A1 Transthyretin Menapozal durum FDA onayı 2009 yılında Tarama testi değil Premenapozal 5.0 Postmenapozal 4.4

23 OVA1 Ueland FR, Obstet Gynecol, 2011 Spesifite (%)
Epitelyal Over Kanseri 99 Non epitelyal Over Kanseri 82 Borderline 75 Metastatik 76 Ueland FR, Obstet Gynecol, 2011

24 Diğer Tümör markerları

25 CA 15-3 Kanda dolaşan bir meme kanser antijeni
Over kanserlerinin önemli bir bölümü bu antijeni salgılar Kanser dışında yükselebilir: – Kronik hepatit, siroz, sarkoidoz, tüberküloz, SLE

26 Sagi-Dain L, Am J Clin Oncol, 2017
CA 15-3 Sagi-Dain L, Am J Clin Oncol, 2017

27 CA 19-9 Monosialogangliozid yapısındadır
Over kanserinde %29‐%48 oranında artmış olarak saptanır (özellikle müsinöz tümörler) Musinöz tümörlerin monitorizasyonunda daha yararlı olduğu iddia ediliyor

28 Nakagawa N, Acta Med Okayama, 2015
CA 19-9 Nakagawa N, Acta Med Okayama, 2015

29 CEA Glikoprotein Over kanserlerinde lokal nüks ve metastaz tespitinde kullanılabilir Tarama testi değil Over tümörleri için sensitivitesi %25 Ueda Y, Cancers, 2010

30 Germ Hücreli Tümörlerde Kullanılan Tümör Markerları

31 AFP Glikoprotein Karaciğer kanserleri, testis kanseri ve overin endodermal sinüs tümörlerinde kullanılan bir belirteçtir

32 HCG Glikoprotein Alfa ve beta subüniteleri var:
Beta subünitesi trofoblastik dokularda sentezlenir Alfa subünitesi hipofiz hormonları ile benzer Gestasyonel trofoblastik hastalıkla beraber overin koryokarsinomunda ve mikst germ hücreli tümörlerde yükselir. Tanı ve tedavi takibinde bakılır Nüks saptamada çok etkin

33 LDH LDH A ve B olmak üzere 2 alt ünitesi bulunur LDH-A, 1. kromozom
LDH-B, 12. kromozom Erkeklerde seminom ve kadınlarda disgerminom varlığında seviyesi yükselir

34

35 Germ Hücreli Tümörlerde Tümör Markerlarının Kullanımı
AFP hCG LDH Disgerminom - + Emriyonel Karsinom İmmatür Teratom Koryokarsinom Endodermal Sinüs Tümörü Gonadoblastom Polyembryoma Mikst Germ Hücrelİ Tümör Nogales FF, Arch Pathol Lab Med, 2014

36 Seks-Kord Stromal Tümörlerde Kullanılan Tümör Markerları

37 İnhibin Overdeki granüloza hücreleri tarafından salgılanır.
İnhibin A ve B olmak üzere 2 alt tipi var Granuloza hücreli tümörlerde İnhibin B daha değerli Glikoprotein yapıda

38 Anti-müllerien Hormon (AMH)
İnhibin B’den daha özgül Postmenopozal kadınlarda ölçülemeyecek düzeylerde olması avantaj

39 Haltia UM, Gynecol Oncol, 2017

40 Seks-Kord Stromal Hücreli Tümörlerde Tümör Markerlarının Kullanımı
Seks Kord Stromal Tümörler E2 İnhibin Testosteron Androstenedion Tekoma-Fibroma - Granuloza Hücreli Tümör + Sertoli-Leydig Hücreli Tümör Nogales FF, Arch Pathol Lab Med, 2014

41 Adneksiyel Kitle Tanısında Kullanılabilecek Potansiyel Tümör Belirteçleri

42 MicroRNA (miRNA) 22 nükleotid uzunluğunda, kodlama yapmayan
İnsan genomunda yaklaşık 2000 miRNA geni bulunmaktadır Embriyogenez, apoptozis, metabolizma gibi pek çok fonsiyonda rol alırlar

43 Smith B, Endocr Relat Cancer, 2017
MicroRNA (miRNA) Tümör süpressör Onkogen Let-7 miR155 miR-15a miR17-92 miR miR-21 miR miR-372 miR miR-373 Smith B, Endocr Relat Cancer, 2017

44 Mahdian SA, Biomed Pharmacother, 2017

45 Lipofosfatidik asit (LPA)
Kanser gelişimi, büyümesi ve metastaz oluşumuna neden olduğu biliniyor Epitelyal over kanserli hastalarda VEGF ve IL-8 aktivasyonu yaparak metastaz gelişimine katkı sağladığı gösterilmiş Rancoule C, Oncotarget, 2017

46 Potansiyel Tümör Belirteçleri
L1 (CAM): Hücre adezyon molekülü, seröz over kanserlerinde artmış oranda ekspresyon olduğu gösterilmiş Mezotelin: Over tümörlerinde seviyesi artış gösterir, idrarla ekspresyon özelliği nedeniyle tanı için idrar analizi kolaylığı

47 Potansiyel Tümör Belirteçleri
Osteopontin: Nükslerin erken saptanmasında CA 125’ten daha avantajlı IL-6: Over kanserli hastaların serum ve asit sıvısında yüksek oranda saptanır

48 Potansiyel Tümör Belirteçleri
Prostasin: Serin proteaz, over kanseri tanısında spesifitesi %92, sensitivitesi %94’e kadar çıkabiliyor* CASA: Kanserle ilişkili serum antijeni,over kanserinin bütün tipleri için % oranında spesifiteye sahip** *Rein BJD, J Oncol, 2011 **Chan DW, 2009

49 Eve Götürülecek Mesajlar
Adneksiyel kitlelerin tanısı için henüz %100 sensitivite ve spesifiteye sahip tek tümör markerı bulunmamaktadır Tümör markerlarının birlikte kullanımı tanı için özgüllüğü arttırmaktadır Adneksiyel kitle saptanan hastalarda tanı amacıyla tümör markerı isterken hasta yaşı önemli bir parametre

50 Eve Götürülecek Mesajlar
CA 125 değerleri değerlendirilirken hastanın menapoz durumuna dikkat edilmeli Epitelyal over tümörü için populasyonun tamamının taranması uygun değil Over kanseri için yüksek riskli gruplarda tarama önerilmekte Germ hücreli ve seks kord stromal tümörlerin tanı ve takibinde tanımlanmış daha spesifik tümör markerları bulunmaktadır.