Tip Hukukunda Bilirkisilik

... konulu sunumlar: "Tip Hukukunda Bilirkisilik"— Sunum transkripti:

1 Tip Hukukunda Bilirkisilik
Prof. Dr. Faik Mumtaz Koyuncu Celal Bayar Universitesi

2

3 Delil MADDE 192- (1) Kanunun belirli bir delille ispat zorunluluğunu öngörmediği hâllerde, Kanunda düzenlenmemiş olan diğer delillere de başvurulabilir. Kanunda düzenlenmiş olan kesin deliller: Senet Yemin Kesin Hüküm Kanunda düzenlenmiş olan takdiri deliller: Belge Tanık Bilirkişi İncelemesi Keşif (Uzman Görüşü)

4 Bilirkisilik Çözüm icin; uzmanlık, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde görüşünün alınması zorunlu kişiler (CMK Md 63).

5 Bilirkisi Bir davada hakim tarafından bilinmeyen, hukuk dışındaki özel teknik bilgiyi gerektiren hallerde oy ve görüşüne başvurulan üçüncü kişiye bilirkişi adı verilir. Bilirkişinin iki fonksiyonu vardır: Bilirkişi raporunun bir delil niteliğinde olması, Bilirkişinin hakimin yardımcısı niteliğinde olması.

6 Bilirkisilikte dikkat,
Malpraktis olgulari nasil degerlendirilmelidir Bilirkisi gorusu nasil olmalidir Tibbi bilirkisilikte yapilan hatalar

7 Bilirkisiligin onemi Bilirkişinin faaliyeti hakime yaklaştığı için, pek çok konuda (sorumluluk, red vb.) hakimlere benzer düzenlemeler yapılmıştır.

8 6754 bilirkisi kanunu 03/04-11-2016 temel Ilkeler: MADDE 3
(1) Bilirkişi, görevini dürüstlük kuralları çerçevesinde bağımsız, tarafsız ve objektif olarak yerine getirir. (2) Bilirkişi, raporunda çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamaz; hukuki nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz. (3) Genel bilgi veya tecrübeyle ya da hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamaz. (4) Bilirkişi, kendisine tevdi olunan görevi bizzat yerine getirmekle yükümlü olup, görevinin icrasını kısmen yahut tamamen başka bir kimseye devredemez. (5) Bilirkişi, görevi sebebiyle kendisine tevdi edilen bilgi ve belgelerin veya öğrendiği sırların gizliliğini sağlamakla yükümlüdür. Bu yükümlülük, bilirkişilik görevi sona erdikten sonra da devam eder. (6) Çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren sorun açıkça belirtilmeden ve inceleme yaptırılacak konunun kapsamı ile sınırları açıkça gösterilmeden bilirkişi görevlendirilemez. (7) Aynı konuda bir kez rapor alınması esastır; ancak rapordaki eksiklik veya belirsizliğin giderilmesi için ek rapor istenebilir. (8) Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi ile bu Sisteme entegre bilişim sistemleri veya yazılımlar vasıtasıyla ulaşılabilen bilgiler veya çözülebilen sorunlar için bilirkişiye başvurulamaz.

9 Bilirkisilige Kabul sartlari: MADDE 10
e) Bilirkişilik yapacağı uzmanlık alanında en az beş yıl fiilen çalışmış olmak ya da daha fazla çalışma süresi belirlenmiş ise bu süre kadar fiilen çalışmış olmak. f) Meslek mensubu olarak görev yapabilmek için mevzuat tarafından aranan şartları haiz olmak ve mesleğini yapabilmek için gerekli olan uzmanlık alanını gösteren diploma, mesleki yeterlilik belgesi, uzmanlık belgesi veya benzeri belgeye sahip olmak. g) Bilirkişilik temel ve alt uzmanlık alanlarına göre belirlenen yeterlilik koşullarını taşımak. (2) Özel hukuk tüzel kişilerinin bünyesinde bilirkişi olarak çalışacak kişiler bakımından da birinci fıkradaki şartlar aranır ve düzenlenen raporlarda bu kişilerin adı ve soyadı ile imzası bulunur. (3) Daha önce yaptığı başvurusu mesleki olarak yeterli nitelikte bulunmadığı gerekçesiyle reddedilenler, bir yıl geçmedikçe yeniden bilirkişilik yapmak için başvuruda bulunamazlar. (4) Hukuk öğrenimi görmüş kişiler, hukuk alanı dışında ayrı bir uzmanlığa sahip olduğunu ve birinci fıkradaki şartları taşıdığını belgelendirmediği takdirde, bilirkişilik siciline ve listesine kaydedilemez. a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıldan fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık, gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık yapma, yalan tanıklık ve yalan yere yemin suçlarından mahkûm olmamak. b) Daha önce kendi isteği dışında bilirkişilik sicilinden çıkarılmamış olmak. c) Disiplin yönünden meslekten veya memuriyetten çıkarılmamış ya da sanat icrasından veya mesleki faaliyetten geçici ya da sürekli olarak yasaklanmamış olmak. ç) Başka bir bölge kurulunun listesine kayıtlı olmamak. d) Bilirkişilik temel eğitimini tamamlamak.

10 e) Bilirkişilik yapacağı uzmanlık alanında en az beş yıl fiilen çalışmış olmak ya da daha fazla çalışma süresi belirlenmiş ise bu süre kadar fiilen çalışmış olmak. f) Meslek mensubu olarak görev yapabilmek için mevzuat tarafından aranan şartları haiz olmak ve mesleğini yapabilmek için gerekli olan uzmanlık alanını gösteren diploma, mesleki yeterlilik belgesi, uzmanlık belgesi veya benzeri belgeye sahip olmak. g) Bilirkişilik temel ve alt uzmanlık alanlarına göre belirlenen yeterlilik koşullarını taşımak. (2) Özel hukuk tüzel kişilerinin bünyesinde bilirkişi olarak çalışacak kişiler bakımından da birinci fıkradaki şartlar aranır ve düzenlenen raporlarda bu kişilerin adı ve soyadı ile imzası bulunur. (3) Daha önce yaptığı başvurusu mesleki olarak yeterli nitelikte bulunmadığı gerekçesiyle reddedilenler, bir yıl geçmedikçe yeniden bilirkişilik yapmak için başvuruda bulunamazlar. (4) Hukuk öğrenimi görmüş kişiler, hukuk alanı dışında ayrı bir uzmanlığa sahip olduğunu ve birinci fıkradaki şartları taşıdığını belgelendirmediği takdirde, bilirkişilik siciline ve listesine kaydedilemez.

11 Bilirkişiliğe başvuru, seçilme usulü ve sicile kayıt: MADDE 11
(1) Bilirkişiliğe başvuru, ilgilinin yerleşim yerinin veya mesleki faaliyetlerini yürüttüğü yerin bağlı olduğu bölge kuruluna ya da adli veya idari yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonuna ilgili belgeler eklenmek suretiyle yazılı olarak yapılır. Adalet komisyonlarına yapılan başvurular, bölge kuruluna gönderili (2) Başvuru dilekçesine eklenmesi zorunlu belgelerin eksik olması hâlinde, başvuru sahibine belgeleri tamamlaması için on beş gün süre verilir. Eksik belgelerin tamamlanması hâlinde bölge kurulu tarafından başvuru hakkında karar verilir. (3) Bölge kurulu karar verirken sicile kayıt bakımından öncelikle başvuranın 10 uncu maddedeki şartları taşıyıp taşımadığını değerlendirir ve şartları taşıyanlar arasından başvuranın mesleki tecrübesini, katıldığı meslek içi eğitimleri veya uzmanlığı gösteren belgeleri dikkate alarak en liyakatli olanları seçer. (4) Bilirkişiliğe kabul edilenler, sicile üç yıl için kaydedilir.

12 Bilirkisiye basvuruyu gerektiren kosullar
MADDE 266- (1) Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir. Hâkimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamaz.

13 Bilirkisilik RESMI BILIRKISI: Mahkemenin atadığıdir (CMK 62-73. md)
OZEL BILIRKISI: Diğer tarafların(Savcı, sanık, mağdur) başvurduğu kisidir (Uzman Bilimsel Görüşü-Alternatif rapor-CMK 67/6 ve HMK 293)

14 Calisma ilkeleri Temel olarak aynıdır:
Tarafsızlık, bilimsel sınırlarda çalışma. Resmi bilirkişi isterse süre uzatılabilir.

15 Gercege aykiri bilirkisilik ve tercumanlik
Yargı mercileri veya suçtan dolayı kanunen soruşturma yapmak veya yemin altında tanık dinlemek yetkisine sahip bulunan kişi veya kurul tarafından görevlendirilen bilirkişinin gerçeğe aykırı mütalaada bulunması halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. TCK MADDE 276.

16 Bilirkişi Bilirkişinin görev alanının belirlenmesi MADDE 273- (1) Mahkeme, tarafların da görüşünü almak suretiyle bilirkişinin görevlendirilmesine ilişkin kararında, aşağıda belirtilen hususlara yer vermek zorundadır: a) İnceleme konusunun bütün sınırlarıyla ve açıkça belirlenmesi. b) Bilirkişinin cevaplaması gereken sorular. c) Raporun verilme süresi. (2) Bilirkişiye, görevlendirme yazısının ekinde, inceleyeceği şeyler, dizi pusulasına bağlı olarak ve gerekiyorsa mühürlü bir biçimde teslim edilir; ayrıca bu husus tutanakta gösterilir.

17 Bilirkisi gorusu Bilirkişi yalnızca yanıtını bildiği soruları açıklamalı, kendi alanı ve bilgisiyle çözülemeyecek durumlarda yorum yapmaktan kaçınmalıdır. Başka bir deyişle “bilimsel verilerle kanıtlayamayacağı görüşleri” belirtmemelidir. Kendi alanında halen tartışmalı olan konularda ise konuyu tüm boyutlarıyla ele aldıktan sonra kendi görüşünü belirtmelidir.

18 Tibbi bilirkisilik zordur
Şikayete konu işlemin Tıp standartlarına uygun olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır. Bilirkişi hekimin incelediği işlemle ilgili bilgilerini güncellemesi gereklidir. Başka uzmanlık alanına giren işlemler için ilgili uzmanlık alanından destek alınmalıdır. Bu durum sanıldığından çok daha zordur. Hekimler bu tür davalara girmek istemezler, çekinirler. Meslek hastalığımız: “Meslektaşlarımızı kötülemek”.

19 Bilirkisi raporunun teslimi
Bilirkişi; raporunu, varsa kendisine incelenmek üzere teslim edilen şeylerle birlikte bir dizi pusulasına bağlı olarak mahkemeye verir; verildiği tarih rapora yazılır ve duruşma gününden önce birer örneği taraflara tebliğ edilir. HMK MADDE 280

20 Bilirkisinin gorevi yapma/sir saklama yukumlulugu
HMK MADDE 276-Bilirkişi, mahkemece kendisine tevdi olunan görevi bizzat yerine getirmekle yükümlü olup, görevinin icrasını kısmen yahut tamamen başka bir kimseye bırakamaz. HMK MADDE 277-Bilirkişi, görevi sebebiyle yahut görevini yerine getirirken öğrendiği sırları saklamak, kendisi ve başkaları yararına kullanmaktan kaçınmakla yükümlüdür.

21 Bilirkisinin haber verme yukumlulugu
HMK MADDE 275- Bilgisine başvurulan bilirkişi, kendisine tevdi olunan görevin, uzmanlık alanına girmediğini, inceleme konusu maddi vakıaların açıklığa kavuşturulması ve tespiti için, uzman kimliği bulunan başka bir bilirkişi ile işbirliğine ihtiyaç duyduğunu veya görevi kabulden kaçınmasını haklı kılacak mazeretini bir hafta içinde görevlendirmeyi yapan mahkemeye bildirir. Bilirkişi, incelemesini gerçekleştirebilmek için, bazı hususların önceden soruşturulması ve tespiti ile bazı kayıt ve belgelerin getirtilmesine ihtiyaç duyuyorsa, bunun sağlanması için, bir hafta içinde kendisini görevlendiren mahkemeye bilgi verir ve talepte bulunur.

22 Bilirkisi gorusu nasil olmalidir
Bilimsel verilerle desteklenmiş, bilimsel metodolojiye uygun, kanıta dayalı olmalı(Daubert kuralları,…). Gerekçeli olmalı ve yararlanılan kaynaklar belirtilmeli. Objektif olmalı, yalnızca doğruluğu kanıtlanabilir görüşler belirtilmeli. Subjektif ve kanaate dayalı yorumlara yer verilmemeli.

23 Bilirkisi raporunda olmasi gerekenler
Olay ile sonuç arasındaki ilişki(nedensellik-İlliyet) değerlendirilmelidir. Ulaşılan sonuç mutlak sonuç mudur?, Genelleme midir? Bilimsel metodolojiye uygun mu yoksa kanaat mi? Yararlanılan kaynaklar herkesçe bilinmiyorsa ek olarak yazılmalı.

24 Yapilmamasi gerekenler
Mağdur kişiye empati yapılarak taraf tutulmamalıdır(Yanlı görüş TCK 276) Bilimsel verilerden uzaklaşılarak olay örgüsüne göre yorum yapılmamalıdır. Gerekçesiz ve kanıta dayalı olmayan görüşler oluşturulmamalıdır.

25 Hastada herhangi bir zarar durumunda
Hukuk açısından KOMPLİKASYON -Ongörülemeyecek durumlar -Öngörülebilir, önlemi olmayan durum -Öngörülebilir, göze alınmış durumlar -Öngörülebilir, önlemi alınmış durumlar (İzin verilen risk alanı) Hukuk açısından MALPRAKTİS -Öngörülebilir, yeterli önlem alınmamış durumlar İHMAL (İzin verilmeyen risk alanı) Yaycı N. Komplikasyon ve malpraktis ayrımı. Uluslararası 1. Sağlık Hukuku Sempozyumu, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi. 2008; pp:

26 MALPRAKTİS VE KOMPLİKASYON AYRIMINDA SORUMLULUKLAR
ZARARLI SONUCUN ÖZELLİKLERİ SONUCUN ADI SONUÇTAN SORUMLULUK Öngörülemeyen Önlenemeyen Kaza, Tesadüf Sorumluluk Doğmaz Öngörülebilen Komplikasyon (Öngörülebilen (beklenen) zararlı sonuç hakkında hastanın bilgilendirilmiş rızasının alınmış olması ve kusurlu fiillerle zarara sebebiyet verilmemiş olması koşulu ile) Önlenebilen Tıbbi Malpraktis Sorumluluk Doğar

27 Sonuc Bilirkişi görüşünün gerekçeleri ve rutin uygulamada sık kullanılmayan referanslar rapora eklenmelidir. Alanınızın sınırı dışına çıkmayın. Yalnızca bildiğinizi değerlendirin. Gerektiğinde kendi alanınız dışından destek istemekten kaçınmayınız. Tıbbi malpraktis olguları ilgili alanın çalışanı ve adli tıp uzmanının desteği olmadan çözülemeyecegi bilinmelidir.

28 Sonuc Tıbbi olgularla ilgili görüş verilebilmesi için “Tıbbi Bilirkişilik” ilkeleri açısından eğitim alınmalıdır. Bilirkişilik ve hukukun bu konudaki normları bilinmeden bu konuda görüş verilmesi doğru değildir. “Bilirkişi görüşü kanaate dayalı değil kanıta dayalı olmalıdır.”

29 19 MAYIS GENCLIK VE SPOR BAYRAMIMIZ KUTLU OLSUN

30 HMK Bilirkişi Yönetmeliği
MADDE 7 - (1) Listeye kayıt olabilmek için aşağıdaki şartlar aranır: a) Başvuru tarihinde fiil ehliyetine sahip olmak, b) Bilirkişilik yapacağı alanda en az üç yıllık meslekî deneyime sahip olmak, c) Affa uğramış, ertelenmiş olsa dahi Devlete karşı işlenen suçlar ile zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflâs gibi bir suçtan veya kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, gerçeğe aykırı bilirkişilik yapma, yalan tanıklık ve yalan yere yemin suçlarından biriyle hükümlü bulunmamak, ç) Disiplin yönünden meslekten ya da memuriyetten çıkarılmamış olmak veya sanat icrasından geçici olarak yasaklı durumda olmamak, d) Daha önce kendi isteği dışında bir bilirkişi listesinden çıkarılmamış olmak, e) Komisyonun yargı çevresinde oturmak veya meslekî faaliyetini icra etmek, f)  Başka bir komisyonun listesinde kayıtlı olmamak, g) Meslek mensubu olarak görev yapabilmek için mevzuat tarafından aranılan şartlrı haiz olmak, ğ) Mesleğini icra edebilmek için herhangi bir meslek kuruluşuna kayıtlı olmak zorunda olanlar için, kayıtlı olunan meslek kuruluşunun mevzuatına göre bilirkişilik yapabilmek için uzmanlık alanını gösteren sertifika, uzmanlık belgesi, yetki belgesi ve benzerlerinin alınmasının zorunlu olduğu hallerde bu belgeye sahip olmak.