İŞLETME BİLİMİNİN GELİŞİMİ.

... konulu sunumlar: "İŞLETME BİLİMİNİN GELİŞİMİ."— Sunum transkripti:

1 İŞLETME BİLİMİNİN GELİŞİMİ

2 I.İŞLETME BİLİMİNE BAKIŞ
1. İşletme Biliminin Anlamı ve Yöntemleri İşletme bilimi,işletmelerin kuruluşundan, finansmanlarından, üretimlerinden üretim araçlarının sağlanmasından , üretilen mal ve hizmetlerin pazarlanmasından , ussal bir biçimde örgütlenip , yönetilmelerinden ve işletmelerde geçen parasal olayların hesaplarla saptanmasından söz eden bir bilimdir.

3 İşletme Biliminde Kullanılan
Çeşitli Yöntemler A- Betimleyici Yöntem B- Tümevarım Yöntemi C- Tümdengelim Yöntemi D- Analitik Yöntem E- Sentetik Yöntem F- Normatif Yöntem

4 A- BETİMLEYİCİ YÖNTEM İşletme biliminde kullanılan yöntemlerin en yalınıdır. Bu yöntemde tarihsel olaylar ve gerçekler sıralanır. B- TÜMEVARIM YÖNTEMİ Bireysel olaylardan genel sonuçlar elde etmeyi amaçlar. Birbirine benzeyen olaylar arasında ortak nedenler aramak ve neden- sonuç ilişkisini deneysel olarak kanıtlamak bu yöntemin özelliğidir. C- TÜMDENGELİM YÖNTEMİ Belirli genel sonuçlardan yola çıkarak bireysel olayları açıklamayı amaçlar.

5 D- ANALİTİK YÖNTEM Bir bütünü oluşturan temel ögeleri ayrıştırmak ve bu ögeleri ve aralarındaki bağlantıları açıklamak amacındadır Diğer yöntemlerin tamamlayıcısı olarak işletme biliminde kullanılır. E- SENTETİK YÖNTEM Yapılan gözlemlerden elde edilen bireysel bilgilerden bir bütünün oluşturulması, aynı anlamda birleşen parçaların bir araya getirilmesine yöneliktir. Analitik yöntemin karşıtıdır. F- NORMATİF YÖNTEM Belirli standartların , yasaların, sonuçların varolduğunu kabul ederek olayları ve gelişmeleri değerlendirir.

6 1. Ekonomi ve İşletme Bilimi
İŞLETME BİLİMİNİN ÖBÜR BİLİMLERLE İLİŞKİSİ 1. Ekonomi ve İşletme Bilimi 2. Davranış Bilimleri ve İşletme Bilimi 3. Matematik, İstatistik ve İşletme Bilimi 4. Hukuk ve İşletme Bilimi

7 A- EKONOMİ VE İŞLETME BİLİMİ
Mikro ekonomi ve makro ekonomi işletme bilimini etkilemektedir. Makro ekonomi; tüm ekonomiyi kapsayarak inceleme yapar.Mikro ekonomi ise ekonominin birimleriyle ilgilenir. B- DAVRANIŞ BİLİMLERİ VE İŞLETME BİLİMLERİ Davranış bilimleri, gözlemler ve deneyler yoluyla bireylerin ve toplumların davranışlarını çözümlemeyi amaçlar. C-MATEMATİK, İSTATİSTİK VE İŞLETME BİLİMİ İşletme biliminde sayısal çözümlemelerden son yıllarda çok yararlanılmaktadır. E- HUKUK VE İŞLETME BİLİMİ İşletme bilimi, varolan hukuksal düzeni bir veri olarak kabul eder. Veri kabul edilen hukuksal düzenin ulusal ekonomi içinde işletmelere vereceği yer, ülkelere göre, ekonomik sistemlere göre farklılaşır.

8 İŞLETME BİLİMİNİN BÖLÜMLENDİRİLMESİ
İşletme bilimi değişik yaklaşımlara göre üç ana başlık altında bölümlendirilir. İNCELEME ALANINA GÖRE BÖLÜMLENDİRME 2. İNCELEME BİÇİMİNE GÖRE BÖLÜMLENDİRME 3. İŞLETME İŞLEVLERİNE GÖRE BÖLÜMLENDİRME

9 A-İNCELEME ALANINA GÖRE BÖLÜMLENDİRME
İşleme bilimi inceleme alanına göre, konuları genel olarak ya da özel olarak ele alır. a-Genel İşletmecilik Bilimi b-Özel (Türsel) İşletmecilik Bilimi a- Genel İşletmecilik Bilimi Bütün işletmeler için ortak ve geçerli olan konuları ve sorunları inceler.Bu inceleme kurumsal ya da uygulamaya dönük olabilir. Örneğin; işletmelerin kuruluş yeri, maliyet giderleri,tedarik, pazarlama gibi konular , sorunlar ve çözüm yolları genel işletmecilik biliminin inceleme alanına girer. b. Özel ( türsel ) İşlemecilik Bilimi Tek tek işkollarının özelliklerine bağlı olan ve bu nedenle işletmeden işletmeye değişiklik gösteren çeşitli işletmecilik konuları ve sorunları incelenir.

10 Özel işletme biliminin kapsadığı dalların sınıflandırılması
Ticaret işletmeciliği Endüstri işletmeciliği Banka İşletmeciliği Sigorta İşletmeciliği Turizm İşletmeciliği Ulaştırma İşletmeciliği Kamu İşletmeciliği Kooperatif İşletmeciliği Özel ev ekonomileri İşletmeciliği El sanayi ve küçük sanat İşletmeciliği Tarımsal işetmecilik

11

12 2. İNCELEME BİÇİMİNE GÖRE BÖLÜMLENDİRME
A- Kuramsal İşletme Bilimi Kuramsal İşletme Bilimi , işletme içi ve dışı olaylarla ilgili neden-sonuç ilişkilerini belirler; Çeşitli ölçütler kurar ve bunları düzenleyip yönetir. B- Uygulamalı ( Pratik) İşletme Bilimi Yapılan araştırma sonuçlarının uygulamada kullanılmasına ve bu arada ortaya çıkan sorunların çözümlenmesine yöneliktir. İşletme işleyişini en iyi biçimde sağlayacak kuralların uygulanması için işletme içi ve örgütsel etkenlerle işletme dışı pazar, istem gibi etkenler sürekli olarak değerlendirilir.

13 3. İŞLETME İŞLEVLERİNE GÖRE BÖLÜMLENDİRME
Genel olarak işlevsel incelemede ele alınan bölümleme: 1. İşletme Yönetimi ( Planlama, Örgütleme, yöneltme, eşgüdümleme, denetim ) 2. Finansman 3. Satın alma 4. Depolama 5. Üretim ( mal ve Hizmet ) 6. Taşıma ( işletme içi ve dışı taşıma ) 7. Pazarlama ( Makro ve mikro ) 8. Personel Yönetimi 9. Denetim 10. İşletme Tekniği

14 II. İŞLETME BİLİMİ VE İŞLETME KAVRAMINA TARİHSEL BAKIŞ
İşletme ekonomisinde tarihsel bakış üç ayrı yönden ele alınır. İşletmecilik Biliminin Tarihsel Gelişimi İşletmelerde Bilimsel Yönetimin Tarihsel Gelişimi İşletme Kavramının Tarihsel Gelişimi

15

16 1. İşletmecilik Biliminin Tarihsel Gelişimi
1.Ticaret Dönemi: Ticarete ve hesap tekniğine ilişkin bilgilerin doğuşunu kapsayan bu dönem 1675’e dek gelir. 2. Sistemli Ticarethaneler Dönemi: sürdüğü kabul edilen bu dönemde, ticari işlemelerin yaşayışları sistemli olarak incelenmeye başlanmıştır. 3. Gerileme Dönemi: Daha çok teknik bilgilere yönelerek, işletme ekonomisine ilgi duyulmaması, ticaret okullarında işletme ekonomisi derslerinin programlardan çıkarılması, işletmecilik biliminde gerileme yaratmıştır. 4. Açıklayıcı Ticaret Bilgisi Tekniği Dönemi: arasını kapsayan bu dönemde ticari bilgilerin okutulduğu bir çok yüksek ticaret okulunun bağımsız olarak açıldığı görülür. 5. Sistemleşme ve Gelişme Dönemi: yıllarını kapsayan bu dönemde sistemli büyük eserler yayımlanmıştır. 6.Yayılma ve Derinleşme Dönemi:1926’da daha yeni ve daha büyük eserlerin oluşturulması ile başlayan dönemdir.

17 İşletmelerde Bilimsel Yönetimin Tarihsel Gelişimi
A- Bilimsel Yönetim Öncesi Dönem Eski tarih çağlarına dayanır. Eski Mısır, Çin, Yunan, Roma ve Osmanlı İmparatorluklarında yönetim düşüncesi çeşitli düzeylerde yer bulmuştur. Özellikle, askeri örgütlerde çeşitli yönetim ilkelerinin geliştirilmesi ve yönetim sistemlerinin kurulmasında önemli gelişmeler yaşanmıştır.

18 B- Bilimsel Yönetim Dönemi
Örgütün önceden belirlenen ölçütlere göre işletilebileceğini ileri süren klasik akım ortaya çıkmıştır. Klasik akımda çeşitli görüşler bilimsel yönetimin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bunlar; Frederick W. Taylor Bilimsel Yönetim İlkeleri kitabında Bilimsel Yönetimin işlemelerde uygulanması zorunluluğunu açıklamıştır. Henry Fayol Fayol Yönetim biliminin evrensel olduğunu savunmuş Genel ve Sınai yönetim adlı kitapla bilimsel yönetimin öncüleri arasında yer almıştır. Max Weber bürokrasi modelini oluşturan Alman düşünürü, “ Sosyal ve Ekonomik Örgütlenme Teorisi” adlı eserinde , örgütlenme kuramını bütün yönleri ile incelemiştir.

19 Klasik akımdan sonra 1930- 1950 yıllarında insancıl ilişkiler
yaklaşımı dönemi ( Davranışsal Yaklaşım ) dönemidir.Örgütlerin özümsenmesinde , insan davranışları göz önünde tutularak çalışan insanın örgütlerde nasıl güdüleneceği üzerinde durulmuştur. Elton Mayo ve asistanı Roethlisberger , Western Hawtorne atölyelerinde psikolojik, fizyolojik, ve ekonomik ögelerin işletmede çalışan insanların tutum ve davranışları üzerindeki etkilerini incelemişlerdir. Böylece NEO KLASİK akımın öncüsü olmuşlardır. 1950’ den sonra başlayan “Çağdaş Yönetim Dönemi” işletme yönetimi ve örgütlenmesi alanında C. Barnard, M.P. Follet, L.P Urwick , C. Sheldon, J.D. Mooney, A. C Realy’ in katkıları sağlanmıştır.

20 İşletme Kavramının Tarihsel Gelişimi
A- GENEL OLARAK GELİŞİM B- İŞLETMENİN BİRİM OLARAK GELİŞİMİNEKİ AŞAMALAR

21 1. İLKEL AŞAMA 2. TARIMSAL AŞAMA 3. ZANAATKARLIK AŞAMASI
B- İŞLETMENİN BİRİM OLARAK GELİŞİMİNDEKİ AŞAMALAR 1. İLKEL AŞAMA 2. TARIMSAL AŞAMA 3. ZANAATKARLIK AŞAMASI 4. LONCA AŞAMASI 5. EV İŞÇİLİĞİ AŞAMASI 6. FABRİKA AŞAMASI

22 1. İLKEL AŞAMA Ürünler ticaret yapmayı sağlayacak ölçüde bol değildi. Maddeler doğada bulundukları biçimde kullanılıyordu. Bu aşamada kişiler yalnızca kendi gereksinimlerini karşılama amacı güttüğünden , işletmecilik ilkeleri çerçevesinde değişime uygun düzeyde artık ürün çok az olmuştur.

23 2. TARIMSAL AŞAMA İnsanlar doğayı daha yoğun biçimde ekip biçmeye başlayarak kendi kullanımları için gerekli olandan daha fazla ürün elde etmişlerdir. Böylelikle Kişiler , ürünlerini eksik olan ya da istedikleri ürünlerle değiş- tokuş etmişler bir yandan da kendileri için araç ve eşyalar yapmaya başlamışlardır.

24 3. ZANAATKARLIK AŞAMASI Zanaatkarlık elle kas gücüyle üretim anlamına gelir. Yalnızca insan çabasıyla hammaddelerin bitmiş mallar biçimine dönüştürülmesidir. Bu yolla mum , sabun, mobilyalar, deri giysiler vb. üretilmiştir.

25 4. LONCA AŞAMASI Loncalar orta çağda ( 1100- 1500 ) tüccarlar ve
zanaatkarlarca örgütlenmiştir. Bu nedenle iki ana lonca çeşidi vardır. Ticaret loncaları: tüccarların oluşturduğu ticaret birliklerinin amacı orak çıkarları korumak için işbirliği sağlamaktır. Bu birleştirilmiş çabalarla çalışma saatleri ve yöntemlerinin yanı sıra üretilen malın niceliği, niteliği, fiyatı da denetlenebiliyordu. Zanaatkar loncaları ise aynı tür işi yapan el becerisine sahip kişilerin oluşturduğu bir örgüttür.

26 5. EV İŞÇİLİĞİ AŞAMASI Bu, zanaatkar loncaların yaptığı anlaşmaların geliştirdiği bir aşamadır. Bu üretimde yeni bir işadamı türü ortaya çıkmıştır, buna girişimci denir. Ev işçiliğinde girişimci hammaddeyi üretim yapmak ve üretileni satmak amacıyla satın alır, ancak üretim işlemini kendisi gerçekleştirmez.; bu üretimi kendi evinde yapacak zanaatkarlar kiralar. İşin üretim ve satışına ilişkin risk girişimcinindir.

27 6. FABRİKA AŞAMASI İngiltere’de 1760’ların başlangıcında bir dizi
buluş gerçekleşmiş ve bunların endüstriyel güç olarak uygulanması üretim yöntemlerinde devrim yaratmıştır. Bir kez de birden çok iplik bükebilen makinanın bulunuşu, buharın bulunup tekstil endüstrisine uygulanmasıyla iplik bükme sürecinin çok hızlanması önemli aşamalardır. Bu dönemde işletmecilik çağdaş bir anlam kazanmaya başlamış; Bilimsel yöntemlerle araştırma , geliştirme çalışmaları hız kazanmış Kütlesel üretime geçilmiş , iş bölümü önem kazanmıştır.