Bireyi Tanıma Teknikleri

... konulu sunumlar: "Bireyi Tanıma Teknikleri"— Sunum transkripti:

1 Bireyi Tanıma Teknikleri
Yrd. Doç. Dr. Ş.Gonca Zeren Yıldız Teknik Üniversitesi

2 Bireyi Tanımanın Amaçları
Bireyi tanımanın temel amacı, onun kendisini tanımasına yardım etmektir. Kendini iyi tanıyan bir kişi, kendini daha iyi anlar, problemlerini daha net olarak görüp çözümler üretebilir, gerçekçi kararlar alabilir, kendi seçimlerini yapabilir ve çevresine daha kolay sağlıklı uyum sağlayabilir. Psikolojik danışman da bir kişiyi ne kadar iyi tanırsa, ona daha kaliteli ve etkili yardım hizmetleri sunabilir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

3 Bireyi Tanımanın Temel İlkeleri
1.Bireyi tanımanı amacı, onun kendisini tanımasına yardım etmektir. 2.Bireyi tanımada kullanılan teknikler amaç değil araçtır. Sonuçları kilitli dolaplarda bekleyen ve uygulamaya konmayan tekniklerin değeri yoktur. 3.Bireyi tanıma hizmetleri sürekli olmalıdır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

4 5.Bireyi tanıma tekniklerinin kullanılması, işbirliği gerektirir.
4.Bireyi tanımak amacı ile kullanılan araçlar, amaç, durum ve koşullara göre seçilmelidir. Tek ve en iyi bireyi tanıma tekniği yoktur. 5.Bireyi tanıma tekniklerinin kullanılması, işbirliği gerektirir. 6.Tek bir bireyi tanıma tekniğinden toplanan bilgiler yerine farklı araçlar yoluyla toplanan bilgilerin bir arada kullanılması daha iyidir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

5 9.Bireyi tanımada elde edilen bilgiler geçerli ve güvenilir olmalıdır.
7.Bilinen tüm bireyi tanıma tekniklerini öğrencilere uygulamak her zaman zorunlu ve gerekli değildir. 8.Bireyi tanıma teknikleri sadece sorunlu öğrencilere yönelik değildir, tüm öğrencileri kapsayacak biçimde yürütülmelidir. 9.Bireyi tanımada elde edilen bilgiler geçerli ve güvenilir olmalıdır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

6 10.Birey hakkında ek bir bilgi sağlamayacaksa yeni bir bireyi tanıma tekniğinin kullanılmasına da gerek yoktur. 11.Okulda öğrencilerle ilgili olarak toplanan özel olmayan bilgiler, öğretmen, okul yönetimi ve ailelerin de yararlanması sağlanmalıdır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

7 Bireyi Tanıma Tekniklerinin Sınıflandırılması
Testler Maksimum Performans Başarı Yetenek Davranış Kişilik İlgi Tutum Test Dışı Teknikler Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

8 Testler Test “Bireylerin herhangi bir niteliğini ölçme amacıyla, nitelikler evrenini temsil edecek şekilde seçilmiş standart uyarıcılar takımıdır” biçiminde tanımlanabilir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

9 Testlerin Kullanım Amaçları
Yordama (Bireyin gelecekteki başarısını önceden tahmin etme.) • Nedenleri ortaya çıkarma • İhtiyaçları belirleme • Değerlendirme • Araştırma • Sınıflama • Seçme ve yerleştirme. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

10 Testlerin Kullanım Kuralları
1.Bir test, geliştirilme amacı dışında kullanılmamalıdır. 2.Yurt dışında geliştirilen testler, Türkçeye adapte edildikten sonra kullanılmalıdır. Türkçeye adapte etmek demek, sadece Türkçeye çevirmek demek değildir. Adaptasyonla kastedilen bir dizi profesyonel işlem dizisidir. 3.Bazı testler sadece uzman kişilerce uygulanmalıdır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

11 6.Sonuçlar bireyi “etiketlemek” amacıyla kullanılmamalıdır.
4.Belli bir amaçla geliştirilmiş bir testin maddeleri üzerinde değişiklik yapılamaz. 5.Test sonuçları bireylere uygun dille aktarılmalıdır. Test sonuçlarını öğrencilere aktarma konusunda aceleci davranılmamalı, onların sonuçları değerlendirebilmek için hazırbulunuşluklarının yeterli olduğundan emin olmalıdır. 6.Sonuçlar bireyi “etiketlemek” amacıyla kullanılmamalıdır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

12 8.Kullanılan testler geçerli ve güvenilir olmalıdır.
7.Bir test, hedef grubu dışında kalan bireylere uygulanmamalıdır. Örneğin lise grubuna yönelik olarak geliştirilmiş bir test, küçük çocuklara uygulanamaz. 8.Kullanılan testler geçerli ve güvenilir olmalıdır. 9.Test amaç değil, araçtır. Sonuçları kullanılmayacaksa bir testin uygulanmasına gerek yoktur. 10.Test sonuçları bireylere ait diğer verilerle birlikte kullanılmalıdır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

13 SORU (KPSS 2008) Aşağıdakilerden hangisi rehberlik tekniklerinin uygulanmasında, dikkat edilmesi gereken ilkeler arasında yer almaz? A) Öğrenci hakkında bilgi toplamak için birden fazla teknik uygulamak B) Elde edilen genel sonuçları, öğrencilerin isimleri saklı tutularak okul yönetimiyle paylaşmak C) Test sonuçlarını öğrencilere hemen iletmek yerine hazır olmalarını beklemek D) Sonuçları kullanılmayacak testleri uygulamaktan kaçınmak E) Öğrenci ve okulun ihtiyaçlarına uygun olarak psikolojik testler üzerinde değişiklikler yapmak AÇIKLAMA Psikolojik testler, uzman kişilerce geliştirilmiş, üzerinde geçerlik ve güvenirlikle ilgili analizler yapılmış, madde analizi sonucunda maddelerine karar verilmiş soru takımlarıdır. Hiçbir biçimde soru maddeleri üzerinde değişiklik yapılamaz. Bu nedenle doğru cevap e seçeneğidir. Diğer seçeneklerde yer alan maddeler bireyi tanıma tekniklerinin ve testlerin kullanım ilkelerine uygundur. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

14 Bireyi Tanıma Teknikleri
Testler Maksimum Performans Yetenek Başarı Test Dışı Teknikler Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

15 Yetenek Testleri Yetenek testleri bilgiye dayalı olmayan testlerdir ve bireyin çeşitli alanlardaki yeteneklerini ortaya çıkarıcı soru takımlarıdır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

16 Yetenek testlerini üç ana grupta inceleyebiliriz:
a) Genel Yetenek Testleri: Kişinin eğitimden ne derece yararlanabileceği hakkında yordama yapmayı kolaylaştırır. Sayı, sözcük, şekil gibi sembollerle ifade edilen kavramların öğrenilmesini ve bu kavramlarla akıl yürütülmesini gerektiren kısmına “Akademik Genel Yetenek” denir. b) Özel Yetenek Testleri: Müzik, resim ve diğer sanat dallarında bireyin sahip olduğu özel zihinsel yeteneklerini ölçer. c) Farklı Yetenek Testleri: Dil yeteneği, soyut kavrama yeteneği, mekanik kavrama yeteneği gibi farklı zihin yeteneklerini ölçer. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

17 Başarı Testleri: Başarı testleri, eğitim süresince öğrenilen bilgilerin ölçülmesi amacıyla kullanılan testlerdir. (a) standart başarı testleri ve (b) öğretmen yapısı başarı testleri olarak iki grupta ele alınabilir. Standart başarı testleri, uzmanlar tarafından hazırlanmış, geçerlik ve güvenirlikleri yüksek olan testlerdir. Öğretmen yapımı başarı testleri, öğrencilerin bir derse ilişkin başarılarını ölçmek ve değerlendirmek amacıyla hazırlanmış, ama geçerlik ve güvenirlikleri yüksek olmayan testlerdir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

18 Bireyi Tanıma Teknikleri
Testler Maksimum Performans Davranış İlgi Kişilik Tutum Test Dışı Teknikler Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

19 İlgi Envanterleri İlgi, bir kimsenin herhangi bir zorunluluk olmaksızın dikkat ettiği, gözlediği, üzerinde durup düşündüğü ve zevk alarak sürekli yaptığı etkinlikler olarak tanımlanabilir. Çocukluk döneminde ilgiler değişkendir, büyüme, gelişme ve olgunlaşmayla birlikte ilgiler de kararlılık kazanmaya başlar. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

20 Kişilik Testleri: Kişilik, bir kişiyi diğer kişilerden ayırt eden özellikler bütünüdür. Kişilik testlerinde yer alan maddeler, normal- anormal, uyumlu- uyumsuz gibi boyutlara ve özelliklere göre düzenlenmiş davranış örneklerinden oluşur Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

21 Tutum Testleri: Tutum, bireyin insanlar, olaylar ve nesneler karşısında takındığı tavırdır. Tutumun “duygu, düşünce ve davranış” boyutları vardır. Tutum ölçekleri, bir kimsenin nelere, ne derece değer verdiğini, o duruma ilişkin ne düşündüğünü ve ne hissettiğini saptamaya yarayan araçlardır Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

22 Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011 Test Dışı Teknikler Gözlemsel Teknikler
Olay Kaydı Derecelendirme Ölçekleri Sosyometrik Teknikler Kendini Anlatma Teknikleri Drama ve Oyun Teknikleri Diğer Teknikler Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

23 Gözlem: Gözlem, bireylerin değişik ortamlarda, çeşitli davranışları hakkında onları gözetleme yolu ile bilgi toplama tekniğidir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

24 Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

25 Gözlem üç biçimde yapılmaktadır:
Sistemsiz (doğal) gözlem, Sistematik gözlem, Katılımlı gözlem. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

26 Sistemsiz gözlem Günlük hayatta çeşitli etkileşimler sırasında bireyler hakkında oluşturduğumuz fikirlerin kaynağıdır. Ancak bu gözlem türünü kullandığımızda geçerli ve güvenilir bilgi edinme olasılığı yüksek değildir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

27 Sistematik gözlem Önceden belirlenmiş bir amaç doğrultusunda, planlı olarak yapılan gözlemdir. Gözlem yaparken hangi davranış ya da davranışların gözleneceği önceden belirlenir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

28 Katılımlı gözlem Gözlemcinin gözlemlediği gruba katılarak onlarla birlikte yaşamasını içeren bir gözlem türüdür. Belgesellerde zaman zaman izleriz, gözlemci, medeniyetten uzak bir kabileyi daha yakından tanıyabilmek için onlarla bir süre yaşar. Kabilenin yaşam biçimini benimser ve onların gözü ile dünyayı görmeye çalışır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

29 Olay Kaydı (Vak’a Kaydı, Anekdot):
Birey hakkında herhangi bir zamanda yapılan gözlemin kaydedilmesi, birey hakkında bilgi sağlayabilmektedir. Kaydetmenin kolay olması amacı ile bir form geliştirilmiştir. Gözlem sonuçlarının kaydedilmesi amacıyla geliştirilen forma anekdot denmektedir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

30 Olay: Gözleyen: Yorum: Adı- Soyadı: Tarih: Sınıfı- No: Yer:
Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

31 Derecelendirme Ölçekleri:
Derecelendirme ölçekleri, gözlem sonuçlarını sayısal verilere dönüştürmeye yarayan araçlardır. Ölçek üzerinde gözlenen bireyin çeşitli davranışları sıralanmıştır. Gözlemci bu davranışların bireyde olup olmadığını derecelendirmektedir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

32 Geometrik şekil ve cisimlerin alan ve hacimlerini hesaplayabilme.
Örnek Geometrik şekil ve cisimlerin alan ve hacimlerini hesaplayabilme. 1. Çok zayıf ( ) 2. Zayıf ( ) 3. Orta ( ) 4. İyi ( ) 5. Çok iyi ( ) Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

33 I. Gözlenen özelliklerin sayısı sınırlı tutulmalıdır.
SORU (KPSS 2008) Gözlemlerin kayıt edilmesi için kullanılan araçlardan biri derecelendirme ölçekleridir. Gözlemciler derecelendirme ölçekleriyle gözledikleri kişinin, ölçekte bulunan davranışları gösterme sıklığını kayıt ederler. Gözlem amacıyla derecelendirme ölçeklerinin hazırlanıp kullanılmasında, I. Gözlenen özelliklerin sayısı sınırlı tutulmalıdır. II. Gözlemci gözlem sonuçlarını kimseyle paylaşmayacağı konusunda önceden gözlenene güvence vermelidir. III. Aynı davranış birden çok kişi tarafından gözlenmelidir. IV. Gözlenen davranışlar açığa vurulmayan duyguları ortaya çıkarmaya yönelik olmalıdır. V. Aynı davranış birden fazla gözlenmelidir. ifadelerinden hangileri dikkate alınmalıdır? A) I, II, IV B) I, II, V C) I, III, V D) II, III, IV E) III, IV, V Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

34 AÇIKLAMA Gözlem amacıyla hazırlanan bir derecelendirme ölçeğinde, gözlenen özelliklerin sayısının sınırlı tutulması gerekir. Gözlenecek davranışlar ne kadar çok olursa, gözlemcinin dikkatinden kaçma olasılığı da o kadar artar. Aynı davranış birden çok kişi tarafından gözlenirse, gözlem sonuçlarının geçerliği ve güvenirliği artabilir. Aynı davranışın farklı yer ve zamanlarda birden fazla sayıda gözlenmesi gereklidir. Ancak, gözlemcinin gözlem sonuçlarını kimseyle paylaşmayacağı konusunda önceden gözlenene güvence vermesi gibi bir kural yoktur. Çoğu kez gözlem, bireyin doğal hayatı içinde, akışı bozmadan yapıldığından zaten yanında birileri vardır. Gözlenen davranışların açığa vurulmayan duyguları ortaya çıkarmaya yönelik olması demek, gözlemcinin yorumlarının gözlem sonuçlarına bulaşması demektir. Bu da asla istenmeyen bir durumdur. Dolayısıyla doğru cevap c seçeneğidir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

35 Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011 Test Dışı Teknikler Gözlemsel Teknikler
Sosyometrik Teknikler Sosyometri Kimdir Bu? Kendini Anlatma Teknikleri Drama ve Oyun Teknikleri Diğer Teknikler Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

36 Sosyometri Sosyometri, bir grubun belli bir zamanki sosyal ilişkilerini betimlemeyi amaçlayan bireyi tanıma tekniğidir. Bu teknikte grup üyelerinin birbirlerini tercih etmelerini gerektiren bir durum oluşturulur. Örneğin sınıftaki öğrencilerden, dağıtılan kâğıtlara, birlikte oturmak istedikleri arkadaşlarının adlarını yazmaları istenebilir. Öğrenciler yazdıktan sonra kağıtlar toplanır, isteklerin sayıları hesaplanarak frekanslar çıkarılır. Böylelikle sınıfta en çok ve en az tercih edilen öğrenciler tespit edilebilir ve özellikle en az tercih edilen öğrenciler için gerekli önlemler alınabilir. Sosyometri uygulanması kolay ama değerlendirilmesi ve yorumlanması zaman alan bir tekniktir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

37 Sosyogram: Sosyometri sonuçlarının grafiksel olarak ifadesidir
Sosyogram: Sosyometri sonuçlarının grafiksel olarak ifadesidir. Sınıftaki her bir öğrenci bu grafikte işaretlenir ve sınıftaki ilişkiler ağı ortaya konur. Sınıfta kutuplaşmalar, ikili ilişkiler, klikler (üçlü ya da dörtlü küçük gruplar), gruplaşmalar ve sınıftaki yalnızlar bu grafikte daha net görülebilmektedir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

38 SORU (KPSS 2008) Sınıf rehber öğretmeni, öğrencileri arasındaki sosyal uzaklıkları saptamak amacıyla, sınıfına sosyometri tekniği uygulamıştır ve sonuçlarını sosyogram üzerinde göstermiştir. Sosyogramda kızları “daire”, erkekleri “üçgen” kullanarak ifade etmiş ve şekillerin içine öğrenci isimlerinin baş harflerini yazmıştır. Ayrıca en çok birbirini seçen öğrencilerini “düz”, 2. ve 3. düzey ilişkileri “kesik çizgiler” kullanarak göstermiş, öğrencilerin seçimlerini belirtmek için “okların yönlerinden” yararlanmıştır. Bu sosyograma ilişkin, I. Sınıfta ikili ilişkiler bulunmaktadır. II. Sınıftaki en iyi arkadaşlık C ve H öğrencileri arasındadır. III. Sınıfta klikler yoktur. IV. D, lider bir öğrencidir. V. Cinsiyete bağlı gruplaşmalar gözlenmektedir. yorumlarından hangilerini yapması durumunda, sınıf rehber öğretmeni öğrencileri arasındaki ilişkileri doğru tanımlamış olur? A) I, III, IV B) I, IV, V C) II, III, IV D) II, III, V E) III, IV, V Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

39 AÇIKLAMA Soruda yer alan yorumları tek tek ele alalım: I. Sınıfta ikili ilişkiler bulunmaktadır. Doğru: C ve H arasında olduğu gibi. II. Sınıftaki en iyi arkadaşlık C ve H öğrencileri arasındadır. Bunu bilemeyiz. Sosyogram sonucu bize en iyi arkadaşlık gibi bir kavram hakkında bilgi vermede yanıltıcı olabilir, sosyogram sadece sınıfta uygulamanın yapıldığı zamanda kimin kimi tercih ettiğini gösterir. III. Sınıfta klikler yoktur. Doğru: Klikler olması için üçerli dörderli küçük ve birbirinden kopuk küçük gruplar yok. IV. D, lider bir öğrencidir. Sosyograma göre, D merkezde yer alıyor ve lider bir öğrenci olarak görülüyor. V. Cinsiyete bağlı gruplaşmalar gözlenmektedir. Hayır, gözlenmiyor. Üçgenlerle daireler ayrı ayrı değiller. O halde doğru cevap a seçeneği. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

40 Kimdir Bu? (Bil Kim?) Bu teknikte öğrencilere bir dizi davranıştan oluşan liste verilir ve karşısındaki boşluklara sınıfta bu özelliğe en uygun kim ise onun adını yazmaları istenir. Bu listede olumlu davranışlar olduğu gibi olumsuz bazı davranışlar da yer alır. “Kimdir bu?” tekniği, öğrencilerden olumsuz davranışlara uygun isimlerin yazılmasını istemekle bir anlamda sınıf arkadaşlarını etiketlemelerine yol açmaktadır. Bu açıdan bu teknik eleştirilebilir. Kullanılması önerilmemektedir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

41 Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011 Test Dışı Teknikler Gözlemsel Teknikler
Sosyometrik Teknikler Kendini Anlatma Teknikleri Görüşme Anket Otobiyografi Problem Tarama Listesi Arzu Listesi Drama ve Oyun Teknikleri Diğer Teknikler Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

42 Görüşme Görüşme, iki veya daha fazla kişinin, belli bir amaçla, sözel ve sözel olmayan iletişim araç ve tekniklerini kullanarak yarattıkları etkileşimdir Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

43 Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

44 Görüşme iki biçimde yapılmaktadır: Serbest ve yapılandırılmış görüşme
Görüşme iki biçimde yapılmaktadır: Serbest ve yapılandırılmış görüşme. Serbest görüşmede amaç ve konu önceden belirlenmiştir ancak, görüşme sırasında sorulacak sorular kesin olarak belli değildir ve sorular sıralanmamıştır. Yapılandırılmış görüşmede ise sorulacak sorular ve sıraları önceden belirlenmiştir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

45 Görüşmede sorular genelden özele doğru sıralanmalıdır
Görüşmede sorular genelden özele doğru sıralanmalıdır. İster serbest olsun, ister yapılandırılmış, görüşme önceden planlanmalıdır. Görüşmeyi kaydetmek amacıyla (görüşme sırasında ya da hemen sonrasında not almak için) kâğıt kalem, ses kayıt cihazı veya kamera kullanılabilir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

46 Görüşmenin avantajları şunlardır:
Sorulara ayrıntılı cevap alma ihtimalinin yüksek olması ve yanlış anlaşılmaların anında düzeltilebilmesi. Görüşmede, söylenenlerin yüzeysel anlamları yanında, gerçek ve derinliğine anlamların da çıkartılabilmesi. Araştırmacının, anında soracağı sorularla, anlaşılmayan noktaları açıklığa kavuşturabilme imkânı. Okuma yazma bilmeyen kişilerle yapılabilmesi. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

47 Görüşmenin dezavantajları şunlardır:
Görüşülecek kişi sayısı fazla olduğunda çok zaman alması. Standart olmayan cevapları sınıflandırma ve bunlara sayısal değer verme güçlüğü. Tecrübeli ve yetenekli görüşmecilere ihtiyaç duyulması. Kişilere isimlerini gizleme garantisi verilmediği durumlarda dürüst cevaplar alma zorluğu. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

48 Anket Anket, görüşmede sorulacak soruların yazılı hale dönüştürülmüş biçimi gibidir. Görüşme çok uzun zaman aldığı için kısa zamanda çok kişiden bilgi toplamak amacıyla anket kullanılabilir. Ankette yer alan sorular açık, net ve anlaşılır olmalı, mümkün olduğunca kapalı uçlu sorular kullanılmalıdır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

49 Otobiyografi Otobiyografi, bireyin kendi yaşam öyküsünü yazılı olarak anlatmasıdır. Otobiyografinin uygulanması çok kolaydır, bireylere boş kâğıt vererek kendi yaşamlarına dönük olarak yazmalarını istediğiniz konuları belirtmeniz çoğu zaman yeterlidir. Ancak otobiyografinin değerlendirilmesi ve yorumlanması çok daha zordur. Otobiyografinin düzeni, uzun ya da kısa oluşu, öncelikli olarak anlatılanlar, yazıdaki hava, silintiler, eksiklikler, kullanılan cümleler vb. her şey birey hakkında bilgi verebilmektedir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

50 Soru (KPSS 2007) Bir sınıf öğretmeni okula yeni gelen lise birinci sınıf öğrencilerinin geçmiş eğitim yaşantılarını, aile ilişkilerini ve yaşadıkları önemli olayları öğrencilerin kendi yazılı ifadeleri yoluyla öğrenmek istemektedir. Bu sınıf öğretmeninin hangi rehberlik tekniğini kullanması uygun olur? A)Anket B)Kime göre ben neyim? C)Otobiyografi D)Anekdot (olay kaydı) E)Sosyometri AÇIKLAMA Bu sorudaki ipucu “kendi yazılı ifadeleri yoluyla” sözleridir. Sözü edilen bireyi tanıma tekniği otobiyografidir. C seçeneği doğrudur. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

51 Problem Tarama Listesi
Öğrencileri rahatsız eden durumları saptamak amacıyla oluşturulmuş bir tekniktir. Bu teknikte bireyin kendisi, okulu, ailesi, geleceği vb. konularda sorun olabilecek cümlelerin listesi verilir ve bu problemlerden hangileri onda varsa işaretlemesi istenir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

52 Problem tarama listesi değerlendirilirken toplu olarak değerlendirmeye gidilebilir. En çok işaretlenen sorunlar belirlenerek çözüm yolları aranabilir. Bu anlamda çözümde rol alabilecek aile, okul yönetimi ya da öğretmenlere problem tarama listesinin sonuçları hakkında (öğrenci isimleri kesinlikle verilmeden) bilgi verilebilir. Bir de bireysel olarak her bir öğrenci ele alınabilir ve psikolojik danışma yardımı gereken öğrencilere yardım verilebilir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

53 Arzu Listesi Özellikle ilköğretimin ilk yıllarında kullanılan arzu listesi, çocuğun istek beklentileri hakkında bilgi sağlamaktadır. Arzu listelerinde genellikle yarım bırakılan cümleleri öğrencinin istediği gibi tamamlaması istenmektedir. “Elinde sihirli bir sopa olsaydı neleri değiştirmek isterdin?” biçimindeki sorularla da bu liste oluşturulmaktadır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

54 Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011 Test Dışı Teknikler Gözlemsel Teknikler
Sosyometrik Teknikler Kendini Anlatma Teknikleri Drama ve Oyun Teknikleri Psikodrama Sosyodrama Oyun Terapisi Diğer Teknikler Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

55 Psikodrama Bireyin iç dünyasının, kaygı ve korkularının dramatize edilmesine psikodrama adı verilmektedir. Psikodrama özel uzmanlık gerektiren bir tekniktir ve bireyi tanımadan çok bireye psikolojik yardım verme hizmeti sırasında kullanılmaktadır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

56 Sosyodrama Bir grubun, bir sosyal problemi dramatize ederek incelemesine sosyodrama adı verilmektedir. Gruptaki bireyler, yaşanan ya da ortak bir sosyal problemle ilgili önemli rolleri paylaşarak izleyiciler önünde, gerçek bir tiyatro sahnesinde olduğu gibi oynarlar . Sosyodrama da tıpkı psikodrama gibi bu alanda uzman olan kişiler liderliğinde yürütülen bir tekniktir. Yine psikodrama gibi sosyodrama da bireyi tanımadan çok bireye psikolojik yardım verme hizmeti sırasında kullanılmaktadır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

57 Oyun Terapisi Oyun ortamına alınan çocukların özelliklerini, yaşadıklarını, duygu ve düşüncelerini, oyun sırasında tanımaya, anlamaya ve çocuğa psikolojik yardım hizmeti vermeyi amaçlayan bir tekniktir. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

58 Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011 Test Dışı Teknikler Gözlemsel Teknikler
Sosyometrik Teknikler Kendini Anlatma Teknikleri Drama ve Oyun Teknikleri Diğer Teknikler Olay İncelemesi Toplu Dosya Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

59 Vak’a (Olay) İncelemesi
Bu teknikte kullanılan “vak’a” kelimesi, sorunu olan kişi anlamındadır. Vak’a incelemesi ise, bireyin sorununu teşhis ve tedavi etmeyi amaçlar. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

60 Vak’a incelemesi özet olarak şu bilgileri içerir:
1. Vak’anın adı soyadı, doğum yeri, ve doğum tarihi. 2. Ana babasının sağ, ölü, öz, üvey oluşu. 3. Sorunun kısaca tanımı. 4. Geçirdiği hastalıklar ve ameliyatlar. 5. Akademik başarısı, okul yaşantısı, öğretmenleri ve sınıf arkadaşları ile ilişkisi, disiplin vak’aları. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

61 6. Aile tarihçesi, ailenin sosyo-ekonomik durumu, kardeş sayısı. 7
6. Aile tarihçesi, ailenin sosyo-ekonomik durumu, kardeş sayısı. 7. Sosyal ilişkileri, okul dışı sosyal etkinlikleri, karşı cinsle ilişkileri, polis kayıtları. 8. Duygusal gelişimi. 9. Geleceğe ilişkin beklentileri ve planları. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

62 10. Sorunla ilgili genel değerlendirme.
11. Önerilen tedavi yolları ve alınacak önlemler. 12. Önerilerin uygulanmasına ilişkin planlar. 13. İncelemeyi yapan kişi, kurum ve tarih. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

63 Toplu Dosya Öğrencilere daha iyi yardım edebilmek için çeşitli tekniklerle öğrenciler hakkında toplanan bütün bilgilerin sistemli bir şekilde özetlenip kaydedildiği dosyaya denir. İlkokul ya da okul öncesi düzeydeki çocuklar için hazırlanan toplu dosyada bedensel gelişimin tarihçesi önemli bir yer tutarken, orta öğretim çağındaki çocuklarda geleceği ilişkin planlar daha ayrıntılı olarak işlenir. Öğrenci hakkında yazılacak herhangi bir bilgi, daha sonradan onun aleyhine kullanılabilecek bir bilgi ise, toplu dosyada bu bilgi yer almamalıdır. Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011

64 Bu sunu aşağıda yer alan kaynaklardan yararlanılarak oluşturulmuş bir eğitim materyalidir. Daha fazla bilgi için lütfen bu kaynaklara başvurun: Bireyi Tanıma Teknikleri, İ. Ethem Özgüven, PDREM. - Psikolojik Testler, İ. Ethem Özgüven, PDREM. - Görüşme İlke ve Teknikleri, İ. Ethem Özgüven, PDREM. - Psikolojik Danışma ve Rehberlik, Edt. Alim Kaya, Anı Yayıncılık. - Eğitimde Rehberlik Hizmetleri, Binnur Yeşilyaprak, Nobel Yayıncılık. Sevgiler, Yrd. Doç. Dr. Ş. Gonca Zeren Dr. Ş. Gonca Zeren, 2011