KAYA GAZI.

... konulu sunumlar: "KAYA GAZI."— Sunum transkripti:

1 KAYA GAZI

2 İÇİNDEKİLER KAYA GAZI NEDİR? KAYA GAZI TARİHİ DÜNYA DA KAYA GAZI
TÜRKİYE DE KAYA GAZI KAYA GAZI’NIN ÇIKARILIŞI AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI SONUÇLAR

3 KAYA GAZI NEDİR? Son günlerde ön plana çıkan, bilim ve mühendislik dünyasının görüşüne göre enerji sektöründe bir devrim yaratacağı öngörülen kaya gazı, giderek tükenen petrol ve doğalgaza alternatif olacaktır.

4 KAYA GAZI NEDİR? Kaya gazı ya da kayaç gazı (şeyl gazı), organik madde yönünden zengin kil ile kuvars ve kalsit minerallerinden oluşan tortul kayacın küçük gözeneklerinde bulunan ve yatay sondaj ile hidrolik kırma yöntemleriyle yer yüzüne taşınabilen, konvansiyonel olmayan enerji kaynakları arasında yer alan doğal gazlardır. Petrol ve doğal gaz, ana kayayı terk ederek farklı kayaçlar içine yerleşirken, kaya gazı; bu ana kayayı terketmeyip kalan gazdır.

5 KAYA GAZI NEDİR? Kaya gazı kayaç denilen formasyonların içinde sıkışmış olarak bulunan bir doğal gazdır. Her kayaçta kaya gazı bulunmayabilir, zira bunların belirli oranda organik madde içermesi ve yeterli olgunluğa ulaşması gerekir. 

6 KAYA GAZI NEDİR? Konvansiyonel olmayan bir kaynak olan kaya gazının çıkarılma maliyeti doğalgaza göre 2 kat daha pahalı durumda fakat uygun teknoloji ve yeterli mühendislik çalışmaları ile bu maliyet düşürülmeye çalışılıyor. Yeterli teknolojiler geliştirildiğinde ise enerji ihracatında tekel olan ülkelerin tekeli kırılacaktır. Özellikle Rusya bu konuda endişe duymaktadır. Bazı ülkelerin ise enerjide alıcı konumdan satıcı konuma bile gelebileceği uzmanlar tarafından tahmin edilmektedir. Bunun en büyük avantajı ise petrol ve doğalgazı bulunmayan ülkelerin yararına olacaktır,bu ülkelerden biri de Türkiye’dir.

7 KAYA GAZI TARİHİ İlk Kaya (Şeyl) Gazı üretimi, Amerika Birleşik Devletleri, New York eyaletinde 1821 yılında gerçekleştirilmiş ve 1970 yılında endüstriyel ölçekte üretim sağlandı. 1950’li yıllarda ABD’nin Ohaio Eyaletinde uygulanmış olduğu bilinen hidrolik çatlatma yöntemi günümüzde çok gelişmiştir.Bugün ABD’deki yaklaşık bir milyon kuyuda bu yöntemin kullanıldığı ileri sürülmektedir. ABD’de hâlihazırda 34 eyalette toplam kaya gazı kuyusu faaliyet halindedir.

8 DÜNYA DA KAYA GAZI ABD,Çin,Kanada ve Avusturalya kaya gazının çıkarılmasına özen gösteren ülkeler arasında bulundurdukları rezerv avantajları ve yeterli teknoloji bu ülkeleri daha ön plana çıkarmaktadır. Kaya gazı yalnızca belli bölgelerde bulunmayıp hemen hemen bütün ülkelerde az ya da çok bulunmaktadır. Tahmini kaya gazı rezervinde ilk sırayı Çin alıyor.Avrupa’da ise Norveç ve Polonya 80 ve 187 milyar m³ tahmini rezerv ile ilk sıralarda yer almakta.

9 DÜNYA DA KAYA GAZI Avrupa’nın ve Amerika’nın bazı bölümlerinde, güvenlik gerekçesi ile kaya gazının çıkarılması yasaklanmış durumda. İngiltere’de ise kaya gazı, bazı küçük yer sarsıntılarının suçlusu olarak görülüyor. İngiltere’nin kuzeybatısındaki Weeton bölgesi çevrelerinde yerin yaklaşık 3 bin metre altında büyük bir kaya gazı rezervi keşfedildi.

10 DÜNYA DA KAYA GAZI Bir enerji şirketi tarafından başlatılan sondajla bu bölgedeki rezervin hesaplanması amaçlanıyor. Bazı yetkililer rezervin, Ada’nın gaz ihtiyacının yüzde 10′unu karşılayacağını iddia ediyor. Amerikan Enerji Bilgi İdaresi tarafından sunulan rapora göre de, kaya gazı 2035 yılına kadar toplam gaz üretiminin yarısını karşılayacak. Ayrıca dünya genelinde kaya gazı çıkarılması ile küresel gaz kaynaklarını yüzde 40 artıracak

11

12 TÜRKİYE DE KAYA GAZI Uzmanlara göre Türkiye'nin üretilebilir kaya gazı rezervi 63,5 trilyon metreküp. Bu rakamla Türkiye'nin 40 yıllık gaz ihtiyacın karşılanabilir. Maden Tetkik Arama (MTA) Genel Müdürlüğü tarafından yapılan sondaj çalışmalara göre, Konya-Ereğli ve Niğde-Bor havzasında, 8 milyar ton petrollü şeyl (petrol türetebilen kaya) potansiyel kaynak rezervi belirlendi. Araştırmacıların yaptığı hesaplamalara göre, ısıtıldığında petrol ve doğal gaz üretilebilen kayalardan 2,6 milyar varil ile 8,3 milyar varil arasında petrol çıkarılabilecek. Bunun parasal değeri ise 218 milyar 121 milyon dolar ile 687 milyar 191 milyon dolar arasında değişiyor.

13 TÜRKİYE DE KAYA GAZI Söz konusu kayaların ne kadar verimli olduğu ile ilgili çalışmalar başlatıldı. Ayrıca, Ereğli-Bor havzasının, kaya gazı konusunda liderliği elinde bulunduran ABD-Wyoming havzasına çok benzer özellikler taşıdığı belirlendi. Tüm dünya rezervinin 3′te 2′sine sahip ABD’de, 1 ton ‘petrollü şeyl’ kayasından 60 litre petrol elde edilebileceğini belirten uzmanlar, Ereğli-Bor havzasının acil olarak araştırılması gereken bir alan olduğunu vurguladı.

14

15 KAYA GAZININ ÇIKARILIŞI
Hidrolik çatlatma amacıyla kullanılan çatlatma sıvısı %97,5 oranında su,% 2,5 oranında ise ince kum ve bazı kimyasallardan oluşur. Bu sıvı kuyuların içine çok büyük bir basınçla verilir.Böylece kaya gazının bulunduğu bölgede çatlaklar ve kılcal damarlar yaratılır.

16 KAYA GAZININ ÇIKARILIŞI
Çatlatma sıvısındaki ince taneli kum açılan çatlakların içine girer. Hidrolik çatlatma işleminin sonunda basınç kaldırıldığında bu madde ince çatlakları açık tutarak kaya gazının toplanmasını ve kuyuya doğru akışını sağlar.Bu sıvı içindeki bazı kimyasallar ise bu çatlatma işleminin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesine yardımcı olur. Çatlatma sıvısı içinde kullanılan kimyasalların cinsi ve miktarı jeolojik formasyona sondaj derinliğine ve kayaç özelliklerine bağlı olarak değişir. Çatlatma sıvısında genellikle akışkanlaştırıcı ve biocide kullanıldığı,diğer kimyasalların ise jeolojik formasyona bağlı olarak nadiren kullanıldığı yazılmaktadır.

17 KAYA GAZININ ÇIKARILIŞI
Çatlatma sıvısı hidrolik çatlatma sonrasında kuyu içindeki basınç düşürülerek dışarıya alınır. Böylece kuyudan gaz üretimi başlar . Geriye alınan suyun bir bölümü arıtılır ve tekrar kullanılır.

18 KAYA GAZI ÇIKARILIŞI Yaklaşık 90 gün sonra, kırılma süreci duruyor ve gaz küçük yüzey toplayıcılarının ve dağıtım ünitelerinin içine akmaya başlıyor. Böylece bu süreç bu şekilde onlarca yıl devam ediyor.

19 KAYA GAZININ ÇIKARILIŞI
Kaya Gazı üretiminde su, hem düşey sondaj ile kuyunun delinmesinde, hem de hidrolik çatlatma sıvısı için kullanılır. Kuyunun delinmesi sırasında bir miktar suya ihtiyaç olsa da suyun %90’ı hidrolik çatlatma için kullanılmaktadır. Kaya Gazı çıkartma işleminde kullanılacak olan su miktarı kuyunun uzunluğuna, kayanın özelliklerine ve çatlatma işlemi sayısına bağlı olarak değişir. Kullanılan suyun miktarı yatay sondajın uzunluğu, sondaj derinliği ve kuyu sayısı arttıkça artar. Yatay sondaj uzunluğu gelişen teknoloji ile bugün 2000 metreye çıkmıştır. Kaya Gazı üretimi için bir yerleşim planı ile enjeksiyon ve üretim kuyuları açılır. Bu kuyuların üretim ömrünün formasyona göre değişerek sene arasında olacağı ileri sürülmektedir. 

20

21 KAYA GAZI’NIN ÇIKARILIŞI
ÇIKARILIŞINDA ÖNEMLİ HUSUSLAR Sondaj sırasında hem matkabın ısınmasını önlemek için hem de delme işleminin kolaylıkla ilerleyebilmesi için basınçla çamurlu solüsyon verilir. Bu çamurlu solüsyonlar kuyunun içindeki kaya parçacıklarını yüzeye taşıdığı gibi kuyunun da iç basıncını kontrol eder.

22 ÇIKARILIŞINDA ÖNEMLİ HUSUSLAR
Açılan kuyunun emniyetini sağlamak için kuyunun derinliği boyunca sondaj muhafıza boruları yerleştirilir. Muhafıza boruları ile kayaç arasına kuyunun çökmesini engelleyici çimento karışımı basınçla püskürtülür.

23 KAYA GAZI ÇIKARILIŞI Amerika’da tartışmalar bu kırılma sürecinde kullanılan katkı maddelerinin kapsıyor. İngiltere’de Caudrilla isimli şirket herhangi bir sağlık problemine yol açmayan katkı maddeleri kullanıyor. Weeton bölgesinde kullanılan katkı maddesi, su-kum karışımının yüzde 99,75′i oldukça seyreltilmiş hidrolik asit, biyosid ve birçok kozmetikte kullanılan kimyasal madde olan poliakrilamid içeriyor.

24

25 AVANTAJLAR Kaya gazının, gittikçe artan gaz ihtiyacının karşılanmasını sağlayacak olması Kaya gazı üretimine geçen ülkelerin dünya gaz piyasasındaki söz hakkının artması ve gaza ödedikleri fiyatlardaki muhtemel düşüş Enerjide dışa bağımlılığın azalması ve yeni iş olanaklarının yaratılması olarak sıralanabilir.

26 DEZAVANTAJLAR Bilim adamları, kaya gazının fosil yakıt ve karbondioksit kaynağı olduğu konusunda uyarılarda bulunmaktadırlar. Bununla beraber birçok çevreci örgüt de kaya gazının çevre kirlenmesine sebebiyet verdiğini ileri sürerek kaya gazı çıkarma faaliyetlerine tepki göstermektedir. Kaya gazı sondajının çevre sorunlarına ve depremlere yol açması üzerine Fransa, Bulgaristan ve Çek Cumhuriyeti kaya gazı çalışmalarını yasaklamıştır. İngiltere, İspanya ve Güney Afrika da çalışmaları durdurmuştur. Ancak İngiltere sonradan bu durdurma kararını iptal ederek tekrar kaya gazı çıkarma faaliyetlerine başlamıştır. Kaya gazı çıkarımında kullanılan çatlatma sıvısı içerisindeki karışımların yeraltı suyuna karıştığını savunan çevreciler bu durumu dile getirerek birçok bölgede kaya gazı arama faaliyetlerinin sona ermesini istemektedirler.

27 DEZAVANTAJLAR Atmosfere karbon salınımının devam etmesi, yeraltı sularında oluşması muhtemel kirlilik, kontrolsüz yeraltı hareketliliği ve toplum-çevre düzeninin ihlali sayılıyor. Bu çizilen tablo, kaya gazı kaynaklarının üretiminin hassas bir mesele olduğu gerçeğini bir kez daha vurguluyor.

28 SONUÇLAR Şüphesiz, kaya gazı ve petrolü rezervlerinin hayata geçirilmesi, dünya enerji piyasasında gözle görülür jeopolitik sonuçlar doğuracak, şuan net ithalatçı konumunda bulunan ve Ortadoğu’ya veya Rusya’ya bağımlı ülkelerin politikalarında değişiklik yaratacaktır. Aynı şekilde, net ihracatçı pozisyonundaki, tekel ülkelerin enerji piyasasındaki yeri ve öneminin bu yeni açılımdan etkilenmemesi olanaksızdır.

29 SONUÇLAR Olaya Türkiye açısından bakacak olursak, öne çıkan kaya gazı ve petrolü rezervlerinin en faydalı biçimde değerlendirilmesi, Türkiye’nin dışa bağımlılığında ciddi azalmalar yaratacağından dolayı büyük önem arz etmektedir. Ancak ileri teknoloji ve esaslı saha analizi gerektiren bu alanda ani atılımlar yapılmaması, akılcı olduğu kadar, gerçekçi ve kapsamlı politikaların izlenmesi gerekmektedir.

30 Sonuç olarak kaya gazı, görünüşe göre enerjide dengeleri tamamen değiştirebilecek bir kaynak konumunda artan enerji talebini karşılama potansiyeli açısından kesinlikle bir avantaj. Kaya gazı denilen bu fosil yakıt enerjide bir umut olacak mı? Enerji fakiri ülkelerin sorunlarını ortadan kaldırabilecek mi! Hep birlikte göreceğiz.

31 HAZIRLAYANLAR 130106201056 MERT YILANCI 130106201089 TAYLAN BAHADIR
METEHAN KARAARSLAN

32 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ…